Luchtverontreiniging Sloegebied
till
TANDBEDERF
IS EEN VOLKSZIEKTE
KRALEN RIJGEN
<=firinó ^.iauó 46 jaar
Prins Claus heeft gisteren, 6 september, zijn 46ste .verjaar
dag gevierd. Dat de prins zeer aklief is in ons land behoeft
geen betoog. Hij blijkt ook voor prinses Beatrix een goede siteun.
Dat is op te merken als we ze gadeslaan tijdens de bezoe/ken dde
zij afleggen aan de provincies van Nederland.
Onlangs was de provincie Utrecht aan de beurt. Zij legden
grote belangstelling aan de dag voor de regionale pers, toen
zij werden ontvangen door de direkteuren van het Utrechts
Nieuwsblad. Tijdens een werklunch werd de funktie besproken
die de regionale dagbladen tegenwoordig innemen.
Het is duidelijk dat prins Claus zich helemaal Nederlander
is gaan voelen en zich volkomen voor ons land inzet.
(Nadruk verboden.)
I*
Het rapport van het Instituut voor ge
zondheidstechniek TNO over de lucht
verontreiniging in de omgeving van het
Sloegebied door zwaveldioxyde (S02) en
standaardrook gedurende de periode 1
oktober 1970 t.e,m. 30 september 1971
concludeert, dat de z.g. cumulatieve fre-
quentielijnen voor S02 nergens de door
IG-TNO opgestelde norm overschrijden.
Op geen der meetpunten was er gevaar
voor de menselijke gezondheid door S02.
Het niveau van .het S02-g€halte ligt
duidelijk lager dan in de Randstad Hol
land. Het standaardrookgehalte van de
lucht benadert echter dat van het water
weggebied, hoewel dit geen reden tot on
gerustheid geeft, aldus het instituut.
De hoogste S02-jaar- en maandgemid-
delden werden geregistreerd in Vlissin-
gen. Evenals in de voorafgaande meet-
perioden vertoonden de jongste meet
resultaten gemiddeld een licht daling ten
opzichte van het vorige meetjaar.
Slechts op een meetpunt (Middelburg)
werd op één dag de TNO-norm
bereikt, maar dat was het gevolg van
een enkele concentratie, die niet repre
sentatief mag worden geacht voor het
bewuste meetpunt.
Zowel voor S02 als voor standaard
rook gold, dat de hoogste waarden 's win
ters worden gemeten. Het verloop over
de week toonde aan, dat op woensdag en
donderdag de verontreiniging het hoogst
is.
Toetsing aan ontwerp-richtlqn.
De waarnemingen van de S02-ver-
ontreiniging worden getoetst aan de door
IG-TNO opgestelde z.g. ontwerp-richt-
lijn. Dit houdt in, dat van een bepaald
meetpunt 50 procent van 'het itotale
aantal waarnemingen beneden de grens
van 150 miljoenste gram S02 per ku
bieke meter lucht moet blijven, 98
beneden de 300 miljoenste en 99,7 °/o be
neden de 500 miljoenste gram S02 per
kubieke meter. Deze norm wordt op log-
waarschijnlijkheidspapier (een speciaal
soort grafiekpapier, dat in dit geval een
duidelijker beeld geeft) grafisch weerge
geven, wiaarna voor elk meetpunt de
jaarlijn (en ook de zomer- en winterlijn)
van dat meetpunt wordt ingetekend. Al
leen in de grafiek van het Middelburgse
meetpunt „raakte" de jaarlijn de TNO-
ricMlijn (de zomerlijn overschreed deze
zelfs) tengevolge van de reeds inciden
tele piek, die zich voordeed op 30 mei
vorig jaar. Er werd toen een hoeveel
van 531 miljoenste gram S02 per ku
bieke meter lucht gemeten. Evenals in
voorafgaande meetjaren bleken over het
gehele jaar genomen de hoogste concen
traties S02 voor te komen bij het Vlis-
singse meetpunt, hoewel iets minder ge
meten werd dan in 1969 - 1970, nl. een
jaargemiddelde van 59 miljoenste gram
in '70-'71 tegen 67 het meetjaar daar
vóór.
Het meetpunt in Nieuwdorp leverde
een S02-gemiddelde op van 23 miljoen
ste gram, tegen 24 in '69 - '70; Middelburg
x-esp. 55 tegen 60; Arnemuiden 31 tegen
48; Borssele 35 .tegen 44.
„Uitschieters".
Uit een bijlage van het rapport blijkt,
dat op bijna alle meetpunten een aantal
„uitschieters" is geregistreerd. IG-TNO
zet uiteen, dat idit gebeurde op 4, 5 en 6
januari 1971, toen er een kou-periode
met vorst, mist en sneeuw was. Een
duidelijke bron van de stijging van het
S02-gehalte was niet aan te wijzen. Naar
alle waarschijnlijkheid werd die veroor
zaakt doordat er bij koud weer harder
wordt gestookt en er in de bewuste pe
riode een slechte verdunning plaatsvond
van de geproduceerde verontreinigingen
door de zwaldee wind.
Het rapport bevat voor de eerste maal
een overzicht van de 24-uurs concentra
ties, die bij een bepaalde temperatuur
zijn gevonden. Uit een grafiek van deze
waarnemingen valt af te leiden, dat er
verband bestaat .tussen de temperatuur
en de S02-concentratie: hoe lager de
temperatuur, hoe meer S02.
Zoals gezegd houdt dit o.a. verband
met het feit, dat voor de verwarming
van woon- en werkruimten meer brand
stof verstookt zal worden, naarmate de
temperatuur- daalt. In het Sloegebied is
dit volgens IG-TNO pas merkbaar bij
een temperatuur van minder dan 10 gra
den Celcius, terwijl over het algemeen
wordt aangenomen, dat bij gemiddelde
dagtemperaturen van minder dan 15 gra
den voor verwarmingsdoeleinden zal wor
den gestookt.
Volgens het instituut speelt de lage
bewolkingsdichtheid van het gebied hier
bij een rol. De meetpunten zijn gesi
tueerd in V.lissingen (Brandweerkazerne),
Oost-Souburg (C. van Perestraat 1), Mid
delburg (Abdij), Arnemuiden. (gemeente
huis), Nieuwdorp (Lewedijk 35), Bors
sele (Oostsingel 25a), Lewedorp (Veld-
zichtweg 10) en 's-Heerenhoek (Nas-
sauweg 27).
Het onderzoek is in uitgebreidere vorm
voortgezet. Met 'ingang van 1 oktober
zijn S02-apparaten in gebruik genomen
te Ritthem (Zandweg 40), V.lissingen
(Bonedijkestraat), Veere (Kerkstraat 7),
Nieuwland (Valckeweg 1), Heinkenszand
(Nissezandweg 1) en Goes (Evertsenstraaf
15).
In verband met een aanzienlijke uit
breiding van de metingen over het ge-
Beginnen.
„Je had hier om acht uur moeten zijn",
buldert de direkteur van de fabriek te
gen een laatkomer. Vraagt de langslaper
belangstellend: „Waarom? Is er dan iets
gebeurd?"
Begin.
Alle begin is moeilijk, zei de dief en
voor de eerste maal stal hij een aambeeld
van 150 kilo.
Eerste maal.
U kent waarschijnlijk het verhaal van
de toerist, die voor 't eerst vloog. Klap
pertandend zat hij in zijn stoel. Zei de
stewardess: „Zeker voor de eerste keer,
he meneer? Nou, maak u maar geen zor
gen, hoor. Onze piloot vliegt ook voor
de eerste keer allleen en hij voelt zich
net zo beroerd als u".
Toerist.
Een toerist is iemand, die niet precies
weet wat hij met zijn geld moet .doen. En
hij wordt altijd begeleid door iemand,
die dat wél weet (Godfried Boomans).
Op reis.
De kunst van te leven is thuis te zijn
alsof men op reis is (ook van G.B.).
Op reis.
Als u op reis wilt gaan, verzamel dan
alle bagage en leg daar het vakantiegeld
bij. Halveer daarna de bagage en ver
dubbel het geld. Recept voor een ge
slaagde vakantie.
Vakantie.
„Jan, ga je van 't jaar niet met va
kantie?" „Jawel, maar k moet wachten
tot mijn buren met de koffers terug
zijn".
Op vakantie.
Toon Hermans was met vakantie in
Lapland. Kwam hij een Lap tegen, die
heel smerig was. Echt een smeerlap.
Smeerlap.
Daags na dierendag vertelden de kin
deren op school wat ze hebben gedaan
voor de dieren. De een heeft een extra
Burgerlijke stand
WISSENKERKE
Geboren:
11 augustus 1972: Johnny, z.v. P. Gel
dof en M. J. Tazelaar.
14 augustus 1972: Robbin Cornelis Jo
hannes, z.v. P. J. Moreauw en D. L.
Hoogerheide.
20 augustus 1972: Remco Anthon Leen-
dert, z.v. J. M. Zwemer en J. M. Slab-
bekoorn.
27 augustus 1972: Eduard Marinus, z.v.
J. van der Maas en H. J. Peeman.
28 augustus 1972: Adriana Wilhelmina,
d.v. A. M. de Vos en G. C. Mulder.
29 augustus 1972: José Antoinet d.v.
C. A. Dobbelaar en J. Jeronimus.
Ondertrouwd:
3 augustus 1972: Nieuwenhuize, Pieter
Anthonie, oud 24 jaar, wonende te Rei-
merswaal en De Smit, Margaretha Maat
je, oud 20 jaar, wonende te Wissenkerke.
4 augustus 1972: De Rijder, Gideon,
oud 22 jaar, wonende te Wissenkerke en
Wisse, Adriana Jannetje, oud 21 jaar,
wonende te Wissenkerke.
10 augustus 1972: Simon Jan Koster,
oud 25 jaar, wonende te Wissenkerke en
Bosselaar, Jacomina, oud 21 jaar, wo
nende 'te Wissenkerke.
15 augustus 1972: Van Dongen, Antho
nie Hendrik, oud 24 jaar, wonende te
Zierikzee en Korshuize, Pieternella Wil
helmina, oud 20 jaar, wonende te Wis
senkerke.
16 augustus '1972: Van Koeveringe,
Hendrik Johannes, oud 23 jaar, wonende
te Reimerswaal en Kortekaas, Prina Ma
ria, oud 20 jaar, wonende te Wissen
kerke.
18 augustus 1972: Koole, Marinus Cor
nelis, oud 22 jaar, wonende te Wissen
kerke en Clement, Wilhelmina Maatje
Cornelia, oud 19 jaar, wonende te Wis
senkerke.
23 augustus 1972: Bom, Jan, oud 21
jaar, wonende te Hulst en De Smit,
Petranella Adriana, oud 19 jaar, wo
nende te Wissenkerke.
Getrouwd:
4 augustus 1972: Van de Kreeke, oud
22 jaar, wonende te Wissenkerke en De
hele land en de grote hoeveelheid werk,
die daaruit voortvloeit, kon IG-TNO eerst
nu tot verstreking van de meetresultaten
in de vorm van een rapport komen.
blaadje sla gegeven aan de schildpad, of
een ander met veel zorg de kattebak
schoongemaakt. Jan vertelt trots aan de
meester: „En ik heb een smeeiiap, die
een klein hondje pestte, een 'flinke schop
gegeven".
Hond.
De gast staat vertwijfeld voor het hek,
waarachter een felle herdershond met
grote slagtanden staat te blaffen. Roept
de gastheer uit het raam: „Kom toch ver
der. Je weet: blaffende honden bijten
niet". „Ja maar", zegt de bleke gast,
„weet die hond dat ook?"
Gast.
Anton Tsjechov is verantwoordelijk
voor deze woorden: man en vrouw ont
vingen graag gasten. Want zonder gasten
maakten zij ruzie.
Ruzie.
Een Japanse wijsheid, uit het oosterse
citatenboek: Na een ruzie verdienen
beide partijen een pak Slaag.
En uit Turkije
komt dit spreekwoord: Een kat, die
haar jongen wil opvreten, zegt. „Het zijn
net muizen".
Kat.
De man dacht, dat-ie een kat in zijn
maag had, ging naar de dokter, werd
doorgezonden naar de psychiater en deze
adviseerde: opereren. Toen de patiënt
onder narcose was, werd snél een mooie
witte poes uit het asyl gehaald, die hem
triomfantelijk werd getoond toen hij
weer was bijgekomen. Zei de patiënt:
„Klopt niet, in mijn maag zat een
zwarte".
Zwarte.
Heel klein zwart grapje: Klant: „Mag
ik wat rattekruid van u". Winkelier:
„Zeker meneer, voor hoeveel personen?"
Winkel (1).
Het nog zeer jonge meisje vraagt in
een lingerie winkel om een b.h. „Welke
maat", informeert de winkeljuffrouw.
„Dat weet ik niet", zegt het meisje aar
zelend, „geeft u er maar een voor een
beginneling".
Winkel (2).
Komt er een meneer in een heren
modezaak, die zegt: „U heb me van
morgen een kostuum verkocht, he?"
„Jazeker, meneer!"
„En u hebt me aangeraden om twee
pantalons te nemen van dezelfde stof
omdat die vlugger slijten, he?"
„Ja meneer".
„Bedankt voor uw 'advies. Zonet heb ik
een groot gat in mijn jasje gebrand".
Neef, Maria, oud 18 jaar, wonende te
Wissenkerke.
11 augustus 1972: Van der Heijde, Ma
rinus Come'lis, oud 22 jaar, wonende te
Wissenkerke en Krijnsen, Jacomina Kri-
na, oud 16 jaar, wonende te Wissenkerke.
17 augustus 1972: De Visser, Marinus
Nicolaas, oud 23 jaar, wonende te Wis
senkerke en Dalebout, Aaltje Johanna,
oud 20 jaar, wonende te Wissenkerke.
18 augustus 1972: Heijstek, Jacobus
Adriaan, oud 21 jaar, wonende te Wis
senkerke en Van Dijk, Johanna, oud 20
jaar, wonende te Wissenkerke.
25 augustus 1972: De Rijder, Gideon,
oud 22 jaar, wonende te Wissenkerke en
Wisse, Adriana Jannetje, oud 21 jaar,
wonende te Wissenkerke.
Overleden:
18 augustus 1972: Ahrens, Georg Frie-
drich Wilhelm Egmont, oud 63 jaar,
wonende te Witten (Did.), echtgenoot van
H. von Klepatky.
SPREEKUREN VAN DE STICHTING
VOOR HUISHOUDELIJKE VOOR-
LICHTNG TEN PLATTELANDE
Consumentenvoorlichting.
Als consumenten kunnen we een keuze
doen op een uitgebreide markt. Prijs
en kwaliteitsverschillen lopen vaak uit
een, waardoor de aanschaf wel eens be
moeilijkt wordt.
Behalve de leverancier of de ervaren
huisvrouw zijn er nog andere mogelijk
heden om de consument te helpen, b.v.
resultaten van vergelijkend warenonder
zoek, Nederlandse Consumentenbond,
KEMA.
Op de spreekuren wordt een objec
tieve informatie gegeven over o.a. voe
ding, aanschaf van huishoudelijke appa
ratuur, textiel, wasbehandeliing, enz.
Iedereen, die van deze spreekuren ge
bruik wil maken, kan op dinsdag in Goes
in het Landbouwcentrum terecht, van
10 - 12 uur en van 2-4 uur. Deze advie
zen zijn kosteloos.
Kleding- en naaiadviezen.
Ook is in het Landbouwcentrum te
Goes iedere donderdagmorgen (van 9.30 -
12 uur) gelegenheid om hulp te vragen
over de moeilijkheden, welke zich bij
het maken van kledingstukken 'kunnen
voordoen.
Om enkele dingen te noemen, die ter
sprake kunnen komen: pasklaar maken
van patronen, patronen op stof leggen,
knippen, oplossen van pasproblemen, het
veranderen van kleding, aanschaf van
naaimachine.
Per persoon wordt ongeveer 30 minu
ten uitgetrokken, terwijl een vergoeding
wordt gevraagd van 1,50 per persoon.
Tussen de tanden bevinden zich
miljarden bacteriën.
Het grootste deel van de schoolgaande
jeugd lijdt aan cariës, beter bekend on
der de naam tandbederf. Tanden en
kiezen worden aangetast, er komen don
kere plekken en gaatjes, kiespijn, tand
pijn en wat al niet meer. De tandarts
komt er aan te pas en er wordt geboord,
desnoods getrokken, als er niets meer
valt (te redden en zo gaat een jeugdig
gebit in een luttel aantal jaren ten
gronde.
Natuurlijk weten we allemaal, de
ouderen zowel de jongeren, wat we
moeten doen om tandbederf tegen te
gaan. Regelmatig het gebid poetsen op
de juiste wijze, weinig snoepen e.d. Het
is echter wel eens interessant om te
weten, wat er nu eigenlijk precies aan
de hand is met tandbederf, welke stoffen
gevaarlijk zijn voor ons gebit en hoe we
ons het best er tegen kunnen verde
digen.
Volgens de deskundigen die zich met
deze materie bezighouden, zijn er twee
mogelijkheden om tegen cariës te strij
den. Men kan trachten het gebit beter
tegen de invloeden van tandbederf be
stand te maken en ten tweede kan men
proberen de cariësveroorzakende proces
sen in de mond tegen te gaan.
Men heeft getracht de weerstand van
het gebit tegen cariës te verhogen door
toevoeging van vitaminen, mineralen en
sporenelementen, maar de resultaten wa
ren niet geweldig. Vooral met het ge
bruik van vitaminen^D blijkt men voor
zichtig te moeten zijn. Wanneer deze
wordt overgedoseerd kan dit schadelijk
zijn voor de gezondheid.
Gebruik van fluor bleek nog de beste
resultaten te bieden. Vast staat, dat in
dat geval het gebit beter tegen cariës
bestand blijkt te zijn.
De aantasting van het gebit gaat als-
volgt in zijn werk. In de mond bevinden
zich miljarden bacteriën, aantallen,
waarvan we ons nauwelijks een voor
stelling kunnen maken. Men vindt ze
voornamelijk langs de grens tussen tand
en tandvlees, tussen de tanden en kiezen
en in de ribbels van de kauwvlakken
van kiezen e.d.
Wanneer de microben zich zodanig
vermenigvuldigen, dat men ze als een
soort aanslag op het gebit kan zien, dan
is er natuurlijk iets mis met de reiniging
van het gebit. Men spreekt van „tandbe-
slag". in één milligram van dit beslag
leven niet minder dan 100 tot 500 mil
joen bacteriën en zij voeden zich met
de voedselresten, die zij op ons gebit
vinden. Het voornaamste van hun voed
sel iis suiker, maar ook vitaminen en ami
nozuren.
Het is vooral de suiker in de voedsel
resten die problemen meebrengt. De bac
teriën verwekken die suikers en zetten
ze om in zuren en 'deze zuren tasten het
tandemaille aan! Daarmee beginlt dan
alle narigheid.
Onderzoekingen van verschillende groe
pen kinderen wezen uit, dat men de
ernstigste vormen van tandbederf aan
trof bij die kinderen, 'die tussen de maal
tijden door het meest snoepten, vooral
wanneer het om lekkere zoetigheden
ging. Het ergste is nog, wanneer die
zoetigheden nog kleverig is ook, want
dan blijft die suiker nog veel gemakke
lijker aan het gebit kleven.
Interessant is om te weten, dat niet
alle soorten suiker even gevaarlijk zijn
voor ons gebit. De suikers die we in nor
male voedingsmiddelen als aardappelen,
brood, rijst, enzovoort aantreffen, zijn
niet zo erg. Suikervormen als glucose,
fructose en maltose zijn schadelijker,
vooral in kleverige vorm, zoals bij ge
suikerde vruchten e.d. Het nadeligste is
saccharose (rietsuiker), omdat enige
streptococcon daarvan in het tandbeslag
een zeer kleverige en niet in water op
losbare substantie maken, die gedurende
zeer lange tijd haar schadelijke werking
op onze gebitselementen kan uitoefe
nen.
Het zijn allemaal interessante zaken
om te weten, en bovendien kunnen we
er ons voordeel mee doen in de strijd
tegen tandbederf!
Bij de Postcommandant van de Rijks
politie te Kamperland, Nieuwstraat nr.
59, telefoon 01107 - 326, zijn nadere in
lichtingen te verkrijgen over de volgende
gevonden voorwerpen
twee dameshorloges;
een werphengel met molen;
zakmesje;
Duits bijbeltje in etui;
kruis avondvierdaagse Zierikzee;
blauwe want;
diverse brillen;
diverse bossen sleutels;
diverse losse sleutels;
diverse portemonnees;
portefeuilletje.
Humor,
spreekwoorden en citaten
met woorden voor U
door Harry van Rijn
