m
u
Uw drukwerk
VITAMINEN EN MINERALEN
mal
Hoe oud werden onze
voorvaderen
Griep...?
Tweede blarTvan het Noord-Bevelands Nieuws- en Advertentieblad d.d.r23 januari 1965 no. 3129
50 X RAI
Afschaffing rentekaarten
f 180.000.-
Postbus 10 - Rotterdam
op elk gebied
op elk formaat
in elke oplaag
in elke kleur
Drukkerij Markusse, Wissenkerke
Ons voedingspatroon maakt aanvulling noodzakelijk
Tot voor vijftig jaar werd de samenstelling
van het voedsel voor; de mens in hoofdzaak
bekeken uit een oogpunt van smaak en kos
ten, Beide factoren zijn ongetwijfeld pok nu
nog zeer belangrijk. Begrippen als voedings
waarde, vitaminen en mineralen waren toen
echter onbekend, nu niet meer.
Door ervaring wist jnen wel dat bepaalde
éénzijdige voeding, tot ziekteverschijnselen
aanleiding kon geven. Beleend uit de stoere
verhalen van ,jde Oost-Indië-vaarders uit de
18e eeuw is vooral het scheurbuik. Bij toeval
werd daartegen, 'nadat al duizenden zeelie
den aan een „eerlijk zeemansgraf" waren
toevertrouwd, een probaat middel ontdekt:
Citroensap. Deze ontdekking ging als een
lopend vuurtje rond en de gevreesde ziekte
werd daardoor belangrijk verminderd.
Dit ervaringsfeit, waavoor men vroeger
geen verklaring had, kreeg in de 20e eeuw-
een wetenschappelijke basis toen ontdekt
vverd, dat citroenen een rijke voorraad vi
tamine C bevatten, een stof die de mens no
dig heeft om gezond te blijven. Men kwam
ook tot de overtuiging, dat goed voedsel
niet alleen bestaat uit eiwitten, koolhydraten
en vetten. Het moet ook tal van stoffen be
vatten die "voor hét 'leven 'absoluut Onmis
baar zijn. De wetenschapsmensen noemden
deze stoffen vitaminen en mineralen.
In tal van laboratoria, op proefboerderijen
e.d. werden onderzoekingen verricht. Er
bleek sprake te zijn van vele soorten van vi
taminen. Ter onderscheiding van elkaar is
men ze met letters gaap aanduiden. De be
kendste zijn vitamine A, vitamine B en vita
mine C, het zeer belangrijke vitamine D,
voorts de vitaminen E, K en nog enkele an
dere.
In het kort gezegd zijn vitaminen en mi
neralen stoffen die „van nature" in onze le
vensmiddelen voorkomen en die voor de op
bouw en de instandhouding van ons lichaam
een belangrijke functie te verrichten hebben.
Een tekort aan één of meer van deze' stoffen
kan verschillende ziekteverschijnselen ten ge
volge hebben.
Het nut van vitaminen.
Vitamine A is belangrijk voor een goede
oogfunctie (zien in het donker), voor de
groei van de huid en de bescherming van de
slijmvliezen. Dit vitamine komt onder meer
voor in melk en kaas.
Vitamine B is^ nodig voor de instandhou
ding van ons zenuwstelsel on voor de ver
branding van suiker in ons lichaam. De B-
vitamirfen vormen een groep, die weer wordt
onderscheiden door de aanduiding- Bi, Ba
enz. Samen noemt men dit het vitamine B-
complex. B-vitaminen komen o.a. voor in
bruin brood, roggebrood, melk, kaas en peul
vruchten.
Vitamine C is een „pantser" tegen infec
tieziekten, voorkomt voorjaarsmoeheid, prik
kelbaarheid en houdt o.m. het tandvlees in
goede conditie. Dit onmisbare vitamine
komt voor in citroenen, sinaasappelen, aard
beien, bessen, rozebottels. Ook andere soor
ten fruit, zo goed als aardappelen en groen
ten bevatten meer of minder vitamine C.
Gebruikt men dagelijks voldoende vers fruit,
dan zal de vatbaarheid voor griep en ver
koudheden kunnen worden verminderd. On
der goed klaarmaken van eten verstaan de
voedseldeskundigen niet alleen het koken
van aardappelen en groenten, maar vooral
het zo laat mogelijk schoonmaken, met wei
nig kokend water opzetten, zo kort mogelijk
koken en het niet warm houden, terwijl daar
enboven het overgebleven kookvocht in jus,
groentesaus of in een stamppot verwerkt
dient te worden. Dit alles om de vitaminen
te kunnen behouden.
Vitamine D is uiterst belangrijk voor de
vorming van een gezond beenderengestel en
een gaaf gebit. Ongeveer vijftig jaar geleden
kwam de z.g. „Engelse ziekte" vrij veel voor.
Deze was o.a. een gevolg van een tekort aan
vitamine D. Dit vitamine komt onder meer
voor in melk, margarine, vette vis (haring en
bokking).
Een pracht van een aanvulling geeft (voor
al in het voorjaar) de zon. (Ook al is te veel
zonnebaden ook weer niet goed). Nu kan
het gebeuren dat de zon ons in de steek laat,
of dat men door een of andere omstandig
heid toch niet voldoende vitamine A, B, C of
D krijgt. Daarom is het zo prettig dat de mo
derne wetenschap in staat is, bepaalde pre
paraten te maken, waarin één of meer vita
minen en/of mineralen in voldoende mate
zijn opgenomen om een bestaand tekort aan
te vullen. Mineralen zijn even onmisbaar als
vitaminen. Bepaalde vitaminen kunnen pas
goed werken als er zekere hoeveelheden van
bepaalde soorten mineralen aanwezig zijn.
Een voorbeeld hiervan is de wisselwerking
KUNSTSTOFFEN
VEREENVOUDIGEN HET LEVEN
VAN ALLEDAG
Tubes en flesjes met schoonheidsmiddelen
en lotions zijn, wanneer men ze op reis mee
neemt, vaak vrij gevaarlijke reisgezellen. De
kans, dat ze gaan lekken of, in geval van
breken, de hele inhoud door de koffer wordt
verspreid is niet gering. Overigens is ook
bij gebruik in de slaapkamer niet steeds ge
makkelijk, de juiste hoeveelheid uit het fles
je of de tube naar buiten te brengen zonder
te morsen. Natuurlijk geeft ook hier het plas
tic het antwoord. In de Verenigde Staten
worden thans flesjes en tubes vervaardigd
van een speciale door Dow vervaardigde
kunststof, zo doorzichtig als glas, doch on
breekbaar. Tevens wordt bij de vulling een
vacuum in de fles of tube gevormd, zodat
ook wanneer men de dop verwijdert de in
houd slechts naar buiten kan worden ge
bracht door een lichte druk met de vinger
toppen op fles of tube. In Zweden brengt
een fabrikant tubes of flesjes van conventi
oneel materiaal aan de markt, die voorzien
zijn van een rubber membraantje dat zich
opent bij een lichte druk op de tube en dat
2ich weer sluit als de druk wordt opge
heven. (DIA)
tussen vitamine D, fosfor en calcium. Voor
opbouw van gezonde beenderen en tanden
zijn ze gezamenlijk onontbeerlijk. Mangaan
en fosfor zijn nauw betrokken bij de functie
van de B-vitaminen. Fosfor is weer onmis
baar als bouwstof voor hersen- en lichaams
cellen. Ijzergebrek kan leiden tot bloedar
moede, magnesium is samen met mangaan,
caloium, fosfor, zink en kobalt van betekenis
voor bepaalde omzettingsprocessen in ze
nuw-, hersen- en spierweefsels.
Aanvulling nodig.
Wanneer men dit leest, wordt het duide
lijk dat goede voeding niet alleen maar be
staat uit voldoende eten. Zelfs het heerlijk
ste menu geeft geen zekerheid dat men vol
doende vitaminen en mineralen binnenkrijgt
en zeker niet in de juiste dosering. En toch
heeft ons lichaam ze nodig voor een goede
groei, bij zware lichamelijke of geestelijke
arbeid, sport, bij herstel na ziekte enz. enz.
Om de huisvrouw te behoeden voor een
zenuwslopend gedoe met milligrammen-
weegschaaltjes, heeft de farmaceutische in
dustrie deze zorg overgenomen door het fa
briceren van vitaminen in dragee- of drup-
pelvorm; men is er zelfs in geslaagd in één
tablet („Dohyfral compleet") tien vitamine
soorten en twaalf mineralen te verwerken in
een zodanige wetenschappelijk uitgebalan
ceerde verhouding, dat één dragee per dag,
bij voorkeur na ontbijt of middagmaal, vol
doende is om mogelijke tekorten aan minera
len en vitaminen te voorkomen.
Van de steentijd
gemiddelde leeftijd
Het steeds toenemen van het aantal aard
bewoners, vooral in de zogenaamde onder
ontwikkelde gebieden, is een probleem van
wereldformaat. Hoe lang zal onze voedsel-
produktie in staat zijn de toenemende we
reldbevolking te voeden?
Een vraag die de wetenschap bezighoudt,
is of de steeds snellere was van de bevol
king behoort tot een normale natuurlijke ont
wikkeling, of dat voor de opvallend snelle
vermeerdering van de laatste tientallen jaren
andere oorzaken zijn aan te wijzen.
In een kort geleden gepubliceerd werk o-
ver de prehistorie en de cultuurgeschiedenis
heeft de antropoloog dr. Gottfried Kurth hier
één en ander over geschreven. Deze geleer
de kreeg bij zijn onderzoekingen zijdelings
UW STARCROSS KUIKENBROEDERIJ:
H. C. van DAMME
Oude Stad 96, Oostburg
Tel. 01170-2494
met dit probleem te maken. Als basis voor
zijn studie beschikt dr. Kurth over een grote
hoeveelheid skeletmateriaal dat van verschil
lende vindplaatsen kwam, zowel uit Europa
als Azië en dat behoort tot verschillende
perioden, zoals prehistorie, oudheid en mid
deleeuwen.
Nieuwe statistieken.
Wanneer we weten, dat bij het opgraven
van kerkhoven uit die perioden zowel in
Europa als Azië, slechts zelden skeletten
werden bewaard, dan beseffen we pas hoe
veel moeite het bijeenbrengen van dit ma
teriaal moet hebben gekost en welk een
enorme waarde het vertegenwoordigt.
De skelettencollectie van prof. Kurth be
stond in dit geval uit resten van kerkhoven
van Khirokitia op Cyprus uit de jongsteen-
tijd, van Jericho in Jordanië uit de steen-
kopertijd, van Westerhuis in Zweden uit de
middeleeuwen en van Espenfeld in Thürin-
gen eveneens uit de middeleeuwen, terwijl
daarnaast nog een aantal alleen gevonden
skeletten en oud statistisch materiaal.
Professor Kurth heeft aan de hand van
dit materiaal nieuwe statistieken opgesteld,
waarbij in eerste instantie werd getracht een
gemiddelde levensduur van deze mensen
vast te stellen, terwijl tevens de belangstel
ling uitging naar vaststelling van leeftijden
waarop de meeste mensen in die tijden stier
ven. De uitkomsten kwamen wonderlijk goed
overeen met de oude statistieken.
20, hooguit 30 jaar.
Het bleek, dat de gemiddelde levensduur
van de mens vanaf 30.000 jaar voor onze
Het Nederlands voedselpatroon beweegt
zich langzaam maar zeker in de richting van
de geprefabriceerde maaltijden. Conserven
en vele andere min of meer Amerikaanse
eetgewoonten winnen veld. In dit „gestroom
lijnde" voedsel, dat duizenden en nog eens
duizenden vandaag de dag nuttigen, zitten
per sé geen optimale hoeveelheden vitami
nen en mineralen. Noch in de zomer, noch
in de winter.
Vitamine- en mineralentekorten komen in
deze welvaartstijd dan ook veelvuldig voor
in alle lagen van de bevolking en in alle so
ciale millieus. Het is daarom noodzakelijk
deze tekorten aan te vullen, opdat wij als
enkeling en als volk gezond en fit blijven.
('Nadruk verboden).
Geen alcohol,
maar ook geen zware maaltijden
Niet alleen alcohol moet de automobilist
vermijden als hij op weg is of op weg gaat.
Welliswaar is het resultaat van een stevige
maaltijd (zonder alcohol) niet zo funest als
dat van het gebruik van sterke drank, maar
ook een overvolle maag leidt tot verminde
ring van de reactiesnelheid van de bestuur
der.
Het verteren van de maaltijd eist name
lijk, dat spreekt vanzelf, de nodige arbeid
van de daartoe bestemde organen. In ver
band daarmee treedt een sterke bloedaan-
drang op naar de buikholte. Het algemeen
bekende gevolg is, dat men zich slaperig
gaat voelen. In bepaalde omstandigheden
kan de toevoer van bloed naar de hersenen
zodanig worden gestoord, dat de nodige
concentratie en de reactiesnelheid bepaald
angstwekkend verminderen.
Dus: na een zware maaltijd óók niet aan
stonds achter het stuurl (DIA)
de middeleeuwen was 20 jaar de
jaartelling tot in de middeleeuwen rond de
twintig jaar lag. Wat de „sterftepieken" be
treft, ontdekte men dat er twee waren en
wel één tussen 0 en 20 jaar en één tussen 30
en 40 jaar. De minste kans om te sterven
hadden onze voorouders tussen 20 eh 30
jaar. Wie eenmaal de twintig was gepasseerd,
maakte een goede kans om ook de dertig te
halen, maar daarna nam de sterftekans weer
ernstig toe.
Heel interessant waren de uitkomsten van
het onderzoek naar de kindersterfte. Niet
minder dan dertig procent van de kinderen
stierven in het eerste levensjaar. Telt men
hierbij op de jeugdigen die stierven voor
het bereiken van de twintigjarige leeftijd,
dan kwam men tot vijftig procent. Waaruit
we mogen vaststellen, dat de helft van de
mensen stierven voordat ze twintig jaar wer
den. De rest stierf daarna.
We zien hieruit, dat van elke honderd ge
borene er hoogstens vijftig overbleven, die
zich konden voortplanten, waarbij er uiter
aard ook zijn geweest, die om de een of an
dere reden hiertoe niet in staat waren. Deze
omstandigheid is de oorzaak geweest van
het feit, dat de wereldbevolking slecht op
peil bleef en nauwelijks toenam.
Pas deze eeuw.
De verandering hierin dateert pas van de
jongste tijd. Uit een oude statistiek blijkt,
dat in 1829 in Neder-Oostenrijk de kinder
sterfte in de leeftijd tussen 0 en 12 jaar op
50,7 lag. In het jaar 1900 bedroeg dit nog
44,3 en pas in de loop van deze eeuw
daalde dit sterftecijfer met sprongen. Deze
gegevens kloppen vrij goed met die uit an
dere delen van Europa.
Parallel hiermee zien we de tweede sterf-
tepiek naar hogere leeftijden verschuiven.
Lag hij in de oude tijd tussen de 30 en 40
jaar, in onze tijd treffen we hem bij 60 jaar
en ouden
De oorzaken van deze verbeterde levens
kansen moeten we ongetwijfeld zoeken in
de verbeterde hygiënische omstandigheden
en in de sterke vooruitgang van de medische
wetenschap. Het gevolg hiervan is geweest,
dat de levenskansen toenamen, het aantal
mensen dat tot voortplanting kwam steeds
toenam, waardoor we de grote bevolkings
toeneming van de laatste tientallen jaren
kunnen verklaren.
De zeer grote kindersterfte heeft in de
voorgaande duizenden jaren een sterke aan
was van de wereldbevolking verhinderd. Dit
natuurlijk evenwicht is door de mens in de
19e en 20ste eeuw zelf verstoord. Voor de
mens bracht dit het nieuwe probleem om
een evenwicht te vinden tussen de bevol
kingstoeneming en de noodzakelijke verho
ging van de levensmiddelenproduktie.
(Nadruk verboden).
Binnenkort zal de vijftigste RAI-tentoon-
slelling worden gehouden in het imposante
RAI-gebouw aan het Amsterdamse Europa
plein. Wie nu RAI hoort denkt meteen aan
auto's, maar dat was zestig jaar geleden,
toen van 3 tot 12 februari de eerste tentoon
stelling werd gehouden, niet zo. De eerste
letter van RAI wijst overigens al op het rij
wiel. De eerste RAI-tentoonstelling was een
rijwielententoonstelling die gehouden werd
in hét toen nog in volle glorie bestaande
Paleis voor Volksvlijt. De toenmalige voor
zitter van de A.N.W.B., Edo Bergsma, ver
richtte de opening.
Op die eerste fietsententoonstelling waren
33 exposanten aanwezig, die als huur zes
gulden per rijwiel moesten betalen. Neder
land was vertegenwoordigd met zes Neder
landse merken, waarvan er in totaal 83 stuks
te zien waren. Het Britse rijwiel was bij
zonder favoriet: er waren 499 Britse fietsen,
33 uit Amerika, terwijl Frankrijk en Duits
land elk met 19 stuks vertegenwoordigd
waren.
Deze eerste RAI (dus nog zonder A van
auto) is geen succes geweest. Het was tij
dens de expositie in ons land bitter koud
en men ging liever schaatsen rijden dan fiet
sen bekijken. Vier jaar later was het anders.
Toen werd er in het Paleis voor Volksvlijt
weer een nieuwe tentoonstelling gehouden,
nu een echte RAI. Er waren naast de vele
fietsen ook drie auto's te bezichtigen. Er
werd met succes verkocht en de standhou
ders waren tevreden.
Rillerig? Onprettig?
Pas dan op voor griep!
Neem direct 2 'ASPRO's.
'ASPRO' bevat alles om
een opkomende griep
snel en doeltreffend te
bestrijden.
Iteüftouw-cfl
Tandem weer in opkomst
De tandem, zo vertrouwd uit de voor
oorlogse jaren, begint weer het verloren ter
rein te herwinnen. De slogan „gezellig sa
men op de fiets" schijnt het gebruik van de
tandem weer te stimuleren. In Duitsland
blijken veel artsen geporteerd te zijn voor
de tandem als vervoermiddel voor het daar
zo in zwang zijnde gezondheidsfietsen. Een
tandem rijdt lichter dan de gewone fiets en
geeft toch de zo doeltreffende beweging.
Bovendien neemt een tandem in het verkeer
minder ruimte in beslag dan twee (meestal
naast elkaar rijdende) fietsers.
Hier en daar verschijnt bok weer de „mul-
ti-tandem" op de weg met zitplaatsen voor
twee tot zes personen en goede mogelijk
heden voor het vervoeren van reisbagage.
In verband met beëindiging van de pre
miebetaling krachtens de Invaliditeitswet
met ingang van 1 januari j.l. wordt aan be
langhebbenden het navolgende medege
deeld:
Inlevering rentekaarten.
Alle nog in omloop zijnde rentekaarten
dienen op korte termijn te worden ingele
verd; op deze kaarten is het laatste rente
zegel verschuldigd over de week eindigend
op 2'januari 1965.
Verzilvering overschot rentezegels.
Het overschot aan rentezegels dat niet
meer kan of behoeft te worden aangewend
ter bijplakking van de rentekaarten, kan
worden verzilverd bij de raden van Arbeid
en van 18 januari tot en met 12 maart
1965 bij de postkantoren (niet bij de post
agentschappen).
Invalide verzekerden.
Verzekerden, die meer dan 3 jaar na de
aanvang van hun verzekering, doch vóór
1 januari 1965 invalide zijn geworden en die
op 1 januari 1965 nog geen 150 premies in
rekening konden doen brengen, kunnen op
hun verzoek in de gelegenheid worden
gesteld ineens of in termijnen aan de Raad
van Arbeid een bedrag te voldoen dat aan
rentezegels benodigd zou zijn geweest om
het aantal van 150 premies te bereiken.
65-jarigen.
Verzekerden, aan wie een ouderdoms
rente krachtens de Invaliditeitswet (niet te
verwarren met een A.O.W.-pensioen) van
minder dan 156.per jaar is toegekend
en die de premiebetaling na hun 65e jaar
tot 31 december 1964 hebben voortgezet
met het doel een ouderdomsrente van
156.per jaar te verkrijgen, kunnen even
eens op hun verzoek in de gelegenheid
worden gesteld ineens of in termijnen aan
de Raad van Arbeid een bedrag te voldoen,
dat aan rentezegels benodigd zou zijn ge
weest om het gestelde aantal premies te be
reiken.
Bovenbedoelde verzoeken dienen vóór 1
juli 1965 bij de Raad van Arbeid te wor
den ingediend.
Terugbetaling premies.
Gezien de veelvuldige informaties bij de
Raden van Arbeid omtrent terugbetaling
van premies wordt er de aandacht op ge
vestigd, dat het voorlopig geen zin heeft
hiernaar te informeren.
De afwikkeling zal eerst plaats vinden na
de invoering van de Wet op de Arbeids
ongeschiktheidsverzekering. T.z.t. zullen na
dere publicaties volgen.
Steeds meer motorvoertuigen
in West-Europa
De motorisering van het verkeer in West-
Europa schijnt geen grenzen te kennnen.
In het eerste halfjaar 1964 werden in dit
deel van de wereld niet minder dan 3.1 mil
joen nieuwe voertuigen geregistreerd en dat
was 300.000 meer dan in het eerste halfjaar
1963. Het grootste aantal nieuwe registraties
kwam voor in de Bondsrepubliek 740.000
tegen 698.000 in het eerste halfjaar van 1963
en dit betekent, dat eind van dit jaar of
begin 1966 daar een aantal van drie mil
joen motorvoertuigen zal worden bereikt.
Groot-B rittannië was een goede tweede
met 684.600 nieuwe registraties; dan volgen
Frankrijk met 614.900, Italië met 471.500.
In Nederland bedroeg dit aantal 133.200 en
in België en Luxemburg 116.300.
Het totaal aantal motorvoertuigen in de
landen van de Europese Economische Ge
meenschap overschreed in het eerste half
jaar de twee miljard en beliep om precies te
zijn 2.075.900 wagens. In de landen van het
pendant van de E.E.G., de Europese Vrij
handels Associatie (Groot-Brittannië, Zwe
den, Denemarken, Noorwegen, Oostenrijk
en Portugal) werd het aantal van één mil
jard overschreden.
Daar waren in het eerste halfjaar 1964
1.021.100 motorvoertuigen. (DIA)
Reflecterende fietstrappers
In verschillende landen is het gebruik van
licht-terugkaatsende rijwielpedalen voorge
schreven ter bevordering van de verkeers
veiligheid en ter bescherming van de fietser
die in het donker moet rijden. Ook in ons
land, waar dit voorschrift niet bestaat, is
een toenemende vraag naar deze „verlichte"
trappers.
FINANCIËLE RADIO- EN TELEVISIE AKTIE
AAiM PRIJZEN
in vijf radio-bekendmakingen
laatste avond ook T.V.
GIRO 1100
Prijs per lot f 1.25
wordt door ons met de meeste zorg uitgevoerd
Uw werk wordt door ons verzorgd
alsof het voor ons zelf is
