drukwerk
Is uw hengel niet meer
geheel in orde?
Hengelsport MARKUSSE
Angst voor de vrijheid
MANTELS
„SJAAK VAN ZEE"
boekenbon
Mayfalr en
Stylgroep Groningen
Niet te geloven
fa P. J. v. d. Moere Zn
Boekhandel Markusse Wissenk.
Zowel in zwart als in kleur
KLASSIEK MIDI MAXI
DZHUIS
Lange Delft 72 - 74 Middelburg.
Al voor 59.koopt u bij ons een pruikje.
Als introductie ontvangt u gratis een opmaak-
kop t.w.v. 7.95.
Keuze uit 6 verschillende haarkleuren.
Komt u gerust eens passen.
Het verplicht u tot niets.
DROGISTERIJ PARFUMERIE
Rijk-Bleyenbergh
KAMPERLAND.
Wij kunnen u uit voorraad leveren:
AARDAPPELKIEMREMMINGSMIDDELEN
o.a. Aaservo.
Wij hebben Aaservo strooipoeder voor over
de band en Aaservo stuifpoeder om er door
te blazen.
Tevens houden wij ons aanbevolen voor
HET GASSEN VAN UW AARDAPPELEN.
U kunt er van overtuigd zijn, mede door
onze praktijkervaring, dat dit zorgvuldig ge
beurt.
Wilhelminastr. 11, Kortgene, tel. 01108 - 200.
Voor een
naar
Wij hebben de hieuwste kostuums ontvangen van
o.a. REID TAYLOR, REID WELS, BR1TTANIA.
KOSTUUMS VAN TOPKLASSE in coupe en afwerking.
Heeft u een moeilijke maat, geen bezwaar wij hebben alle denkbare
maten en modellen.
STURKA KOLBERTS met bijpassende pantalons.
OP HERENMODEGEBIED
nu reeds de nieuwste snufjes in huis van de Herenmodebeurs.
Ga eerst eens kijken en passen bij
HERENMODEHUIS
St. Adriaanstraat 7, GOES, Telefoon 56 52.
Voor al uw
naar
Drukkerij Markusse
Wissenkerke
Neem er dan eens een vrije zaterdag voor om hem weer up-to-date
te maken. Wij hebben hiervoor: bussen met een middellijn van
7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 -
23 en 24 mm. Nieuwe reelhouders hebben wij in de maten 18 - 20 -
22 - 24 - 25 en 28 mm. Maar ook geleideringen, brug- en topogen
vindt u bij ons in alle denkbare maten, in hard-chroom, agatine,
porselein en porselein in plastic gevat.
Voor de bevestiging daarvan hebben wij ijzersterk wikkelgaren, dat
is nylon met een plastic laag. In diverse kleuren voorradig.
Om het geheel te completeren verwachten wij in de loop van vol
gende week doorboord kurk voor handgrepen, afneembare pieken
en afsluitdoppen.
Mocht u liever een nieuwe hengel aanschaffen, dan wijzen wij u
op enige zojuist binnengekomen zee- en spinhengels, vervaardigd uit
het wereldberoemde Amerikaanse Conolon. Er zijn géén betere en
in Zeeland alleen nog maar verkrijgbaar bij
VOORSTRAAT 7 WISSENKERKE
De hengelsportzaak waar de nieuwste nieuwtjes het eerst verkrijg
baar zijn.
KERNPROBLEEM VAN ONZE CULTUUR
Toen de vijfdaagse werkweek vrijwel algemeen werd ingevoerd en de
mensen daardoor de vrijheid kregen waarnaar zij lang hadden gesnakt,
was daar aldra het probleem van de vrije tijd....
Dit is een van de vele voorbeelden waarmee we kunnen aantonen hoe
moeilijk het de meeste mensen valt innerlijke kracht en creativiteit te
ontwikkelen, wanneer geen druk van boven af wordt opgelegd. Heroverden
wij in 1945 de staatkundige vrijheid, de innerlijke vrijheid die voor
waarde is voor een harmonische ontplooiing van de mens, bleek voor
velen een onbereikbaar ideaal. Geen wonder, dat de moderne literatuur
en de psychologen en sociologen zich met dit probleem intens bezighouden
en dat de beroemde studie van de Amerikaanse psycholoog Erich Fromm,
„Angst voor de vrijheid", miljoenen mensen aangreep.
Kan vrijheid een last worden, te zwaar voor de mens om te dragen en
waaraan hij tracht te ontkomen?
Nieuwe vijanden van de vrijheid.
De situatie waarin de mens van nu
zich bevindt, werd al lang tevoren door
visionaire geesten voorzien. Het thema
van de menselijke onmacht vond zijn
meest treffende weergave in het werk
van Franz Kaf ka. In zijn roman „Het
Slot" beschrijft hij de man, die in aan
raking wenst te komen met de geheim
zinnige bewoners van een kasteel, in de
verwachting, van hen een plaats in de
wereld en een opdracht tot zijn hande
lingen te ontvangen. Heel zijn leven be
staat uit de hardnekkige maar vergeefse
pogingen tot hen door te dringen.
Maar de eenzaamheid en machteloos
heid, zoals die door Kafka zo onverge
telijk is beschreven, behoren allerminst
tot wat de gemiddelde mens zich bewust
is. Daarvoor is dit alles te veel beang
stigend. Men camoufleert het onder de
dagelijkse sleur van zijn bezigheden, on
der het sukses in zaken of onder aller
lei vormen van verstrooiing.
Het is zonneklaar dat de moderne
maatschappij-structuur de mens in dub
bel opzicht beinvloedt: de mens wordt
onafhankelijker, zelfstandiger, kritischer,
maar tegelijk meer geisoleei'd, eenzaam
en angstig.
Innerlijke factoren.
Het gevecht om de vrijheid in de mo
derne geschiedenis was jarenlang gericht
op de bestrijding van oude autoriteits-
vormen en beperkingen. Maar nu de mens
in onze westerse samenleving zich vrij
wel geheel van de oude vijanden der
vrijheid heeft bevrijd, wordt hij gecon
fronteerd met nieuwe vijanden van ge
heel andere aard. Vijanden, die in diep
ste wezen geen uiterlijke belemmeringen
zijn, maar innerlijke factoren.
Terwijl de mensen rebelleerden tegen
machten buiten hen zelf, die hun be
knotten in de vrijheid, zijn zij vaak blind
voor het bestaan van innerlijke weer
standen, dwangmatigheden en angsten.
Hoe groot deze zijn blijkt uit de groei
van het psychiatrisch-, psychologisch- en
maatschappelijk werk. En dan te beden
ken, dat dit leger van deskundigen lang
niet bij machte is alle geestelijke nood
te lenigen.
Naam vergeten.
Een van de verhalen van Tsjechow
handelt over een man, die zijn naam
vergeten is. Omdat hij zich die niet her
inneren kan, heeft hij ook geen verplich
tingen. Miljoenen mensen in onze tijd
zijn in figuurlijke zin hun naam
vergeten. Zij zouden vrij kunnen zijn
om te handelen overeenkomstig hun ei
gen, echte wil, indien zij wisten wat zij
wilden, dachten en voelden. Maar zij
weten het niet.
Het merendeel van de mensen voegt
zich naar anonieme gezagsinstanties, zij
nemen een „zelf" aan, dat niet het hunne
is. Oppervlakkig beschouwd schijnt de
mens er vooral economisch gezien minder
slecht aan toe dan vroeger, maar het
zou zelfbedrog zijn om de diep sluime
rende onzekerheid onder dit geruststel
lend vernis te zien. Niet voor niets zijn
eenzaamheid, vervreemding en verveling
de hoofdthema's van onze literatuur.
Geen eigen Ik.
Vele mensen die beweren er een eigen
mening op na te houden, menen slechts
wat „men" meent. Zij zeggen precies te
weten wat zij willen, terwijl in werke
lijkheid hun oorspronkelijke wensen al
lang verdrongen zijn door de verwach
ting van anderen, die zij als eigen wen
sen voorstellen. Zij leven in de illusie
autonome, zelfbeslissende persoonlijkhe
den te zijn. Deze illusie helpt hen hun
onzekerheid niet te beseffen, maar dat
is dan ook de enige hulp, die men van
een dergelijke illusie kan verwachten.
Dringt op een gegeven moment de waar
heid tot hen door, dan ontstaat een cri
sistoestand, die zo kenmerkend is voor
veel van zichzelf vervreemde mensen in
onze tijd.
Velen vragen zich niet af: Wie ben ik?
Maar: „Wat wordt er van mij verlangd
hoe ik ben?"
Op die manier wordt de mens een
door andere handen gebouvrde machine,
een geautomatiseerd wezen, zoals Harry
Mulisch die geschilderd heeft in „Zaak
40—45".
Wat bedreigt ons?
De moderne mens is dus dikwijls niet
die hij werkelijk is, maar zoals hij van
anderen en zichzelf moet zijn. Het verlies
van de oorspronkelijkheid en haar ver
vanging door een pseudo-persoon laten
de mens in een toestand van onzekerheid
achter.
Nu hebben vele factoren tot deze grote
individuele onmacht bijgedragen. De toe
genomen gecompliceerdheid en omvang
van het economisch en politiek gebeuren
kan bijna geen mens meer doorzien. Er
spelen zich in de wereld ontelbare be
langrijke dingen af, die voor ieder van
ons van beslissende betekenis zijn, maar
die wij niet meer met ons verstand kun
nen omvatten. Dat veroorzaakt verwar
ring en onzekerheid. De menselijke ver
houdingen zijn anders geworden. Zakelij
ker, neutraler, berekender, en daax'door
bedx-eigender zonder dat we precies weten
wat ons bedreigt. Door dit alles kan de
mens zich gemakkelijker verloren voe
len.
De stijl van deze tijd weerspiegelt dit
beeld. Grote uniforme flatgebouwen,
waarin de individuele mens verloren
raakt. Woordbombai-dementen van t.v. en
i'adio. Shows, waarin dansmeisjes hun
vaardigheid in het uitschakelen van de
persoonlijkheid met de precisie van een
uurwerk tot uitdrukking bx-engen. Al
deze details geven, met vele andere, ui
ting aan een structuur, waarin de indi
viduele mens als een naar verhouding
nietig onderdeel fungeert tegenover on
voorzienbare dimensies. Het enige wat
hem overblijft is in de pas te blijven.
Waarvoor leeft u?
Psychiaters en psychologen stellen aan
hun cliënten atlijd de vraag: „Wat wilt
u van uw leven, waarvoor leeft u?" Zel
den ontvangen zij een rechtstreeks ant
woord. Sommigen maken zich er met
een gemeenplaats van af, anderen ont
wijken de vraag door te zeggen dat zij
een bepaalde baan, een huis, een auto
willen, dingen dus, die in een mensen
leven altijd nog op de tweede plaats
komen.
De tragiek van al deze mensen is dat
zij geen flauw idee hebben wat zij eigen
lijk zouden willen en zich daax-om vast
klampen aan pseudo-wensen.
Het geheim van het mens zijn is echter
niet alleen te leven, maar iets te hebben
waarvoor hij zal leven. Dat wisten de
mensen vroeger beter dan nu, omdat
de menselijke vex-houdingen doorzichtiger
waren en zij sterke bindingen hadden met
de kerk, werk en omgeving. De tegen-
woox-dige mens is meer aan zichzelf over
gelaten. Hij is met de last der vrije keuze
bezwaard.
De vraag hoe de mens zijn vrijheid
moet hanteren, is het kernprobleem van
onze cultuur. Deskundigen kunnen dit
px-obleem zichtbaar maken, ieder mens
zal er in zijn persoonlijk leven zelf een
oplossing voor moeten zoeken. Het be-
tx-eft hier een zaak van persoonlijkheids-
vox*ming, waartoe helaas ons onderwijs
nog zo weinig bijdraagt. Zij richt zich
juist geheel op opleiding voor praktische
funkties, hoewel zij voor de persoonlijk-
heidsvorming van zo vitaal belang zou
kunnen zijn.
Nu de crisistoestand van de moderne
mens object van studie en onderzoek
voor de wetenschap is geworden, mogen
we aannemen dat de vergaarde inzichten
op de duur een groter publiek zullen be
reiken en dat aldus op grotere schaal
weerstand kan worden geboden aan de
krachten, die onze innerlijke vrijheid
bedreigen.
(Nadruk verboden).
