NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
De warme Evangelist
Hoe zit dat
SPOEDIG VERANDERING IK DE LOOKPOLITIEK
met onze
lucifer?
No 2685
Zaterdag 3 Juli 1954
57e Jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissekerke, Tel. no 308, Giro 32622
Abonnementsprijs i 2.00 per jaar Franco per post 3.50 Advertenties 6 cent per mm
door dr P. H. Ritter
In de perscommentaren, die op de
veldtocht van de heer Graham door
Nederland gevolgd zijn, hebben wij
één vraag gemist, die wij thans aan
de orde stellen: is de verzakelijking
van het leven al zover voortgeschre
den, dat men de hoogste waarde, de
religie, veramerikaniseert?
Wij achten deze opwekkingsbewe
ging, ondanks onze waardering voor
's heren Grahams redenaarstalent, een
bedenkelijk verschijnsel. Welke bete
kenis moet men hechten aan deze be
toging, die technisch en sociaal-psy
chologisch zo volmaakt was georgani
seerd, dat Barnum en Baily haar niet
verbeteren kon, voor de wezenlijke
inkeer van de mens en de samenleving?
Naar ons inzien een zeer geringe.
Wij kunnen ons indenken, dat de
kracht der getuigenis van een voorbeel
dig mens, invloed kan oefenen op
mens en menigte. Maar een georgani
seerde getuigenis is een contradictie.
Een getuigenis in een afgehuurde ruim
te, waarheen men in propvolle auto
bussen snelt, prikkelt bij de meesten
de zucht der nieuwsgierigheid meer
dan het verlangen naar heiliging. Men
kan meegesleurd worden door een
gloedvolle persoonlijkheid, maar wat
beklijft er van het geestdriftige mo
ment
Is deze vertoning niet een parodie
van het christendom? Wanneer wij
ons de figuur van Christus voorstel
len, zoals wij die kennen uit de Hei
lige Schrift, dan zien wij de Heiland
met zijn jongeren, rustig schrijdend
door de akkers, predikend op de berg
of tussen de mensen, zijn uitspraken
gevend.
Tegenwoordig zien wij het Evan
gelie verkondigd onder tromgeroffel
en ondersteund door legers van zan
gers en schone zangeressen De
geest van het christendom is in strijd
met deze reclame-methodes.
Men heeft alles gedaan om deze
ontluistering der religie te beklemto
nen. In stede van er voor zorg te
dragen, dat de persoonlijkheid van de
overtuigde apostel tot haar recht kwam,
heeft men zijn rede in moten gehakt
en iedere volzin laten vertalen door
iemand, die welliswaar voortreffelijk
het Engels verstond, maar de rede van
Graham doorzeefde met een gillend
geluid, waardoor niemand der luiste
raars begrip kreeg, wie en wat Gra
ham is.
Waarom niet de hot-gospeler in zijn
moedertaal laten uitspreken en daarna
het geheel in het Nederlands vertaald?
Men zegt dat de kerken in deze ge
wijde bonte Dinsdagavond belangstel
ling koesterden. Zij zouden hopen op
een opleving van het kerkbezoek, dat
hier en daar schijnt te kwijnen. De
man met de trompetten en de zang
koren zou door de sensatie die hij
brengt, de menigte terugvoeren tot
de kerk. Wij twijfelen er zeer sterk
aan, of de leidende figuren in het ker
kelijk leven inderdaad enig nut ver
wachten van dit tararaboemdiejee. De
theoloog, die de stichtelijke bijeen
komst inleidde, prof. Von Rühler,
toonde een opmerkelijke distanciëring.
En terecht. Naar ons inzien hebben
de kerken van deze manifestatie niets
te verwachten. Het resultaat zal zijn,
dat enigen zich door de woorden van
Graham hebben laten overmeesteren,
maar dat, naarmate het bezoek van
de hete evangelist in het verleden te
rugvalt, de lauwheid ten aanzien van
het kerkbezoek zal wederkeren.
De kerken hebben geen krukken
nodig. Zij behoren overtuigd te zijn
van eigen roeping en hebben te ge
tuigen van eigen kracht. De gedachte,
die aan deze soort ondernemingen ten
grondslag ligt, druist rechtstreeks in
tegen het christendom. Want zij gaat
uit van de stelling, dat het doel de
middelen heiligt. Een streven naar be
kering, aangemoedigd door sensatie-
elixer. Neen, het aangrijpend proces
der bekering geschiedt in de binnen
kamer der ziel, niet tussen trompet
ten en snorkende autobussen.
Het probleem van het slinkend kerk
bezoek bleef bij onze critiek op de
verzakelijking der religie vrijwel on
aangeroerd.
Het komt ons voor, dat dit euvel
bestreden moet worden door meer
aanpassing van de kerk aan het mo
derne sociale leven. Er worden reeds
verdienstelijke pogingen in die rich
ting gedaan. Bijvoorbeeld door de in
stelling der „alledagskerk", die in
enige protestantse kerken met vrucht
werkt. En aan de predikanten zal
meer ruimte gegeven moeten worden
voor de uitoefening van hun herder
lijke taak.
Wij weten dat zij, vooral in de
grote steden verschrikkelijk belast zijn.
Maar wij menen, dat het pastorale
gedeelte van hun taak de laatste func
tie is, die aan anderen mag worden
overgedragen.
Eén gesprek met de eigen dominee
is meer waard dan de oratorie van
duizend „hot-gospelers".
Tenslotte nog één vraag. Er is tij
dens de bijeenkomst in het Olympisch
Stadion te Amsterdam druk en luid
ruchtig gecollecteerd. Het publiek heeft
er recht op te weten, welke bestem
ming aan deze gelden is gegeven. Som
migen hebben de opbrengst van zulk
een collecte berekend op een bedrag
van veertig duizend gulden per avond.
Als men nu weet, dat Graham er
avond aan avond op uittrekt door het
gehele europese continent, dan komt
men, wanneer men dat alles optelt,
tot fabelachtige bedragen. Wat ge
schiedt daarmee?
Men moet aannemen, dat hiermede
een groot werk zal worden verricht
ten bate van verspreiding van het e-
vangelie of van de ettelijken (wij den
ken bijvoorbeeld aan de ontheemden),
die in diepe nood en armoede ver
keren. Een overtuigd zendeling als de
heer Graham behoort natuurlijk zijn
onkosten vergoed te krijgen, maar ver
richt verder uiteraard zijn arbeid be
langeloos.
Maar het is een fout in de organi
satie van deze réveil-beweging, dat
tot dusver niet nauwkeurig omschre
ven werd aangeduid, waarvoor men
geofferd heeft.
MetHAmEfl Gelei
handen om trots op te zijn
ONRECHTVAARDIGE TOESTANDEN MOETEN VERDWIJNEN
(Van onze econ. medewerker)
Nog juist voordat de grote vacantie-periode een aanvang neemt en ve
le belangrijke zaken naar een later tijdstip moeten worden verschoven,
worden wij geconfronteerd met het loonvraagstuk. Reeds een half jaar
nadat de huurverhoging de lonen opnieuw naar een hoger niveau bracht,
wordt de kwestie opnieuw aan de orde gesteld. De Stichting van de
Arbeid zal een nieuw advies geven.
Het moge de arbeiderswereld prettig in de oren klinken, in het kader
van de nationale economie is dit een teleurstelling, omdat algemene wij
zigingen aan het loonfront direct inwerken op de prijzen, op het ex-
portpakket en op de monetaire situatie.
Vooreerst moet de vraag gesteld wor
den, of er reden is reeds nu opnieuw het
vraagstuk te bekijken. Dat zal men be
vestigend moeten beantwoorden. Nog
slechts weinigen in ons land zijn er te
vreden met de bestaande loonpolitiek.
Noch de werknemers, noch de werkge
vers willen derhalve de bestaande toe
stand gehandhaafd zien.
De werknemers hebben een reeks van
argumenten daarvoor in voorraad. Zij
menen dat in de practijk is gebleken, dat
de loonsverhoging van Januari j.l., niet
voldoende de gestegen huurlasten en het
geen daaruit voortgevloeid is, hebben op
gevangen. De verhoging zou zes tot ze
ven procent hebben moeten bedragen.
Daarnaast neemt het aantal prijsstijgingen
steeds toe.
Weliswaar is de stijging van de koffie-
en theeprijzen te wijten aan de gang van
zaken op de wereldmarkt en niet aan de
toestanden in Nederland, maar zij is een
feit. Het valt evenmin te ontkennen, dat
de kolen voor huisbranddoeleinden duur
der worden. De melksanering gaat ten
koste van een prijsstijging van de melk.
Andere levensmiddelen worden ook duur
der. Prijsdalingen zijn in ons land niet aan
de orde, omdat de meeste bedrijven vol
op in hun orders zitten en hun productie
tegen redelijke prijzen elders op de wereld
markt kunnen slijten. Overigens kan men
overal in Europa nog stijgende prijzen
waarnemen en dit mist zijn invloed op
de nederlandse markt niet.
Er is ook een politieke drang in de
richting van loonsverhoging. Het bisschop
pelijk mandement heeft enkele vakbonden
vrij scherp tegenover elkaar geplaatst en
die hebben er meer dan voorheen behoef
te aan om hun ideële leuzen met een ma
teriële belofte aan te vullen. Het is niet
zo moeilijk om dan een loonsverhoging
te gaan eisen. Deze drang, die uit pro
pagandistische overwegingen voortkomt,
zal moeten worden beteugeld.
Vervolgens is daar de geconstateerde
toegenomen welvaart van ons land, waar
van de loontrekkers geen deel zouden
krijgen, terwijl de ondernemers maar ho
gere winsten maken en hoge dividenden
en tantièmes opstrijken. De wet van vraag
en aanbod dringt tenslotte ook naar ho
gere lonen, want er is alom een tekort
aan werkkrachten.
Geen vrijheid.
Gezien het voorgaande zou men mo
gen verwachten, dat de werkgevers tevre
den waren met de huidige toestand. Dat
is echter volkomen in strijd met de waar
heid. Juist van werkgeverszijde is er reeds
vroeger aangedrongen op een soepeler
systeem van beloning. De lonen van thans
laten geen enkele vrijheid. Het is meestal
zo dat, wanneer er een arbeider beschik
baar is, een tabel of lijst te voorschijn
wordt gehaald, waarop men kan aflezen,
wat de man verdienen kan en mag. Want
de werkgever mag daar niet van afwij
ken.
In tijden van slapte en overmatig aan
bod van krachten is de arbeider gelukkig
met zo'n regeling. De werkgever moet
er zich aan houden. Maar dat geldt nu
eveneens. De arbeiders zouden nu die ge
leide loonregeling dikwijls liever niet zien.
Intussen is het aantrekken van arbeids
krachten verworden tot een zaak van om
kopen, van zwarte lonen, van schone be
loften, waarbij de prestatie geheel op de
achtergrond is geraakt. Het honoreren van
persoonlijke eigenschappen, van ijver en
plichtsbetrachting is niet meer mogelijk of
men moet een „achterdeurtje" gebruiken.
In werkgeverskringen is inen daarom van
mening, dat het gebrek aan werkkrachten
veel geringer zou zijn, indien het loon
systeem anders zou werkende aanwe
zigheid van de arbeider wat meer op de
achtergrond en zijn prestatie op de voor
grond. De prikkel voor de extra inspan
ning moet groter zijn, dan thans moge
lijk is.
De ideale vorm van beloning van de
arbeid zal nooit worden gevonden. Elk
systeem heeft zijn gebreken en zijn voor
delen. Men kan echter de loonvorming
weer in handen geven van de belangheb
benden. In het algemeen moet de over
heid dit terrein gaan verlaten en alleen
bij dreigende conflicten zich in de loon-
kwesties mengen. Verder moeten de lonen
zoveel mogelijk binnen elke bedrijfstak
worden geregeld. Daar liggen de proble
men het duidelijkst. Daar kan men een
regeling ontwerpen, die past bij de speci
fieke werkzaamheden.
Niet op één dag.
Het is best mogelijk bijvoorbeeld dat
op een bepaald moment de lonen in de
bouwvakken omlaag zullen moeten, terwijl
ze in de bakkerijen kunnen stijgen. Naast
de algemene conjunctuur kent elke bedrijfs
tak zijn eigen conjunctuur en zelfs elk be
drijf.
Tot elke prijs moet een eind worden
gemaakt aan het systeem van de collec
tieve loonsverhoging, waarbij op één dag
alle werknemers meer loon moeten ont
vangen, ongeacht of de marktpositie van
een groep van bedrijven dat kan gedo
gen of niet, ongeacht of een arbeider zijn
best doet of niet. Dit systeem schaadt
een evenwichtige ontwikkeling van de e-
conomie. Bepaalde bedrijfstakken, die juist
de wind mee hebben, worden steeds krach
tiger en de ondernemer, die toevallig in
een guur economisch windje zit, wordt
ten gronde gericht.
Deze collectieve loonsverhogingen heb
ben na de oorlog in alle europese landen
het inflatiespook te dikwijls te voorschijn
geroepen. Ons oude werelddeel zit met een
aantal zwakke valuta's opgescheept, met
een stijgend prijsniveau en met onrust in
de arbeiderswereld, die zeker niet gerin
ger is dan in een vroeger tijdperk. De
winst is dus nihil geweest. Elke arbeider
met zijn hoger loon in de hand zal dit
moeten erkennen.
In de toekomst zullen de collectieve
arbeidsovereenkomsten een steeds grotere
plaats gaan innemen. De practijk van meer
dan tien jaar geleide loonpolitiek zal ech
ter hebben geleerd, dat zij elastisch moe
ten worden gesteld m.a.w. dat er ruimte
moet blijven voor de persoonlijke presta
ties en de eigenschappen van het individu.
Beloning naar prestatie!
In vele kringen wordt er over geklaagd,
dat de vakkennis en de vlijt van de ar
beiders dalen en zich niet op een voldoend
hoog niveau bevinden. Men zal echter de
beste prestaties nooit verkrijgen, wanneer
een daaraan evenredige beloning niet in
uitzicht wordt of kan worden gesteld.
Arbeiders en werkgevers gaan weer
rond de tafel zitten om over lonen te
spreken. Laat men inzien, dat een alge
mene verhoging uit den boze is. Laat men
bij de beloning meer de nadruk leggen op
de prestatie. Nivellering tot het uiterste
leidt tot verslapping van de beste krach
ten en geeft de zwakken geen steun in
de rug.
Wil men vragen om een deel in stij
gende welvaart, dan zoeke men dat via
de overheid in een vermindering van de
inkomstenbelasting of van enkele algemeen
drukkende verbruiksbelastingen. Dan pro
fiteert het gehele volk van de stijgende
welvaart. Zoekt men het in een algeme
ne loonsverhoging, dan treft men via de
hogere prijzen allen, ook hen, die een
pensioen hebben of een lijfrente. En men
zal toch ook hen in een gestegen wel
vaart van Nederland willen laten delen.
En ten slotte zal men bij loonmaatre
gelen in het huidige tijdsgewricht nooit
mogen vergeten, dat de welvaart en de
volledige bezetting ook slechts tijdelijk zijn
en dat wij ons op langere termijn moeten
instellen op een steeds stijgende beroeps
bevolking. Gaat men daarvoor een loon
vragen dat onze voordelige positie in de
wereld wegneemt, dan zal die maatregel
als een boemerang de werknemers treffen.
Een ruime blik zal nodig zijn.
....Als men thans voor een doosje lu
cifers de somma van negen gulden
moest betalen, zou men waarschijnlijk
direct gaan twijfelen aan het verstand
van de verkoper, maar toen de luci
fer pas was uitgevonden, heeft men
dit bedrag toch neergeteld.
....De eerste lucifers geleken in de
verste verte niet op het smalle houtje
met de gele, bruine of rode kop, zo
als wij dat thans kennen.
....Jones, een londense tabakshandelaar,
maakte de eerste vorm van een luci
fer. Ze bestond uit twee glazen buis
jes, waarvan er één gevuld was met
kalichloride en de ander met zwavel
zuur. Een opgerold stukje papier deed
hierbij dienst als verbrandingsproduct.
....De eigenlijke uitvinder van de luci
fer is John Walker, een gestraald me
disch student, die na veel proefnemin
gen op 27 April 1827 zijn ruwe, dikke
lucifers van 10 cm lengte in de handel
bracht.
....Walker besmeerde zijn houtjes met
zwavel en drenkte de kop in een op
lossing van kalichloride, suiker en
gom. Hij zag het belang van zijn uit
vinding echter niet in.
....De lucifer van Walker vertoonde
vele tekortkomingen en Charles Sauria,
een franse schooljongen, verbeterde
Walker's uitvinding door de koppen
der lucifers in gele fosfor te dopen.
Het gebruik bleek bij warmte en
wrijving zeer gevaarlijk, terwijl de fos
for bovendien giftig was.
....De Zweed Pasch kwam in 1848 op
het denkbeeld de giftige fosfor door
de niet giftige rode te vervangen en
tenslotte werd de Zweedse veiligheids
lucifer geboren, die thans de gehele
wereldmarkt heeft veroverd.
