net meisje 150 jaren geleden Foto P. v.d. Linde 't Jantje van Alles H.H. ADVERTEERDERS Met ingang van zaterdag 15 juni a.s. zal ons blad wederom in het bungalowdorp „De Banjaard" huis aan huis verspreid worden. Deze verspreiding geschiedt we kelijks tot aan het einde van het seizoen. Wilt u de vakantiegangers aldaar berei ken, dan is de eenvoudigste, goedkoopste en doeltreffendste oplossing: een adver tentie in dit blad. Het is een bewezen feit, dat zowel de Hollandse als buitenlandse vakantiegan gers de advertenties met aandacht lezen en er op reageren. Profiteert-ook u hiervan De uitgever. „Welkom, Majesteit, in het Vaderland" „Wat zal de zesde spruit van zulk een voorbeeld leren" 30 november 1813. Op het kou de strand van Scheveningen is het zwart van de mensen. Het zijn niet alleen visserslui uit Seheve ningen zelf. Geheel Den Haag is uitgelopen. De mensen turen al len naar de zee, waar aan de kim een schip is verschenen. Een Engels schip. Een oorlogs schip. Zo nu en dan rolt de don derslag van een kanonschot over het water. Het Engelse fregat komt steeds dichter bij. Op het strand en op de toppen van de duinen staan steeds meer mensen. Even buiten de branding blijft het schip, H.M. „The Warrior", lig gen. Een sloep wordt gestreken, bemand met matrozen in gala uniform. De staatsietrap wordt langszij geplaatst. Vanaf het oor logsschip daalt langzaam een man de trap af. Onder de mensen op de wal ontstaat grote beroering, want al zou niemand deze man herkennen, allen weten het. Die éne man kan alleen maar zijn: Willem Frederik van Oranje Nassau Mislukt bewind. Koning Willem I was de zoon van stadhouder Willem V en prin ses Wilhelmina van Pruisen, de zuster van koning Frederik II. Bij zijn geboorte leek het er zoals uit dit artikel wel zal blij ken in de verste verte niet op dat hij nog eens een koningskroon zou dragen al was zijn vader erf stadhouder en hijzelf de oudste zoon. De kinderen van de stad houder, de oudste prinses Louise, en de beide zoons prins Willem en prins Frederik, kregen een grondige opvoeding. Niet dat va der Willem zulk een streng heer was, we zouden haast zeggen: he laas niet, maar omdat moeder „Willemijntje" een hoe kan het ook anders echt pruisische ma nier van leven en dus ook van opvoeden had. Het woord Prui sisch heeft voor ons een onaange name klank. Daarom moet met een worden vastgesteld, dat prin ses Wilhelmina een verstandige, flinke en rechtschapen vrouw was. In tegenstelling tot haar echtge noot, de apatische en besluiteloze stadhouder, was zij actief en vast besloten. Zij was echter beschei den genoeg om te weten waar haar plaats was. Nimmer stond zij op de voorgrond. Slechts na Goejan- verwellesluis, of eigenlijk al door haar onderbroken reis naar Den Haag, liet zij uitkomen, welk een persoonlijkheid zij was. Aan het mislukken van het bewind van Willem V droeg zij dan ook aller minst schuld. Erfprins Willem kreeg dus een deugdelijke oplei ding. Bekwame lieden werden aangetrokken om hem alles te leren wat voor hem nodig werd geacht. Plet studieprogramma was nogal uitgebreid. Veel vrije tijd viel er niet af. Voor Willem niet zo zeer een bezwaar. Hij was leer gierig. „Hij wil alles weten", zei zijn moeder niet zonder trots. Maar Willem was ook gesloten, bij het stugge af. Maar vertelt niets voegde moeder Wilhel mina er altijd spijtig aan toe. De zoon ging aanvankelijk rech ten studeren. Zijn „Leidse tijd" heeft echter maar een jaar ge duurd. In juni 1790 werd hij gou verneur van de militaire academie (e Breda. Op 18-jarige leeftijd - 24 augustus van dat zelfde jaar - kreeg hij de rang van generaal bij de Staatse troepen. Een Erfprins moest nu eenmaal een militaire loopbaan hebben. Hij werd echter ook lid van de Raad van State. Een jaar later huwde Willem met Prinses Wilhelmina, dochter van Frederik van Pruisen. Uit het hu welijk werden vier kinderen gebo ren. Eén zorgeloze tijd heeft de jonge Willem niet gekend. Ploe ouder hij werd, des te meer begon hij te beseffen, hoe hachelijk de positie van Oranje was in een land, verdeeld in twee partijen en meer en meer onder invloed ko mend van de geest der Franse revolutie. Verzet tegen de Oligarchie der patriciërs, weinig belangstelling voor leger en vloot, een zucht tot geld verdienen ten koste van alles bij de rijken, geheime handel op de jonge staat Amerika en daar door moeilijkheden met Engeland; allemaal problemen, waaraan de. regering, en dus ook de Stadhou-" der, het hoofd moest bieden. In ternationale verwikkelingen leg den handel en koopvaart stil. De zee-oorlog met Engeland kostte handen vol geld. Ons volk ver armde. Daarbij kwam, dat de Hertog van Brunswijk, voormalig voogd van Willem V, een te grote invloed op zijn slappe pupil had. En déze Pruis was nu niet zo erg geliefd. Het ongenoegen van de natie kwam op het hoofd van de Stadhouder neer. Een felle laster campagne woedde onafgebroken tegen Oranje. Plierin werd ook Willem. Frederik betrokken. „De vierde Willem was gebult, doch zagt van aard, De vijfde is voor 't land geen oliekoek meer waard, Wijl hij zich door een mof zo schandelijk laat regeren. Wat zal de zesde spruit van zulk een voorbeeld leren?" Willem zelf had reeds een ant woord gegeven op de laatste zin van dit schotschrift. Frankrijk, dat in de strijd tegen de Pruisen en Engeland de tegenstanders van Oranje steunde, viel onder Du- mouriez ons land binnen. Bij Neerwinden in 1793 werden de „bevrijders" echter verslagen. Tij dens de veldslag onderscheidde de jonge generaal zich bijzonder. De partijstrijd tussen de Patriotten en Prinsgezinden werd intussen steeds heftiger. Willem V had zijn zetel al in Nijmegen gehad. Na dat Prinses Wilhelmina werd aan gehouden op haar reis naar de residentie bemoeide Frederik II zich met de zaak. Een Pruisisch leger herstelde in 1787 de Stad houder in al zijn rechten. Vele Patriotten vluchtten naar Frank rijk en begonnen van daaruit tegen de Oranjeregering te ageren. Ondanks Pruisisch optreden en ondanks de duidelijke Oranjege zindheid van het gewone volk - Kaat Mossel - nam de Franse in vloed toe. En hetgeen de Fransen in 1793 niet gelukte, slaagde wel in 1795. In januari van dat jaar werden de „Bataven" verlost van „de tirannie van het huis Oranje". Zondagmorgen, 18 januari verliet Prinses Wilhelmina ons land, haar schoondochter en kleinzoon - de latere Koning Willem II meene mend. Ook de Stadhouder en zijn zoons betraden dezelfde dag het schip, dat hen naar Engeland voerde. Tussen Londen en Berlijn. In Engeland aangekomen be rustte Willem V in zijn lot. On danks aandrang van zijn gemalin en zijn beide zoons ging de Stad houder in het begin niet tot daden over. Hij vormde geen regering in ballingschap, noch ontwierp hij plannen voor een eventuele terug keer. Het enige wat hij deed was brieven schrijven aan de gouver neurs in de vele Nederlandse ko loniën. Hierin werd geadviseerd de Engelsen als beschermers te beschouwen tegen een mogelijke Franse invasie. Engeland maakte snel gebruik van deze adviezen. Nimmer werden, hoewel aldus was afgesproken, na 1813 alle Ne derlandse bezittingen teruggege ven. Later werd in Duitsland, onder leiding van Prins Frederik, een Nederlands leger opgericht, het z.g.n. „Rassemblement van Osna- brück". Toen Koning Frederik II van Pruisen de Bataafse republiek erkende, werd deze krijgsmacht ontbonden. De prinselijke opper bevelhebber ging weer terug naar zijn ouders. Daarna nam hij dienst in het Oostenrijkse leger. Hij streed in Noord-Italië tegen de Fransen. Ten gevolge van een op gedane verwonding stierf deze om gelukkige en eenzame prins in 1799 te Padua Erfprins Willem - die Pruisisch- gezind was - verliet eveneens het ouderlijk huis „Hampton Court" en ging met zijn gezin naar Ber lijn. Daar werd zijn tweede zoon, Frins Frederik, geboren. Vandaar uit zou Willem voet aan wal zet ten op Nederlandse bodem. Onder de Russische en Engelse troepen, die in 1799 bij Callants- oog voor een invasie aan land gingen, waren namelijk ook 5.000 Nederlandse soldaten. Den Helder werd veroverd, de Bataafse vloot bij Texel tot overgave gedwon gen, Daendels' strijdmacht werd verslagen. Egmond, Bergen en Alkmaar bevrijd. Prins Willem hield zijn plechtige intocht in Alk maar. Bij Castricum leed het in vasieleger een nederlaag en de Prins ging via Engeland weer te rug naar Berlijn. Ook de Stadhou der begaf zich met zijn gezin naar Duitsland. In 1802 vestigde het gezin zich in Oraniënstein, bij Dietz aan de Lahn, in het oude Nassau. Het leek alsof de Oranje- familie daar, ver verwijderd van politiek rumoer, de rest van het leven in stilte zou slijten. Erfprins Willem Frederik werd nu Graaf van Buren. Hij vulde zijn tijd met het besturen van de nieuwe Duit se gebieden, welke Oranje had ontvangen als vergoeding voor de bezittingen, welke in Nederland waren verloren gegaan. Hij toon de hierbij zijn kwaliteiten als be stuurder. Misbruiken nam hij weg, hervormingen voerde hij in. Het was in die tijd echter on denkbaar om te doen alsof de nieuwe heerser van Frankrijk - Napoleon - niet bestond. Trou wens. de nieuwe Duitse bezittin gen waren een geschenk van Napoleon door de Erfprins - in 1802 - tijdens een officieel bezoek aan Parijs zelf in ont vangst genomen. In deze kwestie toonde de Stadhouder zich voor het eerst standvastiger dan zijn zoon Nimmer heeft Willem V enig contact gehad met de „overweldiger der vrije volken". Niettegenstaande zijn Parijs be zoek nam de Prins weer dienst in het Pruisisch leger. Als luitenant- generaal vocht hij mee bij Jena en Auerstadt. De Pruisen werden verslagen en de Prins geraakte in gevangenschap. Op erewoord werd hij weer vrijgelaten. De Prins trad echter niet toe tot het Fransgezinde Rijnverbond. Napo leon was woedend en nam Oranje al zijn Duitse bezittingen af. Dieptepunt. Dit was een grote slag voor de Prins. Hij was zeer gehecht aan zijn grondgebied. Een toestand van geestelijke inzinking volgde. Pruisen was verslagen, Engeland ver verwijderd. 1806 is een zwarte bladzijde in het jaartallenboek van de latere Koning Willem I. In dat jaar schreef hij een brief aan Napoleon, waarin hij zijn strijd onder Pruisische vaandels veront schuldigde. Hij stelde deze daad als „noodgedwongen", zijnde af hankelijk van de Koning van Pruisen Napoleon bleef vijandig. Toen ging de Prins nog verder. Er volgden meer brieven. Willem schreef Napoleon zelfs, dat „al zijn hoop voor de toekomst op de keizer der Fransen was geves tigd". Dat hij door zijn houding de toorn van zijn moeder op de hals haalde, behoeft geen betoog. Wil helmina wilde liever naar Enge land terugkeren. In Duitsland bleef van enige zelfstandigheid niet veel meer over. Al hoewel na het aftreden van William Pitt de stemming in de Engelse rege ring niet zo erg Oranje-gezind nieer was, om welke reden Wil lem V destijds ook het Britse eiland had verlaten. In Duitsland heerste bovendien grote verwarring. Iedereen vlucht te voor de Franse legers. De echt genote van de Prins was met haar kinderen naar Silezië uitgeweken. Haar man vond haar terug in Köslin. Nieuwe beproevingen werden het prinselijk gezin niet bespaard. Eerst werd een leven loos kindje geboren, daarna stierf op 6-jarige leeftijd het dochtertje Pauline. Napoleon bleef Oranje slecht gezind. Toch kon de Prinsjzich in Öost-Duitsland min of meer hand haven. Zijn oude geest van verzet herleefde. Willem trachtte de koning van Pruisen te bewegen zich bij Oostenrijk aan te sluiten tot een nieuwe poging om weer stand te bieden aan Frankrijk. Ook Engeland zou steun verlenen. Oostenrijk ging echter te vroeg tot de aanval over. In de slag bij Wagram werden de Oostenrijkers verslagen. De prins die meevocht, kreeg een beenwond. Willem Fre derik werd benoemd tot generaal der artillerie van het Oostenrijkse leger dat niet meer bestond. Leve de koning! Met een variant op een veel ge bruikte leuze in de tweede wereld oorlog, zou men kunnen zeggen: Napoleon wint in Europa op alle,., fionten. Minder dan ooit was er kans, dat de titel „Erfprins" voor Willem zou worden gehonoreerd. Inmiddels leefde het Stadhouder lijk gezin in betrekkelijke rust. Willem V was reeds in 1806 te Brunswijk overleden. De oude Wilhelmina woonde in Berlijn of - in de zomer - op het kasteel Schönhausen. De gemalin van de Erfprins kreeg op 9 mei 1810 weer een dochtertje: Marianne. De oude Prinses Wilhelmina had nimmer afgelaten om de be langstelling van haar oudste zoon voor het vroegere vaderland le vendig te houden. Zij lette daarbij scherp op de gebeurtenissen in Europa. De mislukte tocht van Napoleon naar Rusland gaf haar en vele anderen, nieuwe hoop. Opstand in Pruisen, Oostenrijk, Zweden (Bernadotte), Silezië, Bohemen en Brandenburg Toen de zoon Willem - het was reeds voorjaar 1813 - nog zei: „Wat Holland betreft, als ik het recht beschouw, vind ik het nog wat te vroeg om Ons nu reeds daarmee bezig te houden", repte zij reeds aarzelend en uiterst tactvol, over een koningschap Leipzig gaf de doorslag. Wilhel mina trof maatregelen. Haar zoon ging naar Londen, waar reeds de kleinzoon zich bevond. Uit eigen middelen, juwelen, schilderijen en vaste goederen waren het onder pand, werd geld bijeen geschraapt voor de vorming van een Neder lands leger. Het ging er nu om: hoe denkt het Nederlandse volk er zelf over? Het bleek, dat in Holland het O- ranjevuur nimmer was uitgeblust. Altijd had het doorgesmeuld. De wervelwind, welke de Kozakken naar ons land voerde, deed het Oranjevuur weer hoog oplaaien. Het gewone volk tooide zich met de zo geliefde kleur. Maar ook enkele vooraanstaande lieden be seften, dat Holland zélf de keuze moest doen vóórdat de grote mo gendheden voor het land zouden kiezen. Drie mannen wisten pre cies wat er moest gebeuren. De Prins van Oranje zoeken. Ja, zoe ken, want men wist niet eens waar Willem zich bevond. Men trof de Prins in Londen. Willem reageer de onmiddellijk. Op 26 november 1813 scheepte hij zich in op het oorlogsschip „The Warrior". Op 30 november stapte hij over in de sloep, welke hem naar het Scheveningse strand bracht. De eerste Nederlander, die hem be groette, was schipper Johannes van der Duyn: „Welkom majes teit in het vaderland De prins werd op een wagen gehesen. Schipper Pronk, de man die in 1795 van de vader afscheid had genomen, beleefde nu het mo ment, dat hij de zoon zag terug keren. Hij zat te paard, een reus achtige oranje sjerp tooide zijn borst. De Scheveningers waren niet meer te houden. De wagen werd het strand opgeduwd. De paarden behoefden niet te trek ken. De Scheveningseweg werd één triomftocht. Het volk gaf het ant woord op de voorzichtig gestelde vraag van moeder Wilhelmina. Het antwoord was één kreet: „Leve de Koning!" In Den Haag aangekomen reed Willem naar de Kneuterdijk. Naar een particulier adres: Kneu terdijk 8. Daar stopte het rijtuig; de Prins stapte uit en ging het huis binnen Binnen zat een man. Reuma- thiek had hem aan de stoel gebon den. De Prins ging op hem toe en drukte de hand van de man, die sinds 1795 maar één wens had: Hoe worden we weer van de Fransen verlost. Die maar één regeringsvorm kende: Een rege ring onder het Huis van Oranje. Gijsbert Karei van Hogendorp. (Nadruk verboden). (Wordt voortgezet). BURGERLIJKE STAND Wissenkerlce Geboren: 9 mei. Jan Marinus, z.v. Lourus van der Moere en Jan na J. de Vos. 12 mei: Maria Tan- neke, d.v. Pieter van der Maas en Leuntje C. Tollenaar. 13 mei: Aart Adriaan Dirk, z.v. Maarten D. de Smit en Dirkje J. Kramer. 21 mei: Abraham Jan, z.v. Willem Balkenende en Grietje M. de Mol. Ondertrouwd: 8 mei: Cornelis Maarten Hoogerheide, oud 29 jaar won. te Wissenkerke en Lauweri- na Adriana Zonnevijlle, oud 19 jaar, won. te Heinkenszand. 16 mei: Joost Jan Schouwenaar, oud 25 jaar, won. te Kattendijke en Maria Wilhelmina de Haze, oud 22 jaar, won. te Wissenkerke. Getrouwd: 2 mei: Jan Johan Rietveld, oud 22 jaar, won. te Rot terdam en Maatje Tannetje Bus- traan, oud 22 jaar, won. te Wis senkerke. 2 mei: Adriaan Marinus Jasperse, oud 27 jaar, won. te Kortgene en Anna Leuntje Ver linde, oud 20 jaar, won. te Wis senkerke. 9 mei: Jan Adriaan Schrijver, oud 23 jaar, won. te 's-Heer Arendskerke en Cornelia Neeltje Versluis, oud 20 jaar, won. te Wissenkerke. Overleden: 6 mei: Janna Dina de Regt, oud 78 jaar, won. te Wis senkerke Kortgene Geboren: 2 mei: Jannetje Maria A. d.v. Jozias Siereveld en van Tannetje Coppoolse. 5. mei Forra Cornelia, d.v. Hubrecht J. Mol en van Johanna S. Slabbekoorn. 10 mei: Pieternella Adriana, d.v. Jacob van Dalen en van Hendrika van Liere. 15 mei: Marius Johan, z.v. Marius "van der Maas en van Maatje A. Dalebout. 21 mei: Jan Cornelis, z.v. Nicolaas Heijstek en van Catharina A. de Smit. 24 mei: Jacobus Antlionie P., z.v. Paulus van Belzen en van Adriana C. P. de Kam. Ondertrouwd: 13 mei: Pieter Postma, 23 jaar te Rotterdam en Magdalena Hoogerheide, 21 jaar. 14 mei: Mattheus Jan Fokke, 23 jaar, te Goes en Dina Lena Welle- man, 21 jaar. Getrouwd: 29 mei: Pieter Post ma, 23 jaar, te Rotterdam en Mag dalena Hoogerheide, 21 jaar. Overleden: 5 mei: Anthonia M. Karreman, 76 jaar, echtgenote van Marinus Hollestelle. 5 mei: Janis Alêbregtse, 84 jaar, echtge noot van Pieternella Hollestelle. 7 mei: Marinus Tazelaar, 63 jaar, echtgenoot van Adriana Moerman. 8 mei: Jocob Geelhoed, 71 jaar, echtgenoot van Maria M. Verburg. 24 mei: Neeltje L. van Gilst, 62 jr., echtgenotevan Jozias de Waard. 27 mei: Johanna de Looff, 80 jaar, weduwe van Pieter Holle stelle. 28 mei: Adriana Gabriëlse, 80 jaar, echtgenote van Maarten Huibregtse. Vliegerpakketteri vliegerpapier, haspels, touw Boekhandel Markusse Wissenkerke PREDIKBEURTEN voor zondag 9 juni 1963 Ned. Herv. Kerk Kortgene 10 uur ds. Van Woerden en 2.30 uur ds. Willekes. Ned. Herv. Kerk Ceersdijk 10 uur ds. Koole en 2.30 uur de heer Kraak. Ned. Herv. Kerk Colijnsplaat 10 uur ds. Visbeek en 2.30 uur ds. Dijkmeijer. Ned. Herv. Kerk Kamperland 9 30 uur ds. Theunisse van Middel burg en 2.30 uur ds. Metselaar van Goes. Ned. Herv. Kerk Wissenkerke 10 uur de heer Kraak en 2.30 uur ds. Koole. Ned. Herv. Kerk Kats 10 uur ds. Dijkmeijer en 2 uur ds. Visbeek. Geref. Kerk Wissenkerke 10 uur leesdienst en 2.30 uur ds. Jansen van Goes. Geref. Kerk Colijnsplaat 10 en 2.30 uur ds. Van Rheenen. Geref. Kerk Geersdijk 10 en 2.30 uur ds. Van Aller. Geref. Kerk Kamperland 9.30 en 2.30 uur ds. Radder. Geref. Gem. Kortgene 10, 2.30 en 6 uur leesdienst. Geref. Gem. Kamperland 9.30, 2.30 en 6 uur leesdienst. R.K, Kerk Banjaard H. Mis om 9 uur in bungalow Kwikstaartenlaan 1. Zondagdienst artsen Dit weekend doen dienst dok ter Janssen, tel. (0110S) 319 en dokter Bruynzeel, tel. (01107) 3 18. Met droefheid geven wij kennis van de ge boorte van een leven loos dochtertje. C. Anthonisse. C. C. Anthonisse - Filius. Wim. Leni. Kortgene, 6 juni 1963. Prinsenweg 2. Enige en algemene kennisgeving Hiermee vervullen wij de treurige plicht u kennis te geven van het plotseling overlijden van onze geliefde va der, behuwd- en groot vader Pieter de Wit (wedn. van Geertruida Marcusse), op de leeftijd van ruim 82 jaar. Namens de familie A. P. de Wit en kleinkinderen Colijnsplaat, 3 juni 1963. De begrafenis heeft plaats gehad op don derdag 6 juni 1963. Kleurenkaarten van het Veerse Meer Boekhandel Markusse Wissenkerke Voor de zeer vele blijken van deelneming, ontvangen na het overlijden van onze lieve vrouw, moeder, behuwd- en grootmoeder Neeltje Lien tje de Waard geboren Van Gilst, betuigen wij onze hartelijke dank. Inzonderheid dokter Klein Wassink voor de medische hulp en zuster Van Exel voor de liefdevolle verpleging aan haar bewezen. Familie J. de Waard. Colijnsplaat, juni 1963. Voor de vele blijken van be langstelling, voor en bij ons huwelijk ondervonden, zeg gen wij, mede namens we derzijdse ouders, hartelijk dank. Tevens danken wij de auto bezitters voor het beschik baar stellen van hun auto. P. Postma M. Postma - Hoogerheide Colijnsplaat, mei 1963. Stempelkussens, postzegeldoosjes, stempelinkt Boekhandel Markusse - Wissenkerke In het tehuis voor zwakzin nige kinderen „Ipenoord" te Oostkapelle is plaats voor 2 KINDERVERZORGSTERS. Min. leeftijd 17 jaar. Ook «u- deren komen in aanmerking. Goed salaris, goede toekomst mogelijkheden. Aanbiedin gen Stichting „Verpleeg- en Rusthuizen Midden-Zeeland, Dam 73, Middelburg. Uit Oma's tijd. Alles te koop ge vraagd. Brieven aan postbus 4010 Rijswijk (Z.-H.). UW TR0UWDA6.... UW FOTODAG; VOOR 'N GESLAAGDE BRUIDSFOTO EN HUWEkUKSREPORTAOC Papegaaistraat 15-17 Goes, telefoon 67 83 Hechttangen, perforators, postzegelbevochtigers, sous- mains, vloeirollers, zelfink- tende datumstempels. Boekhandel Markusse Wissenkerke Modern en gezellig is ons tafelzeil met damas ten rug, slechts f 2.98 per m., plastic tafella kens f 1.25, glashelder plastic vanaf f 0.85 per meter. Korte Noordstraat 1115, Middelburg? telefoon 3733 Voor direct of later een gevraagd, van 's morgens 8 tot 's middags 2 uur Boekhandel MARKUSSE Wissenkerke

Krantenbank Zeeland

Noord-Bevelands Nieuws- en advertentieblad | 1963 | | pagina 2