NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
m
w
Plonvier heeft DE schoenen
PRATEN MET DIEREN
R
1
B
1
W2
Si
1
m35
m
1
0
I
7
36
No. 3425
Donderdag 5 november 1970
74e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. 308, Giro 206882
Abonnementsprijs 3.25 per half jaar. Franco per post 14.per jaar. Advertenties 15 et per mm, exclusief BTW
Voor fouten in advertenties, per telefoon opgegeven, kunnen wü geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
Grote vorderingen zijn gemaakt met mensapen
In de mythische tijd der mensheid, toen de mens nog niet zo bewust
en verstandelijk en nuchter leefde als nu, zou hij, net als thans nog in
bepaalde dromen (in de slaap „verbeelde" gebeurens) hoe en op welke
manier dan ook, met het dier hebben kunnen spreken. In de schemering
van bewu9t leven schijnt dit zich te kunnen voltrekken en een vanzelf
sprekende zaak te zijn!
Maar hoe staat het nu met het contact tussen mens en dier? In het
dagelijkse leven van vandaag en gister is er, althans tot op zekere
hoogte, inderdaad ook contact tussen b.v. een baas en zijn hond, doch
van een wezenlijk gesprek kan niet worden gesproken.
„Gesprekken" met een hond.
Omstreeks de jaren dertig heeft' een
vrouwelijke bioloog in Duitsland zich
tijd noch moeite bespaard haar herders
hond haar te doen verstaan door middel
van gebaren, tekens en woorden. Zo
kwam heel moeizaam een gesprek met
deze bijzonder schrandere hond „in be
weging", waaruit wel het een en ander
viel te destilleren.
Hier maken wij kennis met een diepere
communicatie dan die tot stand gebracht
met commando's en andere dressuur-
kunstgrepen. Zo kon ze de hond foutloos
rekensommetjes laten oplossen. Helaas
hebben wij dit niet kunnen nagaan en
verifiëren. Het verrassende nieuws dat
de hond in een van de „gesprekken"
doorgaf was, dat hij een soort elektrische
prikkeling via zijn neus door het hele
lichaam voelde gaan als hij op het juiste
spoor was en de tinteling met het kwijt
raken van het spoor ook verloor.
Dichter bij de natuur staand en ont
vankelijker voor de mythe kunnen som
mige inheemsen met paarden, olifanten,
karbouwen hele gesprekken voeren. Maar
in hoeverre dit berust op een werkelijk
verstandelijk contact op basis van het
gesproken woord dan wel op een stelsel
van hand- en andere bewegingen, voor
waardelijke reflexen en intuïtieve ele
menten, is niet bekend; gissingen blijven
over.
Dolfijn en mensaap.
In de laatste tien jaar heeft de weten
schapsmens zich ook hiervoor geïnte
resseerd. Zij zijn gaan onderzoeken of
het wel mogelijk is echt verbaal contact,
d.w.z. door middel van het gesproken
woord, te maken met het dier. Bekend
zijn de pogingen met Flippers, dolfijnen,
die naar beweerd wordt hersenstructuren
bezitten, die in beginsel niet voor de
menselijke onderdoen. Men wil niet alleen
de taal van de dolfijnen leren verstaan,
maar ook dolfijnen leren (niet africhten)
drenkelingen op te sporen en te redden.
Het ligt ook in de bedoeling deze water
zoogdieren de oceaan in te stux-en om
door olie verontreinigde plekken op te
sporen en aan de instanties door te ge
ven. Voor de mens gemakkelijker is (men
hoeft o.a. het water niet in) het zoeken
van verbaai contact met de chimpansee.
In het begin wilde men het dier zijn
eigen taal opdringen. Aangezien de hoogst
ontwikkelde mensaap op grond van de
hoedanigheid van zijn gezichts- en lip-
spieren, zijn tong en van zijn strotten
hoofd, niet in staat is om duidelijk ge
articuleerd te spreken, zijn Keith en
Cathy Hayes van de Yerkes laboratoria
niet verder gekomen dat tot het doen
uitspreken (en hoe!) van de woorden
„cup", „up", „papa" en „mama" door
hun chimpansee leerlingen. Daarboven
ontbreekt het spraakcentrum in de her
sens van de aap. Dit zal misschien ook
wel de reden zijn waarom jonge chim
pansees nooit keuvelen als een baby of
wat voor zich uit te prevelen.
Vorderingen.
Een stap verder is men gekomen
toen men de chimpansee ging beschou
wen als een doofstom mens, hetgeen in
houdt dat een gesprek alleen mogelijk
is met behulp van een gebarentaal. De
beste resultaten zijn tot voor kort door
de gebroeders Gardner van de universi
teit van Nevada met de jonge vrouwe
lijke chimpansee Washoe bereikt.
Na 16 maanden kon het dier zich al
aardig met de gebarentaal behelpen. Ze
begreep de tekens: ze paste ze zelfs goed
toe als ze de mens iets te vertellen had.
Ziehier het begin van een begripsmatig
contact tussen mens en chimpansee.
Zelfs combinaties van tekens wist ze
goed toe te passen.
Prof. Premack van de universiteit van
Californië is nog een stapje verder ge
komen met zijn Sarah, eveneens een
vrouwelijke chimpansee. Hij slaagde er
niet alleen in Sarah gebarentaal bij te
brengen maar ook op een gemagneti
seerd bord te „schrijven" en wel met
„symbolen" of tekens, uit plastic gesne
den en op metalen plaatjes gemonteerd
(anders kunnen ze niet op het bord wor
den aangebracht resp. magnetisch „plak
ken").
Hij ging in beginsel als volgt te werk:
Door het symbool naast het voox-werp,
dat het voorstelt, te plaatsen (een appel
was om een voorbeeld te noemen uit zijn
leerpraktijk een blauwe driehoek en een
banaan een rood vierkant) wilde hij het
dier het verband daartussen en de bete
kenis ervan leren. Zo geschiedde het met
allerlei tekens, die de woorden vertegen
woordigen, die het dier niet uit kon spre
ken. Door de tekens op de juiste manier
en volgorde achter elkaar op het bord
te plaatsen, kon Premack een zin formu
leren die het dier moet leren begrijpen
en zelf dient te hanteren. En dat deed
Sarah ook! Teken voor teken (d.w.z. dus
woord voor woord) wist ze na vrij korte
tijd ook zinvol op het magnetisch bord
aan te brengen. Ze beschikt nu al over
■meer dan 120 symbolen, resp. woorden.
Ze beheerst zelfs reeds zinnen waarin
voorzetsels voorkomen. Ook voegwoorden
werden haar bijgebracht. Thans is ze
zo ver gevorderd, dat ze al „schrijvend"
antwoord kan geven op gestelde vragen.
Beslissende stap.
Nu komt er iets bijzonders: Uit een
proef is gebleken dat Sarah het woord
appel niet vertolkte en zag als een blau
we driehoek maar als een rode vrucht!
Ze kan dwars door het teken het wezen
van het woord (in dit geval het vrucht
zijn) zien en het als zodanig onderken
nen. En dit nu is een beslissende stap
voorwaarts in de x-ichting van een echt
„doordacht" gesprek; anders zouden mens
en aap langs elkaar heen praten; anders
zou de mens appels bedoelen terwijl de
aap hardnekkig aan een meetkundig
figuur denkt.
Tot grote vreugde en verbazing van
Premack ontdekte hij dat hij Sarah „be
trapte" op het „stelen" van symbolen
en op het op eigen houtje aanbrengen
van variaties in zinsconstructies. Er zit
in een chimpansee blijkbaar meer „intel
lect" en „spelerij" dan wij wel denken.
Dit nu belooft heel wat voor een verdere
communicatie.
Vuile werk.
Het opmerkelijke bij deze experimenten
is, dat ofschoon de chimpansees waar
van Sarah de geniaalste is, op vragen
antwoord kunnen geven, geen van de
dieren nog het initiatief heeft genomen
zelf vragen te stellen! Zou dit laatste
soms alleen maar voor de mens zijn weg
gelegd? Of ligt het, zoals Premack zelf
vermoedt, misschien aan een tekortko
ming in de leermethode resp. techniek,
die t.z.t. verholpen kan worden?
Hoe dit zij, wij denken nu opeens aan
een toekomstig plan dat men omstreeks
midden van de volgende eeuw hoopt te
hebben verwezenlijkt. En dat is: het ver
bale contact tussen mens en aap zo ver
te hebben gebracht, dat heel eenvoudige
doeltreffende gesprekken mogelijk zullen
zijn
Lukt dit dan wil men rechtstreeks
(niet via de omweg van de dressus) door
verbaal contact de chimpansee instrue
ren het vuile grove werk als het ledigen
van beerputten, het schoonmaken en
-houden van straten, het spuien van rio
len etc. etc. voor de mens te verrichten.
Misschien zullen ze, juist door het verbale
contact, ook wel opgeleid kunnen worden
om andere chimpansees te instrueren.
Wie weet wat er al niet verder gebeuren
kan en ontwikkeld kan worden ten gun
ste van de mens. De computers zullen
ons zeker daarbij een handje helpen.
Misschien zullen ze ons wel een nog
kortere en betere weg wijzen voerend
naar de vervolmaking van het gesprek
van de eeuw
Jean Hugo.
(Nadruk verboden).
Noord-Bevelandse
Hengelsportvereniging
HENGELWEDSTR1JD
Op zaterdag 31 oktober 1970 hield de
Noord-Bevelandse hengelsportvereniging
te Colijnsplaat een hengelwedstrijd waar
aan door 57 personen werd deelgenomen.
Ondanks de ongunstige weersomstandig
heden, werd er vrij goed gevangen. Er
werden in totaal 159 vissen boven water
gehaald waarvan 109 bovenmaatse en
50 ondermaatse.
Bij de vissen, in hoofdzaak platvis,
waren reeds een flink aantal scharren
vertegenwoordigd. De le prijswinnaar
wist een flinke kabeljauw boven water
te halen, waarmee hij meteen aan de
kop kwam te staan.
De uitslag was als volgt:
1 J. J. de Haze, Kamperland 1650 pnt.
2 J. Verlot, Antwerpen 1350 pnt.
3 A. Zwemer, Kamperland 1040 pnt.
4 J. Provoost, Colijnsplaat 1030 pnt.
5 J. C. de Kam, Kamperland 830 pnt.
6 P. v. d. Moere, Kamperland 810 pnt.
7 J. C. Versluis, Kruiningen 770 pnt.
8 W. J. Mennes, Bergen op Z. 720 pnt.
9 M. P. Versluis,Kruiningen 710 pnt.
10 D. Slabbekoorn, Goes 650 pnt.
11 A. d. Engelsman, Colijnsplaat 600 pnt.
12 H. Warren, Colijnsplaat 600 pnt.
13 R. Leenpoel, Kamperland 570 pnt.
14 P. J. Kastelein, Geersdijk 530 pnt.
15 P. v. d. Plasse, Kortgene 510 pnt.
De laatste competitiewedstrijd zal op
14 november 1970 te Kamperland wor
den gehouden.
OP DE VROUW AF.
Op Noord-Beveland wonen natuurlijk
ook vrouwen die piekeren. Over geld,
verveling, kinderen, scholen, gezinsuit
breiding, werken, huizen. Piekeren al
leen helpt u niet verder. U moet er ook
iets voor doen. Al is het alleen maar
komen praten.
Daarvoor zitten maandagavond in het
gebouw van het Gewestelijk Arbeids
bureau in Goes (Westwal 33) en Middel
burg (Wagenaarstraat 4) mannen en vrou
wen klaar. Speciaal voor u. Zij zullen
u geen kant en klare oplossing kunnen
geven, maar misschien wel u een weg
wijzen om verder te komen. Kom daar
om eens gewoon binnenlopen, als u niets,
doet gebeurt er ook niets.
In heel Nederland worden maandag
avond 9 november zulke praat-en-doe
avonden gehouden. Kijk ook naar de
televisie: van half acht tot acht en van
half 'tien tot tien uur. De radio doet
ook mee.
CHR. ULO MAVO-SCHOOL
Wissenkerke
Op het in Goes gehouden examen ma-
chineschrijven slaagden de volgende leer
lingen:
Tineke Karman en Els de Vos uit Co
lijnsplaat.
Kees Geldof en Annie de Looff uit
Geersdijk.
Lia Balkenende. Maja Balkenende,
Jaap Balkenende, Margreet Begthel, Ton-
ny Bolle, Johan Bouterse, Joke Bustraan,
Adri Clement, Ad Faasse, Mark Faasse,
Ada Flipse, Tanny Westerweele uit Kam
perland.
Ria Kleppe uit Kortgene.
Kees v. d. Berg, Henk Leendertse en
Mattie van Strien uit Wissenkerke.
Van de avondgroep slaagden:
Joke v. d. Maas uit Colijnsplaat.
Addy Westerweele uit Kamperland.
Janneke v. d. Maas, mevr. de Waal -
Heystek en Nellie Bouwense uit Kox-tgene.
Mevr. Fortuin - Boone uit Wissenkerke.
Allen werden opgeleid door de heer
K. Koetsdijk, leraar stenografie en ma-
chineschrijven (Staatsdiploma) uit Ou
denbosch.
WINKELACTIE
Middenstandsvereniging
Wisenkerke en Geersdijk
De Middenstandsvereniging van Wis
senkerke en Geersdijk organiseert ook
dit jaar weer haar traditionele winkel
actie en weer in de periode van 23 nov.
tot en met 5 december.
Aan deze actie is wederom een grote
loterij verbonden. Als hoofdprijzen zijn
beschikbaar een t.v., een Gero-cassette,
een pick-up, een wollen deken en verder
nog plm. 40 andere prijzen.
Gedurende deze actie zullen dagprijzen
getrokken worden en wel om de twee
dagen. Deze dagprijzen bestaan uit 24
waardebonnen van f 10.
Zaterdag 28 november zullen Sinter
klaas en Zwarte Piet een bezoek bren
gen aan de dorpen, afgehaald en rond
geleid door Apollo.
Diezelfde middag zal er in het dorps
huis te Wissenkerke voor de jeugd een
film vertoond worden of een goochelaar
optreden. Daarna wordt het een gezel
lige avond met muziek en het rad van
avontuur.
Kruiswoordpuzzel no. 203
1
2
3
4
5
6
8
9
10
11
12
13
15
1.
17
18
13
21
23
24
26
27
28
29
30
32
33
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
55
57
58
59
60
61
62
63
64
65
b6
67
68
69
70
71
72
/3
74
75
f-m
76
77
Usaes-™
78
FU
Horizontaal: 1. soort versiering - 7. sprin
gen van een band - 13. vis - 14. het
treurige - 16. voetbalvereniging - 17.
sierstruik - 19. voor (in samenstelling)
20. bosgod - 22. bolgewas 23. rivier in
Frankrijk - 25. selenium (afk.) - 26.
projectiel - 28. niet scherp - 29. ten
gunste van (afk.) - 31. meisjesnaam - 33.
geogr. aanduiding (afk.) - 34. verbeelden
35. voorzetsel - 37. inhoudsmaat (afk.)
38. inhoudsmaat - 40. soort papegaai
42. hoofddeksel - 44. primitief wapen
45. onmiddellijk - 48. modern commu
nicatiemiddel - 50. voorzetsel - 51. flauw
52. pl. in Korea - 54. tandarm zoogdier
55. bevel - 57. wig - 59. zijrivier v. d.
Donau - 60. enzovoorts (afk.) - 61. titel
(afk.) - 63. al - 65. per meter (afk.) - 66.
enig - 69. van het heilige roomse rijk
(lat. afk.) - 70. rivier in Overijssel - 72.
fr. lidwoord - 73. ontvangdraad - 76.
watering - 77. rondreis - 78. verbrijzeld
graan.
Verticaal: 1. globe - 2. tentoonstellings
gebouw in Amsterdam - 3. fotoboek - 4.
wandversiering - 5. de oudere (afk.)
6. bex-oep - 7. vorm van kieren - 8.
fr. lidwoord - 9. grote bijl - 10. jongens
naam - 11. pl. in Gelderland - 12. gewone
15. meisjesnaam - 18. voedsel - 21. spil
23. elektr. geladen deeltje - 24. gelijk
matig - 27. zoogdier - 28. hevig - 30.
afdeling - 32. afgodisch - 34. roofdiertje
36. land in Azië - 39. jongensnaam - 41.
duur der dingen - 43. getal - 45. redetwist
46. vernis - 47. samenstel van buizen
48. deel van het kippenhok - 49. in een
rechte lijn brengen - 53. gewicht - 56.
groet - 58. gebaar - 60. larve v. d. lang
pootmug - 62. zangnoot - 64. aanzien
65. per expresse (afk.) - 67. windx-ichting
(afk.) - 68. inhoudsmaat - 70. hond - 71.
meer (duits) - 74. windx-ichting (eng.)
75. nummer (afk.).
Oplossing kruiswoordpuzzel no. 202
Horizontaal: 1. zwaan - 5. fee - 7. epiek
11. riool - 13. 'langs - 15. iet - 17.
epiloog - 19. Ate - 21. Susan - 23. nog
24. eerst - 26. T.V. - 27. akker - 29. Aa
30. el - 32. af - 33. Ot - 34. t.a. - 35. klap
37. si - 39. we - 40. bark - 42. state
43. IJssel - 44. x-est - 46. ar - 47. n.t.
48. loge - 50. l.o. - 51. in - 53. ei - 54. ne
55. da - 57. dx-eun - 61. l.b. - 63. onzin
66. eel - 67. sater - 69. ode - 70. elegant
73. rio - 74. reeds - 76. aax-de - 78. naken
79. tin - 80. odeur.
Verticaal: 1. Zeist - 2. arts - 3. ai - 4.
noen - 5. flink - 6. eloge - 7. enge - 8. p.g.
9. Isar - 10. Kreta - 12. op - 14. ao - 16.
euvel - 18. Loki 20. tsaar - 22. a.p.
25. e.k. - 27. afstand - 28. roesten - 31.
lasso - 34. talon - 35. kar - 36. P.T.T.
38. Ier - 39. wijn - 40. bel - 41. koe
45. eland - 49. gelei - 52. veeg - 55. Doox-n
56. pi - 58. Reest - 59. ulaan - 60. ja
62. bx-oer - 64. zerk - 65. neen - 67. stro
68. tree - 71. l.d. - 72. na - 75. Ee - 77. d.d.
Ganzepoortstraat 21, Tel. 6535 - GOES
