De strijd tegen liet bijgeloof Postzegelverzamelen is niet zinloos Amerika bouwt de T-Ford van de ruimte We vierders niet aSlera tegelijk het nieuwe jaar Spoken, geesten en heksenprocessen Wanneer iemand u in volle ernst vertelt, dat hij elke nacht klokslag twaalf uur wak ker schrikt en dat er dan een spook voor zijn bed staat, zult u hem niet serieus nemen. U zult om hem lachen, medelijden hebben, hem voor een grappenmaker houden of aan nemen, dat hij het slachtoffer werd van een poets die hem door anderen werd gebak ken, maar geen moment zal het in uw hoofd opkomen, dat het waarheid kan zijn wat hij vertelt. Dat u er zo over denkt, dankt u aan het feit, dat het bijgeloof in onze dagen prak- tisdl) is uitgeroeid. De moderne mens weet wel beter en gelooft niet meer aan spoken, geesten, heksen, kobolten, draken en hoe deze boze figuren verder mogen heten. De tijd is voorbij, dat de volksmassa's in voort durende angst leefden. En dit hebben we voor een groot deel te danken aan een aan tal pioniers, die de moed en het gezonde verstand opbrachten om in de tijd, toen het bijgeloof nog hoogtij vierde, de strijd er te gen aan te binden. Hier was inderdaad zeer grote moed voor nodig en dit kunnen wij ons pas indenken, wanneer wij de toestan den uit die tijd kennen, N'og niet zo lang geleden. Ongeveer driehonderd jaar geleden was het bijgeloof nog alom verbreid. Men ge loofde in alle mogelijke boze geesten, bond genoten van de duivel. De enige menselijke exemplaren waren de heksen en tovenaars. Het geloof hieraan bracht grote gevaren met zich mee. We kennen allen het klassieke voorbeeld van het proces tegen Jeanne d'Arc, die van hekserij beschuldigd haar leven beëindigde op de brandstapel. Zij was niet de eerste, maar helaas ook niet de laatste, die zijn of haar einde vond op de laaiende takkenbos sen. op beschuldigingen, waarom wij nu lachen en de schouders ophalen. De angst voor de duivel en boze geesten zat zo diep geworteld, dat men tot de meest verschrikkelijke daden in staat bleek. En het was heus niet alleen het gewone volk dat er rotsvast in geloofde. Vorsten, zelfs be kleders van geestelijke ambten, edelen, man nen van de wetenschap, kortom in alle lagen zat het bijgeloof vastgeroest. Oordeel en godsoordeel. Gaf iemanUs zonderling gedrag aanleiding tot argwaan, dan was eigenlijk het vonnis al geveld. Men sprak er over en er was altijd u-el iemand, die het woord heks of tovenaar in de mond nam en dat bracht de anderen op het idee, dat deze man of vrouw met dat zonderlinge gedrag wel eens een verbond met de duivel zou kunnen hebben. Stond men eenmaal in zo'n kwade reuk, dan was een kleinigheid voldoende om gearresteerd te worden als heks of tovenaar. De beul en zijn knechten zorgden er dan wel voor, dat met behulp van de pijnbank de bekentenis kwam en dan vormde de brandstapel het einde. Hij of zij die in weerwil van de martelin gen volhield onschuldig te zijn, moest zich aan een godsoordeel ondenverpen. Men wierp de verdachte in het water en. .wan neer het slachtoffer zonk en verdronk, was het een mens en geen boze geest, bleef het echter drijven, dan was het bewijs geleverd dat het een verbond met de duivel had. In enkele gevallen waren er mildere godsoor delen. wanneer men twijfelde, waarbij de mogelijkheid groot was, dat men de dans ontsprong, zoals bijvoorbeeld de „heksen- waag" te Oudewater, waar de verdachten ge wogen werden en in de meeste gevallen het gewicht normaal zijnde, werden vrijgespro ken. Het geloof aan heksen en tovenaars heeft tienduizenden onschuldigen de smarte lijkste dood doen sterven. Het was een zeer gevaarlijke tijd om in te leven. Dc pioniers. Men kan begrijpen welk een moed er no dig is geweest om dit bijgeloof openlijk te bestrijden. Er voor uit te komen, dat men niet geloofde in al die boze geesten en het op te nemen voor zogenaamde heksen. De strijd aan te binden tegen allen, waaronder machtige heren, die er wel in geloofden en de bestrijder beschuldigden van ketterij en wat al niet meer, ja, zelfs meenden dat hij zelf een verbond met de duivel had. Zo zijn vele pioniers in dc strijd tegen het bijgeloof het slachtoffer van hun moed en de domme massa geworden. In ons land hebben wij ook zo'n grote pio nier gekend en wel de Amsterdamse dominee Herdenking iO-jarig bestaan Wi.K. te Wissenkerke Het accordeon-gitaar-orkesl „Willen is Kunnen" te Wissenkerke organiseert een feestavond ter herdenking van haar 10-jarig bestaan. Dit heugelijke feit zal, zo mogelijk, plaats vinden op vrijdagavond 31 januari in hotel „De Kroon" te Wissenkerke. Vele oud-leerlingen zullen zich de heer P. B. van Sprang uit Coes herinneren, die al meer dan 20 jaar op Noord-Beveland mu zieklessen komt geven op accordeon, mando line. banjo en het tegenwoordig zo geliefde instrument, de gitaar, 't Was ook de heer Van Sprang die in 1953 te Kamperland in groepsverband liet spelen tezamen met leer lingen van Kamperland en Wissenkerke. Zo werd dan W.I.K. opgericht en later in Wis senkerke voortgezet. Aan deze avond zullen ook de zusterver enigingen uit Goes medewerken. Het le ac cordeonorkest Animato en het Jeugdorkest, afgewisseld met schetsjes en solo-nummers. Wij hopen dat dit jubileum-concert voor een volle zaal zal mogen worden uitgevoerd Voor het programma en het verkrijgen van toegangsbewijzen zie men de advertentie in het nummer van volgende week. Balthasar Bekker, een geboren Fries en een buitengewoon ontwikkeld man met een kern gezond verstand. Hij is het geweest, die de moed opbracht om als eerste de strijd groots te beginnen. Weg betovering! In 1691 publiceerde hij een lijvig boek onder de titel „De Betooverde Wereld", waarin hij afrekende met al hel bijgeloof. Op felle wijze stelde hij alle onzin aan de kaak en natuurlijk had de publicatie van zijn boek een verschrikkelijke uitwerking. De ge moederen kwamen hevig in beroering. Zelfs grote en bekende mannen in ons land vie len hem heftig aan. Hij werd verdacht ge maakt, bespot, uit zijn ambt ontzet en wat al niet meer. Gelukkig werd het ergste hem bespaard: hij bleef in leven ook in weerwil van het feit, dat hij op zijn eerste boek nog twee nieuwe uitgaven liet volgen, die alle gericht waren tegen het gevaarlijke bijge loof. De tegenwerking en de aanvallen op zijn persoon bereikten een hoogtepunt, maar toen werd Balthasar Bekker, de pionier in de strijd tegen het bijgeloof, ziek en op 11 juli 1698 sleurde de pleuris hem naar het graf. Ongetwijfeld heeft deze grote, doch he laas niet meer Toekende, Nederlander een overwegend aandeel gehad in het verdwijnen van het bijgeloof, niet alleen in onze stre ken, maar ook ver daarbuiten. Tegenwoordig zal geen zonderlinge man of vrouw het le ven op de brandstapel eindigen en dat is voor een groot deel te danken aan Baltha sar Bekker en zijn medestrijders. Op dit ge bied is het duister doorbroken en staan we gelukkig in het licht. (Nadruk verboden). GEEF U ZELF EEN RUGGESTEUNTJE Want uw spaargeld is goed voor alles. Ga naar de: spaarbank waar men u o'ók gaarne van dienst is met andere bankzaken, zoals rekening-courant, deviezen voor uw reizen, kredieten, hypotheken en bemiddeling in effectenzaken. Meer dan 1000 banken en bijkantoren. De spaarbank met volledige bankservice. AANGESLOTEN BIJ DE COÖPERATIEVE CENTRALE RAIFFEISEN-BANK TE UTRECHT Kennis van vreemde culturen en tale wordt bevorderd. De wintertijd is een echte gezellige tijd voor hel uitleven van hobby's die men bin nenshuis kan beoefenen. Misschien behoort uzelf of anders misschien een van uw kinde ren wel tot de liefhebbers die postzegels verzamelen. Tot hen die deze liefhebberij niet beoefenen moet gezegd worden, dat men zich hierin niet dient te vergissen, want het postzegels verzamelen is zeker niet zin loos, doch heeft verschillende positieve kan ten. Terstond nadat in ons land de eerste post zegels werden uitgegeven, begon men ook met een echte verzamelwoede de gebruikte exemplaren op te sparen. Zelfs om een mooie collectie postzegels le verzamelen moet men zich organiseren en dat werd hier te lande direct begrepen, want de vereniging „De Philatelist" is even oud als de Nederlandse postzegel. Men moet nu eenmaal verzamelaar zijn van de kleine zegeltjes om ten volle de waar de van deze liefhebberij voor het leven te kunnen beseffen. Er zit een leerzame zijde aan die hobby, want men leert er de vreemd ste landen door kennen, hun staatslieden en kunstenaars, terwijl ook tal van nationale gebeurtenissen in de moderne tijd op een postzegel worden afgebeeld, al is het ook dikwijls op symbolische wijze. Zelfs dit laat ste is van grote waarde, want onze verbeel dingskracht en de zin voor kunst worden er door ontwikkeld. Al met al is nu de waarde van die miniatuur-betalingsbewijzen of dito schilderijtjes reeds voldoende aangetoond, zonder dat wij nog gesproken hebben over het voornaamste doel van een postzegelver zameling. Dat is ongetwijfeld gelegen in de ontspanning en de vreugde, die het bezit en de bezichtiging daarvan aan de liefhebbers bieden. Spoorslag tot studie. Jammer, dat ook aan dit nuttige vermaak voor jong en oud in zoveel opzichten af breuk wordt gedaan. Het verzamelen van postzegels is kostbaar geworden sinds men ontdekt heeft dat zelfs gebruikte exempla ren een gewild handelsartikel zijn. Daarom is het bijeen brengen van een algemene ver zameling bijna niet meer te betalen. Tenmin ste als men werkelijk naar een zekere waar devolle collectie streeft. Daarom beperken de meeste filatelisten zich tegenwoordig al tot één of enkele landen. Meestal zoekt men dan een corr esp on d en ti e-a clres in het vreem de land, welke zegels men begeert en er wordt dan een ruilhandel gedreven. Men merke hierbij op het waardevolle scheppen van internationale contacten, waardoor ta lenkennis wordt gekweekt en oog voor idee- en en cultuur in andere landen. Op deze wij ze worden er prachtige collecties postzegels bijeengebracht. Ook in andere richting heeft de speciali satie in het verzamelen van postzegels zijn intrede gedaan. Zo vindt men filatelisten met albums vol zegels, waarop alleen ge bouwen voorkomen uit alle delen van de wereld. Sommige verzamelaars breiden hun hobby uit tot een nadere studie van bouw stijlen of de gebouwen zelf en vermelden hun resultaten dan in het kort bij elke ze gel. Een enorme kennis wordt op deze wijze verzameld. Anderen beperken zich tot een collectie dier-postzegels of tot klederdrach ten. Allerlei variatie is hier mogelijk en naar gelang men over meer speurzin beschikt kan men de verzamelingsopgave nog moeilijker Volledigheid. De laatste tijd wordt er veel aandacht be sleed aan postzegels van pas ontstane lan den, zoals Marokko, Congo, Algerië, Maleisië enz. Dit zijn nieuwe staten en men leeft dan in de hoop de uitgave van nieuwe exempla ren te kunnen bijhouden om zo een volledi ge collectie te krijgen. In die drang naar volledigheid ligt nu de sport. Het is de ingeboren begeerte van de mens om nu juist iets meer of iets anders te be zitten dan zijn omgeving. Zo bestaat er ook bij filatelisten een soort competitie om de eerste plaats. Naarmate een collectie volledi ger wordt en dus waardevoller, stijgt de be zitter daarvan op de sociale ladder in het rijk der postzegelverzamelaars en wordt zijn naam met eerbied uitgesproken. Vanzelf sprekend heeft dit streven naar een ereplaats onder dc filatelisten de prijs van meer zeld zame exemplaren omhoog gedreven. Is het dan wonder dat de zeldzaamste postzegel voor niet minder dan 35.000 dollar werd geveild, toen hij in 1922 eens onder de hamer kwam? Dit is een exemplaar uit Brits Guyana. Men noemt dit zegeltje het laatst overgebleven exemplaar van een kleine hoe veelheid, die in 1856 uil nood in Georgetown werd gedrukt, omdat men te lang moest wachten op een zending nieuwe zegels uit Londen. Er staat een driemaster op afgebeeld, die op rood papier werd gedrukt. Momenteel moet dit zo fel begeerde zegeltje zich er gens in Amerika bevinden. Dc boterham. Het mag in zekere zin een gelukkige om standigheid worden genoemd, dat uit de verzamelwoede zich een postzegelhandel heeft ontwikkeld. Immers nu verdienen er duizenden in de wereld een boterham mee. Toch blijft het te betreuren dat zich daar mee ook de postzegelverzamelaars hebben gescheiden in twee groepen: de professionals en de amateurs. De laatsten zijn het talrijkst gebleven, ook al moeten zij zich er dikwijls aanzienlijke financiële offers voor getroosten. Met waardering voor de bemiddelende functie van de officiële postzegelhandel wil len wij die amateurs aanmoedigen en ande ren opwekken om bij de jeugd het verzame len van postzegels le stimuleren. Het is een leerzame, gezellige bezigheid, die in het ge zin kan worden verricht. Er worden contac ten door gelegd met vreemde landen; zelfs zijn er huwelijksbanden door gesmeed. Het belangrijkste is echter dat op deze wijze vriendschapsbanden worden gekweekt tussen de volkeren. Men gaat vreemde cul turen begrijpen en waarderen, waardoor een schakel wordt gelegd in de keten, die vol keren in duurzame vrede moet verbinden en die nog steeds op zovele plaatsen is gebro ken. (Nadruk verboden). NNP - Verscheidene fabrieken in de Verenigde Staten werken op het ogenblik onder leiding van het Boeing-concern aan het Dyna-Soar-project. De Dyna-Soar is een ruimtevoertuig, dat volgens de Amerikanen het T-fordje van de ruimte moet worden. Het houdt het midden tussen een raket en een zweefvliegtuig. Wie het toestel mocht aanschouwen hetgeen dank zij de scherpe veiligheidsmaatregelen wel ondenkbaar zal zijn zal schrikken van het monsterlijke uiterlijk. De Dyna-Soar, of officieel „X-20" lijkt op een mislukte kruising tussen een uit zijn krachten gegroeide rog en een walvis. De afgeplatte neus loopt uit in een visse- romp, welke als het ware boven op de vleu gels zit geplakt. De grote, driekante vleugel loopt nog verder door in twee enorme staart vinnen. Dit bijna elf meter lange monster zal geheel zwart worden gespoten. De Dyna-Soar moet gelanceerd door een raket in een baan om de aarde wor den gebracht. Daar moet het vervolgens met een snelheid van tegen de dertigduizend ki lometer per uur blijven rondcirkelentot de piloot het genoeg vindt. Dit is het bij zondere van het ontwerp. Het moet het eer ste ruimtevoertuig worden, dat door de pi loot zelf veilig naar de aarde kan worden teruggebracht, en dat ook in de ruimte kan worden bestuurd. De problemen, welke hiervoor moesten worden opgelost, waren enorm. Allereerst moest een navigatiesysteem worden uitge dacht, waardoor de piloot steeds kan welen waar hij zich met zijn zwarte ruimte-Ford bevindt. Om te landen moet de bestuurder remraketten in werking stellen. Het toestel duikt terug in de atmosfeer om verder als een supersonischzweefvliegtuig een lan dingsbaan te zoeken. De hitte, welke tijdens deze tocht door de dampkring moet worden overwonnen, is enorm. Voor de navigatie is een nieuw elektro nisch brein ontworpen, dat de piloot steeds voorspelt hoe hij zijn ruimte-Ford moet be sturen. Dat sturen in de ruimte gebeurt door kleine raketjes, die het toestel in een be paalde richting draaien. Voor de tocht dooi de dampkring, waar de lucht dikker wordt, kan de piloot de gewone roeren gebruiken. Het elektronisch brein zorgt er voor, dat iedere beweging van de stuurknuppel juist wordt vertaald en wordt aangepast aan snel heid en luchtweerstand. Geheel nieuwe metalen en stoffen wor den toegepast om de enorme hitte te kun nen doorstaan. De huid zal worden gemaakt van Rene 41, een metaal, dal ook wordt ge bruikt in het laaiende binnenste van straal motoren. De neus, die een temperatuur van maar liefst vierduizend graden Celcius te verduren zal krijgen, zal worden bedekt met een Zirkoniumverbinding. De Dyna-Soar moet eind van dit jaar wor den beproefd. De Amerikanen zijn bang, dat anders de Russen ook op dit punt voor zul len zijn. Een bemand ruimtevoertuig, dat zelfstandig kan manoeuvreren, heeft grote militaire betekenis. Het kan dienen als on derscheppingsbasis voor vijandelijke raket ten, als aanvalsbasis en als verkenningsmid del. In de Dyna-Soar zijn de modernste technische snufjes en het vernuft van tien tallen topgeleerden bijeen gebracht. Toch is het toestel in feite nog zeer primitief. Maar wel degelijk, precies zoals de T-Ford des tijds. (Nadruk verboden). Mensen spelen met de tijd Wanneer we zo eenmaal in het jaar in onze oliebollen happen en het glas heffen, wanneer de klok twaalf zal gaan slaan, dan weten we, dat het nieuwe jaar zijn intrede doet. Omdat we er niet verder bij naden ken, is het voor ons gevoel, alsof op dat tijd stip het nieuwe jaar er is voor de gehele we reld en voor alle mensen Maar er zullen er onder u zijn, die ook bij de laatste jaarwisse ling daar even over hebben nagedacht en tot de conclusie kwamen, dat hel ingaan van dat nieuwe jaar slechts gold voor een kleine groep mensen op aarde, waarbij wij in Ne derland nu toevallig ook behoorden. Voor de Amerikanen was het toen op dat moment nog 31 december 1963 en zij troffen de voor bereidingen om de jaarwisseling te gaan vie ren, maar waren er nog lang niet aan toe. En geruime tijd voor ons, toen wij nog op de middag van de laatste dag van het jaar leefden, vierden mensen in Azië al luidruch tig het nieuwe jaar. Als je er goed over na denkt is het eigenlijk maar raar! Maar het is nu eenmaal zo, dal het nieuwe jaar en elke nieuwe dag de aarde vanuit het oosten verovert en daar doet ze 24 uur over. Waar de datum verspringt. Een nieuwe dag begint op de datumgrens, een denkbeeldige lijn van de noord- naar de zuidpool, die ongeveer samenvalt met de meridiaan ISO graden oost (en west) van Greenwich, die door de Stille Oceaan loopt in een gebied waar dus geen mensen wo nen, want in een bevolkte streek zou zo'n datumgrens allerlei praktische moeilijkheden met zich meebrengen. Nu hebben er alleen de zeelieden last van, die de Stille Oceaan bevaren. Vaart hun schip van Azië naar A- merika, dan moeten zij een dag dubbel tel len, is hun koers oost-west, dan dienen zij een datum over te slaan. In het logboek van een schip, dat de Pacific heeft doorkruist, zal men altijd óf een dag tweemaal gedateerd of een overgeslagen datum aantreffen. Het beroemde boek van Jules Verne, dat de wereldreis van Phileas Fogg beschrijft, dankt zijn bestaan aan dezelfde omstandig heid: Phileas Fogg reisde in oostelijke lich ting om de aardbol. Hij zag daardoor de zon één keer vaker opgaan dan de mensen in Londen, met wie hij zijn weddenschap had gesloten en daardoor was hij toch nog op tijd terug, hoewel hij zelf eerst dacht, de wedstrijd te hebben verloren. Tijdzones. De verdeling van onze aardbol in door meridianen (lengtegraden) begrensde tijd zones, brengt op het gebied van de tijd nog een merkwaardig verschijnsel mee voor de- geen die zich op een van de beide polen zou bevinden. Iemand aan de noordpool wij kiezen deze maar, omdat hij voor ons tenslotte het dichtst bij huis is, maar voor de zuidpool geldt natuurlijk hetzelfde kan. wanneer hem naar de tijd wordt gevraagd, antwoorden wat hem goeddunkt. Hij kan zeggen: „tien minuten over half zeven", of „vijf minuten over drie". Hij kan vinden dat het kwart over elf in de ochtend is, of half tien in de avond. Hij heeft altijd gelijk, want aan de pool komen alle meridianen samen.... Het onbetrouwbaarste horloge loopt daar ge lijk, zelfs al staat het stil. Prof. mr. dr. G. van den Bergh maakt in zijn boek „Aarde en wereld in ruimte en tijd" zelfs melding van de mening, die eens heeft geheerst, dat men aan de pool een ver jongingskuur zou kunnen ondergaan, door steeds maar in een kringetje om het geogra fische poolpunt te blijven lopen aan de noordpool met een bocht naar links, aan de zuidpool met een bocht naar rechts. Men zou dan immers „tegen de tijd inlopen" en dus de maanden en jaren (als men het maar lang genoeg volhield) van achteren naar voren moeten tellen en zo vanzelf weer jong wor den! We weten niet of iemand het ooit ge probeerd heeft! Tijd en aarde. De lijd een dVerpeinzing op oudejaars avond voert ons wel ver. Het blijkt een begrip, dat zeer sterk aan onze aarde, aan onze nietige planeet is verbonden. Die con clusie is juist, mits we beseffen, dat onze tijd-indeling is gebaseerd op de kringloop van de aarde om de zon. Zou ons hele mens dom plotseling en massa worden overge plaatst naar een andere planeet, met een van de onze verschillende omlooptijd om de zon voor het gemak blijven we maar in ons eigen zonnestelsel dan zouden wij ge dwongen zijn, een andere tijdsrekening aan te schaffen. Op een planeet, die, laten we zeggen een tweemaal zo grote baan heeft als de aarde, zou het „jaar" tweemaal zo lang zijn als het jaar dat wij hier kennen. Ook de „maanden" en do „dagen" zouden tweemaal zo lang zijn als onze maanden en dagen op aarde. Maar een mensenleven (hier volgens statis tieken ongeveer 70 jaar) zou daarginds maar 35 jaar duren althans gemiddeld, want zeer krachtige mensen zouden daar best de 50 jaar kunnen halen en dan nog krasse grijsaards zijn, die de krant nog steeds zon der bril lezenHet voordeel zou natuur lijk zijn, dal we op ons derde jaar al met „aap, noot. Mies" zouden kennismaken en op ons tiende jaar al volwassen zouden zijn. Laat ons eindigen met deze tijd-fantasie, want zij kan nog uitgebreid worden voort gezet, zo lang, dat zij een aanslag zou gaan plegen op een der kostbaarste van al uw be zittingen: de tijd! Want de tijd is in cén op zicht egoistisch en onsportief: hij staat ons nooit stil, ofschoon wij toch vandaag wel even bij de tijd hebben stilgestaan (Nadruk verboden).

Krantenbank Zeeland

Noord-Bevelands Nieuws- en advertentieblad | 1964 | | pagina 4