NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
U kunt niet alles weten
31 augustus a.s.
(Nadruk verboden).
Een nieuwe wereld
op de zeebodem
yoot Iiju tatweltoaJ,
jd dat
No. 2796
Zaterdag 25 augustus 1956
59e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel. no. 308, Giro 32622
Abonnementsprijs I 2.00 per jaar Franco per post 3.50 Advertenties 6 cent per mm
hoopt hare koninklijke hoogheid prinses Wilhelmina haar 76e
verjaardag te vieren. Het is een groot voorrecht, dat „de oude
koningin", zoals de prinses in veler mond nog heet, op zo ho
ge leeftijd gekomen, deze dag in vrijheid temidden van haar
kinderen en volk mag vieren.
Al heeft hare koninklijke hoogheid zich dan vrijwel geheel uit
het publieke leven teruggetrokken, niet licht zal ons volk haar
koninklijk regiment vergeten, speciaal uit de dagen toen zij,
tengevolge van het optreden der duitse overweldigers, wreed
van haar land en volk gescheiden, op vreemde bodem moest
vertoeven. Vandaag, nu de vrijheid van landen en volken tel
kens opnieuw bedreigd schijnt te worden, willen wij ons deze
bittere oorlogsjaren in herinnering brengen. En wij spreken de
wens uit, dat het hare koninklijke hoogheid prinses Wilhelmi
na gegeven zal worden nog verschillende jaren in vrede te mid
den van haar familie en volk te leven.
Waar eens de golven klotsten, wuift het graan en verrijzen steden
(Van onze verslaggever)
EMMELOORD (P.A.) Wie van
het Kaïnpereiland komend bij Rarns-
pol de brug over rijdt en de Noord
oostpolder binnen gaat, zal niet aan
de indruk kunnen ontkomen, dat bij
een geheel nieuwe wereld betreedt.
Achter ons de oude wereld met de
poorten van de historische vestingstad
Kampen, de oude dijken met hun kron
kelwegen, vóór ons een onafzienbaar
uitgestrekt land, correct in kavels
verdeeld niet hier en daar splinter
nieuwe boerderijen, landbouwschuren en
arbeiderswoningen. Dwars door dit land
een moderne strakke, kaarsrechte auto
weg, die aan de horizon verdwijnt. Een
imposante aanblik die door de plotse
linge overgang van oud in nieuw een
onuitwisbare indruk maakt.
,,Over enkele tientallen jaren zal
Nederland vijf van die polders bezitten,
de Wieringermeerpolder, de Noordoost
polder, oostelijk Flevoland, zuidelijk
Flevoland en de Markerwaard, allen
gelegen rond het IJsselmeer en met
een gezamenlijke oppervlakte van niet
minder dan 225.000 hectaren vrucht
bare grond, dan zal Nederland met 10
percent van zijn bebouwbare opper
vlakte zijn verrijkt", vertelt onze leids
man. Een enorme aanwinst, veroverd
op onze erfvijand, de zee.
Al rijdende door het nieuwe land,
wordt het ons duidelijk, wat voor een
gigantisch werk hier werd verricht;!
Wij zagen reeds eerder het sluiten
van de dijk rondom oostelijk Flevo
land, de volgende polder die zal wor
den drooggemalen. Langzaam verrees
meter na meter de zware dijk uit het
water, terwijl een vloot van schepen en
grijpers ijverig in de weer was. Zo
wordt het te veroveren gebied afgeba
kend. Eens golfde ook binnen de dij
ken van de Noordoostpolder het water
en nu wuiven er de halmen en ver
rijzen de steden en dorpen, een nieuwe
wereld op de bodem van de zee.
Behalve voor de landarbeiders, die
bij de boerderijen wonen, zijn er ook
woningen voor de overige landar
beiders en voor de zogenaamde ver
zorgende bevolking. Hiervoor i s een
aantal woonkernen gesticht.
Volgens systeem.
Op grond van sociografische studies
zijn een centraal gelegen stadje (Em-
meloord) en 10 dorpen geprojecteerd,
die er in een kring omheen liggen
Bij de plaatsbepaling der dorpen is on
der meer rekening gehouden met de
nabijheid van belangrijke kruispunten
van wegen, de aanwezigheid van een
sclieepvaartkanaal, de afstand welke
de arbeiders moeten afleggen naar de
bedrijven waar zij werken, met de
weg die de kinderen naar schooi moe
ten afleggen en de afstanden tussen de
dorpen onderling en die naar F.m-
meloord.
Het verschil in functie tussen Em-
meloord en de dorpen komt in de be
bouwing duidelijk tot uitdrukking. In
de dorpen vindt men hoofdzakelijk ar
beiderswoningen, gebouwd volgens het
modernste type, waarbij met allerlei
factoren en wensen rekening werd ge
houden, licht en luchtig, enkele win
kels, een smederij, een café, lagere
scholen en kerken: in Emmeïoord vindt
men daarentegen een winkelstand hoofd
zakelijk geconcentreerd in één grote
winkelstraat, voorts grote zaken, kan
toren, handelmaatschappijen en aan
nemingsbedrijven, bankgebouwen en in
dustrieën, hotel-café-restaurants, beurs
gebouw en een schouwburg-concertzaal,
waarop menige stad jaloers zou zijn.
Aangezien alles van de laatste tien
jaren stamt, is het modern en nieuw,
vandaar dat dit land met zijn woon-
centra zo opmerkelijk is. Nergens iets
ouds, alles modern en volgens de
nieuwste principes gebouwd en inge
richt. Zo wordt het ook in de nieuwe
polders.
Waar de tijd bleef stilstaan.
Het voormalige eiland Schokland is
in de polder opgenomen en ondervindt
tegenwoordig veel belangstelling van
toeristen.
Het is ook merkwaardig, rijdend door
het vlakke land, plotseling in de verte
een verhoging te ontdekken, die me
ters boven de omgeving uitsteekt en
die beplant is met machtige oude bo
men, wier lover zich als een bescher
mend dak over de verhevenheid uit
strekt.
Naderbij komend ziet men de palen
van de oude beschoeiing van het ei
land, daar waar eens de vluchthaven
was. Daarbij vinden we het oude her
vormde kerkje van Schokland, waarin
thans een verzameling bodemvondsten
uit de voormalige Zuiderzee bijeen is
gebracht. Hier heeft de tijd stilgestaan
Men heeft een unieke collectie bij
een kunnen brengen, dank zij het feit,
dat op de droogvallende zeebodem ver
schillende vondsten werden gedaan, ter
wijl bovendien bij het zogenaamde diep-
ploegen, waarbij diepe onderlagen naar
boven werden gebracht, interessante
zaken aan het licht kwamen.
Mammoeten en neushoorns.
Zo vindt men in dit bescheiden mu
seum, ondergebracht in een passende
omgeving, overblijfselen uit zeer oude
tijden van fossielen uit de Riss-ijlstijd
en resten van prehistorische dieren als
mammoet, wolharige neushoorn, reu-
zenhert, bison, wild rund, eland, edel
hert, rendier en wild paard. Voorts
werktuigen van mensen uit de steen
tijd, zoals stenen bijlen, messen en
schrapers, die gebruikt werden, toen
deze mensen dit gebied, dat toen nog
niet door de zee was veroverd, be
woonden. Voorts romeins, merovin-
gisch, frankisch en karolingisch aarde
werk.
Omstreeks het jaar duizend werd
dit gebied intensief bewoond. Men
kent oude namen van nederzettingen
uit die tijd, zoals Gawijsend, Espelo,
Vene, Kuinre en Emelwerth, waarvan
sommige nu gebruikt worden voor de
benaming van nieuwe dorpen in de
COOMANS
polder, zoals Nagele, Esp enzovoort.
Langzaam werd dit gebied door de
zee veroverd en de vondsten uit later
tijd worden derhalve gevormd door
wrakken van schepen die destijds in de
Zuiderzee zijn vergaan.
Tot nog toe vond men in de polder
niet minder dan ruim 150 wrakken
van diverse data. Interessante zaken
als huisraad, aardewerk, wapens, kle
ding, scheepsinventarissen, munten,
kortom van alles uit verschillende tijd
perken, werden op die manier aan de
collectie van het kleine museum toe
gevoegd.
Proefnemingen voor de toekomst.
In het bosgebied van Kraggenb-urg
ligt het waterloopkundig laboratorium,
Op een uitgestrekt terrein heeft men
daar op verkleinde schaal enkele ne-
derlandse rivieren, kustgebieden, ha
venwerken en dergelijke aangelegd. In
genieurs en andere deskundigen expe
rimenteren hier en kunnen uit de be
vindingen opmaken hoe men wel of
niet moet handelen bij voorgenomen
wijzigingen aan deze waterwerken.
Zo doet men reeds geruime tijd proef
nemingen met een deel van de Rijn,
dat men voornemens is te kanaliseren.
De resultaten in het model opgedaan,
leerden de onderzoekers reeds, wat
niet gedaan moest worden en welke
gevolgen dit gehad zou hebben. Zo
komt men na verloop van tijd tot de
beste oplossing, zonder dat er tonnen
gelds verloren zouden gaan, wanneer
men op goed geluk dit deel van de
Rijn gekanaliseerd zou hebben.
Bij Kraggenburg ligt ook op ver-
klemde schaal een deel van het kust
gebied van Nigeria in Afrika, waar
men onderzocht heeft hoe het verliep
met de verzanding van een haven en
waar men proeven nam om dit in de
toekomst te voorkomen. Dit water
loopkundig laboratorium is uniek in
,Europa, vandaar dat men er ook wel
buitenlandse opdrachten uitvoert, doch
voornamelijk komen de nederlandse
problemen aan de orde.
Trouwens, eigenlijk is de gehele
polder één experiment. Men heeft de
nodige ervaringen opgedaan en zal
hier in de toekomst een dankbaar ge
bruik van maken, wanneer de volgen
de polders zover zijn. De Noordoost
polder en de Zuiderzeewerken in het
algemeen zijn een bewijs en een de
monstratie voor de wereld van wat
nederlands technisch vernuft en ar
beidsvermogen vermag in de strijd te
gen het water.
Duizenden en nog eens duizenden
vreemdelingen komen kijken naar deze
nieuwe wereld op de bodem van de zee.
(Nadruk verboden)
met de krant?
Reeds in het begin van de 16de eeuw
werden te Venetië nieuwsberichten op
schrift verspreid. Te Augsburg werden
sedert 1524 dergelijke berichten in
briefvorm gedrukt en verscheen 1 ja
nuari 1609 de „Aviso" er als eerste
eigenlijke krant, verzorgd door Jo-
hann Schultes.
De eerste krant in Hongarije was de
„Neuzeytung", die in 1526 in het
Duits verscheen. De oudste bestaande
krant in Duitsland was de „Frank
furter Novelle", welke in 1608 onder
deze naam verscheen. In 1615 werd
deze gewijzigd in de thans nog be
staande „Frankfurter Zeitung'.
Het eerste Oostenrijkse blad heette de
„Extra Ordinari Post Zeitung", ver
schenen in 1620 te Wenen.
Ook Frankrijk bleef niet achter en
kwam in 1631 met de „Gazette de
France", uitgegeven door de arts Théo-
phraste Renaudot. Als biezonderheid zij
nog vermeld, dat de door studenten
met de hand geschreven „bulletins"
of „nouvelles" een tijd lang met suc
ces met de eerste officiële franse kran
ten wisten te concurreren.
In België gaf Abraham Verhoeven te
Antwerpen in 1605 de eerste krant
uit, die sedert 1617 wekelijks ver
scheen en in het Frans en Vlaams ge
drukt werd. Hij werd gevolgd door de
Gendtsche Post Tydingen", waarvan
de titel weer in 1723 werd gewijzigd
in „Gazet van Gent".
Een geregelde krant in Engeland ver
scheen pas in 1633, n.l. de „Publick
Intelligencer", verzorgd door sir Roger
1'Estrange. Het oudste daar nu nog
bestaande blad is de „Morning Post",
die van 1722 dateert.
Het oudste periodiek verschenen ne
derlandse nieuwsblad was de op 5
april 1621 gestichte „Amsterdamse Cou
rant", gevolgd door de „Opregte Haar-
lemsche Courant", op 1 januari 1656
gesticht door Abraham Casteleyn, onder
de titel „Weeckelijcke courant van
Europa".
In 1938 werd door de Zweed Folke
Dahl in het zweedse rijksarchief de
voorloper van de nederlandse krant
onder de naam „Courante uyt Italiën,
Duytslandt, etc." ontdekt. Hij dateert
uit het jaar 1618, echter zonder naam
van plaats of uitgever. Pas een jaar
later stond er op vermeld: „ghedruct
t' Amsterdam by lor is Veseler". In 1620
werd als uitgever van dit blad ge
noemd Caspar van Hilten, volgens Dahl
„de eerste courantier van west-Eu
ropa".
(Nadruk verboden)
Men kan melk- of matglas reinigen
met warme azijn en fijn zout. Men
kan dit ook doen met sterk sodawater.'
Last van kopergroen? De plekken bo
ven een spiritusvlam verwarmen en
daarna goed afwrijven.
Is het nikkel van uw fiets door de
sneeuw geroest, besmeer de roestplek-
ken met dikke olie. Laat dit een dag
of drie zitten en wrijf deze daarna
met een door geest van salmiak voch
tig gemaakte doek goed uit.
Onechte paarlen kan men weer mooi
glanzend en blank krijgen door ze
enige tijd in melk met lauwwarm zeep
sop te laten liggen.
(Nadruk verboden)
