U.S.A:
DE I r i l
DEEDED DDE\
GROTERE
bouwvrijheid nodig
Tweede blad van het Noord-Bevelands Nieuws- en Advertentieblad d.d. 3 september 1966 no. 3212
DRUKKER
cAmerika aló vakantieland...
Misschien denkt een pientere lezer: dat opschrift deugt niet. Dat moet niet zijn
USA (Amerika) maar USSR (Sowjet-Unie. Inderdaad, ook daar 'hebben soms de
muren oren, want dat is nog steeds een politiestaat. Maar ook in Amerika, dat
zich zo graag de bakermat van de vrijheid noemt, ds men van zijn vrijheid, van
zijn „privacy" niet zeker.
Er was een dame, zo vertelt het Ameri
kaanse weekblad Time, verbonden aan de
belastingrecherche. Deze dame had een mi
nuscule microfoon verborgen in haar beha.
Verdachte belastingontduikers wist zij zo
zeer te betoveren, dat zij aan haar boezem
(in letterlijke en figuurlijke zin) al hun ge
heimen prijsgaven. Later bemerkten ze dan,
dat ze er „gekleurd" op stonden.
•Wanneer men lot zulke kunstgrepen zijn
toevlucht moet nemen om wat achterstallige
belastingcenten binnen te krijgen, gaat dat
wel ver. Het wordt misschien minder erg
wanneer men bedenkt, dat de beruchte gang
ster Al Capone, moordenaar en misdadiger
en gros, tenslotte alleen achter de tralies te
krijgen was wegens..belastingontduiking.
„Privacy".
Er dreigt dn Amerika (en daar niet alléén,
getuige de bezorgdheid van onze eigen re
gering op dit punt) een groot gevaar voor
de „privacy" van de mens. Dat is een Ame
rikaans woord, dat niet zo gemakkelijk in
het Nederlands te vertalen is, maar dat be
tekent „het recht op een persoonlijk leven,
waarmee niemand anders zich heelt te be
moeien".
Dat recht komt in de metropool-steden,
waar miljoenen op elkaar hokken, toch al
bedenkelijk in het gedrang, maar dit gevaar
neemt toe door de geweldige vorderingen
van de electronische industrie, die kans ziet
de meest ingenieuze toestellen te vervaardi
gen, vaak in nauwelijks zichtbaar formaat,
om de medemens op allerlei manieren te be-
spionneren.
Het aftappen van een telefoonleiding is al
helemaal kinderwerk en daarvan is door di
verse officiële opsporingsdiensten regelmatig
gebruik gemaakt. Ook hierin echter schuilt
een gevaar. Waar ligt de grens? Vooral in
een land waar de politiek een broodwinning
is en een bepaalde vonn van chantage in het
politieke bedrijf geen zeldzaamheid.
Vragenlijstje.
Het zijn echter niet alleen deze officiële in
stellingen, die zich met spionnage-praktijken
bezig houden. Ook de industriële spionnage
neemt grote vormen aan. Voorts is de mis
daad goed .georganiseerd en derhalve ook
prima geoutilleerd.
Vooral onder de invloed van Freud, wiens
sterk op de sexualiteit geïnspireerde psycho
logie in Amerika haar miljoenen verslagen
•heeft, probeert men van de mens niet slechts
te weten te komen wat hij voor de buiten
wereld wil prijsgeven, maar vooral wat hij
daarvoor verbergt. Op die manier wordt de
„privacy" op een gans openlijke manier be
dreigd, doordat men sollicitanten, vooral bij
openbare diensten, de meest onbeschaamde
vragen durft stellen over hun droomleven,
hun sexuele neigingen enz. Wie eenmaal
zo'n formulier heeft ingevuld, heeft zioh vol
komen uitgeleverd aan....ja, aan wie?
Want welke zekerheid heeft men, dat deze
gegevens geheim blijven? En wie heeft niet
een of andere afwijking, die te zijnen on
gunste kan worden uitgelegd?
Leve de vrijheid!
Het gevaar is niet denkbeeldig, dat, niet in
een dictatuurstaat, maar in naam der demo
cratie, het beeld werkelijkheid wordt, dat
George Orwell in zijn roman „1984" heeft
gesohetst, namelijk dat de mens niet méér
is dan een kaart in het kaartsysteem (maar
dan een kaart, die een minutieus beeld geeft
van al zijn doen en laten, zijn hebbelijkhe
den en afwijkingen en slippertjes), in handen
van een bureaucratie, die daarmee kan doen
en laten wat ze wil.
Welke jongeman, die lagere school of ulo heeft doorlopen, heeft inte-
2 resse in het grafische vak.
In onze drukkerij bestaat de mogelijkheid te worden opgeleid tot
Verder kun je ook wat leren in andere onderdelen der typografie.
Het loon is goed en de reiskosten voor de studie worden vergoed.
Wacht niet tot het te laat is en kom eens praten en kijken bij:
DRUKKERIJ MARKUSSE
Voorstraat 7, Wissenkerke.
In Amerika is dit gevaar zeer groot door
dat daar de „privacy" ook al door de publi
citeit is bedreigd en voor de nieuwsorganen
vrijwel niets heilig is. Ook deze bedreiging
van de vrijheid geschiedt .in naam van de
(pers) vrijheid. Toen eens een rechter een
bijzonder kwalijke zedenzaak met gesloten
deuren wilde behandelen, maakte heel de
pers tumult. De vrijheid was in gevaar!
Met de huidige technische apparatuur is
het hek helemaal van de dam. Er zijn zelfs
zaken, waar men geheime microfoons heeft
aangebracht om te horen wat het personeel
met elkaar bespreekt, waar de telefoonge
sprekken van employé's, maar ook van di
recteuren, op de band worden opgenomen.
Senaat wordt wakker.
De moderne apparatuur stelt in staat om
bijvoorbeeld 'in een restaurant woord voor
woord een gesprek te volgen, dat aan een
tafel twintig meter verderop wordt gevoerd.
Men kan door muren heenluisteren, men kan
in volkomen duisternis onopgemerkt foto
graferen.
Daartegenover bloeit weer een nieuwe in
dustrie op, die garandeert, dat ze bepaalde
vertrekken volkomen beveiligen kan tegen
iedere vorm van spionnage.
En een drietal Senaatcommissies is, ieder
•op een ander terrein, bezig te onderzoeken
in hoeverre aan deze afluister en afkijkma-
nie, die natuurlijk in het bijzonder appelleert
aan mensen met misdadige of ziekelijke nei
gingen, paal en perk kan worden gesteld.
Toen Madame Roland tijdens de Franse
Revolutie naar het schavot werd geleid, riep
zij uit: „O vrijheid, welke misdaden begaat
men in uw naam!"
Haar woorden zijn nog altijd actueel.
Ook in het land, aan welks ingangpoort
het Vrijheidsbeeld wenkt.
(Nadruk verboden).
(Van onze economische medewerker.)
Langs vele wegen, waar de karavaan van
ons economisch verkeer langs trekt, begint
zich een gewijzigd beeld af te tekenen. Tot
voor kort was overal sprake van een over
spanning, die zich manifesteerde in de wij
ze waarop zich het koop- en verkooppro
ces voltrok, maar ook in de gevraagde prij
zen.
Op zijn minst gezegd schijnt de welvaarts-
zon niet meer zo fel als voorheen. De meeste
ondernemers voelen die zon niet meer ste
ken en dat is al heel belangrijk om hen tot
een redelijke basis van onderhandelen te
bewegen. Voor zover meikbaar is dit de
eerste winst van de ingetreden ontspanning,
die zich in het belang van Europa's econo
mie wel moet voortplanten.
Het is duidelijk dat alle terreinen van het
economisch leven door de gewijzigde om
standigheden worden getroffen. De woning
markt kan daarbij helaas niet worden uit
gezonderd, want ook daar zijn investeringen,
besparingen en beschikbare arbeidskrachten
ten nauwste bij betrokken.
Temporisering
De hoge rente doet de economische acti
viteiten krimpen. Zij tast ook de bouw
wereld aan langs verschillende wegen. De
overheid moet bezuinigen en ziet zich dus
gedwongen een aantal opdrachten tot bouw
van kantoren, scholen en bedrijfsgebouwen
ten behoeve van de openbare sector op te
schorten. Het zelfde geldt voor de provin
cies, gemeenten en andere publiekrechtelijke
lichamen.
Nu zou de vrijgekomen bouwactiviteit
zich geheel op de particuliere sector kun
nen werpen. Helaas waait ook daar een nog
al gure investeringswind. Men begrijpt in
het bedrijfsleven drommels goed dat ver
mindering van de overheidsinvesteringen
handel en industrie zullen treffen. Daar
door wordt het enthousiasme voor bedrijfs-
bouw al getemperd.
De aarzeling wordt versterkt door de pa
rallel lopende pessimistische prognose van
de buurlanden. Een derde rem op de bouw-
geestdrift' wordt aangedrukt door de hoge
rente, die de rentelasten op een bouw bij
na het dubbele doet zijn van enkele jaren
geleden. Dus nog maar even uitstel gebo
den met die plannen tot nieuwbouw! En
alweer komt er bouwcapaciteit vrij voor
de woningbouw. Maar ook daar houdt het
recessieduiveltje geen halt.
Uitstel
Zowel in de vrije bouw als in de gesub
sidieerde woningbouw is de klad gekomen.
Als men een woning bouwt van 50.000
moet men al gauw rekenen met 300.
per maand alleen aan rentekosten. En hier
komen nog enkele lasten bij! Daarom be
gint het woord uitstel vcelvuldiger te vallen,
temeer omdat men ook in particuliere kring
de ongunstige economische bui ziet hangen.
Er begint gereserveerdheid te komen om
zich aan hoge lasten te binden, die ook in
mogelijke ongunstige tijden nog een rol zul
len spelen.
En de woningwetwoningen? Die worden
afgebouwd voor zover de plannen in ver
gevorderd stadium zijn. Maar er kunnen niet
alleen woningwetwoningen worden ge
bouwd. Veel van die woningen konden im
mers alleen voor een lage prijs worden ge
bouwd omdat het daarbij optredend tekort
op andere toegestane bouw werd verhaald?
Als echter de ene helft wegvalt, is de an
dere helft niet meer interessant of misschien
zelfs niet lonend. En zo komen er bouw
vakarbeiders vrij.
Subsidie?
Het zou zeer te betreuren zijn als er
bouwvakarbeiders zonder werk zouden ko
men voordat het bestaande woningtekort is
ingehaald. Toch blijkt dat onvermijdelijk.
In de eerste plaats is in bepaalde streken
van ons land, zoals Friesland en Groningen,
de woningnood schijnbaar grotendeels ver
dwenen. Ook delen van Zeeland, Noord-Bra-
band en Limburg schijnen daartoe te beho
ren. De aldaar wonende bouwvakarbeiders
kunnen niet zonder hoge kosten elders wor
den ingezet.
Vervolgens heeft de arbeidsschaarste zeer
nadelig gewerkt op de produktiviteit in het
bouwbedrijf. En niet allen daar, een zekere
reserve schijnt noorzakelijk om iedereen tot
voldoende produktiviteit te bewegen. Zo zal
een zekere ruimte op de markt van bouw
vakarbeiders via hogere produktiviteit van
het werkende deel uiteindelijk ten goede ko
men aan de kostprijs en de kwaliteit van de
woningen.
Als de berichten juist zijn zullen er maat
regelen worden genomen om de bouw met
hoge rentekosten via subsidies te bevorde
ren. Het is onbegrijpelijk dat dit soort be
richten zo vroegtijdig uitlekt. Als ze onjuist
zijn is het suggereren ervan onverantwoor
delijk. Als ze juist zijn is de publikatie on
verstandig. Want als de troonrede financiële
steun aan de woningbouw brengt dan wordt
de gehele handel in nieuwbouw daarmee
vanaf heden tot de derde dinsdag van sep
tember getroffen. Niemand neemt immers
meer een beslissing vóór die datum!
Meer vrijheid
Intussen zullen er zéker maatregelen moe
ten komen die de woningbouw nieuwe im
pulsen geeft. Die maatregelen kunnen voor
de regering kosteloos zijn voor zover ze
grotere vrijheid inhouden. Laat men een
reeks bouwrestricties over boord werpen,
hetzij voor het gehele land, hetzij voor een
deel daarvan.
Het gaat nu niet meer om vrije, gesub
sidieerde of woningwetbouw. Als er men
sen zijn die bouwen willen en er is mate
riaal en geld voor, waarom hen dan beper
kingen op te leggen? Elke steen die wordt
gelegd, in welke sector dan ook, levert
een bijdrage tot vermindering van onze
achterstand in nieuwbouw. Elke bouwvak
ker met de handen in zijn zakken betekent
niet meer in te halen achterstand. Moeten
daarvoor dienstige maatregelen wachten tot
na prinsjesdag?
-■ De cijfers vertellen ons dat in de maand
juni 3000 woningen minder in aanbouw zijn
genomen dan vorig jaar in dezelfde maand.
Met dit te constateren is het sein op on
veilig gezet.
Vooruitzien!
Moeten er dan eerst enkele maanden ver
strijken voordat er wordt ingegrepen in
de bestrijding van wat nog steeds staats
vijand no. 1 mag worden genoemd? Wij
hebben toch een regering om vooruit te zien.
Of gaan die nieuwe impulsen komen bij de
intrede van het vorstverlet?
Jarenlang heeft de overheid miljoen na
miljoen in de woningbouw gestoken. Het
is zeker dat zij haar finaciële vaart ern
stig moet matigen. Laten wij de beschik
bare geldmiddelen van de gemeenschap dan
zö doelmatig mogelijk gebruiken. Dat be
tekent een sterke matiging van de op
zijn minst duurdere sector van de wo
ningwetbouw en spreiding van die beschik
bare middelen over een zo groot mogelijk
aantal liefhebbers die zelf bereid zijn het
grootste deel van de hoge nieuwbouwlasten
te dragen.
Bij de bestaande hoogte van die lasten zal
men bepaald niet voor zijn plezier bouwen
maar omdat de belangen van het gezin
dit vragen. Dit legt de verantwoordelijk
heid voor de bouw terug in de handen van
de particulier, die haar hoort te dragen.
De regering heeft nu de kans. Laat zij die
grijpen.
(Nadruk verboden.)
Drs. Mierlo.
Jaarlijks wordt het aantal buitenlandse
toeristen dat naar de Verenigde Staten toe
gaat groter. Dit is ook niet te verwonderen,
want Amerika is nu eenmaal het land waar
van de meeste mensen dromen het nog eens
te zien. En al is het voor de gemiddelde
Europeaan een tamelijk duur land, men kent'
er ook de grootste tegenstellingen. Aan de
ene kant van de straat treft men het meest
exclusieve restaurant aan en aan de overkant
b.v. een store waar men voor een paar dub
beltjes kan eten.
Men kan een pilsje drinken in een oud
kroegje op Broadway waar men dezelfde
moppen tappende ruwe „heren" tegen komt
als in Assen of in Asten, en die op dezelfde
manier het schuim van hun lippen vegen.
Maar ook kan men gebruik maken van het
dure hypermoderne zelfbedieningsrestaurant
op de Fifth Avenue.
Geïmporteerd buitenland
Het is nu zo'n veertig jaar geleden dat de
Duitser Fritz Müller naar Amerika kwam
om er er een stukje Heimat te voorschijn
te toveren. De flinke stukken leverworst en
de grote pullen bier sloegen in. Twee broers
uit Oostenrijk en een Russische dame spelen
er met echte Weense Gemütlichkeit hun
liederen van Wenen, Donau en Rijn.
Het ligt zo dicht bij het Witte Huis, dat
men zich kan voorstellen dat president John
son als hij zit na te denken over zijn pro
blemen in Vietnam, zijn raam sluit om niet
te horen hoe zijn studenten meebrullen als
in een echt Weens „Lokal".
Het is niet het enige stukje buitenland in
Amerika. In de stad Phiadelphia vindt men
een straatje dat als nationaal monument
staat aangemerkt. Hier staat het huisje waar
eens de Amerikaanse vlag werd ontworpen
en zowel straatje als huisje lijkt op alle
straatjes en huisjes in vrijwel ieder Neder
lands dorpje of stadje.
In de Indepence Hall hangt nog steeds
de Liberty Bell, die Amerika's vrijheid heeft
ingeluid. In een stalletje ernaast, hoe kan het
anders, worden keurig nagemaakte exem
plaren van de onafhankelijkheidsverklaring
verkocht. Een Amerikaan springt nu een
maal net eender op de dollars als een bok
op de haver.
Chinezenwijk
Als men door New York rijdt, loopt men
de kans ineens midden in een hele Chinese
stad verzeild te raken. De Chinezen zijn
er zo mogelijk nog Chinezer dan Chinees.
Zelfs de telefooncellen die over de hele
wereld er het zelfde uitzien, hebben daar
de vorm van pagodes.
Misschien vindt iemand dit een beetje te
erg, maar het valt toch niet te ontkennen
dat voor een toerist een tochtje door de
Chinezenwijk een belevenis is.
Steeds vollediger
Dat de reis naar het grote Amerika met
zijn vele schakeringen van armoe en rijk
dom. gewoonten en bezienswaardigheden
voor steeds meer mensen te realiseren is,
is voor een groot deel te danken aan de
K.L.M.
Voor nog geen vijftienhonderd gulden kan
men tegenwoordig eenn Ité-reis „veertien
dagen U.S.A." boeken. Voor de meeste men
sen is dit geen onmogelijkheid meer, al be
staat dan nog wel het probleem van het
zakgeld.
De Nederlander is een beetje aan de zui
nige kant en de wisselkoers van de dollar
ligt niet bepaald gunstig, want de dollar
is een munt die over de hele wereld nog
altijd erg in trek is.
Bij de K.L.M. nu is echter een boekje te
krijgen waarin wordt bewezen dat men voor
5 per dag een plezirige vakantie kan door- j
brengen in dat zelfde dure Amerika.
Uitmuntende service j
Ook de Amerikanen zelf doen hun best
zoveel mogelijk toeristen te trekken. Een ty-
pisch Amerikaanse organisatie, waar iedere
buitenlander die Amerika bezoekt mee te
maken krijgt, is de American Express. De
ze verzorgt de reischèques, reisschema's en
rondleidingen en bepaalt het tempo van de
reis.
Wie als Nederlander aan zo'n reis deel
neemt, ontmoet zijn medereizigers pas in
het Newyorkse Barbizon hotel. Het is meest
al een gezelschap van uiteenlopende natio
naliteiten. Bij aankomst in het hotel wordt
de taxi betaald door de daar wachtende gids
en binnen vindt men tussen een overvloed
van fruit een kaartje met „Welkom in Ame
rika".
De Amerikaanse manier van vakantie hou
den is bekend: in weinig tijd zoveel moge
lijk zien, wat natuurlijk niet mogelijk is als
men niet een gids heeft die het land op z'n
duimpje kent.
Zo iemand is Jean Adra uit Tunis. Reizen
is zijn hobby en hij heeft er zijn artsen
praktijk voor opgegeven. Hij is kortgeleden
aan zijn achtendertigste reis rond de wereld
begonnen. Zo ook de 36-jarige Zwitser Wal
ter Odermatt, een van de assistenten van
Adra.
Hij kent het land van San Fransisco tot
Long Island en weet de mensen die zich
aan hem toevertrouwen bij de mooiste en
interessantste plekjes te brengen. Hij laat
hen het bed zien waarop Washington heeft
geslapen, de grootste steden van Canada en
het fascinerende Quebec. En dankzij Jean
Adra, Walter Odermatt en hun collega's zal
de bonte trip door het land van de onbe
grensde mogelijkheden een onvergetelijk
avontuur worden.
(Nadruk verboden.)
In Canada fascineert het wegencomplex, waarlangs men b.v. Quebec komt binnenrijden.
NET ZO DUUR ALS MEN HET MAKEN WIL
