NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Plonvier heeft DE schoenen
I
B
H
I19
B
B
Pij
62 i
I
Abraham Kuyper
Het vacuum
13
fl
No. 3424
Donderdag 29 oktober 1970
74e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. 308, Giro 206882
Abonnementsprijs 3.25 per half jaar. Franco per post f 14.per jaar. Advertenties 15 ct per mm, exclusief BTW
Voor fouten in advertenties, per telefoon opgegeven, kunnen wü geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
LEIDER EN INSPIRATOR VAN HET GEREFORMEERD VOLKSDEEL
50 JAAR GELEDEN GESTORVEN
Het klinkt nogal ongeloofwaardig dat een liberaal dagblad een orthodoxe
dominee een groter gevaar voor de bestaande orde noemt dan een revo
lutionaire socialist.
In 1886 werd de socialist en latere anarchist Domela Nieuwenhuis we
gens majesteitsschennis tot gevangenisstraf veroordeeld, maar nochtans
maakte het liberale Handelsblad zich meer zorgen over de activiteiten van
dr. Abraham Kuyper, wiens volgelingen in hetzelfde jaar de consistorie
kamer van de Nieuwe Kerk in Amsterdam bezetten, zodat de hervormde
kerkeraad gedwongen was de rechter in de arm te nemen.
Deze gebeurtenis markeerde de reeds lang verwachte breuk tussen de
hervormde kerk en de Kuyperianen, die uit deze kerk traden en zich ver
enigden met de z.g. Afgescheidenen, die onder leiding van de Ulrumse
predikant Cox reeds in 1834 de hervormde kerk de rug hadden toegekeerd.
De geboorte van de Gereformeerde Kerken in Nederland was een feit
en Abraham Kuyper werd de bezielende leider van deze grote groep
gelovigen, die zich keerde tegen het modernisme in de hervormde kerk en
die de grondbeginselen van de leer der Dordtse vaderen weer centraal
wilde stellen.
Acht november is het vijftig jaar geleden, dat Kuyper stierf. Zijn ver
diensten voor het vaderland en vooral voor het gereformeerde volksdeel
liggen niet alleen op theologisch terrein. Als minister en kamerlid speelde
hij een belangrijke rol in de vaderlandse politiek, hij gaf de anti-revolu
tionaire partij haar theoretisch fundament en hij was ook de stichter van
de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Elan Vital der „Kleine luydcn".
Abraham Kuyper werd op 29 oktober
1837 te Maassluis geboren. Zijn vader
was predikant en werd in 1849 in Leiden
beroepen, waarheen het gezin Kuyper
toen verhuisde. Abraham ging theologie
studeren aan de universiteit in deze stad
en zijn leermeester was prof. Scholten,
die de leer van de hervormde kerk op
moderne wijze interpreteerde en die met
de Groningse hoogleraar Hofstede de
Groot een van de voornaamste represen
tanten was van het later door Kuyper zo
scherp aangevallen modernisme in de
hervormde kerk. Maar een steile calvinist
als Kuyper, die de mens in de eerste
plaats zag als een zondig wezen, liet zich
niet bekeren door de moderne ethische
opvattingen, die de menselijke goedheid
vooronderstelden. Kuyper geloofde op
recht „dat God alles en alle mens niets
te achten is."
In 1863 werd hij predikant in het Be-
tuwse dorpje Beesd en vandaar verhuis
de hij naar Utrecht, waar hij zijn ge
meente niet alleen Gods woord verkon
digde, maar haar ook trachtte op te wek
ken tot heropbouw van de volgens hem
ingesufte hervormde kerk. Desnoods zou
er een nieuwe kerk moeten worden ge
sticht, zo liet hij zijn gemeenteleden
doorschemeren.
Nog geen jaar later probeerde hij de
kerkeraad achter zich te krijgen in zijn
strijd tegen de synode, maar zelfs zijn
meest orthodoxe medestanders durfden
dit niet aan. In 1867 werd hij beroepen
te Amsterdam, waar de mensen in de rij
stonden om „Abraham de Geweldige"
te horen preken. Kuyper richtte zich in
zijn preken vooral tot de eenvoudige
gelovigen, de z.g. kleine luyden, die in
hem hun grote leidsman erkenden, het
élan vital van een nieuwe kerkelijke en
politieke beweging, die de absolute sou-
vereiniteit Gods centraal stelde.
Journalist.
Kuyper was niet alleen een groot rede
naar, hij was ook een groot publicist. Hij
richtte in 1872 het blad „De Standaard"
op, waarvan hij hoofdredacteur werd. Dit
blad werd de spreekbuis van het gere
formeerde volksdeel. In 1874 werd Kuy
per lid van de Tweede Kamer, waar hij
de strijd zou aanbinden met de toen nog
oppermachtige liberale regenten en waar
hij zich zou ontpoppen 'als de onvermoei
de strijder voor de gelijkstelling van o-
penbaar en bijzonder onderwijs.
De unie „School met de bijbel" is zijn
creatie en hij was het oolc, die de Anti-
Revolutionaire Partij zijn theoretische
grondslag gaf. In 1880 opende hij met de
rede „Souvereiniteit in eigen kring" de
Vrije Universiteit in Amsterdam, het
wetenschappelijk bolwerk van de gere
formeerden, waar hij zelf professor werd.
En dan komt in 1886 de breuk met de
hervormde kerk, de z.g. Doleantie. Kuy-
per's volgelingen verlaten het oude va
derhuis en hier begint de geschiedenis
van de gereformeerde kerken, die later
(maar dat kon Kuyper niet voorzien)
zulke tragische aspecten zou krijgen door
nieuwe twisten en scheuringen, die het
gereformeerde kerkvolk anno 1970 heb
ben opgesplitst in tal van elkaar soms
heftig bestrijdende groeperingen.
Autoritair.
In 1887 behaalden Kuyper's anti-re
volutionairen bij de Kamerverkiezingen
grote stemmenwinst. De fractie werd
verdrievoudigd. In de Tweede Kamer
werd Kuyper de bondgenoot van de r.k.
voorman, dr. Schaepman en gezamenlijk
voerden zij de oppositie tegen de toen
nog dominerende liberalen, nadat de
christelijke coalitie van Mackay in 1891
had moeten aftreden. Maar hoewel
Schaepman in vele opzichten de mindere
van Kuyper was, als fractie- en partij
leider was hij door zijn diplomatiek en
taktisch optreden diens meerdere. Kuyper
kon de eenheid onder zijn volgelingen
niet bewaren.
Toen hij op het christelijke sociaal
congres, dat in 1891 werd gehouden, zeer
radicale denkbeelden verkondigde en te
kennen had gegeven dat hij en niemand
anders de koers van de partij bepaalde,
werd zijn autoritair optreden vele anti's
te gortig. Zij verlieten de partij en onder
leiding van De Savornin Lohman vorm
den zij enkele jaren later de chriistelijk-
historische unie.
Minister.
Niettemin zou een ministerscarrière
Kuyper niet ontgaan, ook al heeft hij
daarop tot 1901 moeten wachten. Toen
werd hij eerste minister in een christe
lijke coalitie.
Het ministerie Kuyper werd geen groot
sulcses. Eeuwenlang had de Nederlandse
bourgeoisie in het politieke leven de
dienst uitgemaakt en de regeerkunst
is niet iets wat men in vier jaar tijd
kan leren. De wetgeving van het kabi-
net-Kuyper was pover en de wetten
waarmee hij de stakingen in deze jaren
de kop wilde indrukken, waren niet be
paald geschikt om zijn reputatie als so
ciaal denkend politicus te bevestigen. Ook
zijn bewondering voor het Duitse wezen,
die hem jaren eerder al had vervreemd
van zijn voorganger Groen van Prinste
ren, droeg niet bij tot zijn populariteit.
Hij ontbond de Eerste Kamer, toen deze
zijn hoger-onderwijswet verwierp.
Tot 1912 bleef Kuyper lid van de
Tweede Kamer, en tot een maand voor
zijn dood klonk zijn stem nog in de Eerste
Kamer. Zijn politieke denkbeelden legde
hij vast in een circa 1500 pagina's tel
lend boekwerk „Antirevolutionaire Staat
kunde", de zoveelste vrucht van zijn
enorme werkkracht.
(Nadruk verboden).
ONMISBAAR IN ONZE MODERNE SAMENLEVING
Niets is moeilijker te verwezenlijken
dan „het niets", dat wil zeggen: dan de
lege ruimte. Daar kunnen de geleerden
over meepraten, want reeds sinds oude
tijden heeft de mens getracht een vol
komen niets te scheppen, maar dat is nog
niet gelukt.
Waarom wil men dat? Wel omdat het
luchtledig zekere voordelen heeft en mo
gelijkheden biedt waarvan men dankbaar
gebruik kan maken, hetgeen wij duidelijk
kunnen zien in de techniek. Het zou E-
dison nooit gelukt zijn een gloeilamp te
maken, wanneer hij geen gebruik had
kunnen maken van het luchtledig, al
thans van een bijna luchtledig, want zoals
boven geschreven, het totale luchtledig
is niet bereikt.
Dat neemt niet weg, dat met het va
cuum, dat de mens in staat is te schep
pen, reeds zeer gunstige resultaten zijn
te bereiken. Hoe zat het met die gloei
lamp van Edison? Steeds mislukten zijn
proefnemingen, omdat de kooldraad in
de lamp, waardoor hij elektrische stroom
liet gaan, verbrandde. De oorzaak er van
was, dat de koolstof van de draad zich
verbond met de zuurstof in de bol. Toen
Edison de lamp vacuum maakte was het
pleit beslecht en bleef de draad intakt
en gloeide zonder te verbranden.
Waarom luchtledig.
In de laboratoria breken de geleerden
zich het hoofd over het totale luchtledig,
maar de techniek neemt ook met een ge
deeltelijk luchtledig genoegen en dat is
begrijpelijk, want er worden prima resul
taten mee bereikt.
De meest uiteenlopende stoffen en
krachten krijgen in het luchtledig be
paalde verbazingwekkende eigenschap
pen. Bijvooi-beeld de stroom die zich tus
sen twee polen in een luchtledige of
gedeeltelijk luchtledige ruimte beweegt,
zal zich gemakkelijker overplanten, dan
in isolerende lucht, het stroomverkeer
wordt dus bevorderd. Deze toepassing
ziien wij in alle lampen en zij zijn van
essentieel belang voor radio, televisie,
radar en röntgen.
Voorts is er nog een bijzonderheid. Een
stof komt sneller tot het kookpunt bij
verminderde druk, dus in luchtledig.
Hier krijgen we een besparing van warm
te, derhalve van energie, maar ook nog
andere voordelen. Er zijn verschillende
stoffen, die niet verhit mogen worden,
doch die wel gedroogd moeten worden.
Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan stof
fen, die in vloeistoffen opgelost zijn en
die weer uit de vloeistof gehaald moeten
worden, zonder dat de vloeistof door ver
hitting verwijderd kan worden. Wanneer
men de druk maar laag genoeg maakt,
verdampt de vloeistof vanzelf en de stof
blijft in vaste of poedervorm over.
Geneesmiddelen,
Nemen we penicilline. Dit fantastische
middel is in opgeloste toestand niet be
stendig en we moeten dus de vloeistof
verwijderen. Bij verhitting gaat de pe
nicilline echter kapot, duswè gebrui
ken het luchtledig en de penicilline wordt
een droog poeder, nog in het bezit van
alle goede kwaliteiten.
Zo gaat het ook met hormonen, bloed-
serums en vele andere medicamenten.
Hetzelfde gaat op voor voedingsmiddelen.
Zo kunnen jams, vruchtensappen, enz.
van vocht worden ontdaan en ingedikt
worden tot dikke stroop of zelfs tot poe
der of koek. Het voordeel van deze me
thode is, dat de stoffen minder aan bederf
onderhevig en gemakkelijk te bewaren
zijn en niets van hun kostelijk aroma
verliezen. Wordt er water aan toege
voegd, dan komt het weer in de oude
toestand.
Ook metalen kunnen we verdampen op
een bepaalde manier en hiervan wordt
een gretig gebruik gemaakt om op die
manier andere stoffen door de metaal-
damp te laten gaan, waardoor ze een
fijn laagje metaal krijgen en er als me
taal uitzien. Zo kunnen we papier of
textiel door een metaaldamp laten lopen.
Met metaaldamp worden ook de lenzen
van optische instrumenten bedekt, waar
door deze hun spiegelend oppervlak kwijt
raken. Zij winnen dan aan kwaliteit.
Ook in de atoomindustrie.
Ook in de atoomsplitsing wordt gebruik
gemaakt van het luchtledig.
Men maakt gebruik van dit belang
rijke niets om atoomsplitsing te vermij
den en toch de resultaten te verkrijgen
die men wenst, namelijk radio-actieve
isotopen. Die isotopen zijn namelijk nodig
voor de geneeskunde en voor de weten
schap. Deze te verkrijgen zonder atoom-®*
splitsing is natuurlijk een geweldig voor
deel.
Zo zien we, dat het vacuum vrijwel
onmisbaar is in onze modei-ne samen
leving, want waren wij niet in staat de
luchtdruk te verminderen, dan zouden
we veel moeten missen van het gemak
en comfort, waarvan wij nu genieten.
Opbrengst Zeeuwse collecte
Kortgene 550.40
Colijnsplaat 450.50
Kats 201.—
Totaal 1201.90
TOOGDAG C.N.V. TE OOSTKAPELLE
Op zaterdag 28 november a.s. wordt
in het C.N.V.-vakantie-oord „Bos en
Duin" in Oostkapelle een grote toogdag
georganiseerd door C.N.V.-leden in Zee
land.
De voorzitter van het verbond," de heer
J. Lanser en de verbonds-secretaris,
de heer L. C. v. Dalen zullen als sprekers
optreden.
De snelle veranderingen in Zeeland,
de vragen rondom werkgelegenheid en
leefmilieu, vervullen ons met zorg. Daar
naast zijn er vele vragen met betrekking
tot de toekomst van de christelijke
vakbeweging. Over die vragen en pro
blemen zal op 28 november gesproken
worden.
Het is de bedoeling dat een groot aan
tal leden deze toogdag zullen bijwonen.
Het deelnemen aan de toogdag is geheel
gratis. Tijdens de middagpauze wordt
de deelnemers een broodmaaltijd aange
boden. Vanuit elke plaats zal er een
speciale bus rijden, die de deelnemers
naar „Bos en Duin" zullen brengen.
We doen dan ook een dringend beroep
op u om met een flinke vertegenwoor
diging van uw afdeling naar de toogdag
te komen. Het is van groot belang
dat deze toogdag slaagt Dat kan alleen
met uw hulp.
Daarom vragen wij u vriendelijk geeft
u zich spoedig op aan uw afd. secretaris
Mogen we op uw medewerking rekenen?
Namens de C.B.B. Noord-Beveland.
GENEESMIDDELEN
BA'NDAGES
Kruiswoordpuzzel no. 202
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
18
20
21
22
23
iSH24
25
26
27
28
29
30
31
32
B V'
33
35
45
35
37
38
39
40
41
42
43
44
11
g&Lü
46
47
48
49
BB
m
bl
52
f.
53
V>w'
Hfl
54
55
56
57
58
59
60
61
53
64
65
BI
66
67
68
69
70
71
72
-
73
74
75
76
77
V
78
79
30
R
Horizontaal: 1. vogel - 5. sprookjesfiguur
7. leer van het heldendicht - 11. afvoer-
buis - 13. voorzetsel - 15. beetje - 17.
narede - 19. godin - 21. meisjesnaam
23. bijwoord - 24. rangtelwoord - 26. tele
visie (afk.) - 27. bouwland - 29. water in
Brabant - 30. stofmaat - 32. klaar - 33.
jongensnaam - 34. zoals de akten getuigen
(lat.) - 35. mep - 37. zangnoot - 39. pers.
voornaamwoord - 40. vaartuig - 42. Fries
landgoed - 43. rivier in Nederland - 44.
overschot - 46. slede - 47. deel v. d.
bijbel (afk.) - 48. plaats in een schouw
burg - 50. soort onderwijs (afk.) - 51.
voorzetsel - 53. voedsel - 54. deel v. e.
franse ontkenning - 55. kindergroet - 57,
doffe klap - 61. loco-burgemeester (afk.)
63. larie - 66. drank - 67. bosgod - 69.
lyrisch gedicht - 70. bevallig - 73. rivier
(spaans) - 74. al - 76. planeet - 78. nade
ren - 79. metaal - 80. reukwater.
Verticaal: 1. plaats in Utrecht - 2. ge
neesheer - 3. tandarm zoogdier - 4. deel
v. d. dag - 5. ferm - 6. lofrede - 7. nauwe
8. godsdienst (afk.) - 9. zijrivier v. d.
Donau - 10. Grieks eiland - 12. voorzetsel
14. anno (afk.) - 16. gebrek - i'8. god van
het vuur - 20. voormalig Russisch heerser
22. waterhoogte (afk.) 25. maanstand
(afk.) - 27. de ruimte tussen twee plaat
sen - 28. oxideren - 31. werpstrik - 34.
deel v. e. waardepapier - 35. vervoer
middel - 36. staatsbedrijf (afk.) 38.
Europeaan - 39. drank 40. schel - 41.
herkauwer - 45. hoefdier - 49. ingedikt
vruchtensap - 52. haal - 55. pl. in Utrecht
56. onmeetbaar getal - 58. rivier in Over
ijssel - 59. gewapende ruiter - 60. beves
tiging - 62. familielid - 64. grafsteen
65. ontkenning - 67. gedroogde halmen
68. deel v. e. trap - 71. Gode zij lof (lat.
afk.) - 72. voorzetsel - 75. water in Fries
land - 77. de dato (afk.).
Oplossing kruiswoordpuzzel no. 201
Horizontaal: 1. baron - 4. reu - 7. sepia
10. ouderwets - 13. wild - 14. papa - 16.
opa - 18. Dee - 20. Abe - 22. dol - 23.
kwartet - 25. ras - 26. rm - 27. sec.
28. ds - 29. as - 30. one - 32. opm - 34. ka
36. gedrang - 37. popelen - 38. al - 39.
erg - 41. rui - 42. t.p. - 43. en - 45. las
47. Ob - 48. die - 49. Elspeet - 50. val
52. Ans - 53. K.P.M. - 54. Eli - 55. trek
59. neer - 62. aspiratie - 65. nooit - 66.
kei - 67. klaar.
Verticaal: 1. brood - 2. ooi - 3. nul - 4. re
5. ergeren - 6. uw - 7. sta - 8. esp - 9.
alles - 11. dd - 12. e.p. - 13. walm - 15.
aard - 17. porselein - 18. das - 19. etc
21. basketbal - 23. kanarie - 24. toppunt
29. aga - 30. ore - 31. eng - 32. oor - 33.
mei - 35. A.N.P. - 40. dappere - 44. nest
45. L.S.K. - 46. Sem - 47. over - 48. dalen
51. liter - 56. R.A.I. - 57. Est - 58. k.p.
59. n.t. - 60. eik - 61. eel - 63. ik - 64. ai.
Ganzepoortstraat 21, Tel. 6535 - GOES
