FA VA\ HALST
Hogere vormen in de mens?
Pensioendepressie
Klassieke liederen
Tweede blad van het Noord-Bevelands Nieuws- en Advertentieblad d.d. 18 november 1971 no. 3478
HET WONDERLIJKE LEVEN IN ZIJN VELE VARIATIES
Er liggen nog miljoenen mogelijkheden in onze genetische reserves.
Wie de moeite neemt eens rustig te fi
losoferen over ons bestaan, wordt al
snel met stomheid geslagen, wanneer
hij denkt aan dat enorme wonder, dat de
mens ontstaat uit de bevruchte eicel. Dit
eicelletje gaat groeien endaar komt
een mensje van, een mensje helemaal
compleet met alles er op en er aan.
Er worden tijdens die groei en ontwik
keling weefsels gevormd, zoals de lever,
de nieren, de zenuwen, de bloedcellen en
wat al niet meer, weefsels die geweldig
van elkaar verschil]en. Dat is op zich ook
weer een wonder, want alle dochtercellen
van de eicel bevatten dezelfde erfsub-
stantie. Dit enorme vraagstuk van dat
wat de geleerden „celdifferentiëring" noe
men, houdt hen al heel lang bezig, zonder
dat zij tot nu toe in staat zijn er een ant
woord op te kunnen geven.
Dr. Vester van het Instituut voor or
ganische chemie van de universiteit van
Saarland heeft met betrekking tot het
bovenstaande een interessante theorie
ontwikkeld, die het resultaat is van een
langdurige studie op dit gebied.
In de chromosomen, de dragers van de
erfelijke eigenschappen is de mogelijk
heid tot vorming van al deze vormen en
nog heel veel anderen aanwezig. Dat
slechts bepaalde vormen ontstaan, zou
volgens dr. Vester het gevolg zijn van
de invloed van een soort „zeef" die
slechts bepaalde mogelijkheden toelaat
en het zijn slechts die combinaties, die
zich tenslotte manifesteren in zichtbare
structuren.
Volgens dr. Vester worden deze zeven
gevormd door de histonen, eenvoudige
basische proteïnen (eiwitlichaampjes), die
in elke cel aanwezig zijn en waarmee
men tot nu toe niet goed raad wist, om
dat ze geen enzymen zijn en men ook
niet wist welke funktie ze dan wel
hadden.
Volgens dr. Vester zijn er in totaal
drie soorten genen, die in een soort com
municatiesysteem samenwerken. De eerste
soort genen zijn die welke men de her
sens of het geheugen zou kunnen noe
men, de genen die alle informatie be
zitten. De informatie die zij afgeven,
gaat echter door een zeef, in dit gevai
de histonen, de hierboven genoemde ei
witlichaampjes, die zich in elke cel be
vinden en deze laten slechts bepaalde
informatie door, die terecht komt bij de
tweede groep genen, namelijk die ze for
muleren. Tenslotte komen ze dan bij de
derde groep, die de werkers genoemd
kunnen worden en die de opdracht uit
voeren. Niet allen is de histonen-zeef
verantwoordelijk voor het feit, dat er op
die plaats nierweefsel en op een andere
leverweefsel ontstaat, doch ook voor het
feit, dat uit de ene eicel een grashalm,
uit de andere een worm en uit de derde
een kameel voortkomt.
De onderzoekers zijn van mening, dat
in de nucleïnezuurstrengen, die in elke
cel voorkomen, niet minder dan rond
zeven miljoen codificeringsmogelijkheden
bestaan. De onderdelen kunnen op zeven
miljoen verschillende manieren worden
gecombineerd, waardoor allerlei verschil
lende mogelijkheden ontstaan. We zien
„Ouderdom brengt nieuwe kwaliteiten in
de mens".
Prof. Meerlo vestigde zich 1968 na een
langdurig verblijf in de Ver. Staten weer
in ons land. Hij is nu konsulent bij de
Geriatrische Dienst van de G.G.D. te Am
sterdam, waar hij veel te maken krijgt
met het eenzaamheidsprobleem van vele
bejaarden (14 °/o van de hoofdstedelijke
bevolking is 65 jaar of ouder!)
Drie belangrijke faktoren spelen in de
pensioendepressie een belangrijke rol, zo
meent deze psychiater. Het verlies aan
status, de grotere eenzaamheid en de
moeilijkheid om de vrije lege tijd te
vullen.
Verlies aan status betekent heel wat
voor een mens. Door je funktie ben je
iemand. Op het moment dat je wordt ge
pensioneerd heeft je ervaring en levens
wijsheid veelal geen betekenis meer voor
anderen. Het web van sociale funkties
waar je deel van bent wordt kleiner en
kleiner. Dat verlies aan status weerkaatst
zich ook in de huwelijksverhouding. Vaak
beminnen vrouwen hun echtgenoot niet
alleen om zijn karakter, maar ook om de
dit reeds wanneer we eenvoudige voor
beelden nemen. Een groep van drie cij
fers kan reeds op zes verschillende ma
nieren worden gerangschikt, een groep
van vier cijfers kan reeds op 24 manie
ren worden gerangschikt en een groep
van vijf cijfers haalt het tot 120 mogelijk
heden. Bij zes cijfers wordt het al 720 mo
gelijkheden en zo neemt het aantal moge
lijkheden snel en sterk toe. In de stren
gen nucleïnezuur zitten enorme aantallen
eenheden en die kunnen uiteraard op
miljoenen verschillende manieren worden
gecombineerd.
De onderzoekers rekenen uit, dat door
de „zeven" tot nu toe slechts 30.000 ver
schillende combinaties zijn vrijgegeven,
die zich in de verschillende ons bekende
levensvormen hebben geopenbaard. Wan
neer we dan weten, dat er dus nog rond
6.970.000 mogelijkheden in de cellen slui
meren, dan is het duidelijk, dat er zich
nog zeer vele tot nu toe onbekende le
vensvormen in de toekomstige miljoenen
jaren zouden kunnen ontwikkelen in die
ren- en plantenrijk. Zelfs wanneer men
aanneemt, dat slechts een zeer beschei
den deel van de nog braakliggende
6.970.000 codificeringsmogelijkheden even
zinvol zullen zijn als die welke tot nu toe
werden benut, bestaat er grond voor de
veronderstelling, dat de toekomstige mens
van hogere levensvorm, nu reeds latent
in ons schuilt.
In tegenstelling tot de opvatting van de
meeste biologen meent dr. Vester, dat
voor de „geboorte" van de mens van de
toekomst er geen nieuwe erfelijke fak
toren noodzakelijk zijn. Het komt er
slechts op aan de genetische x-eserves te
mobiliseren, waarbij de „zeven" andere
combinaties zullen moeten doorlaten.
Vesters theorie over het samenspelen
van de drie soorten genen en het „zeef-
systeem" vindt veel steun in de resulta
ten van het moderne kankeronderzoek.
Volgens dit onderzoek zou het zich vor
men van tumors niets anders zijn dan het
vrijkomen van de reeds altijd aanwezige
informatie in de genen, die normaal dooi
de „zeven" niet worden doorgelaten.
Het is dr. Vester en zijn medewerkers
ook gelukt uit een plant een proteïne te
isoleren, dat sterk kankerremmende ei
genschappen vertoonde. Hierbij gaat het
ook weer om een basis eiwitlichaampjes,
dat op een histon lijkt. Dit eiwitlichaam
pje presteerde het om bij pi-oeven op
dieren nog een kankerremmende invloed
uit te oefenen bij een verdunning van niet
minder dan 1 10 miljard.
Ook lukte het de onderzoekers om bij
ki-uisingen van tandkarpersoorten bas
taards te kweken, die alleen al op grond
van hun genetische aanleg, spontaan tu
mors vormden. Zij beschikten dus reeds
over een ander soort „zeven" dan hun
normale soortgenoten.
Volgens de onderzoekers ziet het er
naar uit, dat in de toekomst de mogelijk
heid bestaat om gericht in te grijpen bij
de kankerontwikkeling. Er zal echter nog
zeer veel onderzoek moeten worden ver
richt, een onderzoek, dat voor een belang
rijk deel in het genetische vlak zal liggen
(Nadruk verboden.)
status die hij in de wereld bekleedt. Na
het pensioen wordt hij vaak een man te
veel in huis die maar boodschappen moet
doen in plaats van de stofzuiger in de
weg te lopen.
Hobbies?
Met het verstrijken van de jaren be
ginnen de mensen eenzamer te «worden.
De oude vriendenki-ing vermindert gaan
deweg, want velen ontvallen ons door de
dood, de kinderen vei-huizen naar elderes.
Toen je nog werkte vroegen de mensen
je om advies en je had altijd wel wat te
vertellen. Nu wordt het kringetje waarin
je je beweegt steeds kleiner.
Ook het huwelijk van gepensioneerden
ondergaat hier dikwijls invloed van. Vele
gepensioneerden zijn altijd thuis en ver
velen daardoor elkaar. Volgens prof.
Meex-lo hebben niet alleen jonggehuwden
maar óók oud-gehuwden die teveel op el
kaar letten huwelijksadviezen nodig.
Maar veel oudere mensen hebben toch
hobbies, waarvoor zij vroeger nooit tijd
hadden tot hun leedwezen. Daar zouden
zij nu toch hun tijd mee kunnen vullen?
Hier ligt volgens px-of. Meerlo het laatste
depressieve punt. Mensen hebben zich
gouden dagen voorgesteld als ze na hun
pensionering konden gaan doen wat ze
wilden. Vele hobbies wachten op de pen
sioneringstij d maar worden nooit vervuld.
De mensen vex-geten de psychologische
wet dat de ene bezigheid de andere sti
muleert en dat hoe meer je doet hoe meer
je kunt doen. Vele mensen hebben een
gex-icht gareel nodig om in te wex-ken,
anders lopen ze met hun liefhebberijen in
een kringetje rond."
Bejaardenschool.
Een betere voox-bereiding op de toe
komstige pensioenperiode is noodzakelijk.
In sommige fabrieken en kantoren ge
beurt dat nu al. Het werk wordt gelei
delijk verminderd en er bestaan x-eeds
verschillende ox-ganisaties om bejaax-den
voor te lichten. Maar dat is nog maar een
begin.
Prof. Meerlo (zelf ook al boven de 65)
zegt de droom te koesteren van een toe
komstige bejaardenschool, zelfs van een
universiteit voor bejaarden, waar zich ge
meenschappen vormen om in eigen tempo
aan bepaalde problemen te blijven wer
ken.
Het aantal gepensioneerde wetenschaps
mensen groeit met de jaren. Veel van
wat we het gebrek aan belangstelling van
de bejaarden noemen komt omdat ze zich
uitgerangeerd voelen. Px-of. Meex-lo deed
gedurende de tweede wereldoorlog in
Engeland de ervaring op, dat gepensio
neerde bejaarden van stal werden ge
haald om allex-lei ax^beidsplichten te gaan
VAN SCHUBERT TOT HINDEMITH
VOOR DE MUZIKALE FIJNPROEVERS
Oudste uiting der muziek.
Het lied behoort tot de oudste uitingen
in de muziek, maar het is Franz Schubert
geweest die het lied met pianobegeleiding
tot een subtiel en expressief kunstwerk
heeft verheven. Vóór hem hadden Mo
zart (das Veilchen) en Beethoven (Ade
laide) weliswaar reeds enkele verruk
kelijke liederen geschreven, maar deze
kunstvorm tx-ok de beide meesters niet
zo erg en omvangrijk is hun liederen-
oeuvre dan ook bepaald niet.
Schubert zette meer dan 600 gedichten
op muziek en legde hiermee het funda
ment voor deze vocale kunst. Een on
voorstelbare muzikale schat ligt er op
gestapeld in de tien omvangrijke delen
van de Gesamtausgabe van Schubert's
liedex-en en eigenlijk is het een bedroe
vende zaak dat slechts een honderdtal
van deze iiedex-en regelmatig wordt uit
gevoerd, al heeft dan nu de vermaarde
Duitse bariton Dietrich Fischer Dieskau
de artistieke moed gevonden om alle lie
deren van Schubert op de plaat vast te
leggen. Wie meer van de Weense meester
wil horen dan de twee bekende cycli
„Winterreise" en „Die schone Miillerin"
en populaire werken als Heidenröslein,
Standchen, Die Forelle en Erlkönig, moet
maar gaan sparen om deze cassette te
zijner tijd aan te schaffen.
Hoewel Schubert ook gedichten van
'grote poëten als Goethe en Schiller van
muziek heeft voox-zien, domineert bij hem
steeds de muziek boven het woord. Ook
het werk van bescheiden dichters leidde
bij hem tot geniale verklankingen. De
gedichten van Wilhelm Müller (1794
1827) zouden allang vergeten zijn, wan
neer Schubei*t in „Die Winterreise" niet
een aantal van diens verzen tot een aan
grijpend en onvergetelijk klanktaferee]
had weten te verheffen.
Literair ingesteld.
Robert Schumann was als liederen-
componist veel meer literair ingesteld
dan Schubert. De vex-zen van een middel
matige dichter konden hem niet inspi-
reren. Hoogtepunt van zijn liederenoeuvre
is het grandioze Dichtex-liebe, een cyclus
op gedichten van Heinrich Heine. Het
mysterieuze liefdesvex-langen van een van
Duitsland's gx-ootste dichters is hier op
onnavolgbarVwijze verklankt en ook de
pianopartij is van een supreem gehalte.
Maar ook de liederencyclus Fraunenliebe
und Leben toont ons Schumann als een
liederencomponist van uitzonderlijk ge
halte.
Ook Johannes Brahms wist wat de
menselijke stem toekwam. Hij heeft waar
achtig nog wel meer prachtige liederen
geschreven dan het onverwoestbare „Gu-
tenAbend, guten Nacht."
Een van de grootste liederencompo-
nisten uit de vox-ige eeuw was de Oosten
rijker Hugo Wolf (1860—1903), die in
tegenstelling tot bijvoorbeeld een Schu
bert op alle andere gebieden van de toon
kunst een middelmatige componist was.
Evenals Robex-t Schumann was hij een
man met een zeer vex-fijnde literaire
smaak. Zijn liederen hebben een totaal
vervullen en weer trappen te gaan lopen
in dienst van het gebombardeerde vader
land. Temidden van de ^oorlogstragedie
zag ik hun gelukkige glxmlach toen ze
wisten dat ze weer nodig waren".
Betere voorbereiding.
Prof. Meerlo meent dat goed georga
niseerde ouderdom nieuwe kwaliteiten in
de mens bx-engt, kwaliteiten die zo nodig
zijn in onze verscheux-de wereld. „Oudere
mensen zijn rustiger gewox'den en zijn
uitgegx-oeid boven het tragische van het
zelfbeklag. Het ouder brein juist omdat
het niet meer zoveel feiten kan onthou
den, probeert meer het essentiële van de
dingen te vinden. Tex-wijl het technisch
kunnen minder wordt en de handen va
ker verkeerd staan, wordt de belangstel
ling universeler en ook meer theoretisch,
vandaar ook mijn roep om nieuwe scho
len".
Prof. Meerlo ontmoette eens een so
ciaal werkster van 96 jaax*, die hard aan
het studeren was in een boek. „Wat doet
u daar?" vroeg hij haar. „Och", zei ze,
„ik moet nu zoveel harder studeren om
dat ik zoveel vergeet".
Dat was de houding van een zeldzame
vrouw, die 'boven de eenzaamheid uitge
stegen was. Zij is een voorbeeld voor al
die gepensioneerden, die dromen van de
oude glans van de verloren status en
daardoor hun nieuwe status van senior
wereldburger nog niet hebben leren aan
vaarden.
(Nadruk verboden.)
andere klankkleur als die van Schubert
en Schumann De declamatorische stijl had
zijn voorliefde, waaraan de invloed van
Richard Wagner niet vreemd zal zijn
geweest. Wolf was een zeer vruchtbaar
componist, die honderden liedex-en heeft
gecomponeerd. Befaamd zijn zijn diep
zinnige Goethelieder en het onverganke
lijke Italienisches Liederbuch. Ook de
late verzen vanschilder-beeldhouwer
Michelangelo zijn door hem tentoongezet.
Andere hoogtepunten.
Richax-d Wagner sprak zijn liefde voor
Mathilde Wesendonk uit in de z.g. Wesen-
donklieder, op teksten van Mathilde zelf.
Tot de hoogtepunten uit de liedkunst
behoren zeker de Lieder eines fahrenden
Gesellen en de Kindertoterlieder van.Gus-
tav Mahler. De vocalist wordt hier niet
begeleid door een pianist, doch door een
compleet symfonie-orkest. Anton Schön-
bex-g, de vader van de moderne muziek,
liet zelfs een koor en een zeer omvangrijk
orkest aanrukken om zijn Gurrelieder
uit te voex-en. Schönberg schreef ook lie
dex-en voor zangstem en piano, die op
vallen door hun gedurfde melodieën en
kontx-apunktische begeleidingen. De com
ponist werd destijds om deze liederen
uitgefloten.
Ook Debussy en Ravel hebben zich met
liefde aan deze kunstvox-m gewaagd en
hóe. Vooral Ravel heeft prachtige liede
ren op zijn naam staan. Niet alleen klei
ne wonderen als Ronsard a son ame, maar
ook een prachtige cyclus als Don Qui-
chotte a Dulcinée. Vooral de zelfstandige
begeleidingen vallen bij de liederen van
Ravel op.
Terwijl Richard Strauss ook in zijn
liedkunst de paden van de traditie be
wandelde (hij schreef overigens een aan
tal px-achtige liederen), kwam de veel
modex-nere Paul Hindemith tot zeer mar
kante kleurschakeringen in zijn liedex-en-
cyclus Das Max-ienleben op teksten van
niemand minder dan Rainer Maria Rilke.
De smart om het lijden van Jezus en
de dood van Maria, die Rilke tot deze
ingetogen vex-zen inspireerden, werden
door Hindemith op onnavolgbare wijze
verklankt.
(Nadruk verboden).
EEN TAFELKLEED
DAT ALTIJD FRIS BLIJFT
Zo af en toe verrast de industrie ons
vrouwen met werkelijk belangrijke
nieuwtjes.
Dezer dagen kwam ik bij mijn leveran
cier voor zo'n frappant nieuwtje te staan.
Het is een tafelkleed van 100 nylon,
waax*over de goede man nogal enthou
siast was.
Ik kreeg een kleed in handen met een
fijn oranje tint, dat fluweelzacht aan
voelde en vernam de volgdende inte
ressante dingen: het gloednieuwe Viledan
tafelkleed behoort tot de z.g. non-woven
„weefsels", de naam is eigenlijk fout,
want ik zou natuurlijk van „stof" moe
ten spreken.
Kort en goed, het nieuwe tafelkleed
heeft een hele reeks plezierige eigen
schappen: het is ongevoelig voor vlekken
als koffie, tomatenketchup, enz.
Het is gemakkelijk wasbaar, vlekken
verdwijnen met een simpel sopje als
of wat dan ook.
sneeuw voor de zon, zonder voox-weken
machine stoppen.
Je hunt het honderden keren in de was-
Het is slijtvast, is antistatisch en knet
tert niet.
Het blijft kleurecht, vergeelt 'dus niet,
het is razendsnel droog en je hoeft het
niet te strijken.... alleen maar even
centrifugeren of druipnat ophangen.
Rimpeltjes trekken er zo uit.
Het Viledan tafelkleed wordt in dx*ie
dessins met elk drie verschillende tinten
geleverd en komt bij ons in de handel
voor 19,75.
Martine.
Voor de Sint Nicolaas
leuke
zoals MINITAFELS (3-delig) POEFS, in vele kleuren
HAARDBANKJES SECRETAIRE'S.
LADEKASTJES, enz. enz. BUREAUTJES.
Steeds gaarne tot uw dienst.
WISSENKERKE TELEFOON 01107 - 2 62
STATUSVERLIES EN VEREENZAMING; PROBLEEM VOOR VEEL BEJAARDEN
Pensioendepressie is de wetenschappelijke naamgeving van een psycho
logisch probleem, dat centraal staat in het leven van talloze bejaax-den.
Zolang je werkt ben je deel van een sociaal proces, je betekent iets voor
de maatschappij juist door de uitoefening van je beroep. Daax-om aksep-
teren vele boven-de-vijfenzestigers het met pensioen gaan als een psychisch
doodvonnis. Van nu af aan moet je alleen maar wachten op het einde, zo
redeneren ze.
„Het is vreemd hoe weinig de wereld gebx-uik maakt van de ervaring der
ervarenen, al is hun tempo wat minder", zo verzucht de zenuwarts prof.
dr. Joost Meerlo in het blad „Op leeftijd", een uitgave van de Nederlandse
Federatie voor Bejaardenzorg.
Liedex-en als Schubert's „Standchen" en Brahms' „Guten Abend, guten
Nacht" mogen dan behoren tot de klassieke bestsellers, toch worden de
liedex-enrecitals doox-gaans slechts door de muzikale fijnpx-oevers bezocht.
Het kunstlied, meestal geschx-even voor één stem met pianobegeleiding,
heeft altijd de liefde gehad van alle grote componisten en vrijwel zonder
uitzondering hebben zij op dit gebied werken voortgebracht, met de ver
tolking waarvan ook hedentendage vele zangers en zangeressen zich een
geduchte reputatie hebben opgebouwd.
Componisten als Robert Schumann, Hugo Wolf en Franz Schubert zijn
vooral door hun liederen toegetreden tot het pantheon der onsterfelijken,
maar ook meesters als Brahms, Ravel, Debussy, Richard Strauss en vele
modernen hebben zich met sxxkses op deze yerfijnde kunstvox-m geworpen.