Wat nu met KruppP
PREDIKBEURTEN
P.V. DE BLAUWE DOFFER
naar de stembus
I
ZONDAGDIENST ARTSEN .j.
Dit weekend doen dienst dokter
Klein Wassink, tel. (01199)
3 04 en dokter 't Hart. tel. V
(01107) 3 38.
WATERSTANDEN
geldig voor
de noordkust
van
Noord-Beveland
SEPTEMBER
2 zaterdag
3 zondag
4 maandag
5 dinsdag
6 woensdag
7 donderdag
8 vrijdag
hoogwater
0.48
13.16
1.42
14.06
2.29
14.51
3.15
15.33
3.57
16.16
4.39
16.56
5.18
17.35
voor zondag 3 september 1967
Ned. Herv. Kerk Colijnsplaat
9.30 uur ds. R. P. Ytsma
(Jeugddienst met medewerking
van het korps Wilhelmina en
extra collecte voor het jeugd
werk) en 2 uur ds. R. P. Ytsma.
Ned. Herv. Kerk Kamperland
10 uur ds. Alb. van den Ban
en 2 30 uur ds. F. C. Willekes.
Ned. Herv. Kerk Kats
10.30 uur ds. J. Visbeek.
Ned. Herv. Kerk Kortgene
10 uur ds. Willekes en 2.30 uur
ds. Alb. van den Ban.
Ned. Herv. Kerk Wissenkerke
10 uur de heer Kraak en 2.30
uur ds. B. C. de Gelder.
Ned. Herv. Kerk Geersdijk
10 uur ds. B. C. de Gelder en
2.30 uur de heer Kraak.
Geref. Kerk Wissenkerke
9.30 uur ds. Schippers uit
Amsterdam en 4 uur ds. Sloot
uit Rilland-Bath.
Geref. Kerk Kamperland
10 en 2.30 uur ds. Dragt van
Tilburg.
Geref. Kerk Geersdijk
10.15 en 2.30 uur ds. Sloot
uit Rilland-Bath.
Geref. Kerk Colijnsplaat
11 en 4 uur ds. Schippers uit
Amsterdam.
Oud. Geref. Kerk Kamperland
9.30. 2.30 en 6.30 uur ds. B.
Toes van Kinderdijk.
Geref. Gem. Kamperland
10. 2.30 en 6 uur leesdienst.
Geref. Gem. Colijnsplaat
10. 2 en 6 uur leesdienst.
Geref. Gem. Kortgene
10. 2.30 en 6 uur leesdienst.
Katholieke Kerk Kamperland
Toeristenkerk ..De Molenhoek"
Heilige Mis 10 uur.
Heden overleed zacht en kalm
in haar Heer ep Heiland, in
verpleegtehuis Ter Valcke te
Goes, onze geliefde en zorg
zame moeder, behuwd- en
grootmoeder
Jacoba Karman,
(weduwe van C. Kole),
in de ouderdom van 71 jaar.
Vlissingen:
J. M. Kole.
J. Kole - de Ridder.
Rijswijk (Z-H):
M. J. Kole.
G. Kole - Bei je
en kleinkinderen.
Colijnsplaat, 31 aug. 1967.
De begrafenis zal plaats vin
den D.V. op maandag 4 sep
tember 1967, des namiddags
te 14.00 uur te Colijnsplaat
vanaf het zaaltje.
Gelegenheid tot condoleren
maandagmorgen van 10 tot
11 uur, Oostkerkstraat 11.
Vervolg werkbezoek
thans ruim 40 arbeidsplaatsen tellende in
dustrie, uit te groeien tot zeker 100 man, is
de gemeente zeer gelukkig.
Een bijzonder moeilijk probleem is de dijk-
recreatie. doordat vele dijken particulier be
zit zijn. Er dreigt een handel te ontstaan in
kleine perceeltjes zeedijk. Een onteigenings
mogelijkheid is in deze zeer gewenst. De
sportvisserij. sterk in omvang toenemende, is,
dacht ik. alleen te begeleiden indien bewerk
stelligd kan worden, dat deze sport, gecon
centreerd op enkele daartoe geschikt te ma
ken punten, wordt uitgeoefend. Dit zal dan
via de sport-organisaties dienen te geschie
den. Eerst dan zal de overlast, die de grond
gebruiker nogal eens ondervindt, tot een mi
nimum beperkt kunnen worden.
Meneer de Commissaris, mijne heren, ik
wil het hier bij laten. Ik hoop dat ik u met
dit vluchtige overzicht een indruk heb gege
ven van de moeilijkheden en wenselijkheden
en u tevens heb laten proeven van de richting
welke het gemeentebestuur van Kortgene
graag zou inslaan.
Hartelijk dank voor uw aandacht en ik geef
graag het woord aan collega Wisse, voor
een toelichting op de activiteiten van het an
dere deel van ons eiland.
Burgemeester Wisse, evenals zijn collega
staande voor een aantal kaarten van zijn
ambtsgebied, wees op het betrekkelijk kleine
aantal inwoners, wat. jammer genoeg, nog
steeds een dalende lijn vertoont. Geersdijk
heeft 400 inwoners. Wissenkerke 1100 en
Kamperland 1600 inwoners. Naar verhouding
is de oppervlakte van de gemeente groot te
noemen, n.l. 5780 ha. Het hoofdbestaan van
de bevolking vormt nog steeds de landbouw,
hoewel ook hierin het aantal werknemers
daalt. Om een indruk te geven: in 1967 wa
ren 1200 ha met graan ingezaaid. 530 ha
met aardappelen en 700 ha met suikerbieten.
Naast genoemde landbouw is de laatste
jaren de recreatie steeds meer en meer een
factor van betekenis gaan worden. Het aan
tal overnachtingen gaat nog steeds met
sprongen omhoog. Via 82420 in 1962, 183065
in 1965 wordt er voor dit jaar belangrijk over
de 300.000 overnachtingen gerekend. Een
aantal dus. dat ook in provinciaal verband
zeker niet weggecijferd kan worden.
Tot zijn grote vreugde kon burgemeester
Wisse mededalen, dit jaar hoegenaamd geen
moeilijkheden met de recreanten gehad te
hebben. Slechts een enkele maal was het
hier en daar tot baldadigheden of vernielin
gen gekomen. Een pluspunt, wat zeker mede
zijn oorzaak vindt in de grote toevloed van
ganse families.
Vervolgens beschreef burgemeester Wisse
aan de hand van het bestemmingsplan in
hoofdzaak de huidige situatie. De Banjaard
bezit 140 woningen, op de Schotsman/Rui-
terplaat en langs de haven van Kamperland
is plaats voor 468 woningen. Daarvan neemt
het plan Heyse 346 woningen en het plan
Schuwer 122 woningen voor zijn rekening.
In het plan Heyse zijn reeds 130 exploitatie
vergunningen uitgegeven en in dat van het
plan Schuwer 46. In beide plannen zijn reeds
een aantal woningen opgetrokken.
Dat de recreatie voordelen oplevert, wil
de burgemeester niet ontkennen, maar daar
tegenover staan ook enorme uitgaven. Vele
voorzieningen, zoals aanleg van parkeerter
reinen, verbreding en verbetering van wegen,
worden weliswaar in ruilverkavelingsverband
uitgevoerd, doch geld moet er steeds op ta
fel komen.
Zo heeft o.a. de aansluiting van de onren
dabele percelen op het elektriciteitsnet de
gemeente f 90.000.gekost, de kosten aan
de Oosthavendijk worden geraamd op een
bedrag van f 60.000.Dan komt nog de
verbreding van de Spuidijk en staan nog e-
nige wegen op verbreding en verbetering te
wachten. Ter bestrijding van al deze kosten
in de recreatieve sector heeft men te Wis
senkerke een woonforensenbelasting in het
leven geroepen, die volgens het kohier dit
jaar f 16.000.zal opbrengen.
Wat de nieuwe jachthaven te Kamperland
betreft, verkeert deze nog in een aanloop
stadium. Dit seizoen heeft men nog niet op
volle toeren kunneh draaien, doch de burge
meester was hoopvol gestemd op het vol
gend seizoen. Door meer bekendheid aan
deze nieuwe jachthaven te geven hoopte hij
op een gunstige exploitatie.
Met dank voor de aandacht aan deze sum
miere opsomming geschonken, besloot bur
gemeester Wisse zijn overzicht.
Een groot aantal vragen werd hierna over
beide burgemeesters uitgestort, die vaak
direct de kern van het probleem aansneden,
waaruit bleek, dat zowel de Commissaris als
de leden van G.S. zich terdege op deze mid
dag hadden voorbereid en het voormalige ei
land Noord-Beveland hun niet geheel onbe
kend was.
Hierna begaf het gezelschap zich naar
Delta-Marina voor het nuttigen van een kop
thee. vanwaar enige tijd later vertrokken
werd voor een rondrit over Noord-Beveland.
Allereerst werd een bezoek gebracht aan
het bungalowterrein te Kortgene en aan het
zwembad, Langs het nieuwe bungalowterrein
..Deltona" werd vervolgens koers gezet naar
de ..Rusthoeve" van de heer P. J. Bom.
vanwaar over de Oesterput de gemeente
Wissenkerke werd bereikt. Hier werd een
bezoek gebracht aan camping ..De Room
pot", bungalowdorp „De Banjaard". de nieu
we jachthaven, te Kamperland en werd op het
terrein Heyse een nieuwe bungalow bezich
tigd. Te Kamperland en Wissenkerke werd
tevens voorbij de in aanbouw zijnde woning
wetwoningen en bejaardenwoningen gereden.
Over een gedeelte nieuwe rondweg tenslotte
keerde de stoet weer naar haar uitgangspunt
terug.
Uitslag concours Parkestone 26 augustus
Deelname 32 duiven.
1
P.
J. Verburg
12.25.36
181.084
2
C.
Versluis
27.18
176.491
3
P.
van Belzen
37.25
183.190
4
P.
J. Verburg
36.49
2
5
S.
Verburg
39.00
181.084
6
W
Bouwense
44.13
186.339
7
s.
Verburg
40.14
2
8
1.
G. Oele
40.36
181.358
GENERAALKAMPIOEN
2
3
1
2
3
1
2
3
Duif alle vluchten
1 L. de Fouw H63-257483 779.1
2 C. Geelhoed H65-517721
3 G. van Liere H65-526173
Aangewezen oud
1 G. P. Geelhoed
2 L. de Fouw
3 J. C. Priester
P. J. Verburg
3080.5
L. de Fouw
2741.5
A. J. Bouterse
A
2361.4
L. de Fouw
2741.5
G. van Liere
2189.5
G. P. Geelhoed
B
2046.5
P. J. Verburg
3080.5
A. J. Bouterse
2361.4
J. J. Goulooze
C
2058.9
P. de Waal
2011.4
B. Siereveld
1453.6
J. J. Verwey Jr.
1373.7
683.3
625.3
683.3
525.8
519.3
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
punten
DE STAALFABRIEKEN IN N V. MET REGERINGSTOEZICHT
Enige erfgenaam heeft geen belangstelling
(van onze Duitse correspondent)
ESSEN (P&P) Sinds het overlijden van
Alfried Krupp von Bohlen und Halbach, in
leven president-directeur en alleen-eigenaar
van het Krupp-concern met meer dan 100.000
werknemers, vraagt menigeen in het Ruhr-
gebied zich af. wat er met de vele grote be
zittingen van de familie zal gaan gebeuren.
Alfried Krupp von Bohlen und Halbach
overleed kort voor zijn zestigste verjaardag
(13 augustus j.l.) aan astmatische bronchi
tis. aan welke ziekte hij reeds van kindsbeen
af leed en welke kwaal nog verergerd werd
door het feit. dat hij een kettingroker was.
Krupp die reeds een maand voor zijn over
lijden zijn kleine bungalow nabij de voor-
vaderlijkë villa: „Hügel" aan de Rijn. niet
meer had verlaten, was een verwoed automo
bilist en in Essen en omgeving kende ieder
een zijn zilverkleurige Porsche-coupé met het
kenteken E-RZ-3, daarnaast was hij een uit
stekend fotograaf van natuuropnamen. In zijn
optreden naar buiten was de thans overle
dene verlegen en bijna mensenschuw. Krupp
was reeds vele jaren wettelijk gescheiden
van zijn echtgenote, daar hij slechts liefde
op kon brengen voor het voorvaderlijk, in
1811 gestichte bedrijf „Friericht Krupp Hüt-
tenwerke A.G.", te Essen/Ruhr.
Zijn (enige) zoon Arndt von Bohlen und
Halbach. 29 jaar oud en de enige erfgenaam
van het wereldconcern, heeft reeds laten we
ten geen belangstelling te hebben voor het
bedrijf van zijn voorouders. Hij heeft met op
zet het eerste deel van zijn familienaam
Krupp weggelaten. Hij gebruikt nu alleen het
laatste deel. dat de familie dankt aan de
laatste Duitse keizer Wilhelm II von Hohen-
zollern. die de familie Krupp in de adel
stand heeft verheven.
Einde dynastie.
De familie-onderneming is 150 jaar lang
steeds van vader op zoon als erfgenaam o-
vergegaan. Met het overlijden van de 59-ja-
rige Alfried kwam gelijktijdig een einde aan
de Krupp-dynastie. die kenbaar was over de
gehele wereld aan de drie ineengestrengelde
ringen. De laatste president-directeur had
reeds besloten het familiebedrijf om te zetten
in een naapjloze vennootschap, hetgeen op
13 augustus j.l., de verjaardag van Alfried.
zou plaatsvinden en het is juist dit laatste,
persoonlijke besluit van deze alleenheerser
over een wereldconcern geweest dat zijn
dood heeft verhaast.
De laatste Krupp von Bohlen und Halbach
was in geen geval de dynamische zakenman
waarvoor men hem versleet. De daaraan ver
bonden werkzaamheden liet hij voornamelijk
over aan zijn beide voornaamste onderdirec
teuren Günter Vogelsang en Berthold Beitz.
Op 31 juli 1948 werd de overledene door
het Internationaal Militair Tribunaal te Neu
renberg tot twaalf jaren gevangenisstraf ver
oordeeld. Niet omdat men hem ook maar
enig oorlogsmisdrijf ten laste kon leggen,
doch alleen op grond van het feit. dat Al-
fried's oude vader, die in werkelijkheid te
recht had moeten staan, zwaar ziek was. der
halve niet voor het gerecht kon verschijnen
en er toch een Krupp veroordeeld diende te
worden.
Alfried bleef slechts zes jaar in de gevan
genis van Landsberg, waaruit hij in februari
1951 op last van de Amerikaanse Hoge Com
missaris John McCloy werd ontslagen. Eén
der voorwaarden aan deze invrijheidsstelling
verbonden was dat Krupp zijn concern van
de hand moest doen. Het pijnlijke geval deed
zich toen voor. dat er in de wereld niemand
gevonden kon worden die bereid bleek te
zijn om het Krupp-concern over te nemen.
De „Grote Vier", te weten Amerika. Enge
land. Frankrijk en Rusland, lieten toen de
zaak voor wat ze was. namelijk in handen
van Alfried Krupp von Bohlen und Halbach
Wat nu?
In maart van dit jaar geraakte het con
cern in ernstige financiële moeilijkheden, de
staalindustrie in de gehele wereld bleek op
de terugweg te zijn. Onder-directeur Berthold
Beitz zag zich genoodzaakt om de West-
duitse bondsregering, de regering van de
deelstaat Noordrijnland-Westfalen en ver
schillende Duitse bankconcerns om een fi
nanciële hulp van maar liefst 540 miljoen
gulden te verzoeken. Regeringen en banken
stelden echter als eis. dat het éénmanscon-
cern zou worden omgezet in een naamloze
vennootschap (GmbH).
Alfried Krupp gaf zonder enige terughou
dendheid of tegenzin de gevraagde toestem
ming, wel inziende dat een andere weg moei
lijk te vinden zou zijn. Zélf zou hij op zijn
verjaardag van dit besluit in een directie
bijeenkomst mededeling doen. doch schrifte
lijk had zulks reeds in de door Krupp be
woonde bungalow aan de Rijn plaats gevon
den. Voor het overige besliste de dood an
ders.
Aan het licht kwam. dat Krupp reeds lang
bezig is geweest om de fabrieken onder te
brengen in een n.v. en het industrie-vermo
gen in een stichting. Ook dit laatste heeft
intussen plaats gevonden, waarbij zij opge
merkt. dat het persoonlijk vermogen van
Krupp onaangetast blijft en vele miljoenen
guldens bedraagt.
In de nieuw ingestelde bestuursraad van
het concern hebben niet alleen de twee voor
naamste directeuren Vogelsang en Berthold
Beitz, die beiden tot directeur-generaal zijn
benoemd, zitting. Ook vertegenwoordigers
van de bondsregering en van de deelstaat
Noordrijnland-Westfalen hebben als rege
ringscommissaris medezeggenschap in de
gang van zaken, terwijl van bankzijde de
bankiers Abs en Krüger van de „Bank deut-
sche Lander" in de directie zijn opgenomen.
Het staat echter als een paal boven wa
ter. dat het concern zich in de naaste toe
komst alleen met de produktie van staal zal
blijven bezig houden en de in zijn bezit zijn
de kolenmijnen zal afstoten, daar in die sec
tor de produktie niet lonend meer is. Dit zal
het ontslag van circa 15.000 mijnwerkers ten
gevolge kunnen hebben. Het eveneens aan
het Krupp-concern toebehorende grote wa
renhuis met een aantal filialen „Kon-
sum-Anstalt" genaamd, evenals het grote
hotel „Essener Hof", beide te Essen geves
tigd. zullen om dezelfde redenen van de
hand worden gedaan. Ongeveer 4.000 te
Essen staande en in eigendom aan het Krupp-
concern toebehorende arbeiderswoningen,
werden verkocht daar het bezit er van 'voor
het bedrijf evenmin lonend bleek te zijn.
Het directorium zal pogen het bedrijf weer
rendabel te maken doch dit zal gezien de
internationale en economische toestand in de
wereld niet meevallen,
(Nadruk verboden).
Een verkiezingsstrijd in een of ander land in het Verre Oosten zou ons betrek
kelijk koud kunnen laten, maar nu het om Vietnam gaat. lijkt heel de wereld er bij
betrokken te zijn. En heel de wereld ziet met argusogen toe hoe het bij die verkie
zingen zal gaan.
Want wanneer die verkiezingen op eerlijke wijze plaats hebben, kan het heel in
teressant worden te zien welke koers de Vietnamese politiek neemt.
Wanneer er een binnenbrandje is. is men
blij als de brandweer komt. Maar als die alle
meubels met dat gespuit voorgoed bederft,
een deel van het huis afbreekt, de bewoners
op straat komen te staan, dan neigt men er
toe het middel erger te vinden dan de kwaal.
Dit is wel zo ongeveer het standpunt van
bijna alle Vietnamezen. De strijd, die is be
gonnen om hen „vrij en gelukkig" te doen
leven, heeft hun alle kans op een vrij en ge
lukkig leven ontnomen. Als de kruik op de
stenen valt, wee de kruik!
De dorpen worden verwoest, de landerijen
platgebrand, de bestaansbronnen vernietigd,
de mensen uit hun vertrouwd milieu wegge
rukt. voorzover ze geen slachtoffer worden
van de strijd.
Ook geestelijk geraken deze mensen vol
komen ontworteld; hun bestaan en hun reli
gie zijn gebonden aan de bodem.
't Moet eerlijk!
Er zijn wel zeer duidelijke tegenstellingen
tussen pro- en anticommunisten, maar zo
langzamerhand worden die overstemd door
het vrijwel universele verlangen naar vrede,
naar een ophouden van deze uitzichtloze si
tuatie.
Dit verlangen is het minst sterk bij die
genen, die de macht uitoefenen en voor wie
een veranderde toestand geen voordeel, waar
schijnlijk slechts nadeel brengen kan.
Onder deze omstandigheden worden de
verkiezingen gehouden, die, zo is de pre
tentie. de stem des volks moeten doen horen
Deze verkiezingen worden gehouden onder
bet regiem van de militaire regering-Ky, die
geheel steunt op de militaire bijstand van de
Verenigde Staten. Thans zal moeten blijken
of ze ook nog kan rekenen op steun uit het
volk.
Daartoe is het nodig, dat die verkiezingen
strikt eerlijk worden gehouden en dat ook de
tegencandidaten volledig aan hun trek komen.
Amerika's pretentie.
Ook in Amerika zien velen dat in en Sena
tor Robert Kennedy heeft zich tot hun woord
voerder gemaakt.
Amerika heeft de pretentie, de burgers
van Vietnam bij te staan in hun strijd om de
vrijheid. Het kan die pretentie alleen waar
maken indien vrije verkiezingen het een dui
delijk votum van vertrouwen van de Vietna
mese burgerij geven.
Zou het de indruk wekken, dat de rege
ring-Ky de hand heeft in een uitslag, die alle
reden geeft tot verdenking, dan heeft Ame
rika voor de wereld zijn gezicht verloren. Dan
spreekt men van een doorgestoken kaart. Dan
kan men zeggen, dat het Amerika niet meer
om de vrijheid van Vietnam gaat, maar dat
het Vietnam alleen gebruikt als strijdterrein
voor zijn machtsstreven.
Het verzet.
Het verzet tegen Johnson's politiek neemt
in en buiten het Congres toe. vooral nu de
strijdmacht tot over het half miljoen solda
ten wordt opgevoerd, nu verhoging der be
lastingen is aangekondigd, nu van de Great
Society niets terecht komt en generaal West-
moreland nog maar steeds geen zegepraal in
het vooruitzicht kan stellen.
Men zal er steeds minder voor voelen deze
offers te brengen indien zou blijken, dat het
Vietnamese volk eigenlijk de Amerikanen
maar liever ziet vertrekken dan dat deze si
tuatie bestendigd blijft.
Gaat men met de stemmen manipuleren om
een andere indruk te vestigen, dan voelen
deze Amerikanen zich „genomen" en zullen
zij hun protesten voegen bij die van zeer ve
len buiten Amerika. En in 1968 worden de
verkiezingen in Amerika gehouden!
En dan?
Eigenlijk zou het voor de Amerikanen, en
speciaal voor Johnson, een zegen zijn als de
Vietnamezen uiting gaven aan hun verlan
gen hun eigen zaakjes maar zelf te willen op
knappen. Dan kon Amerika zich terugtrek
ken met een gebaar van „dan moeten jullie
het zelf maar weten". Het zou nog een in
drukwekkend gebaar zijn ook.
Maar of het zo gemakkelijk zal gaan? Al
verlangen bijna alle Vietnamezen naar het
einde, ze zijn het er niet over eens hoe het
dan verder moet. Communisten en anti-com
munisten, katholieken, boeddhisten, ook al
verdeeld in met elkaar overhoop liggende
partijen, zullen moeilijk tot eensgezindheid
kunnen komen.
Misschien zal men door de chaos heen
(zie Indonesië) uiteindelijk een punt berei
ken. waarop men met elkaar zaken kan doen.
Maar nu zijn eerst aller ogen gericht op
de stembus.
(Nadruk verboden).
GEREEDSCHAP GEBRUIKENDE
VERSTANDIGE DIEREN
In zelden bezochte gedeelten van Afrikaanse oerwouden zijn rondedansen waar
genomen van vrouwelijke chimpansees, die met zelfgevlochten kransen op het
hoofd en stampend met de voeten in de maat dansen. Een grote Australische vogel,
die zijn nest in het struikgewas bouwt, versiert het met meetkundige figuren, sa
mengesteld uit bloemen en glinsterende voorwerpen. Verandert men zo'n versie
ring door tijdens afwezigheid van de vogel een figuur om te draaien, dan merkt
de vogel dit bij zijn terugkomst onmiddellijk en herstelt de fout.
Er zijn sterke aanwijzingen dat zelfs ratten in aanleg een eigenschap bezitten
die de grondslag lijkt van een georganiseerde maatschappij.
EN MEER VERSTAND DAN U DENKT.
De ontwikkeling van het menselijk denken
gedurende deze eeuw is veranderd. Nog niet
zo lang geleden meende men dat de aarde
het middelpunt van het zichtbare heelal was,
tegenwoordig weet men dat onze wereld een
uiterst nietig stofje in de onmeetbare kosmos
is. Men dacht ook dat alleen die zelfde aarde
levende wezens herbergde, dat geen van de
ongetelde miljarden andere werelden in het
heelal leven kende. Tegenwoordig komt men
ook hiervan terug, het zou te onwaarschijn
lijk zijn.
Maar. zeggen velen, in ieder geval is de
mens het enige wezen op aarde dat met ver
stand of rede begaafd is. En ook deze stel
ling begint de tot nu toe zo vaste grond on
der de voeten te verliezen. Te vaak vergeet
men dat de mens in biologisch opzicht een
zoogdier is. een van de vele soorten die we
kennen. En het is wel zeker dat buiten de
mens ook andere dieren intellect vertonen.
Een van de kenmerken van het met rede
begaafde wezens noemde men altijd het ge
bruiken van werktuigen, iets wat andere die
ren immers niet doen, omdat ze geen ver
stand hebben. Wat dacht u dan van een
klein soort papegaai die met behulp van een
stukje hout zijn oor schoon maakt? Het
klinkt onwaarschijnlijk, maar het is door zeer
betrouwbare deskundigen meermalen waar
genomen.
Superieur.
Wanneer men de mens even als zoogdier
wil bekijken, zien we dat hij ondanks het
voorkomen van leven in de algemene zin van
het woord (dus in alle vormen) sinds enkele
honderdduizenden jaren, pas enkele eeuwen
rechtop loopt en zich is gaan ontwikkelen
Aanvankelijk in een traag tempo (denk aan
de holenmensen, wier rotstekeningen heden
ten dage nog bewaard zijn gebleven). Bo
vendien leven in diverse afgelegen gebieden
op aarde nog zeer primitieve volksstammen
die niet verder zijn gekomen dan het stenen
of bronzen tijdperk.
Momenteel is de mens superieur aan de
andere zoogdieren, maar misschien is het
slechts een kwestie van tijd. weliswaar in
honderden of duizenden jaren gerekend, dat
een andere soort zich eveneens verder ont
wikkelt. Bepaalde soorten insecten. Afrikaan
se mieren, beveiligen hun nesten door de tak
ken die er voor liggen te bestrijken met een
lijmsoort waar iedere vijand machteloos in
is. Maar een andere soort sleept met veel
moeite steengruis aan. plakt dat op de lijm
en trekt zo het nest toch binnen.
Het zijn allemaal voorbeelden van momen
teel laag ontwikkelde diersoorten die toch
iets meer schijnen te bezitten dan dat wat
wij gemakshalve „instinct" noemen. Het is
lang niet zeker of dat instinct niet zal blij
ken intellect te zijn!
Bijen.
De hoogst vernuftige manier waarop bijen
aan hun soortgenoten duidelijk maken waar
zij honing kunnen vinden (door een soort
dans die niet alleen de richting maar ook de
afstand en de hoeveelheid aanduidt) schijnt
eveneens weinig met instinct te maken te
hebben. Zij lijken dit systeem, dat uitmunt
door zijn vernuftigheid, zelf bedacht te heb
ben. Bovendien is dat systeem geen enkele
bij aangeboren, maar ze zijn in staat het
binnen enkele dagen aan te leren.
Er is ook nog een soort specht die behept
is met een korte snavel, ongeschikt om zijn
eten op de gebruikelijke manier tussen de
schors en het hout te vinden. Daarom, en
ook dat is geen fabeltje, neemt hij een doorn
tussen de nagels van een poot en gaat zo te
werk! Opnieuw een dier dat een werktuig be
wust gebruikt zonder dat iemand het hem
leerde. Zo zijn er vele voorbeelden van die
ren te noemen die dergelijke onvermoede
vermogens hebben ontwikkeld die men niet
meer af kan doen met de zo weinig zeggen
de bewering dat het instinct hiervoor verant
woordelijk is.
Want wanneer men de zaak om zou draai
en. en een andere diersoort dan de mens zou
diens plaats innemen, dan zouden zij mis
schien de niet ontwikkelde mens dingen zien
doen. waarvan hij zou zeggen: kijk eens wat
een vreemd beest, verstand heeft hij niet, al
leen maar instinct.
A. C. J. Flantua.
(Nadruk verboden).
