Flesjes en luchtjes
zilvergeld
Coster of Gutenberg?
Uniformfonds „Apollo"
PUROL
Onze
gezondheid
eist
kiest RANG
*t)e petstiapeiinfr van deemtfe taatf.
Huidgenezing
Een strijd zonder einde
over de uitvinding van de boekdrukkunst
Sinds eeuwen wordt er reeds
strijd gevoerd over de uitvinding
van de boekdrukkunst, die als een
gebeurtenis van groot gewicht voor
de gehele beschaafde wereld mag
worden beschouwd. Denken wij
ons het leven eens in zonder boe
ken, couranten, tijdschriften, ka
lenders en tal van andere gedrukte
stukken. Ons gehele technische kun
nen, de wetenschap, ja vrijwel
alles wat wij tegenwoordig samen
vatten onder het mysterieuze woord
cultuur, zou ineenstorten wanneer
eeuwen geleden Laurens Jansz.
Coster ons niet met dekunst van
drukken had verrijkt. Of was het
Gutenberg, die Europa het mid*
del schonk, waardoor woorden en
gedachten tot bijna in het onein
dige kunnen worden vermenig
vuldigd?
Helaas moeten wij de weetgierigen,
die van ons het antwoord op de vraag
verwachten, teleurstellen en vermoei
delijk zal het nooit definitief bekend
worden, wie er nu het eerst op het
idee van deze edele inktkunst is geko
men. Misschien maar goed voor ons
Nederlanders, want de Duitser schijnt
wel heel goede papieren te hebben, die
grotendeels zijn verzameld in het spe
ciale Gutenbergmuesum te Mainz, de
stad waar deze vader der duitse druk
kers een groot deel van zijn leven
heeft gewoond en gewerkt.
Voor chauvinisten, die de neiging
hebben deze oude strijdvraag bij herha
ling weer naar voren te brengen, heb
ben we nog een afkoelende verras
sing, want noch Gutenberg, noch
Coster vonden eigenlijk de drukkunst
uit. De Chinezen drukten al toen er in
Europa nog geen sprake van was, n.l.
in 1041.
Toch doet dit alles niets af aan (de
grootheid van Gutenberg of Coster,
aangezien beide uitvinders hun vinding
deden zonder van de Chinese drukkunst
op de hoogte te zijn. Zij verbreidden
deze kunst en werkten zo aan een
snelle vooruitgang van beschaving en
cultuur in de streek waar zij woonden;
Feiten en mogelijkheden.
Gutenberg, wiens oudste drukwerk
op ongeveer 1445 kan worden gesteld,
wordt door velen als de uitvinder vpn
deze edele kunst gezien: Gutenberg
heeft zich reeds te Straatsburg, 'waar
naar hij was uitgeweken wegens bur-
gerstrijd in Mainz, met proeven bezig
gehouden, doch men weet vrijwel ze
ker, dat; hij zijn eerste werk pas pu
bliceerde na zijn terugkomst in Mainz
in 1444. Zijn tweede prestatie be
stond uit een astronomische kalender,
die bestemd was voor het jaar 1448
en dus vermoedelijk in 1447 werd ge
drukt. Voortgaande zijn de meeste
werken van Gutenberg wel tot een
bepaaljl jaar te herleiden, waardoor
we in staat zijn het jaar van zijn uit
vinding en alle9 wat daarmee samen»
hangt vrij nauwkeurig te bepalen;
Hierdoor neemt Gutenberg een solide
plaats in in de strijd om de eer.
Naast drukwerken, welke aan Gu
tenberg worden toegeschreven, bestaan
ook zeer oude voortbrengselen van die
kunst, welke van nederlandse oorsprong
zijn. Geen enkele dezer drukken ver
meldt echter plaats, datum of naam
van drukker, noch zijn deze daaruit
op andere wijze af te leiden. Hierdoor
komt de nederlandse favoriet Coster
zwak te staan. Trouwens! het hele
verhaal van zijn uitvinding al lettertjes
snijdende in de Haarlemmerhout voor
het genoegen van zijn kinderen is niet
historisch te bewijzen.
Ook van 1445?
Dit doet echter niets af aan het feit,
dat in Nederland reeds zeer vroeg de
boekdrukkunst werd beoefend, alleen
is de juiste datum van het oudste ori
gineel nederlandse werk niet/ onbe
twistbaar vast te stellen. Deskundigen
menen echter, dat deze datum kón
liggen voor die van Gutenberg en wel'
afgeleid van de volgende feiten.
Men kent een verklaring van de abt
Jean le Robert van het klooster te
Cambrai, dat hij in 1445 op de markt
een boek heeft laten kopen, dat hij
beschrijft als uit metaal gegoten te
zijn, waarmede waarschijnlijk een ty
pografisch boek bedoeld wordt en
zeker geen toen alom bekend blok
boek. Dit boek was een Doctrinale van
Alexander de Villa Dei. Onder de eer
stelingen der nederlandse drukkunst
komt een dergelijk werk voor, dus
zou dit gesteld kunnen worden op 1445
Van Gutenberg is een dergelijke uit
gave niet bekend, het boek kon dus
niet van hem afkomstig zijn. Andere
mogelijkheden zijn uitgesloten. Guten-
bergs eerste werk verscheen in 1445
en ook in Holland verscheen of was
reeds in 1445 een werk bekend. Wie
was de eerste?
Nederlands voorbeeld?
Een tweede belangrijk punt in Ne-
derland's voordeel is de verklaring Van
een keulse drukker Ulrich Zeil, die
zelf de kunst van Gutenberg leerde en
waarin uitdrukkelijk ten aanzien van
de uitvinding van Gutenberg wordt
verklaard, dat de „Eyrste Vurbyldung"
daartoe bestond in de „Donaten", die
voor 1450 in Holland zijn gedrukt. Tot
deze nederlandse drukken behoren in
derdaad verschillende Donaten.
Het verband tussen deze twee ver
klaringen enerzijds en de nederlandse
drukken anderzijds springt in het oog.
Indien men nu nog kan aantonen, dat
de techniek der duitse drukken van
die der nederlandse is afgeleid, heeft
men een aanvaardbare reconstructie ge
kregen. Maar het technisch onderzoek
heeft tot nu toe niets aan het licht
gebracht, zodat moet worden aange
nomen, dat beide technieken gelijk
naast elkaar ontstonden, terwijl door
gebrek aan juiste historische gegevens
niet is uit te maken, wie in /1445 de
eerste was, Coster of Gutenberg.
(Nadruk verboden)
uit de oude doos
Parfums voor man en vrouw
Hedenavond wordt door „Apollo" haar
jaarlijks concert te Geersdijk gegeven, nu
met populaire muzieknummers. De velen,
die het laatste populaire concert op de
muziektent te Wissenkerke hebben ge
hoord en medegemaakt, weten bij voor
baat dat het weer een gezellige avoncf
wordt.
Voor het uniformencomité is het ver
blijdend, dat enige dames bereid zijn ge
vonden deze avond speldjes te verkopen,
waarvan de opbrengst bestemd is voor
haar uniformenfonds.
Met genoegen vestigt het comité reeds
nu de aandacht van vele sportliefhebbers
op de zaterdag 28 juli a.s. te houden
sportdemonstratie van de gymnastiekver
eniging „Volharding" alhier.
Tijdens deze grootse demonstratie zul
len lotjes verkocht worden, waarvan de
netto opbrengst ook voor het uniformen
fonds bestemd is. De trekking zal weder
om op de muziektent plaats vinden met
de zeer gewaardeerde medewerking van
„Apollo".
Nadere gegevens zullen a.s. week per
advertentie bekend gemaakt worden.
Naar wij vernemen ligt het in de be
doeling zaterdag 25 augustus a.s. een
korf bal wedstrijd te houden, ook voor
bovengenoemd fonds.
Deze week hoorden wij zelfs fluisteren,
dat de besturen van de oranjeverenigin
gen te Geersdijk en Wissenkerke een
voetbalwedstrijd tegen elkaar zullen spe
len. De opbrengstvoor het uniformen
fonds.
Chr. Ulo Wissenkerke
Donderdag slaagde te Goes voor het
A-diploma Kees de Mol te Kamperland.
Daardoor slaagden alle A-candidaten. Ook
alle candidaten middenstandsdiploma slaag
den, terwijl voor B 75 pet. slaagde.
Wie denkt, dat de vele geheimzin
nige flesjes, doosjes en potjes, die ie
dere man tegenwoordig op de toilet
tafel van zijn vrouw kan vinden, een
uitvloeisel zijn van onze moderne tijd,
heeft het niet helemaal bij het rechte
einde. Bijna zolang er mensen op aarde
zijn, hebben schoonheidsmiddelen en
allerlei reukwerken een rol gespeeld.
In de verborgen grafkamers van de
reusachtige egyptische pyramiden trof
men prachtige albasten vazen aan,
waaruit nu nog een zachte geur op
steeg. Ongetwijfeld hebben de egyp
tische farao's daarin dertig eeuwen ge
leden op hun dodenreis de geurige
stoffen meegekregen, die ook hun le
ven hadden veraangenaamd. En al
worden er nu soms hele bedragen be
steed aan een klein flesje met wel
riekende inhoud, deze vallen in het
niet bij de fabelachtige sommen, die
men daar in die oude tijden voor óver
zelfde deden ze mét de binnenste; ran
den van de oogleden. In de tijd Van
Salomo waren roodgeverfde nagels geen
onbekende verschijnsels. Soms verfden
de vrouwen de gehele voeten rood met
het geelrode aftreksel van de bladeren
van de Alhennaplant.
Schoonheid in het oerwoud.
Het tatoeëren, het beschilderen van
het lichaam, eventueel door het onder
de huid brengen van kleurstoffen, is
bij de natuurvolken heel gewoon. Voor
een gedeelte berust dit op hetzelfde
principe, dat wel onsterfelijk zal zijn
het betoveren van het andere geslacht.
Maar ook allerlei andere overwegingen
spelen bij de natuurvolken een rol.
Men hecht er godsdienstige betekenis
aan, of gebruikt het als voorbehoed
middel tegen ziekten of omhet ver
schil tussen diverse stammen en stan
den aan te duiden.
Verkrijgbaar in diverse fijne vruchcensmaken. los A 32 cent per 100
gram en in rollen a 17 cent. Let op de naam RANG op het be
schermend omhulsel van elk „Rangetje" en op iedere rol.
had. Zo had koningin Cleopatra, alleen
voor het zalven van haar handen, tel
kens voor een waarde van ongeveer
f 180.aan reukstoffen nodig.
Ook in de Bijbel wordt melding ge
maakt van het gebruik van reukstof
fen. De zachte geuren van reukoffers
verspreidden zich op feestdagen door
de tempel en men vereerde de doden
met kostbare zalven. Maar in de eerste
plaats was het in warme landen een
middel tot verfrissing en om onaan
gename geuren te verdrijven. Toch
leidde het gebruik ook daar soms tot
misbruik, zodat een der profeten er
zelfs tegen moest waarschuwen.
Tegen de boze geesten.
Een magische kracht werd vaak aan
de reukstoffen toegekend. In de mid
deleeuwen meende men, dat iemand
door bepaalde geurtjes van „boze gees
ten" bevrijd kon worden en nu nog
geraken de medicijnmannen der inboor
lingen er door in extase.
Al lijkt het gebruik van parfums
iets specifiek vrouwelijks, vroeger ver
smaadden de mannen ze evenmin. Het
was zelfs nodig, dat Solon de verkoop
verbood aan de mannen in Grieken
land, die het gebruik van de Egypte-
naren hadden overgenomen. Voor de
vrouwen liet men dit „overbodige
weeldeartikel" blijkbaar wel toe.
In het oude Rome bleek het nog
erger. Ernstige mannen lieten herhaal
de waarschuwingen horen. Keizer Nero
zelf gaf echter een sleqht voorbeeld,
Op één enkel feest zou hij voor !meer
dan f 60Ö.000.aan reukstoffen heb
ben verkwist. Dit fabelachtige bedrag
bewijst, welk een onzinnige afmetingen
het gebruik van reukstoffen, zalven
en essences had aangenomen.
Ten tijde van kruisvaart en Salomo.
Toen de bloeitijd van het romeinse
rijk ten einde was, verdwenen langza
merhand deze luxe gewoonten. Maar
daarmee was het kwaad niet uitge
roeid; toen de kruisvaarders uit het
verre oosten terugkeerden, brachten zij
allerlei zwoele parfums mee naar het
westen. De parfumeerkunst leefde weer
op, vooral in Frankrijk.
Jaarlijks moet Madame de Pompadour
om Lodewijk XV te behagen, voor on
geveer f 240.000.aan parfums heb
ben gebruikt. Men beweerde zelfs, dat
de vrouwen zich wel moesten parfu
meren, omdat ze zich te weinig wasten.
De „make up", een woord met zo
moderne klank, is al even oud, al zal
men daarvoor vroeger wel een andere
term gebruikt hebben. Om de ogen
groter te doen lijken en het wit be
ter te doen uitkomen, blanketten de
oosterse vrouwen haar gezicht, zij be
streken de wenkbrauwen mét een zwart
poeder, in alcohol gemengd, waardoor
ze in elkaar schenen te lopen en het
De smaak van de natuurvolken is
echter niet erg in overeenstemming
met onze westerse opvattingen. De
vrouwen van een stam op Borneo bij
voorbeeld beschilderen bijna het ge
hele lichaam met figuren die op halve
handschoenen lijken. Ook afbeeldingen
van dieren zijn geliefd. De oorlellen
rekken zij uit door het inhangen van
ringen, zodat de lellen tot op 4e borst
afhangen. Tanden worden gepunt en
bijgevijld en zelfs wel zwart gemaakt.
Alles voor de schoonheid.
Een ongewone wet.
In Europa nam het gebruik van
schoonheidsmiddelen in later eeuwen
zo toe, dat de wetgever zich er eens
mee ging bemoeien. In de 18de eeuw
werd in Engeland een wet ingediend,
waarbij bepaald werd dat alle vrou
wen, onverschillig van welke rang of
stand, die na de uitvaardiging van de
bedoelde wet zijne majesteits onderda
nen (de mannen) met behulp van wel
riekende stoffen, schmink, kunsttan
den, vals haar, korsetten, schoenen met
hoge hakken en gewatteerde heupen
tot een huwelijk zouden verleiden,
als heksen zouden worden beschouwd.
Een aldus tot stand gekomen huwelijk
zou waardeloos verklaard worden. Dit
ging het engelse parlement toch wel
wat ver en de wet werd verwjorpen,
maar de opvattingen over de vrouwe
lijke kunstgrepen spreken uit dit ont
werp genoeg.
Gedurende de gehele 18de eeuw be
leefden pruiken, poeder en blanketsel
een gouden tijd, voornamelijk in Frank
rijk. In Nederland volgde men het
franse voorbeeld echter trouw na. De
franse revolutie bracht ook op dit
gebied verandering. De grote overdaad
was spoedig verdwenen, alleen eau de
cologne (water van Keulen) en andere
reukstoffen bleven algemeen geliefd
en hiervan maakten onze grootmoeders
een dankbaar gebruik.
Wellicht zijn er in onze moderns lijd
mensen, die een wet nodig achten om
de overmatigheid op dit gebied tegen
te gaan. Of het 6ucces zou hebben?
Het valt zeer te betwijfelen. De ge
schiedenis leert wel, dat het hier nu
eenmaal gaat om een onuitroeibare ei
genschap van de vrouw en dat .pok de
mannen zich meermalen op hetzelfde
pad begeven hebben.
En de vergelijking met vroeger
dwingt tot de conclusie, dat het te
genwoordig eigenlijk zo erg nog niet; is
(Nadruk verboden)
Huidzuiverheid Huidgezondheid
Puistjes verdrosen door Purol-poeder
Er zijn verschillende redenen waar
om we in ons schik kunnen zijn met de
zilveren gulden, die het frommelige
stukje papier komt vervangen. Jammer
is het daarom, dat velen de voordelen
niet inzien en deze muntstukken moed
willig aan de circulatie blijven ont
trekken door ze in spaarkous en geld
kistjes op te potten, zodat we het faog
steeds met gevaarlijk vieze en vuile
vodjes moeten doen.
Psychologische argumenten voor de
vervanging waren, dat zilvergeld er
mooi uitziet en dat het een gevoel
van welstand geeft, waardoor het be
ter past bij onze tijd dan de 'armoedige
„briefjes". Uit praktisch-technisch oog
punt voldoet zilver beter dan papier
omdat het zich gemakkelijker laat tel
len en beter te overzien is.
Er is ook een hygiënisch aspect aan
deze kwestie. Een ieder voelt dit in
stinctief wel aan. We moeten er echter
eens wat uitvoeriger bij stilstaan om
tie kunnen inzien, dat ook in de weten
schappelijk gefundeerde gezondheidsleer
duidelijke redenen voor goedkeuring
van de maatregel liggen.
Worden ziekten door geld overgebracht?
Natuurlijk gaat het hier allereerst
om overbrenging van bacteriën, dus
om besmettingskansen. Aangezien ver
schillende infectieziekten door middel
van besmette voorwerpen kunnen wor
den overgebracht, kan geld een gevaar
opleveren voor de gezondheid.
Is geld „besmet" dan wil dat zeg
gen, dat het bijvoorbeeld in de nabij
heid is geweest van iemand !die hoest
te en dat daarbij een 'druppeltje keel-
slijm dat veel ziektekiemen kan be»
vatten erop terecht gekomen is.
Maar niet alleen echte infectieziek
ten hebben we op het oog als we
over besmetting spreken. Heel wat
veelvuldiger hebben we in het dage
lijks leven te maken met overbrenging
van de bacteriën, die puisten en an
dere soorten huidafwijkingen veroor
zaken en ook dikwijls optreden als
veronfitreinigers van wonden. Een wei
nig vocht uit een ontstoken vinger
kan gemakkelijk terecht komen op het
geld, dat van hand tot hand gaat.
Ook een huidziekte als scabies
(schurft), die hier te lande na de
oorlog gelukkig uiterst zeldzaam^ is
geworden, kan door geld worden Over
gebracht. De veroorzaker van deze ziek
te is een klein diertje, een mijt, jdat
gangen graaft in de huid, vooral in de
huid tussen de vingers.
Metaal hygiënischer dan papier.
Nu kunnen ziektekiemen even goed
op een zilveren als op een papieren
gulden terecht komen. Op een metalen
geldstuk hebben ze maar een kort le
ven. De viezigheid droogt uit <en blijft
er niet aan kleven, zoals aan papier.
Bovendien bevat metaal niets wat als
voedsel voor de bacteriën kan dienen,
zodat ze spoedig te gronde igaaü.
Nog sterker: het zilver werkt om
zo te zeggen desinfecterend. Een merk
waardige proef in het laboratorium is
er om dit te bewijzen. Zet men een
voedingsbodem klaar van een gebrui
kelijke samenstelling, waarop o.a. etter-
bacteriën goed kunnen gedijen, en men
legt. daar eerst een muntstuk op, dan
blijkt dat onder de munt en ook Inog
in een kring er omheen de ziektever
wekkers niet groeien. Zeer kleine deel
tjes van het metaal dringen namelijk
in de omgeving door en die metaal
ionen verhinderen de bacteriegroei.
Wat de geneeskundigen betreft, die
zullen het dus zeker toejuichen als
óók de rijksdaalder weer eens van zil
ver wordt.
Pot derhalve de nog schaarse zilver
stukken niet op, maar laat de nieuwe
guldens rollen, opdat eindelijk het bac-
teriënhoudende papier kan worden in
genomen en geheel verdwijnen.
Dr. Alfreda Briedé.
(Nadruk verboden).