NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Als het nü
gebeurde
DdinP0bevrij<Jt
Pion vier heeft DE schoenen
Onkerkelijkheid in Nederland
DE COÖPERATIEVE
te Colijnsplaat en
te Kamperland
Handen en Li ppen
ruw?PURQL
Kerk-in of keer-in?
No. 3331
Zaterdag 21 december 1968
72e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. 308, Giro 206882
Abonnementsprijs 2.50 per half jaar Franco per post 5.00 per half jaar Advertenties 15 cent per mm
Voor fouten in advertenties, per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
Ex- is een toneelstuk van de Amerikaan
Stuart B. Jackman, waarin de geboorte
van Christus in omstandigheden van deze
tijd gesitueerd wordt. Denkt u zich dat
eens in. Dat Jezus gebox-en zou worden
op dit ogenblik. Zo u wilt weer in Beth
lehem, maar dan in het moderne Bethle
hem, niet in een stal dus maar dan
waarschijnlijk in een garage. De gang
van het Evangelieverhaal behoeft vex--
der niet zo ver uiteen te lopen met de
gang van zaken zoals deze nu zou kun
nen zijn. En het behoeft niet eens weer
in Bethlehem te gebeuren, men kan het
in iedere stad of dox-p van de wereld si-
tueren. Misschien in uw eigen woon
plaats. wellicht in uw eigen garage.
Veronderstel dat dit geschiedde, wat
zoudt u dan doen? Wat zoudt u er van
denken? Hoe zoudt u handelen? We ne
men aan, dat u de boodschap krijgt van
mensen waarin u wel moet geloven, dat
God's zoon daar vlak bij u geboren is.
Dat als het ware God zelf daar dus is.
Dan staat u onmiddellijk voor de vraag:
durft u naar Hem toe? Durft u op dit
ogenblik de confrontatie met God aan?
Zo lang het feit zich niet in werkelijk
heid voox-doet, zult u daar vermoedelijk
ook geen antwoox-d op durven geven. Dan
kunt u het zich nauwelijks indenken.,
Tweeduizend jaar geleden echter waren
er mensen, die voor dit feit stonden en
zich er ook bewust van waren. Daarvoor
verwijs ik u overigens naar het bijbel
verhaal.
jonge mensen kunnen
nog met jaren spelen!
Als je vijftien bent, of zestien
of zeventien denk je nog niet
zo veel aan later. De toekomst
ligt vóór Je. Daarop is het
jeugdspaarplan "De Zilver
vloot" gebaseerd. Je moet na
melijk je spaargeld zes, zeven,
acht of negen jaar laten staan.
Maar dan krijg Je ook een
spaarpremie van 10% bóven
de rente. Om aan de Zilver
vloot mee te kunnen doen,
moet Je tussen de 15 en 21
jaar oud zijn. Ex-militairen mo
gen beginnen tot hun 24ste.
Kom eens langs. Wij hebben
een leuke folder voor Jel
zal u graag nader inlichten
De geboorte van Christus zou ook op
dit ogenblik een werkelijkheid kunnen
zijn. Waarom niet? Dat kunt u niet zeg
gen. Misschien gelooft u er niet in, in
God niet, in Christus niet, in niets van
die Hogere geestelijke gedachten. Toch
weet u er van. Zo u er al niet mee bent
opgevoed, dan bent u er toch mee opge-
groeid. U leeft in een maatschappij, die
gegrondvest is op deze gedachten en da
gelijks wordt u met de uitingen er van
geconfronteerd. Daardoor wéét u toch
dat er zo iets zou kunnen bestaan. Aan
dat idee ontkomt u niet. En nu bereikt
u de boodschap van het daadwerkelijk
aanwezig zijn van de Heiland of van
God of hoe men Hem dan noemen zal. U
wéét waarom het gaat.
Vermoedelijk zult u op het zelfde mo
ment beseffen, dat het er nu om gaat.
U kunt die boodschap en dat wéten niet
meer ontlopen, nemen wij aan. Er blij
ven u slechts twee mogelijkheden: vluch
ten of naar Hem toe gaan. U zoudt op
dat moment beslist niet meer kunnen
zeggen: we gaan daar of daar lekker
eten en ons vermaken. De lust daartoe
zou u ontbreken, want daarvoor is dat
bijzondere gebeuren te ingrijpend. Ook
in uw leven, gelovig of niet. Er blijven
TOCH ZIJN ER HOOPVOLLE
In een wereld, die aan voortdurende
verandering onderhevig is, schijnt het
kex-kelijk leven nog voor een belangrijk
deel te zijn ingesteld op een statische sa
menleving. Niet in de laatste plaats is de
kerk de afgelopen jaren in de verdruk
king geraakt. In velerlei opzicht is de
kerk structureel niet meegegroeid. Geluk
kig woi'dt dit door de kerkelijke ambts
dragers wel degelijk beseft. Maar niet
zelden tracht men dan op een ietwat
krampachtige wijze modern te willen
doen. Predikanten wringen zich soms in
de meest vreemde liturgische bochten
om de diensten wat aantrekkelijker te
maken. In de r.k. kerk wordt het Latijn
praktisch geheel vervangen door de moe
dertaal, hoewel het Sanctus (Heilig) ge
zongen in het Nederlands even beroerd
klinkt als het slotkoor van de Mattheus-
passion in ons nogal prozaïsch taalidioom
Tegen deze moderniseringstendenzen
verzet zich weer de trouwe Gideonsbende
die achterblijft bij de ontwikkeling, zich
gaat koesteren in herinneringen aan het
verleden toen het allemaal zoveel beter
was. Zo komen in een kerk verschillen
de groeperingen soms vijandig tegenover
elkaar te staan. De gereformeerde kerk
kent zijn „vex-ontrusten", de r.k. kerk zijn
„confrontatiegroep" en in de hervormde
kerk ligt er een wijde kloof tussen de
vrijzinnige stroming enerzijds en de ge
reformeerde bonders anderzijds.
Wel religieus.
In een maatschappij waar men gecon-
fronteerd wordt met diep ingrijpende
maatschappelijke veranderingen, is de
ontkerstening blijkbaar een onvermijde-
lijkheid geworden. Men ziet dat in de ons
omliggende landen, men constateert dat
ook in Nedex-land. Slechts 50 °/o van onze
dan slechts twee mogelijkheden: gaan of
vluchten.
Waarschijnlijk kunt u niet zeggen wat
u zou doen. Het op dit moment eex-lijk
zeggen, zonder farizeïsme, zonder schijn
heiligheid, zonder angst en zonder bluf,
kunt en durft u vermoedelijk niet. Voor
het durven gaan naar Hem is immers
een volkomen ontluistering van u zelf no
dig. Een afstand doen van alle trots en
zelfzuchtigheid, van al het verworvene
en van alle twijfel en lafheid, zó dat er
niets anders overblijft dan het naakte ik,
net zoals men geboren werd. En wil men
vluchten, dan blijft immers de weten
schap, dat men toch niet aan Zijn aan
wezigheid kan ontkomen; dat die ovex-al
elders ook merkbaar zal zijn, waarheen
men ook gaat of verblijft.
Wanneer u zich de hier gestelde vraag
diep indenkt, dan zult u, kerks of niet
kerks zijnde, voor dezelfde twijfel staan.
Voor iedere mens is het o zo moeilijk om
al het verworvene, materieel en geeste
lijk, van zich af te zetten en dan alleen
maar te kunnen zeggen: Hier ben ik, met
niets en met niemand, alleen maar een
schepsel. En dat is toch de enige moge
lijkheid om zonder angst de Boodschap
tegemoet te zien en naar Hem toe te
gaan. En kan niet ieder ogenblik het in
de kerstnacht gesitueerde wonder op
nieuw geschieden en kunt u niet ieder
ogenblik geroepen worden
H. van Wermeskerken.
TÉKENEN.
bevolking gaat nog gex-egeld naar de kerk
maar uit het onderzoek van Attwood
Statistics bleek dat 40 °/o van de kerkdij
ken al minder vaak gaat dan vroeger.
Uit dit onderzoek bleek trouwens ook
nog, dat 90 °/o van de mensen vindt dat
iemand een gelovig mens kan zijn zon
der naar de kerk te gaan. Inderdaad
bleek een aanzienlijk deel van de onder
vraagde buitenkerkelijken wel degelijk
religieuse gevoelens te koesteren, terwijl
omgekeerd een aantal kerkleden (bij de
r.k. en hervox-mden respectievelijk 10 en
15 °/o verklaarde dat het geloof geen
bepaalde betekenis in hun leven heeft.
Ook de persoonlijke verbondenheid met
de kerk schijnt af te nemen. Slechts de
helft van de katholieken meende dat men
zich aan alle voorschriften van de kerk
diende te houden. Bij de hervormden en
gerefox-meei-den was dit percentage res
pectievelijk 50 en 65.
Typerend is dat de confoi-miteit aan de
kerkelijke voorschriften op het platte
land groter blijkt te zijn dan in de steden.
Middenstandskarakter.
Een van de grootste, helaas niet altijd
als zodanig erkende problemen van de
tegenwoordige kerk is, dat ze slechts een
beperkte groep van de bevolking blijkt
aan te spreken. Onder de arbeiders en in
mindei-e mate onder de intellectuelen is
het verloop het grootst. De kerk dreigt,
evenals in vele andex-e Europese landen,
„bourgeois-kerk" te worden, die alleen
een middengroep (middenstander-s, em
ployees enz.) aanspreekt.
Interessant in dit verband is een studie
van dr. Vrijhof over de afkomst van the
ologische studenten. Twintig procent van
de aanstaande dominees kwam uit de
oude middenstand, 33 °/o uit de ambte
naren en onderwijzex-s, 28 uit de ho
gere ambtenaren, 8 uit de agrarische
en slechts 4 °/o uit de ax-beiderskringen.
Een onderzoek naar de afkomst van ka
tholieke priesters gaf een soortgelijk
beeld te zien. Het aantal studenten uit
arbeidex-sk ringen was ver in de minder
heid, de oude en nieuwe middenstand
domineerde ook hier.
Dit alles versterkt het middenstands
karakter van het kerkelijk leven. Maar
als de ambtsdragers overwegend uit een
bepaalde bevolkingsgroep komen, kan dit
leiden tot een gevaarlijke gezichtsvei-nau-
wing. Bovendien heeft er dan vaak een
onbewuste selectie van lagere ambtsdra
gers plaats (diakenen, ouderlingen enz.),
die overwegend uit de zelfde milieus ko
men als de geestelijken. De toekomst van
de kerk zou wel eens samen kunnen han
gen met de wijze waarop men probeert
ook andere bevolkingsgroepen intensie
ver bij het kex-kelijk leven in te schake
len.
Opdracht.
Of is het daarvoor x-eeds te laat? Er
zijn vele redenen te bedenken om in dit
Terwijl de pogingen om tot vernieu
wing van het kerkelijk leven te komen
voortgaan, wordt het steeds leger in de
kerkdiensten. Men wil niet meer vroeg
naar de kerk, daarom verschuift men de
diensten naar een later tijdstip op de dag.
Men wil ook niet meer zo laat naar de
kerk en dus begint de avonddienst vroe
ger of men schaft hem af.
Men wil ook niet ver naar de kerk, is
de klacht. De oude kerken liggen te ver
van de nieuwe buurten af; dat is fout zegt
de mens met de frisse ideeën. Breng de
kerk naar de mensen en bouw nieuwe
godshuizen temidden van de woonwijken.
De kerken zijn ook altijd te groot geweest
zo menen anderen. Er is geen gemeen
schap van gelovigen meer te ontdekken.
Iedereen is vreemd voor iedereen. Bouw
dus kleine kerken temidden der mensen,
zo luidt de boodschap. En we doen alzo
en wij zien ook die kleine kerken het jaar
door slecht bezet. En wij weten daarmee
dat wij gefaald hebben.
Eén maal.
Behalve met Kerstmis. Plotseling wil
len wij allemaal nog eens naar de kerk.
Wij kunnen niet wachten tot de kerst
morgen. Wij gaan de avond van tevoren
al. Liefst zo laat mogelijk of zelfs in de
nacht.
De kerstnacht is al eeuwen schoner dan
de dagen. Geen klokken zo mooi als de
kerstklokken en geen zang schoner dan
de engelenzang bij kaarslicht in de kerst
mis of de kerstwijding. We prijzen de
duisternis en de sfeer die veel moet heb
ben van de nacht over de velden van
Efratha. Lang duurt de preek, zwaar
hangt de atmosfeer in de kerk en ver
moeiend dreunt het orgel het „Ere zij
God" in onze oren.
Ook dit jaar zal Kerstmis weer het top-
seizoen van de kerk zijn. Priesters en do
minees gx-ijpen hun kans. Want nu kun
nen ze zeggen wat ze het hele jaar al
kwijt konden aan stoelen, en lege banken.
Want nu zijn er mensen in de kerk.
Moderner.
Ook dat moeten wij kritisch bezien,
zeggen de hei-vormers. De kerkdiensten
moeten ook gemoderniseerd worden. Het
gaat immers om de impressie en de sfeer.
De preek is bijzaak, de dienst is fi-anje.
Het is ouderwets om meer dan een uur
in een bank te zitten en zoveel liederen
te zingen.
Kan dat ook niet anders? Kunnen wij
geen verlichte kerstboom in de donkere
nacht zetten op een immens parkeerter
rein waar priesters en predikanten hun
belijdenis uitstorten via luidspi*ekers, ter
wijl de gelovigen in hun auto's blijven
zitten?
Het is modern, massaal, spectaculair en
het hoeft ook niet zo lang te duren. Kin
deren kunnen eventueel achter in de auto
slapen. Het is nieuw, het is gedurfd. Het
zal mensen trekken en het oude evangelie
in een nieuw licht plaatsen. Dat van de
autolampen. Het wordt een echte „Kerk-
in".
opzicht pessimistisch te zijn. Maar an
derzijds zijn er ook hoopvolle tekenen.
Er bestaat bij vele mensen zeker een
hunkering naar het trancedente, ook on
der de buitenkerkelijken en de vele rand-
kerkelijken. Het overgrote deel der Ne-
dex-landers blijkt in God te geloven. Het
religieuze erfgoed van ons volk is nog
niet verloren.
Het is daarom een der belangrijkste
opdrachten van de kerk van onze dagen,
dat ze er naar streeft zich meer aan
spreekbaar te maken voor deze zeer gro
te gi'oep mensen. Hierbij zal vooral re
kening moeten worden gehouden met het
feit, dat de moderne mens en zeker de
jongeren een sterke weerstand voelen te
gen structuren, tegen organisaties die als
verstard worden ervaren. Tegen deze
versterkte kritische instelling zijn de ker
ken nog niet altijd opgewassen, wel zien
we gelukkig dat veel van de oude star
heid van vroeger langzaam maar zeker
verdwijnt. Maar het tempo waarin de
kei-ken evolueren zal moeten worden op
gevoerd.
Mr. A. Bronsbergen.
(Nadruk verboden).
„Kerk-in".
Een „kerk-in" kan in en buiten de kerk
worden gehouden. Mogelijk worden de
kerkdiensten nog populairder dan ze al
zijn. We hoeven er zelfs het kerkgebouw
niet meer voor binnen te gaan.
Wat hebben we het vx-oeger toch alle
maal fout gedaanToch maar goed dat
we aan het i-eformeren zijn geslagen. En
de kerken, zij worden leger en leger en
het geloven wordt steeds gemakkelijker
en je moet je toch maar aanpassen bij de
kerstgeest anno 1968.
En toch hebben wij de indruk dat wij
door een waas van de kerstwelvaart
steeds minder begrijpen van het werke
lijk kerstgebeuren. Het merkwaardige is,
dat grote gebeurtenissen tussen God en
de mensen zich steeds in de stilte of de
eenzaamheid voltrekken. Dat is zo als
wij aan een sterfbed toeven. Daar heeft
niemand behoefte aan een sterf-in. We
spreken er nauwelijks.
De nacht van Luther.
De reformatie van Luther in 1517 vol
trok zich in de nacht van 31 oktober op
1 november toen hij zijn 95 stellingen aan
de slotkapel in Wittenberg sloeg. Het was
er doodstil. Alleen Luthers assistent Jo
hannes Agrieola was er bij.
De reformatorische gedachten van mgr.
Bluysen werden onlangs te Rome achter
gesloten deuren uitgesproken. Er was
geen televisie, geen kerk-in en vex-moede-
lijk geen paus bij. De kerk bloeit in stil
te, bij inkeer.
De geboorte van Christus vond plaats
in een stal ver van het overvolle Bethle
hem. Er wax-en maar enkele toeschou-
wei-s die tot de laagste sociale kring be
hoorden van Israël. De prediking van de
blijde boodschap geschiedde aan weini
gen in nachtelijke velden, waarin slechts
engelenzang weerklonk voor enkelen.
Zie, Ik verkondig U gx-ote blijdschap
in stilte.
Keer-in.
Kerstmis brengt de kerstvrede op aar
de. Die vrede zal zich telkens vernieuwen
wanneer de luidruchtige wereld het kerst
gebeuren tot een caricatuur heeft ge
maakt. Dat is de kerstboodschap tot de
kerk, in welke gedaante zij zich vertoont
en op welke manier zij haar eredienst
ook heeft georganiseei-d.
De ware „kerk-in" met Kerstmis vindt
stellig plaats in de kleine eenvoudige
kerkjes op het platteland met weinig
kerkgangers rond een eenvoudig preken
de dorpsgeestelijke.
Dit is waarschijnlijk de kerstboodschap
1968 aan alle kerkgenootschappen: dat zij
neus, keel,borst van vastzittend slflm
terug moet naar de keer-in aan het begin
van onze jaax-telling waar weinigen x-ond
een kribbe iets begrepen van het Woord,
dat velen zijn geroepen maar weinigen
uitverkoren. Weinigen, die in stilte de
vrede zoeken op aarde en in hun ziel.
Drs. A. van Mierlo.
(Nadruk verboden).
Ganzepoorf straat 21, Tel. 6535 - GOES
Reeds 40 procent
Aantal buitenkerkelijken neemt sterk toe
Bij de volkstelling in 1849 bleek 0,0 van de Nedex-landse bevolking bui-
tenkerkelijk te zijn. In 1899 bedroeg dit percentage nog maar 2,3 °/o. Bij de
volkstelling van 1930 was het percentage buitenkerkelijken in Nedex-land
reeds gestegen tot 14,4, in 1947 tot 17,1 en in 1960 de laatste volkstelling
tot 18,4%.
Tijdens een vrij recent ondei-zoelc, dat in opdracht van de Geïllustreerde
Pei-s werd ingesteld door Attwood Statistics te Rotterdam bleek dat het
percentage buitenkerkelijken in Nederland thans reeds 33 bedraagt. Bo
vendien stelde dit onderzoek aan het licht dat bij degenen, die wel tot een
kerkgenootschap behox-en, er ook een duidelijke daling in de kerkgang
valt te constateren.
Anno 1968 bevindt de kerk zich in de branding. Wel spelen religieuze
krachten nog steeds een belangrijke rol in onze samenleving, maar er is
sprake van een uiteengroeien van kerk en geloof en een steeds gx-oter ver
zet tegén de kei-kelijke voox-schriften, zoals dit zich het afgelopen jaar voor
al in katholieke kring heeft voorgedaan naar aanleiding van de pauselijke
encycliek Humanae Vitae.