NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
a
Plonrier heeft DE schoenen
Binnenlands jaaroverzicht 1968
No. 3332
Woensdag 1 januari 1969
72e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. 308, Giro 206882
Abonnementsprijs 3.per half jaar Franco per post 13.50 per jaar Advertenties 15 ct per mm, excl. BTW
Voor fouten in advertenties, per telefoon opgegeven, kunnen wy geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
Wie traditioneel aan het eind van het
jaar terugkijkt naar de afgelopen twaalf
maanden heeft het voor wat Nederland
betreft eigenlijk nog niet eens zo gemak
kelijk. Het jaar 1968 heeft ons geen op
vallend grote gebeurtenissen gebracht,
die hun stempel op de toekomst drukken,
gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld landen
als Amerika (verkiezingen, moord op
Kennedy), Frankrijk (revolutie en finan
ciële crisis) en Engeland (economische
omschakeling) die wel hebben meege
maakt. Toch is het afgelopen jaar voor
Nederland belangrijk geweest. Wij ma
ken kennis met een gestaag doorgaand
proces van vernieuwingen door op tal
van terreinen. Ook al geeft dat de nodige
problemen en zelfs botsingen, het is een
gunstig verschijnsel. Een natie, waarin
alles bij het oude blijft, is ten dode op
geschreven. De grote verdienste van 1968
is, dat de vernieuwing heeft kunnen blij
ven doorgaan zonder dat het tot kritieke
botsingen is gekomen. Botsingen, die met
name in Frankrijk niet zijn vermeden.
Een van de merkwaardigste verschijn
selen van 1968 is het studentenverzet ge
weest. In vele westelijke landen is geble
ken, dat de studentenwereld radikaal
verandert. Vrijwel overal is critiek op de
universiteit zelf en op de maatschappe
lijke gang van zaken achtergrond voor
een vaak heftige politieke beweging van
de studenten. Ook in Nederland. Het af
gelopen jaar heeft talrijke discussies ge
bracht tussen minister Veringa (onder
wijs), specialisten en studenten over de
juiste organisatie van de Nederlandse
universiteiten en hogescholen. In maart
werd het rapport Maris gepubliceerd,
waarin voorstellen werden gedaan voor
een nieuwe opzet. De aanbevelingen van
deze commissie gingen de studenten en
de Academische Raad nog niet ver genoeg
Een nieuwe nota volgde, waarin meer na
druk werd gelegd op de verantwoorde
lijkheid van de lagere bestuursorganen
binnen de universiteit. Tevreden was
echter nog niemand. In juni organiseerde
de NSR (Nederlandse Studenten Raad) in
Utrecht een openbaar debat tussen de
minister en studenten. Aan het debat
kwam voortijdig een eind door de ont
ploffing van een rookbom.
Prins.
Het koninklijk huis was opnieuw on
derwerp van vele gesprekken. In het par
lement is uitvoerig gepraat over wat de
koningin financieel nodig heeft, terwijl
opnieuw is gefilosofeerd over de vraag of
Nederland een koninkrijk moet blijven of
een republiek moet worden. De overgrote
meerderheid wil het koningshuis in stand
houden. Vooral nu het vernieuwingspro
ces op tal van terreinen splitsingen kan
veroorzaken is een bindende nationale
factor, zoals het koningshuis, heel erg
welkom. Opnieuw was er in 1968 gele
genheid om koninklijk feest te vieren. Op
17 april, 's avonds om 19.36 uur, schonk
prinses Margriet in het Academisch Zie
kenhuis te Utrecht het leven aan een
flinke, welgeschapen zoon. De RVD deel
de mee: „De bevalling, die langs opera
tieve weg heeft plaatsgevonden, is ge
heel naar wens verlopen. De toestand van
moeder en kind is goed". Het communi
qué werd ondertekend door prof. dr. W.
P. Plate en de kinderarts dr. J. Drukker.
Later zou prof. Plate zijn naam verbin
den aan een grammofoonplaat met zwan-
gerschapsgymnastiek. Nog later zou hij
op eigen verzoek vervroegd met pensioen
gaan. Op 22 april deed de heer Van Vol
lenhoven in het stadhuis te Utx-echt aan
gifte van de geboorte van zijn zoon. De
burgemeester van Utrecht, jhr. mr. C. J.
A. de Ranitz, trad op als ambtenaar van
de burgerlijke stand. De ouders gaven
het prinsje de namen Maurits Willem
Pieter Hendrik. De naam Maurits komt
voor in het Huis van Oranje, hetzelfde
geldt voor Willem en Hendrik. Pieter is
de naam van de vader en de grootvader
van het prinsje. Prins Maurits is voorlo
pig de vierde in de rij van erfopvolging.
Premier De Jong zei in een toespraak
voor radio en televisie: „De gedachten
van de ouderen onder ons zullen terug
gaan naar het moment, waarop de eer
ste berichten over de geboorte van de
moeder, prinses Margriet, ons bereikten.
Toen: een sprankje hoop op de bevrij
ding in de donkere dagen van de bezet
ting van ons land. Omstandigheden waar
door deze, zo ver van huis geboren prin
ses een geheel eigen genegenheid ver
wierf, die later door haar optreden in ons
midden is verdiept en toegenomen".
Een tweede blijde gebeurtenis in de ko
ninklijke familie was de geboorte van de
tweede zoon van prinses Beatrix en prins
Claus, die op 25 september, eveneens in
het Academisch Ziekenhuis te Utrecht,
plaats had. Dit prinsje, dat de namen
kreeg Johan Friso Bernhard Christiaan
David, is, na zijn moeder en zijn broer
tje Willem-Alexander, momenteel de der
de in de rij van opvolging.
Demonstraties.
Het jaar bracht opnieuw de nodige de
monstraties en relletjes, al stonden aan
tal en omvang in geen verhouding tot
wat 1967 ons bezorgde. Een van de felste
demonstraties was die, waarbij ongeveer
vierduizend sympatisanten op 16 maart
in Den Haag hun steun betuigden aan de
Amerikaanse politiek ten opzichte van
Vietnam. Aan de Amerikaanse ambassa
deur William R. Tylor werd een bood
schap overhandigd, bestemd voor presi
dent Johnson en het Amerikaanse con
gres. De demonstratie moest regelmatig
door de politie worden „beschermd" voor
„tegendemonstranten". Diezelfde dag
werd in Amsterdam omvangrijk gede
monstreerd tégen de Amerikaanse poli
tiek. De politiekorpsen van een aantal ge
meenten namen in deze periode het be
sluit om enkele waterkanonnen aan te
schaffen.
In januari werd nog even de zaak van
de ontslagen hoofdcommissaris van de
Amsterdamse politie, de heer Van der
Molen, actueel. Hij had protest tegen zijn
ontslag aangetekend bij de Centrale Raad
van Beroep in Utrecht. De heer Van dei-
Molen werd in 1966 ontslagen door de
minister Smallenbroek (Binnenlandse Za
ken) en Samkalden (Justitie). Deze laatste
is inmiddels burgemeester van Amster
dam geworden. De heer Van der Molen
schakelde het ambtenarengerecht in,
maar kreeg ongelijk. Ook de Centrale
Raad van Beroep besliste op 24 januari
van het afgelopen jaar, dat er geen gron
den zijn om het ontslag nietig te ver
klaren.
Juridisch ontstonden bij tal van demon
straties moeilijkheden rond diverse uit
roepen en spandoeken, waarin de Ameri
kaanse president voor „oorlogsmisdadi
ger" en tal van variaties daarop werd
uitgemaakt. In februari liet minister Po
lak (Justitie) weten, dat géén vervolging
zou worden ingesteld tegen de Groningse
hoogleraar prof. Delfgaauw, die op een
bijeenkomst verklaarde, dat „gemeten
aan de maatstaven van Neurenberg,
Johnson en zijn generaals oorlogsmisda
digers zijn". Woordkeus en het juiste
zinsverband waren volgens de minister
niet meer te achterhalen, zodat vervol
ging niet mogelijk was. Eerder waren al
enkele studenten wegens het roepen van
„Johnson Moordenaar" veroordeeld op
grond van art. 117 van het wetboek van
Strafrecht, dat belediging van een be
vriend staatshoofd verbiedt. Na de mede
deling van minister Polak werden op
nieuw enkele studenten veroordeeld, die
voor hun raam spandoeken hadden ge
hangen met „Johnson oorlogsmisdadiger
volgens de normen van Neurenberg".
Hierna spraken zes Groningse hooglera
ren in de ethiek in een brief aan de mi
nister hun verontrusting uit over de hou
ding van de autoriteiten tegen studenten
en andere jongeren, die krachtens hun
geweten protesteren tegen de oorlog en
daarbij in strijd Icomen met artikel 117.
De hoogleraren benadrukten hoe gevaar
lijk het is wanneer een tegenstelling ont
staat tussen wet en geweten, waarbij de
jonge generatie op haar morele veront
rusting geen ander antwoord krijgt dan
een formele verwijzing naar het artikel
in het wetboek van Strafrecht. Minister
Polak antwoordde, dat wie naar zijn ge
weten of om welke andere reden ook
meent de politiek en de daden van een
regering te moeten afkeuren, daartoe, al
thans in een democratische samenleving,
volop de gelegenheid heeft, mits hij daar
voor een vorm kiest, waarin beledigingen
achterwege blijven. In de Eerste Kamer
drongen alle fracties er bij de minister
op aan het desbetreffende artikel te
schrappen of te herzien.
Verkeer.
Het verkeer dreigt in ons kleine land
een steeds groter knelpunt te worden.
Het aantal ongelukken in 1968 was vol
gens de eerste ramingen opnieuw aan
zienlijk groter dan in 1967. Aan de stij
gende lijn is, ook wat betreft de aantal
len slachtoffers en de schade, nog geen
eind gekomen. In februari kwam de re
gering met een nieuw wegenplan. In de
komende tien jaren moet in Nederland
1900 kilometer weg worden aangelegd,
voornamelijk autosnelweg. Het Neder
landse wegennet zou dan in totaal 3600
kilometer beslaan. Op het ogenblik heeft
ons land 700 km autosnelweg. Dit zal in
1980 1900 km moeten zijn.
Per 1 juli is het minimumbedrag, waar
voor de WA-verzekering voor een motor
voertuig moet worden gesloten, verhoogd
van 250 duizend tot 400 duizend gulden.
Dit was niet de enige lastenverzwaring
voor weggebruikers. Benzine en olie wer
den door belastingmaatregelen eveneens
duurder. Merkwaardig genoeg bleek men
zich met name in Amsterdam nauwelijks
iets aan te trekken van de verhoging van
de boetes voor verkeerd parkeren. Het
aantal fouten werd er niet minder door.
Wel het aantal vondsten om aan een be
keuring te ontkomen. Tal van automobi
listen maakten het briefje, dat onder hun
ruitenwisser zat, goed nat, zodat het on
leesbaar werd. De schuld gaven zij aan
de regen. De Amsterdamse politie voor
komt dit nu door de bekeuring in een
keurig plastic hoesje te bergen.
De Nederlandse Spoorwegen moesten
over 1967 opnieuw een verlies bekend
maken. Ditmaal 94 miljoen gulden, te
gen ruim 79 miljoen in 1966. Goederen en
reizigersvervoer namen af. De NS-direc-
tie verwacht ook voor 1968 een verlies
van zo'n 95 miljoen, ondanks de tot 75
miljoen gulden verhoogde rijksbijdrage.
De NS proberen hun aandeel in de ver
voersmarkt te heroveren, maar vóór 1970
verwacht men niet uit de rode cijfers te
komen. Inmiddels kregen de treinen een
nieuw, moderner gezicht. De kleur wordt
anders en de naam NS staat er nu dui
delijker op. De spoorwegen maken zich
wel zorgen over het aantal ongelukken
bij overwegen.
Rotterdam kreeg op 9 februari de eer
ste metro van Nederland. Prinses Bea
trix en prins Claus stelden de metro of
ficieel in gebruik. De metro ioopt van het
Centraal Station naar het Zuidplein op
de linker Maasoever. In Rotterdam-zuid
rijdt de trein over een viaduct boven
gronds. Het ondergrondse deel op de
rechter oever heeft een lengte van 2,13
kilometer, het stuk onder de Maas is
ruim een kilometer lang. De metro heeft
vijf tussenstations. De treinen rijden elke
vijf minuten in beide richtingen, op spits
uren elke drie minuten. De snelheid is
zestig kilometer per uur. De bouw duur
de zeven jaar en vroeg 190 miljoen gul
den.
Begin van het jaar verscheen de zee
havennota over de ontwikkeling rond
Rotterdam, Zeeland en Brabant. Men wil
de zeehavenactiviteiten in Zeeland sterk
stimuleren door de aanleg van vierdui
zend hectare nieuw industrie- en haven
terrein, uitbreiding van de Maasvlakte
in het Europoortgebied en de vorming
van nieuwe steden met meer dan hon
derdduizend inwoners. De nieuwe havens
zullen toegankelijk zijn voor schepen
die groter zijn dan 200.000 ton.
De KLM gaf in juli te kennen wel te
vreden te zijn over de gang van zaken.
Over het in maart afgesloten boekjaar
67-68 werd een winst gemaakt van ruim
63 miljoen gulden. Dit ondanks storende
invloeden op het toeristenverkeer dooi
de internationale politieke situatie. De
KLM bezat in juli 41 vliegtuigen en on
derhield een lijnennet van in totaal 275
duizend kilometer tussen 97 steden.
Het belangrijkste kruispunt van Neder
land Oudenrijn werd voor twintig
miljoen gulden sterk verbeterd.
Wetenschap.
Op tal van terreinen heeft de Neder
landse wetenschap in 1968 grote vorde
ringen gemaakt. De meeste verliepen
zonder veel sensationele berichten. Zo
bleek, dat Nederland al geruime tijd be
zig is met transplantaties van verschil
lend karakter. Medische prestaties van
even groot belang als de eerste hart
transplantaties, die sinds december 1967
zijn uitgevoerd. Zo hebben Nederlandse
hartspecialisten al vijfmaal transplanta
ties van hartkleppen uitgevoerd. Belang
rijk zijn ook de vorderingen geweest bij
het speuren naar stoffen, die kunnen
voorkomen, dat het menselijk lichaam
vreemde weefsels, die bij transplantaties
worden ingebracht, afstoot. Nederland
heeft op dit terrein in 1968 enige wereld
ontdekkingen gedaan.
Prof. Kistemaker wist grote vorderin
gen te maken op het punt van de produk-
tie van verrijkt uranium. Half november
werd bekend, dat Nederland, Engeland
en West-Duitsland zullen samenwerken
om dit Nederlands procédé in praktijk te
brengen. Het systeem-Kistemaker is veel
eenvoudiger en goedkoper dan de ma
nier, waarop kernmachten zoals Amerika
en Rusland hun zuiver uranium produ-
Economie.
Begin 1968 waren de verwachtingen
over de economische gang van zaken nog
niet zo bijster optimistisch. Men wilde
het sombere slot van 1967 wél vergeten,
maar de economische plannenmakers za
gen nog steeds geen heldere hemel. Het
onweer bleef nog steeds in de buurt. In
januari kwam het Centraal Planbureau
met het economisch plan voor 1968. Men
wees daarin zorgelijk op de nog altijd
forse werkeloosheid, die maar niet bene
den de grens van honderdduizend wilde
komen. Weliswaar vertoonde de beta
lingsbalans sporen van beterschap, maar
die verbetering voltrok zich in een erg
traag tempo. Een van de voornaamste
conclusies was, dat dit jaar niet veel zou
kunnen worden bereikt ter verbetering
van de lonen. De werknemers met meer
derjarige contracten zouden nog op een
geringe verbetering kunnen rekenen.
Volgens het Centraal Planbureau behoef
den werknemers met één jaar-contracten
niet op een werkelijke inkomensvermeer
dering ten opzichte van de kosten van
levensonderhoud te rekenen.
Half 1968 zag het er plotseling al beter
uit. Volgens het halfjaarlijks economisch
rapport van de Sociaal Economische Raad
nam de produktie toe en was de werk
loosheid iets verminderd. Fraai was het
geheel echter nog niet. Ook de SER wees
op verkeerde structurele ontwikkelingen.
De werkloosheid bleef nog altijd hoog, de
betalingsbalans zou toch nog iets slech
ter uitvallen dan het in januari verwach
te overschot van vijfhonderd miljoen gul
den. De SER noemde het opvallend, dat,
ondanks een herstel van de industriële
en verbetering in de landbouw en in de
bouwnijverheid, de werkgelegenheid in
het eerste halfjaar van 1968 niet was
toegenomen. Men weet dit aan een toe
nemende rationalisatie in de -produktie,
een verschuiving naar meer kapitaalin
tensieve produktie, waarvoor minder
mankracht nodig is, en een versneld pro
ces van internationale arbeidsverdeling
(gastarbeiders)..
Tegen het eind van het jaar kwamen
echter gunstiger gegevens over de econo
mische gang van zaken. De produktivi-
teitsstij gingen in alle sectoren bleken
aanzienlijk te zijn, terwijl de uitvoer
duidelijk was toegenomen. Dat was voor
een meerderheid van de SER (de werk
geversafgevaardigden waren het er niet
mee eens) aanleiding om begin november
te vertellen, dat de lonen méér zullen
kunnen toenemen dan werd verwacht.
Deze mededeling kwam juist op het mo
ment, waarop de loononderhandelingen
in enkele bedrijfstakken volledig waren
vastgelopen.
Op het gebied van handel en industrie
was 1968 het jaar van de fusies. Talrijke
bedrijven besloten met elkaar samen te
werken of zelfs in elkaar op te gaan om
efficiënter en goedkoper te kunnen wer
ken. Bij deze fusies waren er enkele,
die als een complete verrassing kwamen
en die ook voor soms onverkwikkelijke
tonelen zorgden. Reden voor de minister
van Economische Zaken om mee te delen,
dat de regering zich zorgen maakte over
de fusies en de manier waarop sommige
daarvan tot stand kwamen.
Een van de meest sensationele concen
traties had plaats in de scheepsbouw.
Op 28 juni maakte scheepsbouwer Cor-
nelis Verolmé bekend, dat hij een bod
zou doen op de aandelen van de Neder
landse Scheepsbouw Maatschappij en de
Nederlandse Dok Maatschappij, die sa
men in Amsterdam de NDSM vormen.
Verolme zou honderd procent in contan
ten bieden voor de aandelen van de beide
firmanten in totaal een bedrag van meer
dan twintig miljoen gulden. Beide maat
schappijen (Verolme en NDSM) zijn ge
specialiseerd in de bouw van mammoet
tankers. Bij de nieuwe combinatie wer
ken rond negenduizend man (vijfduizend
bij Verolme en vierduizend bij de Am
sterdamse werven).
Een week na dit bericht kondigden
Wilton-Feijenoord-Bronswerk en de Rijn-
Schelde-groep een nauwe samenwerking
aan. Deze concerns hebben samen twin
tigduizend werknemers in dienst en vor
men nu de grootste concentratie op
scheepsbouwgebied in Nederland. Zij zul
len een grote reparatiewerf bouwen op
de Maasvlakte voor Hoek van Holland.
Dit dok zal geschikt zijn voor de nieuwste
mammoets van liefst 300 duizend ton.
Verolme/NDSM bouwen eveneens een
reusachtig dok in het Botlekgebied. Hier
voor hebben zij van de regering een ga
geneesmiddelen
ba'ndages
PARFUMERIE
A.C.van der^sREST
LAN GE KERKSTB.42li GO ES
KSTP.42ÏI
rantie gekregen van 75 miljoen gulden.
Op 15 juli werd nog een nieuwe fusie
bekend gemaakt tussen de Verenigde
Machine Fabrieken NV en Wilton-Feije
noord-Bronswerk. Het gaat hier om een
totaal aan personeel van rond 31 duizend
man, waarvan het merendeel werkzaam
is bij de bedrijven van VMF/Stork en
Werkspoor.
De machtsconcentraties in het bedrijfs
leven kwamen tegen het eind van het
jaar fors in discussie. De voorzitter van
het Nederlands Katholiek Vakverbond
kwam met scherpe kritiek op de machts
concentraties in het economische leven,
ook vorm van machtsuitoefening, waarop
de meerderheid van de samenleving, de
werknemers, volgens hem geen of heel
weinig invloed kan uitoefenen. Hij ver
telde, dat de gehele economie in Neder
land in handen is van zo'n tweehonderd
personen, „van een groep mensen, die
elkaar goed kennen en elkaar vaak ont
moeten in verschillende colleges. Het is
een deskundige, financieel sterke en be
angstigende groep", meende de heer Mer-
tens. Hij noemde deze groep de „high
society van het bedrijfsleven", die de
hoge funkties bekleedt in de grote con
cerns, tegelijkertijd commissaris is van
tal van vennootschappen en veelal deel
uitmaakt van bestuurscolleges van de
universiteiten en hogescholen. „Grote on
dernemingen zijn door het lijnenspel in
ons land in staat een niet gering deel
van het nationale beleid te bepalen en
invloed uit te oefenen op de loon- en
werkgelegenheidspolitiek in ons land. Zij
hebben op allerlei plaatsen hun schaak
stukken staan, steeds onder een ander
etiket, dat men door gebrek aan inzicht
in de onderlinge verhoudingen niet kan
thuisbrengen", aldus de NKV-voorzitter.
De Politieke Partij Radikalen vroeg de
regering om een parlementaire enquete
naar de economische machtsverhoudin
gen in Nederland.
Krijgsmacht.
Leger-, land- en luchtmacht hebben
in 1968 een fors aantal belangrijke be
sluiten genomen. In januari kwam er
een aardige meevaller voor een aantal
dienstplichtigen, doordat minister Den
Toom (Defensie) besloot ruim twaalf
duizend jongemannen niet op te roepen.
Er waren meer dienstplichtigen dan de
strijdkrachten nodig hadden. De oorza
ken hiervan waren de naoorlogse ge
boortegolf, een toeneming van het aantal
goedgekeurden en de bezuinigingen bij
de strijdkrachten.
De belangrijkste gebeurtenissen speel
den zich rond de Navo af. In juni kwam
de regering nog met een nota, waarin
werd gepleit voor een voortzetting van
het Navobeleid, maar waarin ook werd
gezegd, dat Nederland niet meer geld zou
kunnen besteden aan de defensie. Inte
gendeel, in de komende jaren zou het
aandeel van defensie in het totaal van de
kosten zelfs moeten teruglopen. Het de
fensiebeleid zal de komende jaren sterk
worden beïnvloed door beperkingen bij
alle krijgsmachtonderdelen, liet de rege
ring weten. In november moest de rege
ring naar aanleiding van de gebeurte
nissen in Tsjecho-Slowakije en de Navo-
reacties daarop, het parlement toch om
meer geld (225 miljoen gulden) voor de
defensie vragen. Dit geld was o.a. nodig
voor versnelde aankoop van (Duitse) Leo-
pardtanks, anti-tankwapens, spoorweg-
matrieel voor het vervoer van tanks en
een betere bescherming van marinesche
pen tegen geleide projectielen.
De luchtmacht deelde in mei mee, dat
per 1 januari 1969 de vliegbases Woens-
drecht en Ypenburg zullen worden ont
ruimd. Uiterlijk in 1980 zal ook Eind
hoven voor de luchtmacht worden ge
sloten. Op Ypenburg (bij Den Haag) zou
wel incidenteel worden gevlogen voor
Zie voor vervolg voorpagina 2e blad.
Ganzepoortstraat 21, Tel. 6535 - GOES
