NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
WEDGWOOD
AYO GURKHALI!
Plouvier heeft DE schoenen
KIJKJE BIJ
NU TEGEN INDONESIËRS
No. 3148
Zaterdag 5 juni 1965
68e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. no. 308, Giro 206882
Abonnementsprijs f 3.00 per jaar Franco per post f 7.50 Advertenties 8 cent per mm
Voor fouten in advertenties, per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen
WERELDBEROEMDE AARDEWERKFABRIEK
In 1730 werd in Burslem (Stafford
shire) Joshua Wedgwood geboren, telg
uit een geslacht van aardewerkfabri
kanten, die met zijn fabriek Etruria
de grondslag legde voor de uitgebrei
de aardewerkindustrie, die thans de
streek rondom Stoke-on Trent be
heerst.
Tot 1950 zou deze fabriek, die in de
loop der jaren Wedgwoods porselein
en aardewerk naar alle windstreken
der aarde verzond, in gebruik blij
ven. Toen in juni van dat jaar Etru
ria haar poorten sloot, had een lid
van de zevende generatie der Wedg
woods, eveneens Joshua geheten, ech
ter reeds een ultra moderne fabriek
geopend, waarmee hij de rijke tradi
tie van zijn geslacht voortzette.
Wedgwood, een begrip in de hele wereld.
De moderne Wedgwoodfabriek vinden wc
in het aantrekkelijke Barlastonpark, een be
boste, frisse landstreek, afgewisseld met wei
landen, ver weg van de stoffige, rokerige
steden. Wedgwood zelf is een „schone" fa
briek, want er wordt alleen van elektrici
teit gebruik gemaakt. We zullen trachten
iets weer te geven wat daar allemaal omgaat,
maar wij willen gaarne vooropstellen dat wij
meer gelet hebben op het spel van handen
en voorwerpen en op het ritme van de ar
beid, dan op de ongetwijfeld vernuftige ma
chines.
De fabriek heeft zes elektrische tunnel
ovens en de portier vertelde ons vol trots,
dat Wedgwood de eerste was in Goot-Brit-
tannië die ze in gebruik nam. Het aarde-
cfelaar
Zie hem daar weer eens turen,
Rasechte hengelaar;
Hij vindt de maand van juni
De mooiste van het jaar.
Hij heeft zijn winterslaapje
Geëindigd in april,
En zat de hele meimaand
Al geen minuutje stil.
Zijn dobbertjes verzorgend,
Zijn leefnet en zijn snoer,
Hoort hij nu weer het loeien
Der koetje van de boer.
Hij kent de beste stekkies,
Weet waar een snoekje staat,
Tracht vissen te verschalken
Aan een dun nylondraad.
Hij is nooit opgewonden,
Tenzij bij twintig pond,
Dan, van de puurste vreugde,
Gaat hij haast door de grond.
Dat mag juist niet gebeuren,
Want hij moet in de krant,
Zijn vangst, staart naar beneden.
Trots in zijn rechterhand.
Daar hangt het dier te hangen,
Dat hem geen cent misdeed,
Doch aan de sport van 't vissen
Tenslotte overleed.
Men weet dat vissen stom zijn,
'tls ook wel goed misschien:
Je mocht eens van ze horen
Hoe zij de mensen zien
Wij zijn met de beschaving
Soms rijkelijk bedeeld;
Ook naar het vissenoordeel
Van karper, baars en zeelt
(Nadruk verboden).
Jaap Mijderwijk.
werk dat gebakken of geglazuurd moet wor
den, wordt keurig opgestapeld op kleine wa
gentjes, de openingen er tussen worden op
gevuld met fijn wit zand en dan worden ze
geheel automatisch door de ongeveer hon
derd meter lange oven gevoerd. Voor ver
glaasd aardewerk duurt dit zeventig uur en
als het wagentje, dat natuurlijk vuurvast is,
er aan de andere kant uitkomt, is het aar
dewerk voldoende afgekoeld om in han
den genomen te kunnen worden en kan men
er dadelijk aan verder werken.
Maar de portier had mij eigenlijk wat op
het verkeerde pad gebracht, want bij die
ovens komt men pas later
„Jasper".
Wanneer men de febriek nadert, raakt
men werkelijk onder de indruk van de rus
tig, typisch Engelse omgeving, zoals men die
vooral op het Britse platteland nog kan
vinden. Maar in de Wedgwood fabrieken,
waar tweeduizend mensen werken, heerst
een woelige bedrijvigheid.
Vlak voor de oorlog steeg de vraag naar
„jasper" plotseling weer enorm. Dit jasper
aardewerk is versierd met reliëfjes, in een
haast doorschijnend wit, van klassieke fi
guurtjes en afbeeldingen, veelal gemaakt
naar het voorbeeld van Etruskische kunst,
en guirlandes van bladeren, takjes en bloe
men, die uiterst precies gevormd zijn van
speciale klei.
Het is een fascinerend schouwspel de be
kwame vrouwelijke en mannelijke werk
krachten hun geroutineerde spelletje te zien
spelen met klei, vorm en gereedschap. In
zeer kleine vormen worden de klassieke fi
guurtjes en miniatuur guirlandes, vazen,
kopjes, schalen, ringen, oorknopen, hangers
en dergelijke gemaakt, om er dan met een
handig gebaar vlug te worden uitgewipt.
Dan wordt het te versieren voorwerp, dat
reeds gevormd is van klei, maar nog niet
gebakken, bevochtigd en drukt men met be
hendige vingers de losse versierinkjes op
hun plaats, hetgeen een uiterst precies werk
is en vaak van vader op zoon, van moeder
op dochter overgaat. Het voorwerp heeft, als
het gereed is voor de oven, een grauw ui
terlijk. Pas in de oven zal dit doffe, onge
glazuurde jasper de diepzwarte of de dof
lila, olijfgroene of hemelsblauwe kleur ver
krijgen, die het is toebedacht.
Een wonder.
Van deze bekwame „omamenters" en hun
priegelwerk komen we langs de vormers, die
nog op een draaischijf van een brok klei hun
vazen en andere voorwerpen boetseren, al
wordt de schijf dan ook elektrisch aange
dreven. Het is een wonder te zien hoe tus
sen hun bewegende handen precies de vorm
van de vaas of schaal ontstaat, die ze zich
hadden voorgenomen te maken.
Van de vormers verder naar de borden-,
bekers-, potten-, schalen- en kopjesmakers,
die, hoewel al veel meer gemechaniseerd,
toch nog aardig werk met de handen heb
ben. Hier is de maker geen ontwerper meer,
maar een handig bestuurder van een machi
ne. Het aanbrengen van de oren en oortjes
aan potten, kopjes en schalen is weer een
kunstwerk dat door anderen wordt verricht.
Dan komt men bij de „decorateurs",, die
de randen en versieringen en motieven
meestal met een transferrand op de voor
werpen aanbrengen.
Pas dan komt men bij de ovens en krijgt men
te zien waar het aardewerk dat geglazuurd
moet worden, zijn onderdompeling krijgt
voor het in de glazuuroven gaat.
De kneusjes.
Bij een andere afdeling wordt het aarde
werk en porselein dat klaar is, aan een zeer
nauwkeurig onderzoek onderworpen, want
er mag geen foutje over het hoofd worden
gezien; de niet zo erge kneusjes worden
eens per maand voor een veel lagere prijs
aan het personeel verkocht.
Aan het eind van de rondgang komen we
in een gedeelte van de fabriek waar men een
goed overzicht krijgt van de grote verschei
denheid van gebruiks- en kunstvoorwerpen
die Wedgwood maakt en ziet men ook dui
delijk hoeveel verschillende motieven en
randen Wedgwood gebruikt, van klassiek
tot modern.
Toen w'e langs de uitstalkasten in de gan
gen liepen, waarin het aardewerk en por-
De Portland-vaas mét jasper reliëfs.
selein staat uit alle periodes tot op deze dag
ontdekten we daar b.v. een paar stukken
van het servies dat gebruikt is voor het kro
ningsbanket van koningin Elisabeth, en ver
der o.a. enige vazen van Black Basalt met
van de Etrusken afgekeken versieringen.
Al de mensen die een aandeel hebben ge
had in het tot stand komen van deze voor
werpen, hebben we dan nog lang niet ge
zien. We denken aan de mensen in het re-
searchlaboratorium en de vele kunstenaars
Singapore - Maleisië (P&P) Elk jaar
wanneer de zaaitijd achter de rug is, komt
een klein groepje Engelse recruteringsoffi-
cieren naar het bergland van Nepal. Zij
zoeken onder de jeugdige bergbewoners toe
komstige militairen ten behoeve van het
Britse leger en elk jaar hebben zij weer veel
jeugdige Nepalezen bereid gevonden om
een verbintenis van vier jaren troependienst
bij de Britten aan te gaan.
Sedert 1815, toen het voortbestaan van
Nepal als zelfstandige staat op het spel
stond, heeft Engeland Nepal militaire steun
beloofd in ruil voor vier bataljons zogenaam
de Gurkha's, Nepalese soldaten die in Brit
se dienst traden. Van dat tijdstip af telde
men onder de vele Britse eenheden vier ba
taljons koffiekleurige soldaten, klein van
stuk, ijzersterk, lenig en behendig, waarvan
al spoedig de roep uitging, dat zij hoorden
tot de beste en betrouwbaarste soldaten ter
wereld. In de praktijk bleek wel, dat overal
waar Gurkha's werden ingezet geen gras
meer groeide. De Gurkha zag men in Hong
kong, in India, op Korea en in Birma en al
tijd weer is deze soldaat belast met speci
ale taken en opdrachten.
Keurcorps voor guerilla.
Na een nauwkeurige selectie en een stren
ge medische keuring komen de jonge Nepa
lezen naar speciale Britse opleidingsscholen
en krijgen daar gedurende een jaar hun mi
litaire vorming, gevolgd door een speciale
opleiding aan één der zogenaamde guerilla-
scholen buiten Engeland.
We troffen deze beroepssoldaten bij uit
nemendheid thans in Maleisië aan, waar zij
Indonesische infiltranten moeten opwach
ten. Wat ons opviel was wel dat zij door hun
morele en godsdienstige opvatting in een
oorlog hun handwerk zien en het sneuvelen
op het slagveld op de koop toe nemen. Bo
vendien hebben de Gurkha's naam gemaakt
als scherpschutters, naarrt gemaakt ook als
uitstekende verchters, vooral van man tegen
man. Overduidelijk bleek zulks tijdens de
oorlog tegen Japan.
China geremd!
Het Koninkrijk Nepal is ongeveer zo groot
als Zwitserland en wordt omgeven door lan
den als India, Tibet, China, enz. De hoofd
stad is Katmandu. Het land is moeilijk toe
gankelijk en wordt beheerst door de zui
delijke ketens van het Himalaya-gebergte.
De bewoners kennen er de sub-tropische
en ontwerpers van zowel vormen als ver
sieringen. Als men bedenkt dat er soms wel
600 tekeningen nodig zijn voor één complete
serie serviesgoed, snapt men pas hoeveel
werk ook zij verzetten.
Wedgwood I.
Buiten op het pleintje vóór de fabriek
stonden we plots voor het bescheiden stand
beeld van Joshua Wedgwood, de stichter
van dit welvarende bedrijf.
Deze man, die met een eenvoudig atelier
begon, kreeg reeds bij zijn leven grote op
drachten van vorstelijke presonen. De be-
roemste order die Wedgwood ooit heeft uit
gevoerd in crèmekleurig aardewerk, was een
gecombineerd diner- en dessertservies, be
steld door keizerin Catharina II van Rus
land. Het bestond uit 952 stuks, beschilderd
met 1244 verschillende Engelse landschap
pen en kwam in 1774 gereed. Dit servies zal
globaal geschat ongeveer 3000 Engelse pon
den hebben gekost.
De opmerkelijkste creatie die Wedgwood
destijds in jasper heeft geleverd, was de Port
land-vaas, een kopi van de Barberini-vaas.
De oorspronkelijke, die nu in het British
Museum staat, dateert waarschijnlijk uit 50
na Christus en is, zo veronderstelt men ge
maakt in Alexandrië. De Graaf van Portland
die de vaas bezat, leende hem aan Wedg
wood om hem na te maken. Na jarenlang
experimenteren kwam de kunstenaar in 1790
met het eerste exemplaar voor het voetlicht.
Wedgwood maakte ook veel medaillons
met afbeeldingen van de groten uit zijn tijd,
niet alleen van koninklijke personen, maar
ook van Shakespeare, Voltaire, Rousseau en
vele anderen. Hij stierf in 1795 en liet een
groot fortuin na. Zijn nageslacht heeft zijn
groots pionierswerk in dezelfde geest voort
gezet en de naam Wedgwood tot een begrip
in de gehele wereld gemaakt.
(Nadruk verboden)
hen niet bij. Wie door deze Napalezen wordt
verrast, krijgt niet eens meer de tijd ook
maar om hulp te roepen.
Spartaans.
Welke eigenschappen bezit de Gurkha
dan wel en vanwaar komen deze, zo vroegen
we ons terecht af. De (Spartaanse) ei
genschappen van deze soldaat zijn als het
ware te danken aan een combinatie van we
zenskenmerken, die de Nepalees bij zijn
geboorte fëeds meekrijgt. We denken in het
bijzonder aan het klimaat met de broeihitte
en lijnrecht daar tegenover de bittere koude
waarmee hij wordt geconfronteerd als iets
onontkoombaars.
De bevolking leeft in hoofdzaak van de
landbouw, die wordt uitgeoefend in de o-
pen lucht. Wegen en vervoermiddelen zijn
in dat land onbekend, alles gaat aldaar te
voet en voor een voetmars van een zestig
kilometer per dag draait een Nepalees zijn
hand nit?l om. Het lichaam wordt daardoor
gehard in weer en wind en de bewoners zijn,
mede tengevolge van de voeding, bestaande
uit rauwe groente en wat vlees en per dag
twee porties rijst in water gekookt, taai ge
spierd en lenig.
De Gurkha is klein van postuur (1.50m)
en een uitstekende bergbeklimmer: de man
nen groeien op met het geweer in de hand
en de kukri in de gordel en zij weten beide
wapens uitstekend te benutten, vooral in de
regelmatig terugkerende gevechten met de,
het land afstropende roverbenden uit de na
buurlanden. Soldaat worden is voor iedere
Gurkha een geheiligde traditie en het uni
form draagt hij gaarne en met ere. Hij acht
dat een noodzakelijkheid, ook al omdat zijn
vader het ook droeg. Het militair zijn groei
de uit tot een familietraditie.
In de tweede wereldoorlog dienden in de
Engelse legers ongeveer 200.000 Gurkha's,
waarvan er 24.000 in gevechten tegen de
vijand sneuvelden. Nu zijn Gurkha's naar
Maleisië gekomen om in de eventuele strijd
met Indonesische infiltranten in te grijpen,
waar dit van hen wordt verlangd: hard, on
hoorbaar en doeltreffend.
(Nadruk verboden)
Ganzcpoorfstraat 21, Tel. 6535 - GOES
„DE GURKHA'S KOMEN"
(Van onze correspondent)
hitte en de bitterste koude. De bevolking
leeft voornamelijk van de landbouw. Het land
bestaat uit bêrgland en de in het zuiden ge
legen broei-hete moerassige laagvlakte, „Te-
rai".
Wijlen Nehroe van India kende de waarde
en de gevechtskracht van de Gurkha's, ei
genschappen die ruim een jaar geleden
vooral naar voren kwamen tijdens de ver
bitterde gevechten van man tegen man in
de grensoorlog tussen de legers van rood-"
China en die van India. Nehroe deed toen
geen beroep op Amerika en Engeland, doch
wendde zich om (militaire) hulp tot de ko
ning van Nepal en deze zond.Gurkha's.
De Indiase strijdkreet: „Ayo Gurkhali"
(de Gurkha's komen) was voor de Chinese
soldaten het sein voor een overhaaste vlucht
De rode soldaten van Mao weten, door bit
tere ervaring wijs geworden, dat het voor
hen veiliger was om terug te trekken op vei
lige, goed bewaakte en te verdedigen stel
lingen, daar in het onoverzichtelijke vijande
lijke gevechtsterrein, vol moerassen, snelstro-
mende riviertjes, öndoorzichtbare en veelal
doornige struiken en geboomte, de Gurkha's
dankbaar gebruik konden maken van alle
natuurlijke hindernissen.
Hun werkwijze
Reeds menigmaal werd een nietsvermoe
dende tegenstander door een in actie zijnde
Gurkha geruisloos besprongen en eveneens
geruisloos neergestoken met de traditionele
kukri, de Gurkha-dolk (lengte 40 cm) of er
viel plotseling een schot, afkomstig uit een
terrein wat even tevoren nog was „uitge
kamd". Het schot werd veroorzaakt door een
karabijn van een Gurkha in dekking en de
kogel trof de tegenstander altijd in het hoofd
of in de borststreek. Het schot van een Gur
kha betekende altijd de dood.
Veldmaarschalk lord Slim, die tijdens de
tweede wereldoorlog de bloedige veldtocht
in Birma leidde en onder wiens bevel de
Gurkha's aan de zijde der geallieerden ope
reerden, kon van zijn soldaten vele staaltjes
van moed, doortastendheid, zelfopoffering
en gevechtswaardigheid vertellen.
De Gurkha is al sluipschutter vóór hij ken
nis maakt met de militaire dienst; hij leert
dat thuis reeds. Vijandelijke wachtposten en
eenzame schildwachten weet hij geheel on
hoorbaar te benaderen en te bespringen en
de kukri doet dan eveneens onhoorbaar de
rest. De Chinezen weten, dat de Gurkha's
nimmer gevangenen maken, dat is er bij
VIDEOCORDER
MAAKT ZELF OPNEMEN VAN
TV-PROGRAMMA'S MOGELIJK
Reeds geruime tijd is het mogelijk, voor
TV-uitzendingen gebruik te maken van op
de band vastgelegde signalen zowel voor het
•beeld als voor het geluid. In de studio's
maakt men daarvan een ruim gebruik. De
apparatuur die daarvoor gebruikt wordt is
echter omvangrijk en wat nog belangrijker
is, zeer kostbaar. Voor gebruik door particu
lieren komen deze apparaten niet in aan
merking.
Thans echter brengt de bekende Japanse
pionier op het gebied van radio en TV, Sony
Corporation, een apparaat op de markt dat
het een ieder mogelijk maakt, eigen opna
men, met behulp van een speciale camera
vervaardigd, op de TV te vertonen. Het is
mogelijk met één tape gedurende 75 minu
ten opnamen te maken. De installatie is niet
onhanteerbaar, al weegt zij 67 kg. Het front
is 43 cm breed bij 45 cm hoog. Met deze ap
paratuur is het mogelijk, in de huiskamer
„eigen" TV-uitzendingen te verzorgen. Op
eenvoudige wijze is aansluiting op het huis
kamertoestel mogelijk. De gesychronyseerde
beeld-geluidopname garandeert een perfec
te weergave. In Europa is dit toestel, de Vi-
deocorder, thans voor het eerst voor een aan
tal geleerden gedemonstreerd. In Japan en
Amerika is het reeds in de handel en wordt
er, vooral ook voor onderwijsdoeleinden, een
ruim gebruik van gemaakt. Apparaten ge
schikt voor gebruik op de in Europa ge
bruikelijke toestellen zullen binnen afzien
bare tijd ook hier verkrijgbaar zijn.
De prijs ligt binnen het bereik van vele
TV-bëzitters. (DIA)
WIE LANGER IS,
HEEFT MEER SUCCES
Bestaat er verband tussen lichaamslengte
en succes in het leven? Men zou opper
vlakkig zeggen: neen.
Er zijn in de wereldgeschiedenis belang
rijke figuren geweest, die bepaald klein van
stuk waren (Napoleon, Einstein) en anderen,
die zich onderscheidden door hun lengte
(Lincoln, De Gaulle, om er twee te noemen).
Een Amerikaans tijdschrift stelt nu, dat
langere mensen in het algemeen een betere
kans hebben in het leven dan kleinere. Van
de laatste 23 Amerikaanse presidenten wa
ren er maar twee kleiner dan de gemiddelde
Amerikaan, wiens standaardmaat 1.73 is. Tal
van groepen personen uit diverse beroepen
werden onderzocht. Men vond in het alge
meen dat de groten het beter doen dan de
kleintjes. Wij kijken voortaan onze landge
noten boven de 1.80 met meer respect aan!
(DIA)
