De revolutie van 191$
Mondhygiënistes: Mondhulp
Naar een nieuw beroep
waar tandarts te laat komt
0)
kl ggC verkouden
NgjgPAMPO
De
basisbemesting
nu
Gert Timmerman:
Ik beu een gewone sentimentele jongen
Op het ogenblik is er in acht districten een landelijk proefonderzoek gaan
de naar het tandbederf bij twaalfjarige kinderen. Deze actie wordt onder
nomen door de Vereniging voor sociale tandheelkunde, in samenwerking
met de gezondheidsorganisatie T.N.O. De bedoeling van dit onderzoek is het
peilen van de reële behoeften aan tandheelkundige zorg.
ALLERBEDROEVENDSTE TOESTAND.
Nog kort geleden heeft prof. dr. O.
Backer Dirks, hoogleraar in de preven
tieve tandheelkunde aan de rijksuniversi
teit te Utrecht, uiteengezet hoe „allerbe
droevendst" de gebitstoestand hier te lan
de eigenlijk wel is. De gegevens die hij
verstrekte, lijken eerder om een georga
niseerde aanpak te vragen dan om nog
weer eens een breed opgezet onderzoek!
Er worden, aldus prof. Backer Dirks, in
ons land ieder jaar drie tot vier miljoen
kiezen getrokken, dat komt dus neer op
tienduizend extracties per dag. Hiermee
hangt dan weer samen, dat er bij de Ne
derlandse bevolking jaarlijks tweehon
derdduizend volledige of gedeeltelijke
kunstgebitten worden aangemeten, want
enig kauwvermogen moet een mens toch
overhouden!
Al die narigheid ontstaat natuurlijk
langzamerhand en doet zich meestal op
gevorderde leeftijd gelden, maar bij de
achttienjai'ige is de toestand al zó dat nog
niet één per duizend uit deze leeftijds
groep een geheel gaaf gebit heeft. Bij hen
kan men heel wat vullingen in de mond
aantreffen, voor zover althans de gaatjes
en gaten door de tandarts behandeld zijn
Melkgebit al slecht.
Over de toestand van het gebit bij kin-
deren op de lagere school is ook al het
een en ander bekend dat niet zo fraai is.
Bij hen moet gemiddeld de helft van het
aantal melkkiezen worden getrokken om
dat die onherstelbaar zijn aangetast. Ge
middeld heeft het schoolkind twee ont
stekingen in de mond.
De opvatting dat de toestand van het
melkgebit er niet toe zou doen, dient met
kracht te worden bestreden. Na een
slecht melkgebit is het blijvende gebit
immers meestal ook niet zoveel zaaks.
Het „wisselen", een proces waar de hoop
van vele ouders op gevestigd is, neemt ge
ruime tijd in beslag zodat er volop gele
genheid is dat de nog aanwezige slechte
elementen van het melkgebit de reeds
verschenen elementen van het blijvende
gebit infecteren!
Of dit nu de hoofdzaak is van het feit
dat een slecht melkgebit meestal door
een slecht blijvend gebit wordt gevolgd,
is niet zeker. Er zijn nog tal van andere
factoren die in deze een ongunstige in
vloed kunnen uitoefenen. Met de mond
hygiëne van de Nedei-landse kleuter is
De inwoners van Eysden, die zondag 10
november 1918 uit de kerk komen, kun
nen het niet geloven wanneer hun ver
teld wordt, dat „Den Pruus" op het sta
tion is te zien. „Ga dan zelf kijken", is
het advies. En ze gaan. Bij het station
ontstaat een hele volksoploop. Mare
chaussees houden de mensen op een af
stand. Het is daardoor moeilijk te zien
wat voor mensen op het perron doelloos
heen en weer lopen. Dat het Duitse offi-
ciex-en zijn, is wel te ondei-scheiden.
„Kijk", zegt er een, „die met die bont
jas, dat is de Keizer". De mensen rekken
de halzen. „Waarwordt er ge
vraagd. „Die daarzie je wel, die
met die bontkraag op zijn jas
Later blijkt, dat het index-daad keizer
Wilhelm II van Duitsland was, die op
die grauwe novembermorgen de tijd
doodde door op het verlaten perron van
Eysden op de grens van België en Ne
derland wat heen en weer te kuieren.
het doox-gaans namelijk vrij dx-oevig ge
steld.
Te weinig tandartsen.
Veel kindei-en hebben nooit behooi'lijk
leren kauwen, van een deugdelijke reini
ging van het gebit na iedere maaltijd
wordt in de meeste gezinnen geen vaste
gewoonte gemaakt. Te weinig moeders
verschaffen hun kinderen een deugdelijke
voeding, waax*bij de consumptie van de
ontstellende hoeveelheden snoep dan nog
eens een heel hoofdstuk apart vormt.
Aan een doeltreffende kleutertandzorg
valt door de grote omvang van het tand-
bedei-f nauwelijks te denken. De driedui
zend tandax-tsen, die ons land telt, zouden
niet weten waar ze de tijd vandaan zou
den moeten halen om op dit gebied iets
doeltreffends te doen. Maar ook met een
veel groter aantal tandartsen zouden deze
problemen niet uit de wereld geholpen
kunnen worden want het vullen van gaat
jes gaat men tegen woox-dig hoe langer
hoe meer zien als lapwerk.
De Nederlandse maatschappij ter be
vordering van de tandheelkunde is daar
om van mening dat het onmogelijk is om
met uitsluitend curatieve (is behandelen
de) middelen verbetering van de toestand
te bereiken en dat het accent veel meer
zal moeten gaan vallen op de noodzakelij
ke preventieve (voorkómende) maatrege
len.
Op korte termijn.
Er dient niet alleen een verruiming te
komen voor de opleidingsmogelijkheden
van tandartsen, er zal ook een opleiding
moeten komen voor hulpkrachten met
een beperkte curatieve bevoegdheid! Men
stelt zich daarenboven veel voor van de
instelling van het geheel nieuwe beroep
van mondhygiëniste en dat zal dan ie
mand worden die geheel in de px-eventie-
ve sector werkzaam is.
In hoeverre de vrouwelijke hulpkrach
ten met bepex-ktp curatieve bevoegdheid
en de „preventieve" mondhygiënistes
straks in één en dezelfde persoon ver
enigd zullen worden zal allemaal nog
moeten blijken, hoewel er voor beiden
een groot en afzonderlijk arbeidsveld
aanwezig zou zijn. Dé uitwexidng van de
plannen die vervat zijn in de zogeheten
nota-Mahler vormen op het ogenblik een
punt van bespx-eking tussen de Maat-
De keizer, die niet wilde.
Het Duitse fx-ont was ineengestort. In
september 1918 zetten de geallieex-den een
groot offensief in. Zij drongen diep in de
Duitse linies door. Ook de bondgenoten
van het keizerrijk stonden er slecht voor.
Oostenrijk had al opgegeven. De Bulgaren
vroegen om wapenstilstand. De Turken
werden uit geheel Palestina verdreven.
Ook in het Duitse moederland zag het
er niet x-ooskleurig uit. Honger en armoe
de, oorlogsleed en gebrek hadden het volk
murw gemaakt. Een regeringscrisis was
niet te vex-mijden. Op 1 oktober wex-d een
nieuwe rijkskanselier benoemd: prins
Max von Baden. Zijn eerste daad was
het versturen van een nota aan de presi
dent van de Vex-enigde Staten van Ame
rika. Wilson stelde zijn eisen; een daar
van was het aftreden van de keizer.
De nieuwbakken regering van Duits
land, waarin ook twee socialisten zitting
hadden genomen, bex-aadde zich over de
schappij voor tandheelkunde en de zie
kenfondsorganisaties.
Bij dit overleg gaat het er om wat er
nu op korte tex-mijn te realiseren is van
de plannen die in de nota-Mahler zijn
neergelegd, want daarin gaat het om aan
wijzingen hoe de tandheelkundige vex-zor-
ging in Nederland op den duur aanmer
kelijk te vex-beteren is. Een geheel com
plex van maatregelen is nu eenmaal nooit
ineens te realisex-en, daarvoor zijn door
gaans én de nodige technische opgeleide
krachten én de geldmiddelen niet on
middellijk beschikbaax-.
Spitsvondig.
Voorop in de preventie van tandcaries
staat wel de fluoridex-ing van het drink
water. Pas wanneer dat in geheel Neder
land is ingevoerd en pas wanneer die
noodzakelijke maatregel enkele jai-en
heeft doorgewerkt, kan men eens in re
delijkheid gaan denken over een georga-
niseei-de aanpak van de kleutertandzorg.
Zoals de zaken thans liggen is er wat be
treft de kleuters niet veel te ondernemen;
niet alleen het begin, maar ook het einde
zou er van zoek zijn.
Die fluoridering van het drinkwater
is geen monomanie van enkele merk
waardige zondex-lingen die ook wel eens
een stokpaax-dje willen berijden, dat kan
eerder gezegd woi-den van de personen
die er om allex-lei spitsvondige redenen
zo nodig „erg tegen" moeten zijn. In ie
der geval is de Nederlandse maatschappij
ter bevordering van de tandheelkunde
een verwoed voox-standster van de fluori
dering en zij laat geen gelegenheid voor
bij gaan om daarvan ook blijk te geven.
Is de floridering van het drinkwater
x-eeds een maatregel die volledig in het
preventieve vlak ligt, met het pleidooi
voor de opleiding van mondhygiënistes
wordt het accent nog verder naar de pre
ventie verlegd. Dat hier de voorkeur aan
vrouwelijke hulpkrachten wordt gegeven,
komt doordat men van oordeel is dat
vx-ouwen bij uitstek geschikt zijn om met
jonge kinderen om te gaan en dat juist zij
over de nodige kwaliteiten beschikken
om de zo dringend noodzakelijke voor
lichting te geven.
Voor de geboorte.
De px-eventie van het tandbederf be
gint volgens de deskundigen al in het pre-
netale stadium. Reeds vóór de geboorte
moeten aan het kind de juiste voedings
stoffen in de goede vex-houding worden
toegevoerd. Daarna gaat het er om wat
het kind als zuigeling, als kleuter en als
schoolkind wel en niet wordt voorgezet.
Dat het overmatig nuttigen van snoep
goed hierbij uitgebreid ter sprake moet
komen, behoeft geen nader betoog.
Behalve over de voeding is er voor de
mondhygiënistes dan natuurlijk nog het
nodige te doen op het gebied van de pe
riodieke mondx-einiging. Nog steeds is een
gi'oot deel van de Nedex-landse bevolking
ïxiet vertrouwd met het gebruik van de
tandenbox-stel. Kortom er is een veel be
tere en intensieve vooi'lichting nodig. Met
huisvrouwen, onderwijzers, kruisvereni
gingen enz. zal overleg worden gepleegd
over de veranderingen die er zullen moe
ten komen in snoepgewoonten en gebits-
vei-zorging.
Dr. Alfx-eda Briedé.
eisen van Amerikaanse zijde.
Het moeilijkste was wel de keizer te
bewegen om heen te gaan. Minister Dreus
ondernam de zwax-e tocht naar het kei
zerlijk hoofdkwax-tier te Spa. De keizer
had nog niets van zijn zelfbewuste hou
ding verloren: „Hoe durft u, als Prui
sisch ambtenaar, met zo'n voorstel te ko
men! U hebt toch de eed van trouw aan
uw keizer gezworen?"
De legex-leiders Von Hindenburg en
Gx'öner deden ook nog eens een hartige
duit in het zakje. Zij deden dit op zo'n
luide toon, dat het hele hoofdkwartier het
kon horen
Misschien was het wel een afreageren
van de toenemende zox-gen, dat de hoge
militairen zulk een toon deed aanslaan
tegen een maar al te gretig gevonden zon
debok. Want zorgen waren er te Spa. De
generaals moesten eindelijk toege
ven dat Duitsland de oorlog zou verlie
zen.
Muiterij.
Eenzelfde kater hadden de officieren
van de keizerlijke vloot. Engeland was
op zee de baas gebleven. De onbeperkte
duikbootooi-log had er alleen maar een
machtige vijand Amerika bij gepro
voceerd.
Daarentegen werkte de geallieerde
blokkade steeds efficiënter. Het „de held
uithangen" zat er echter bij de marine
leiding zo in, dat het plan werd opgevat
om in een laatste zeeslag tegen Engeland
roemvol, strijdend, ten onder te gaan. De
matrozen voelden daar echter niets voor.
Zij weigerden uit te varen en doofden de
vuren. De officieren werden gevangen
genomen en de manschappen namen de
leiding over. De muiterij op de vloot had
in vele Duitse steden grote gevolgen. O-
veral brak revolutie uit. Arbeiders- en
soldatenraden namen naar Russisch
voorbeeld de macht in handen. Op 7
november eiste de socialistische minister
Scheideman het aftreden van de keizer
binnen 24 ui-en. Wilhelm legde het ulti-
matum naast zich neer. Maar hij had wei
nig te kiezen. Het leger was niet langer
het machtsapparaat, waarop hij kon x*e-
kenen. Langs de Rijn waren de revolutio
nairen de baas. Tenslotte besloot de kei
zer om toch maar heen te gaan.
Krijgsgevangene.
Op zondagmorgen, 10 november reist
HET KON AMPER!
Hij woont in Enschede, „vlak bij de
plek waar ik vroeger appels jatte bij de
boeren", in een huis dat „Con Ampèr"
heet. Daar moet niets achter zoeken:
het betekent gewoon „Kon amper", want
toen hij het huis kocht, kreeg hij juist
een aanslagbiljet van de belasting „waar
je minister van ooi-log tegen zegt".
Iedereen kent hem. Hij woi-dt verfoeid
en bejubeld, beide door de grijze haren
en de schommelstoel. Maar daar tussen
ligt een wereld van honderden andex-e
liedjes waarvoor hij zelf de muziek en
de teksten heeft geschreven, Nederland
se, Duitse en zelfs Spaanse. En wie weet
dat hij van huis uit klarinettist is, met
een volledige vakopleiding zoals de kla
rinettisten in onze symfonieox-kesten?
Hij zit in een groene overall, met han
den die grijs zijn van de betonstof. Met
een vriend bouwt hij zelf in zijn kamer
een nis waar zijn nieuwe vleugel in past.
In de voortuin staat een kleine stenen
Amor, aan de rand van een rechthoekig
vijvex-tje. Boven de deur hangt een lang
werpige lijst waarin, achter glas, zes gou
den platen zitten, met het gouden cijfer
één ervoor. De platenmiljonair. Maar hij
heeft er nog vier, plus een platinaplaat.
En er zijn er nog drie of vier op komst.
1.500.000.
„Van het een kwam het ander. Van
zingen op de Bühne kwam op een dag
„Blume von Tahiti", met het orkest van
Werner Müller. Het wei-d een gouden hit
en van de bloem kwamen al die gouden
platen. Er zijn in de loop van de laatste
jaren anderhalf miljoen platen van mij
gekocht.
Toen de grijze hai*en klaar waren en
ik ze in de studio moest zingen, toen
had ik er helemaal geen zin in. Ik heb
eex-biedik zeg tegen de opnameleider
ik doe het niet. Maar even later kreeg ik
een telefoontje xxit Enschede dat mijn
moeder die in het ziekenhuis voor on
derzoek lag, geopei*eei-d moest worden.
Nou jaloen ging het ineens goed.
Toen was het er helemaal. Ja, zo moet
het, zei de opnameleider, maar ik zeg:
er zitten fouten in, man. Hindert niet,
zei-die, zo blijft-ie staan. Ja, ik zeg al,
ik ben een sentimentele jongenMoet
je een glas cognac?" Hij neemt zelf sher
ry. „Ik neem er één. Meer niet. Ik moet
vanavond wei-ken".
Hij heeft zelfdiscipline. Hij heeft ex-
hard voor geknokt om gouden platen-
koning nummer één in Nederland te wor
den. Om, in platen, uitgedx-ukt, in Ne
derland boven The Beatles uit te komen.
Is hij alleen de zanger voor de eenvou
dige mens? MisschienWat is dan
een eenvoudig mens? En mag dat dan
niet? Hij zegt: „Nederland is het senti
menteelste volk in de hele wex-eld". Mis
schien heeft hij daar wel gelijk in
Wat is provincie?
„Ze zeggen: Gert en Hermien zijn al
leen maar goed voor de px-ovincie. Ik
weet niet wat ze precies met px-ovincie
bedoelen maar voor mij is dat flauwekul
We hebben met onze eigen Gert en
Hermien-show, daar zitten tx-ouwens
vijftien artiesten in gezongen in De
Doelen in Rotterdam. Ze bi-achten ons
staande ovaties. Is dat de provincie?
Vorige week wai'en we in Deventer.
Weet je hoeveel mensen er waren? Dui
zend. Afgeladen vol. Het is trouwens
elke avond afgeladen vol, door heel Ne-
dex-land. Duizend in Deventer. En vijf
minuten klappen. Ze leken wel gek. Soms
is dat gewoon beangstigend. Dan kijken
Hermien en ik mekaar aan en dan zeg
gen we tegen mekaar: wat hebben we
dan in godsnaam gedaan? Elke avond, vijf
of zes keer in de week hebben we stamp
volle zalen. Wie heeft dat allemaal? In
datzelfde Deventer kwamen een week
vóór ons twee heel populaire figuren.
Toen zaten er honderd vijf tig. Wat is dat
dan? In elk geval is het een feit.
Hij schept er niet over op; hij zegt het
gewoon. Hij rijdt elke. week 3000 kilo
hij met zijn gevolg van Spa in de i-ichting
van de Hollandse grens. Een Nedex-landse
soldaat houdt bij Eysden de hoge officie
ren aan. Hij meldt zijn bevindingen aan
zijn wachcommandant. Deze telegrafeert
aan zijn supex-ieux-enDe Duitse keizer
wenst geïnterneerd te worden. Gi-ote con
sternatie in Den Haag. De volledige mi
nisterraad komt in spoedvergadering bij
een. Keizer Wilhelm krijgt toestemming
om zolang op het perron van het station
te blijven. Hij moet tot maandagmorgen
half tien „opy antwoord blijven wachten".
Dan krijgt hij te horen, dat hij vooi-lopig
mag logex-en op het kasteel van graaf
Bentinck te Amei-ongen.
Om wat op te kikkeren van de ver-
moeienissen wordt hem een kopje echte
Engelse thee voorgezet
Inmiddels is in Duitsland de republiek
uitgex-oepen. Een regering van sociaal-
democi-aten kiest als px-esident de zadel
maker Friedrich Ebert. En wat zal er ge-
beui-en in Nederland? Zal de Duitse i-evo-
lutie naar ons land „overslaan"? Of bij
de gx-ens halt houden? De een vreest het
ergste, de ander is vervuld met nieuwe
hoop
(Woi'dt vex-volgd).
(Nadruk verboden).
meter, kriskras door ons land. Hij wordt
in Duitsland veel gevraagd, maar kan
het in Nedex-land niet eens aan. Ze komen
diep in de nacht thuis. Slapen, eten en
weer wei-ken. De laatste twee jaar schreef
hij de teksten en de muziek voor 154
liedjes. Sinds een maand of vier heeft hij
een eigen grammofoonplatenmaatschap
pij, wegens het ontbreken van een ver
gunning ondergebracht bij een andere
maatschappij. Werk, werk. Hij is zijn
eigen „labelchef".
Trofeeën.
Op een kast staan twee dikke marme
ren platen. De steunen zijn handen die
de plaat «vasthouden.
„Dat zijn trofeeën van de M.I.D.E.M.
in Cannes. Deden veertig landen mee.
Vier kregen een trofee: Adamo, Udo Jür-
gens, Tom Jones en ik. Daar ben ik trots
op. Mag dat wel? Er waren een heleboel
Nederlanders in Cannes. Ze liepen me
allemaal voorbij. Ze dachten: daar gaat
die smax-tlappenzanger ook. Hij zal de
boot wel in gaan. Maar hij ging de boot
niet® in. Er wex-d speciaal over hem ge
schreven in de Franse kranten. Daar
stond Gert uit Enschede, met knikkende
knietjes voor het orkest van Frank Pour-
cel. Jawel, met knikkende knietjes, al
zit ik dan zestien jaar in het vak. Maar
hij ging niet de boot in. Hij zong zijn
eigen Nedei-ladnse tekst op het Avé Ma
ria. daar zie ik trouwens ook weer
goud in zittenen ze brachten me
daar een dendei'ende ovatie.
Daar heeft in Nederland niks van in
de kranten gestaan. Maar ik heb er een
televisie-opname in Barcelona van over
gehouden en Pourcel gaat een stuk van
mij voor piano en orkest op de plaat zet
ten. Is dat dan niks? Het lijkt wel of ze
me in Nederland willen boycotten. Waar
om dan? Alleen om die grijze haren,
voor dat stempel op mijn kop? Heb ik
dan niks anders gedaan?"
Ergens in zijn huis liggen 50.000 brie
ven op antwoox-d te wachten. Brieven
van bewonderaars en bewonderaarsters.
Vijftigduizend Alleen aan het tikken van
de adressen zou een typiste vier maan
den nodig hebben. Acht uur per dag.
Om gx-ijze hax-en van te krijgen.
(Nadruk verboden).
Land- en tuinbouw
In verband met de arbeidsverdeling is
het verstandig om nu i-eeds de nodige
aandacht te besteden aan de basisbemes
ting voor het volgende seizoen. Er is nu
veelal meer tijd beschikbaar dan in het
drukke voorjaar, vooral wanneer de win
ter lang aanhoudt.
Dit geldt vooral voor de uitstrooi van
het slakkenmeel, waarvan het fosforzuur
niet uitspoelt en ter beschikking blijft
van het gewas.
Ook de kalizouten kunnen op de mees
te gronden behalve wanneer ze zeer
licht en humusarm zijn reeds woi-den
uitgestrooid. Door slakkenmeel en kali
met elkaar te mengen, kan één ax-beids-
gang worden uitgespaard.
Een tijdige uitstx-ooi van de basisbe
mesting op grasland bevordert de wortel
ontwikkeling alsmede de zodevorming en
vergx-oot de weex-stand tegen vorst. In het
voorjaar herkrijgt het grasland dan veel
eerder zijn produktiviteit. Ook winterge
wassen gaan sterker de winter in.
De meststoffen zijn nu goedkoper dan
in het voorjaar en dat is ook een belang
rijke reden om de bemesting zo vi-oeg-
tijdig mogelijk toe te passen.
De vlucht van de Duitse keizer maakt grote indruk.
Zal de Duitse revolutie bij de grens stoppen?
Gert Timmerman doet zich niet anders voor dan hij is en hij dui-ft er ook
voor uit te komen wat hij is: een gewone sentimentele jongen". Hij zoekt
geen compensatie door franje, glamour, dikdoenerij en kapsonesmakerij.
En dat stempelt hem als mens tot een sympathieke muzikale arbeider die
met hax-d wei-ken zijn brood heeft vei-diend en dat nog steeds doet.
„Ik weet niet of ik het goed doe", zegt hij, „maar wat ik doedaar
sta ik achter. Ik heb een stempel op mijn kop, dat weet ik wel. Ik ben voor
eeuwig de grijze hai-en, al ben ik pas tweeëndertig. En al zing ik de ster
ren van de hemel, ik blijf de grijze haren en de schommelstoel. Voor mij
mag het, het is mijn visitekaartje. Ik heb altijd achter die grijze hax-en
gestaan en toevallig staan er ook nog weer een paar achter mij want op het
ogenblik draaien er een kwart miljoen grijze hax-en in het ï-ond.
