Spreekuur
Tandarts v.d. Veen
De kerken en de watersnood
Cen stevige stabiele fzeufzenstoei
R DEN BOER
PREDIKBEURTEN
Voor vlijtige handen
Dankbetuiging
blank en donker gespoten, is een
genot in uw keuken en de prijs valt
beslist mee,
DE KLEINE BAZAR - WISSEKERKE
Herinneringen aan Reimerswaal en Bommenede
In 1421 deed het water de klokken luiden
„De Heere heeft gezeten over den
watervloed". Dat opschrift lezen wij
boven dte gereformeerde kerk in Buik
sloot. Als er ergens plaats was voor
een dergelijke tekst dan zou het daar
zijn. Het kerkgebouw, in gebruik ge
nomen in 1915, werd op 14 Januari
1916 een prooi van de golven. De wa
tervloed in het gebied ten Noorden van
Amsterdam, die tal van dorpen erf
stadjes aantastte, spaarde Buiksloot en
zijn nieuwe kerk rfiet.
Ook deze keer, nu de overstroming
een zoveel uitgestrekter gebied beslaat,
zijn tal van kerkgebouwen door het wa
ter aangeraakt en zeker zal de schade
groot zijn.
Het staat echter wel vast, dat vrij
wel geen enkele monumentale kerk
bedoeld is dan een historisch bouw
werk door het water is vernietigd.
Tot heden hebben de bedehuizen zich
voortreffelijk gehouden. Kerken zijn
beter bestand tegen een overstroming
dan tegen een oorlog.
Overigens moet men niet gering
denken over de schade. Vooral de ker
ken van jongere datum is veel letsel
toegebracht. Om een geval te noemen,
dat veel weg heeft van Buiksloot,
1916: in Moerdijk werd op Vrijdag
avond 30 Januari een nieuwe gerefor
meerde kerk geopend (de oude is in
de oorlog verwoest). Zaterdag bracht
men het splinternieuwe bedehuis je in
gereedheid voor de Zondagsdienst. Maar
de eerste en enige bezoekers op die dag
waren de golven! Het water stond er
weldra meters hoog.
Middeleeuwse kerken zijn in de re
gel gebouwd op de hoogst gelegen
plek in de dorpen. Vaak werden ze in
tijden van overstroming als schuil
plaats gebruikt. Bovendien was men
gewend om ze stevig te bouwen. Deze
kerken kunrfen dus wel tegen een
stootje.
Maar de bedehuizen van klein;ere
kerkformaties, als regel in de laatste
zeventig jaar gebouwd, staan dikwijls
op lage plaatsen en zijn maar al te
vaak van wankele makelij. Bouwkun
dige waarde hebben ze niet; waarmee
echter niet gezegd is, dat de betrok
ken gemeenten niet gedupeerd zouden
zijn. Volgens onze gegevens zijn in
heel het rampgebied ten hoogste tien
van deze kerkjes verwoest of ernstig
beschadigd.
Kleinere schade aan kerken moet
in zeker zestig gemeenten worden ge
dragen. Onder die „kleine!" posten
vallen verwoest meubilair, stoffering,
verwarmingsinstallaties of kachels, mo
toren, ruiten, kerkboeken enz.
Soms is de schade moeilijk in gelds
waarde aan te duiden. Zo heeft de
lutherse gemeente van Vlissingen haar
archiefstukken in het water aangej-
troffen. Dergelijke verliezen zijn on
herstelbaar.
Ook in plaatsen waar men nog tij-
Als U te lang
brilloos blijft turen
Zult U het later
eens bezuren
Aanbevelend
Horloger-Opticien
Wissekerke, Telefoon 227
dig maatregelen kon nemm om de
vloeren en barfken vrij te krijgen, was
de schade soms aanzienlijk. Te Hein<en-
oord bracht men inderhaast alle lo
pers en matten in veiligheid op de
preekstoel. Maar het water nam ook
de kanseltrap tree voor tree, zodat de
vreemde bergplaats wel hoog maar niet
droog bleek te zijn.
Verdronken plaatsen.,
In het verleden hebben zich talrijke
overstromingen voorgedaan, waarbij de
kerkgebouwen het zwaarder te verdu
ren hadden. Zo wordt gezegd, dat tij
dens de stormvloed van 1682 het water
in Tholen zo hoog stond, dat alleen
de torenspits boven de golven uitkwam.
Dit lijkt ons overdreven. Zeker onjuist
is het welbekende watersnoodliedje:
"En temidden van die rommel, rommel,
Dreef de torenspits van Bommel,
Bommel!
De torenspits van Zaltbommel is nog
altijd zoek, zoals ieder zien kan, die
met de trein het oudje stadje aan de
Waal passeert. Maar deze spits ver
dween niet door het water van haar
hoge standplaats, doch door het vuur;
zij verbrandde namelijk in 1696.
Beroemd is de verdronken stad Rei
merswaal, die in de 17de eeuw een
prooi van de golven werd. Nog een
enkele keer worden de restanten van de
stad (in de Oosterschelde bij Tholen)
gezien op een zandplaat. Ook de om
trekken van een kerk-plattegrond
de stad telde eert ij ds verscheidene ker
ken en kloosters worden dan aan
gewezen.
Een andere verdronjke^ plaats is
Bommenede op noordelijk Schouwen!.
Dit dorp werd op 16 Januari 1682
geheel geïnundeerd. Van lieverlede
stortten de huizen in, maar geruime
tijd bleef het verlaten kerkgebouw een
zaam in de zee staan, totdat het watelr
ook dit bouwwerk vernield had.
De Plompe Toren.
Op zuidelijk Schouwen trekt aan de
zeekant bij Burgh een vre-emde ver
laten toren de aandacht, genoemd de
Plompe Toren. Het is een kerktoren
zonder spits, het laatste restant van
het kerkgebouw in Koudekejrke op
Schouwen, een plaatsje dat terigevolge
van langdurige overstromingen geheel
ontvolkt raakte. En dan zijn er de dor
pen op Noord-Beveland. Wissekdrke
werd in de jaren 15301532 zo ge
teisterd door de zee, dat het hele dorp
verdween. Pas in 1652 toen het eiland
bedijkt was, herbouwde men de kerk,
als teken dat het dorp weer bewoond
kon worden.
Ook het dorp Kats maakte deze ge
schiedenis mee en voorts Kortgene.
Heer Philips van Borssele, die in de
middeleeuwen het dorp bezat, liet er
een kerk bouwen waar men voor de
zielerust van zijn moeder „ten eeu
wigen dage met acht priesters de zeven
getijden zingen zoude, alle dagen met
drie zingende missen". Maar van dat
„ten eeuwigen dage" kwam niet veel,
aangezien ook deze kerk in 1532 door
de golven werd verzwolgen. De kerk
stortte in maar de toren hield alleenj
stand in de baren. Hij was in 1681 nog
stevig genoeg om er een nieuwe kerk
tegenaan te bouwen.
Nadat in 1421 de St. Elisabethsvloed
300 dorpen ten onder deed gaan, ver
schenen weldra de verhalen van klok
gelui uit torens diep onder water.
Coöperatieve Boerenleenbanken
met afzonderlijke Stichting Spaarbank
„COLIJNSPLAAT"
te Colijnsplaat
Tel. (K1199)-228
Postrek. 316389
„WISSENKERKE"
te Kamperland
Tel. (K 1107)-325
Postrek. 365567
Verzorg de toekomst van uw gezin met een spaarboekje
Dergelijke verhalen konden natuurlijk
gemakkelijk ontstaan na een ramp van
zulk een omvang. Een ramp, waarvan
de sporen nog niet uitgewist zijn.
Ook in het gedeelte van de vroegere
Zuiderzee, dat nu Noordoostpolder heet,
hebben verdronken kerkgebouwen een
rol gespeeld. Vissers uit Urk en Schok
land vertelden, dat het uitermate ge
vaarlijk was om te vissen boven Na
gelen, één der verdronken dorpen.
Men zou daar kans lopen om met de
netten vast te haken aan de grafzerken
op het kerkhof der verdwenen plaats.
H. de Jong.
Herstellend na ziekte
versterkt U met
PLEEGZUSTER BLOEDWIJN
Ger, Gem. Kortgene.
Dinsdag 10 Maart ds J. B. Bel
in de Ned. Herv. kerk te Geers-
dijk 10 uur, 2.30 uur en 's avonds?
Geref. Gem. Colijnsplaat
Woensdag 10, 2, en 6 uur Stu
dent Honkoop (biddag) van 's-Gra-
venhage.
De echte
Chlorophyll
vMijNHARDT tandpasta
Tube 120-95-70 ct. bij Apothekers en Drogisten
Hiermede vervullen wij de
treurige plicht, U kennis te
geven van het grote verlies
dat onze buurtvereniging
heeft getroffen, bij de ramp
op 1 Februari j.l.
34 personen kwamen uit
de buurtvereniging om het
leven.
Dat zij rusten in vrede.
Het bestuur van
de buurtvereniging
„Torendijk".
Kortgene, Maart 1953.
Heden overleed plotseling,
tot onze diepe droefheid, on
ze innig geliefde moeder, be
huwd- en grootmoeder
Geertruida Goulooze,
(Wed. van Adriaan
Jacobus de Waard),
in de ouderdom van 72 jaar
en 9 maanden.
Colijnsplaat
A. de Fouw-
de Waard.
J. de Fouw.
Provoost -
de Waard.
J. Provoost.
Kamperland
M. Versluis
en kleinkinderen.
Colijnsplaat, 5 Maart 1953.
in schoonmaakgetijHamea-Gelei
Aan allen die hebben meege
werkt aan de ontruiming van ons
pakhuis te Geersdijk, ten gevolge
van de overstroming, betuigen wij
onze oprechte dank. Zonder de
directe en daadwerkelijke hulp van
het personeel, van verschillende
landbouwers en collega's, die onze
magazijnen hebben ontruimd en
onze producten hebben vervoerd
en gedroogd, was het verliesper
centage aanmerkelijk hoger ge
weest.
Firma
Gebr. L. D. en C. W. van Damme
Kortgene
Voor de vele blijken van deel
neming, ontvangen bij het plot
seling overlijden van onze gelief
de broeder en behuwdbroeder
Marinus A. van der Maas,
betuigen wij onze hartelijke dank.
Inzonderheid aan de familie Mar-
cusse - Jacobse.
Familie Van der Maas.
Geersdijk, Maart 1953.
Voor de vele bewijzen van deel
neming, ontvangen tijdens de ziek
te en na het overlijden van onze
geliefde moeder, behuwd-, groot-
en overgrootmoeder, mejuifr.
Martha Strijd
(Wed. G. Koster),
zeggen wij onze hartelijke dank.
M. L. Fortuin
en familie.
Colijnsplaat, Maart 1953.
Bij ons plotseling vertrek uit
Kortgene, waren wij niet in staat
persoonlijk afscheid te nemen van
familie en vrienden. Vanuit on
ze nieuwe woonplaats groeten wij
allen. Tevens zeggen wij hierbij
alle lidmaatschappen en donaties
op.
Wij danken hen die ons bij de
redding uit onze woning zo zorg
vol hebben geholpen en de be
woners van „Graaf van Buren"
voor hun warme en gulle ont
vangst.
C. Viergever
J. J. Viergever-
Kabboord.
Koninginnelaan 4, Middelburg.
Bij mijn terugkeer naar Ame
rika wens ik mijn oude en nieu
we vrienden en kennissen een
hartelijke groet.
G. van Gemert.
in Kortgene is met ingang
van heden vervallen.
IN KAMPERLAND
voortaan spreekuur, behal
ve Vrijdagsmorgens,
voortaan ook Dindagsmiddags
van half 2 tot half 5.
