FA VA\ HALST Hogere vormen in de mens? Pensioendepressie Klassieke liederen Tweede blad van het Noord-Bevelands Nieuws- en Advertentieblad d.d. 18 november 1971 no. 3478 HET WONDERLIJKE LEVEN IN ZIJN VELE VARIATIES Er liggen nog miljoenen mogelijkheden in onze genetische reserves. Wie de moeite neemt eens rustig te fi losoferen over ons bestaan, wordt al snel met stomheid geslagen, wanneer hij denkt aan dat enorme wonder, dat de mens ontstaat uit de bevruchte eicel. Dit eicelletje gaat groeien endaar komt een mensje van, een mensje helemaal compleet met alles er op en er aan. Er worden tijdens die groei en ontwik keling weefsels gevormd, zoals de lever, de nieren, de zenuwen, de bloedcellen en wat al niet meer, weefsels die geweldig van elkaar verschil]en. Dat is op zich ook weer een wonder, want alle dochtercellen van de eicel bevatten dezelfde erfsub- stantie. Dit enorme vraagstuk van dat wat de geleerden „celdifferentiëring" noe men, houdt hen al heel lang bezig, zonder dat zij tot nu toe in staat zijn er een ant woord op te kunnen geven. Dr. Vester van het Instituut voor or ganische chemie van de universiteit van Saarland heeft met betrekking tot het bovenstaande een interessante theorie ontwikkeld, die het resultaat is van een langdurige studie op dit gebied. In de chromosomen, de dragers van de erfelijke eigenschappen is de mogelijk heid tot vorming van al deze vormen en nog heel veel anderen aanwezig. Dat slechts bepaalde vormen ontstaan, zou volgens dr. Vester het gevolg zijn van de invloed van een soort „zeef" die slechts bepaalde mogelijkheden toelaat en het zijn slechts die combinaties, die zich tenslotte manifesteren in zichtbare structuren. Volgens dr. Vester worden deze zeven gevormd door de histonen, eenvoudige basische proteïnen (eiwitlichaampjes), die in elke cel aanwezig zijn en waarmee men tot nu toe niet goed raad wist, om dat ze geen enzymen zijn en men ook niet wist welke funktie ze dan wel hadden. Volgens dr. Vester zijn er in totaal drie soorten genen, die in een soort com municatiesysteem samenwerken. De eerste soort genen zijn die welke men de her sens of het geheugen zou kunnen noe men, de genen die alle informatie be zitten. De informatie die zij afgeven, gaat echter door een zeef, in dit gevai de histonen, de hierboven genoemde ei witlichaampjes, die zich in elke cel be vinden en deze laten slechts bepaalde informatie door, die terecht komt bij de tweede groep genen, namelijk die ze for muleren. Tenslotte komen ze dan bij de derde groep, die de werkers genoemd kunnen worden en die de opdracht uit voeren. Niet allen is de histonen-zeef verantwoordelijk voor het feit, dat er op die plaats nierweefsel en op een andere leverweefsel ontstaat, doch ook voor het feit, dat uit de ene eicel een grashalm, uit de andere een worm en uit de derde een kameel voortkomt. De onderzoekers zijn van mening, dat in de nucleïnezuurstrengen, die in elke cel voorkomen, niet minder dan rond zeven miljoen codificeringsmogelijkheden bestaan. De onderdelen kunnen op zeven miljoen verschillende manieren worden gecombineerd, waardoor allerlei verschil lende mogelijkheden ontstaan. We zien „Ouderdom brengt nieuwe kwaliteiten in de mens". Prof. Meerlo vestigde zich 1968 na een langdurig verblijf in de Ver. Staten weer in ons land. Hij is nu konsulent bij de Geriatrische Dienst van de G.G.D. te Am sterdam, waar hij veel te maken krijgt met het eenzaamheidsprobleem van vele bejaarden (14 °/o van de hoofdstedelijke bevolking is 65 jaar of ouder!) Drie belangrijke faktoren spelen in de pensioendepressie een belangrijke rol, zo meent deze psychiater. Het verlies aan status, de grotere eenzaamheid en de moeilijkheid om de vrije lege tijd te vullen. Verlies aan status betekent heel wat voor een mens. Door je funktie ben je iemand. Op het moment dat je wordt ge pensioneerd heeft je ervaring en levens wijsheid veelal geen betekenis meer voor anderen. Het web van sociale funkties waar je deel van bent wordt kleiner en kleiner. Dat verlies aan status weerkaatst zich ook in de huwelijksverhouding. Vaak beminnen vrouwen hun echtgenoot niet alleen om zijn karakter, maar ook om de dit reeds wanneer we eenvoudige voor beelden nemen. Een groep van drie cij fers kan reeds op zes verschillende ma nieren worden gerangschikt, een groep van vier cijfers kan reeds op 24 manie ren worden gerangschikt en een groep van vijf cijfers haalt het tot 120 mogelijk heden. Bij zes cijfers wordt het al 720 mo gelijkheden en zo neemt het aantal moge lijkheden snel en sterk toe. In de stren gen nucleïnezuur zitten enorme aantallen eenheden en die kunnen uiteraard op miljoenen verschillende manieren worden gecombineerd. De onderzoekers rekenen uit, dat door de „zeven" tot nu toe slechts 30.000 ver schillende combinaties zijn vrijgegeven, die zich in de verschillende ons bekende levensvormen hebben geopenbaard. Wan neer we dan weten, dat er dus nog rond 6.970.000 mogelijkheden in de cellen slui meren, dan is het duidelijk, dat er zich nog zeer vele tot nu toe onbekende le vensvormen in de toekomstige miljoenen jaren zouden kunnen ontwikkelen in die ren- en plantenrijk. Zelfs wanneer men aanneemt, dat slechts een zeer beschei den deel van de nog braakliggende 6.970.000 codificeringsmogelijkheden even zinvol zullen zijn als die welke tot nu toe werden benut, bestaat er grond voor de veronderstelling, dat de toekomstige mens van hogere levensvorm, nu reeds latent in ons schuilt. In tegenstelling tot de opvatting van de meeste biologen meent dr. Vester, dat voor de „geboorte" van de mens van de toekomst er geen nieuwe erfelijke fak toren noodzakelijk zijn. Het komt er slechts op aan de genetische x-eserves te mobiliseren, waarbij de „zeven" andere combinaties zullen moeten doorlaten. Vesters theorie over het samenspelen van de drie soorten genen en het „zeef- systeem" vindt veel steun in de resulta ten van het moderne kankeronderzoek. Volgens dit onderzoek zou het zich vor men van tumors niets anders zijn dan het vrijkomen van de reeds altijd aanwezige informatie in de genen, die normaal dooi de „zeven" niet worden doorgelaten. Het is dr. Vester en zijn medewerkers ook gelukt uit een plant een proteïne te isoleren, dat sterk kankerremmende ei genschappen vertoonde. Hierbij gaat het ook weer om een basis eiwitlichaampjes, dat op een histon lijkt. Dit eiwitlichaam pje presteerde het om bij pi-oeven op dieren nog een kankerremmende invloed uit te oefenen bij een verdunning van niet minder dan 1 10 miljard. Ook lukte het de onderzoekers om bij ki-uisingen van tandkarpersoorten bas taards te kweken, die alleen al op grond van hun genetische aanleg, spontaan tu mors vormden. Zij beschikten dus reeds over een ander soort „zeven" dan hun normale soortgenoten. Volgens de onderzoekers ziet het er naar uit, dat in de toekomst de mogelijk heid bestaat om gericht in te grijpen bij de kankerontwikkeling. Er zal echter nog zeer veel onderzoek moeten worden ver richt, een onderzoek, dat voor een belang rijk deel in het genetische vlak zal liggen (Nadruk verboden.) status die hij in de wereld bekleedt. Na het pensioen wordt hij vaak een man te veel in huis die maar boodschappen moet doen in plaats van de stofzuiger in de weg te lopen. Hobbies? Met het verstrijken van de jaren be ginnen de mensen eenzamer te «worden. De oude vriendenki-ing vermindert gaan deweg, want velen ontvallen ons door de dood, de kinderen vei-huizen naar elderes. Toen je nog werkte vroegen de mensen je om advies en je had altijd wel wat te vertellen. Nu wordt het kringetje waarin je je beweegt steeds kleiner. Ook het huwelijk van gepensioneerden ondergaat hier dikwijls invloed van. Vele gepensioneerden zijn altijd thuis en ver velen daardoor elkaar. Volgens prof. Meex-lo hebben niet alleen jonggehuwden maar óók oud-gehuwden die teveel op el kaar letten huwelijksadviezen nodig. Maar veel oudere mensen hebben toch hobbies, waarvoor zij vroeger nooit tijd hadden tot hun leedwezen. Daar zouden zij nu toch hun tijd mee kunnen vullen? Hier ligt volgens px-of. Meerlo het laatste depressieve punt. Mensen hebben zich gouden dagen voorgesteld als ze na hun pensionering konden gaan doen wat ze wilden. Vele hobbies wachten op de pen sioneringstij d maar worden nooit vervuld. De mensen vex-geten de psychologische wet dat de ene bezigheid de andere sti muleert en dat hoe meer je doet hoe meer je kunt doen. Vele mensen hebben een gex-icht gareel nodig om in te wex-ken, anders lopen ze met hun liefhebberijen in een kringetje rond." Bejaardenschool. Een betere voox-bereiding op de toe komstige pensioenperiode is noodzakelijk. In sommige fabrieken en kantoren ge beurt dat nu al. Het werk wordt gelei delijk verminderd en er bestaan x-eeds verschillende ox-ganisaties om bejaax-den voor te lichten. Maar dat is nog maar een begin. Prof. Meerlo (zelf ook al boven de 65) zegt de droom te koesteren van een toe komstige bejaardenschool, zelfs van een universiteit voor bejaarden, waar zich ge meenschappen vormen om in eigen tempo aan bepaalde problemen te blijven wer ken. Het aantal gepensioneerde wetenschaps mensen groeit met de jaren. Veel van wat we het gebrek aan belangstelling van de bejaarden noemen komt omdat ze zich uitgerangeerd voelen. Px-of. Meex-lo deed gedurende de tweede wereldoorlog in Engeland de ervaring op, dat gepensio neerde bejaarden van stal werden ge haald om allex-lei ax^beidsplichten te gaan VAN SCHUBERT TOT HINDEMITH VOOR DE MUZIKALE FIJNPROEVERS Oudste uiting der muziek. Het lied behoort tot de oudste uitingen in de muziek, maar het is Franz Schubert geweest die het lied met pianobegeleiding tot een subtiel en expressief kunstwerk heeft verheven. Vóór hem hadden Mo zart (das Veilchen) en Beethoven (Ade laide) weliswaar reeds enkele verruk kelijke liederen geschreven, maar deze kunstvorm tx-ok de beide meesters niet zo erg en omvangrijk is hun liederen- oeuvre dan ook bepaald niet. Schubert zette meer dan 600 gedichten op muziek en legde hiermee het funda ment voor deze vocale kunst. Een on voorstelbare muzikale schat ligt er op gestapeld in de tien omvangrijke delen van de Gesamtausgabe van Schubert's liedex-en en eigenlijk is het een bedroe vende zaak dat slechts een honderdtal van deze iiedex-en regelmatig wordt uit gevoerd, al heeft dan nu de vermaarde Duitse bariton Dietrich Fischer Dieskau de artistieke moed gevonden om alle lie deren van Schubert op de plaat vast te leggen. Wie meer van de Weense meester wil horen dan de twee bekende cycli „Winterreise" en „Die schone Miillerin" en populaire werken als Heidenröslein, Standchen, Die Forelle en Erlkönig, moet maar gaan sparen om deze cassette te zijner tijd aan te schaffen. Hoewel Schubert ook gedichten van 'grote poëten als Goethe en Schiller van muziek heeft voox-zien, domineert bij hem steeds de muziek boven het woord. Ook het werk van bescheiden dichters leidde bij hem tot geniale verklankingen. De gedichten van Wilhelm Müller (1794 1827) zouden allang vergeten zijn, wan neer Schubei*t in „Die Winterreise" niet een aantal van diens verzen tot een aan grijpend en onvergetelijk klanktaferee] had weten te verheffen. Literair ingesteld. Robert Schumann was als liederen- componist veel meer literair ingesteld dan Schubert. De vex-zen van een middel matige dichter konden hem niet inspi- reren. Hoogtepunt van zijn liederenoeuvre is het grandioze Dichtex-liebe, een cyclus op gedichten van Heinrich Heine. Het mysterieuze liefdesvex-langen van een van Duitsland's gx-ootste dichters is hier op onnavolgbarVwijze verklankt en ook de pianopartij is van een supreem gehalte. Maar ook de liederencyclus Fraunenliebe und Leben toont ons Schumann als een liederencomponist van uitzonderlijk ge halte. Ook Johannes Brahms wist wat de menselijke stem toekwam. Hij heeft waar achtig nog wel meer prachtige liederen geschreven dan het onverwoestbare „Gu- tenAbend, guten Nacht." Een van de grootste liederencompo- nisten uit de vox-ige eeuw was de Oosten rijker Hugo Wolf (1860—1903), die in tegenstelling tot bijvoorbeeld een Schu bert op alle andere gebieden van de toon kunst een middelmatige componist was. Evenals Robex-t Schumann was hij een man met een zeer vex-fijnde literaire smaak. Zijn liederen hebben een totaal vervullen en weer trappen te gaan lopen in dienst van het gebombardeerde vader land. Temidden van de ^oorlogstragedie zag ik hun gelukkige glxmlach toen ze wisten dat ze weer nodig waren". Betere voorbereiding. Prof. Meerlo meent dat goed georga niseerde ouderdom nieuwe kwaliteiten in de mens bx-engt, kwaliteiten die zo nodig zijn in onze verscheux-de wereld. „Oudere mensen zijn rustiger gewox'den en zijn uitgegx-oeid boven het tragische van het zelfbeklag. Het ouder brein juist omdat het niet meer zoveel feiten kan onthou den, probeert meer het essentiële van de dingen te vinden. Tex-wijl het technisch kunnen minder wordt en de handen va ker verkeerd staan, wordt de belangstel ling universeler en ook meer theoretisch, vandaar ook mijn roep om nieuwe scho len". Prof. Meerlo ontmoette eens een so ciaal werkster van 96 jaax*, die hard aan het studeren was in een boek. „Wat doet u daar?" vroeg hij haar. „Och", zei ze, „ik moet nu zoveel harder studeren om dat ik zoveel vergeet". Dat was de houding van een zeldzame vrouw, die 'boven de eenzaamheid uitge stegen was. Zij is een voorbeeld voor al die gepensioneerden, die dromen van de oude glans van de verloren status en daardoor hun nieuwe status van senior wereldburger nog niet hebben leren aan vaarden. (Nadruk verboden.) andere klankkleur als die van Schubert en Schumann De declamatorische stijl had zijn voorliefde, waaraan de invloed van Richard Wagner niet vreemd zal zijn geweest. Wolf was een zeer vruchtbaar componist, die honderden liedex-en heeft gecomponeerd. Befaamd zijn zijn diep zinnige Goethelieder en het onverganke lijke Italienisches Liederbuch. Ook de late verzen vanschilder-beeldhouwer Michelangelo zijn door hem tentoongezet. Andere hoogtepunten. Richax-d Wagner sprak zijn liefde voor Mathilde Wesendonk uit in de z.g. Wesen- donklieder, op teksten van Mathilde zelf. Tot de hoogtepunten uit de liedkunst behoren zeker de Lieder eines fahrenden Gesellen en de Kindertoterlieder van.Gus- tav Mahler. De vocalist wordt hier niet begeleid door een pianist, doch door een compleet symfonie-orkest. Anton Schön- bex-g, de vader van de moderne muziek, liet zelfs een koor en een zeer omvangrijk orkest aanrukken om zijn Gurrelieder uit te voex-en. Schönberg schreef ook lie dex-en voor zangstem en piano, die op vallen door hun gedurfde melodieën en kontx-apunktische begeleidingen. De com ponist werd destijds om deze liederen uitgefloten. Ook Debussy en Ravel hebben zich met liefde aan deze kunstvox-m gewaagd en hóe. Vooral Ravel heeft prachtige liede ren op zijn naam staan. Niet alleen klei ne wonderen als Ronsard a son ame, maar ook een prachtige cyclus als Don Qui- chotte a Dulcinée. Vooral de zelfstandige begeleidingen vallen bij de liederen van Ravel op. Terwijl Richard Strauss ook in zijn liedkunst de paden van de traditie be wandelde (hij schreef overigens een aan tal px-achtige liederen), kwam de veel modex-nere Paul Hindemith tot zeer mar kante kleurschakeringen in zijn liedex-en- cyclus Das Max-ienleben op teksten van niemand minder dan Rainer Maria Rilke. De smart om het lijden van Jezus en de dood van Maria, die Rilke tot deze ingetogen vex-zen inspireerden, werden door Hindemith op onnavolgbare wijze verklankt. (Nadruk verboden). EEN TAFELKLEED DAT ALTIJD FRIS BLIJFT Zo af en toe verrast de industrie ons vrouwen met werkelijk belangrijke nieuwtjes. Dezer dagen kwam ik bij mijn leveran cier voor zo'n frappant nieuwtje te staan. Het is een tafelkleed van 100 nylon, waax*over de goede man nogal enthou siast was. Ik kreeg een kleed in handen met een fijn oranje tint, dat fluweelzacht aan voelde en vernam de volgdende inte ressante dingen: het gloednieuwe Viledan tafelkleed behoort tot de z.g. non-woven „weefsels", de naam is eigenlijk fout, want ik zou natuurlijk van „stof" moe ten spreken. Kort en goed, het nieuwe tafelkleed heeft een hele reeks plezierige eigen schappen: het is ongevoelig voor vlekken als koffie, tomatenketchup, enz. Het is gemakkelijk wasbaar, vlekken verdwijnen met een simpel sopje als of wat dan ook. sneeuw voor de zon, zonder voox-weken machine stoppen. Je hunt het honderden keren in de was- Het is slijtvast, is antistatisch en knet tert niet. Het blijft kleurecht, vergeelt 'dus niet, het is razendsnel droog en je hoeft het niet te strijken.... alleen maar even centrifugeren of druipnat ophangen. Rimpeltjes trekken er zo uit. Het Viledan tafelkleed wordt in dx*ie dessins met elk drie verschillende tinten geleverd en komt bij ons in de handel voor 19,75. Martine. Voor de Sint Nicolaas leuke zoals MINITAFELS (3-delig) POEFS, in vele kleuren HAARDBANKJES SECRETAIRE'S. LADEKASTJES, enz. enz. BUREAUTJES. Steeds gaarne tot uw dienst. WISSENKERKE TELEFOON 01107 - 2 62 STATUSVERLIES EN VEREENZAMING; PROBLEEM VOOR VEEL BEJAARDEN Pensioendepressie is de wetenschappelijke naamgeving van een psycho logisch probleem, dat centraal staat in het leven van talloze bejaax-den. Zolang je werkt ben je deel van een sociaal proces, je betekent iets voor de maatschappij juist door de uitoefening van je beroep. Daax-om aksep- teren vele boven-de-vijfenzestigers het met pensioen gaan als een psychisch doodvonnis. Van nu af aan moet je alleen maar wachten op het einde, zo redeneren ze. „Het is vreemd hoe weinig de wereld gebx-uik maakt van de ervaring der ervarenen, al is hun tempo wat minder", zo verzucht de zenuwarts prof. dr. Joost Meerlo in het blad „Op leeftijd", een uitgave van de Nederlandse Federatie voor Bejaardenzorg. Liedex-en als Schubert's „Standchen" en Brahms' „Guten Abend, guten Nacht" mogen dan behoren tot de klassieke bestsellers, toch worden de liedex-enrecitals doox-gaans slechts door de muzikale fijnpx-oevers bezocht. Het kunstlied, meestal geschx-even voor één stem met pianobegeleiding, heeft altijd de liefde gehad van alle grote componisten en vrijwel zonder uitzondering hebben zij op dit gebied werken voortgebracht, met de ver tolking waarvan ook hedentendage vele zangers en zangeressen zich een geduchte reputatie hebben opgebouwd. Componisten als Robert Schumann, Hugo Wolf en Franz Schubert zijn vooral door hun liederen toegetreden tot het pantheon der onsterfelijken, maar ook meesters als Brahms, Ravel, Debussy, Richard Strauss en vele modernen hebben zich met sxxkses op deze yerfijnde kunstvox-m geworpen.

Krantenbank Zeeland

Noord-Bevelands Nieuws- en advertentieblad | 1971 | | pagina 3