NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
KING
No. 2571
Zaterdag 22 Maart 1952
55e Jaargang
Een goede raad, is goud waard i!
Abr. Butfze - Tel304 - Kamperland
MACHTIG BEDRIJF
SCHIEP WERELDRIJK
I;
t*
voot Ictet l
DRUK EN UITGAVE A. B. M. MARKUSSE TE WISSEKERKE
TELEFOON No. 308 - GIRO No. 32622
Abonnementsprijs f 2.00 per jaar. - Franco per post f 3.50. - Advertenties 6 cent per mm - 2100 betalende abonné's
Goud, ja, maar daar is schijnbaar niet veel goud meer
tegenwoordig. Maar geld wel, en geld kunt u ook
verdienen. Hoe, zult u zeggen? Nu, hier is dan die
goede raad. Leest iedere week aandachtig deze adver
tenties en profiteert van al datgene wat alleen Abr. Buijze
u biedt.
Hier zijn ze weer, de reclame's van deze week!!
2 doos Erdal voor 60 cent met een prachtige spaarpot voor de
kinderen cadeau. 2 dubbele stukken huishoudzeep voor 75 cent
met 1 pak waspoeder gratis. Tevens voorradig, voor de schoon
maak, ragebollen (bruin en wit haar), werkborstels, schuurborstels,
prachtige zemenlappen in verschillende prijzen, dweilen, bezems,
stoffers. Ook ontvangt u deze week een bon voor Castella actief
wit, levert hem direct bij ons in, dan krijgt u 2 pakken Castella
zelfwerkend wasmiddel voor 94 cent met een pak Castella wol-
wit van 42 cent gratis. U ziet, wij maken het u gemakkelijk om
geld te verdienen.
Wat men ook lacht, bromt of praat,
Wij blijven steeds paraat.
En zullen u dat bewijzen,
Door steeds de laagste prijzen.
Fijne melange koffie van f 2.04 voor f 1.85 per 250 gram. Prach
tige donkere stroop van f 1.10 voor f 0.80 per kg. Geurige thee
van 80 voor 57 cent per 100 gram. Onze sortering koekjes, bis-
kwies en wafels is zeer uitgebreid. Alles steeds vers. Ook komen
wij straks weer met een pracht sortering choc, eieren, kippen,
mandjes met nesten voor de a.s. Pasen. Zorgt dat u er vroeg bij
bent want het vliegt weg. De chocolade zowel als de prijzen
zijn om van te watertanden.
Beleefd aanbevelend,
P.S. Doet ons even een berichtje. Wij bezorgen over
heel het eiland.
Ondanks gebrekkige boekhouding en geleden oorlogschaden
20 MAART 1602 OPRICHTING O.I.C.
Zelden heeft een door particulieren geleide en voor privé-rekening ge
dreven maatschappij groter invloed uitgeoefend op het staatsbestuur dan
de Oostindische Compagnie die 350 jaar geleden werd opgericht en kort
daarop het alleenrecht verwierf van de handel op geheel Azië. Zij was
niet alleen oorzaak en grondlegster van het nederlandse rijk in het Oos
ten doch door haar geweldige activiteit en grote winsten stelde zij de repu
bliek van weleer in staat een vloot op te bouwen, die nergens ter we
reld kon worden overtroffen. Op haar schepen vonden onze zeelieden ge
durende de verre zeereizen naar Indië een unieke leerschool die hen be
roemd maakten over de gehele wereld. Door het commerciëel inzicht van
de deelhebbers werd Nederland een centrum van wereldmarkten, een po
sitie, die tot op de huidige dag nog gedeeltelijk behouden is gebleven.
Toch is de Oostindische Com
pagnie nooit uitgegroeid tot een
voorbeeld van uitstekende bedrijfs
organisatie of administratief beheer.
Dit is grotendeels te wijten aan de
geweldige voorsprong die de tech
niek van handel had genomen op
de administratieve verwerking van
deze ontwikkeling. Een goede boek
houding was nog nergens aanwezig.
De hiertoe van de Italianen over-
Het is nu tijd
om te behangen.
Maak uw keuze uit
onze uitgebreide
sortering.
Lage prijzen.
W. DINGEMANSE
COLMNSPLAAT
genomen boekhoud-techniek bleek
ten enen male onvoldoende om de
practische gang van zaken op juiste
wijze in de boeken weer te geven.
Het getal der aanwezige goed
onderlegde boekhouders was veel
geringer dan noodzakelijk om de
vereiste administratie op te bouwen.
Ook was er een onvoldoende schei
dingvan functies. De gouverneur van
een der bezittingen zorgde tevens
voor het bijhouden der boeken en
bracht ook eigenhandig zijn rappor
ten uit. Veel kooplieden konden niet
eens lezen of schrijven. Ook om zijn
administratief inzicht en boekhoud
kundige kennis kan Jan Pieterszoon
Coen worden geroemd als een der
groten van zijn tijd. De heren Ze
ventien in het vaderland wisten dat
te waarderen.
Elke nederzetting van de com
pagnie had een zelfstandige admi
nistratie. De boekingen geschied
den nu eens in geld, dan weer in
goederen. Het is duidelijk dat on
der zulke omstandigheden het voe
ren van een centrale administratie
practisch onmogelijk werd. De wins
ten, die bekend werden, berustten
dan ook meer op een schatting dan
op juistheid. Minister Lieftinck zou
aan deze cijfers in onze dagen ze
ker geen geloof hechten!
Duur monopolie.
De welvaart van bijna elke bur
ger in de republiek hing samen met
de gang van zaken bij de compagnie.
Wij releveerden reeds dat onze
macht ter zee en te land grotendeels
was te danken aan deze maatschap
pij. Elk jaar werden honderdduizen
den aan convooi- en licentiegelden
betaald. Voor haar monopolie stort
te zij later f 360.000 per jaar. Voor
[PEPERMUNT
Bereid uit
het edele
natuurproduct.
die dagen een fantastisch bedrag.
Deze bijdrage was overigens ge
rechtvaardigd. Vooral op initiatief
van de Staten was de compagnie,
een der eerste voorbeelden van een
N.V., in het leven geroepen. Het
was een combinatie van onderne-
migsgeest der kooplieden gepaard
aan vernuft en strategisch inzicht
van staatslieden als Johan van 01-
debarneveldt en later Johan de Witt.
In de aanvang waren het de Por
tugezen en Spanjaarden, later de
Engelsen, die buiten het vaderland
moesten worden bestreden, zodat
ons grondgebied werd ontzien en
de militaire kracht van de vijand
werd versnipperd.
In oorlogstijd steunde de com
pagnie met geld en goed. Het be
lang van de deelhebbers hing ten
nauwste samen met de machtsposi
tie van de staat. Dit inzicht ontbrak
nergens. Hoe dikwijls wordt het in
onze tijd vergeten. De compagnie
kon het land zeer veel steun bieden,
omdat men over een uitstekende
koopvaardijvloot beschikte, die toen-
dertijd heel gemakkelijk in een oor
logsvloot kon worden omgebouwd.
Oorlogsschade.
Reeds in 1605, toen de compag
nie nog geen cent winst had uit
gekeerd, steunde zij een expeditie
tegen Portugal met f 125.000, ter
wijl later nog eenzelfde bedrag volg
de. In 1639 zonden de bestuurders
geheel op eigen kosten vier volle
dig uitgeruste oorlogsschepen naar
Tromp, die bij Duins een spaanse
DEZE WEEK
250 gram koekjes (feestsortering)
100 gram gesort. toffees
samen 84 cent.
125 gram paaseitjes 25 ct, 5 p.
100 gr. pinda-babb. 22 ct, 5 p.
W. DINGEMANSE
COLMNSPLAAT
vloot in de grond boorde. In de
eerste engelse oorlog gingen er wel
tien schepen van de compagnie naar
de vloot. Verschillende van deze
koopvaarders, die zwaarbewapend
werden, vonden een laatste ligplaats
op de bodem van de zee. De kos
ten van dit avontuur bedroegen meer
dan zes ton, doch het duurde wel
vijftien jaar voordat de schade ver
goed werd. De zeer trage vergoe
ding van oorlogsschade is dus ken
nelijk geen modern verschijnsel. In
de tweede engelse oorlog werden
er twintig schepen afgestaan.
Intussen moest de handel op In
dië rustig doorgaan, maar de re
tourschepen, beladen met rijkdom
men, keerden via een omweg naar
het vaderland terug. Een geheim
college, het zgn. Secreet Besoigne
COOMANS
gaf door middel van snelvarende
schepen orders over de te volgen
koers. Men vluchtte soms tijdelijk in
neutrale havens, waarvan de be
stuurders ook niet steeds te ver
trouwen waren, zodat men ook nog
in de rug werd aangevallen.
De zeelieden van de compagnie
hadden speciaal in oorlogstijd een
bijna onmenselijke taak. Dr F. W.
Stapel, die in 1932 privaat-docent
werd aan de amsterdamse univer
siteit, heeft de activiteit der Ver
enigde Oostindische Compagnie in
oorlogstijd uitvoerig uiteengezet bij
zijn ambtsaanvaarding. Het is een
aaneenschakeling van staatstaken,
die deze maatschappij gedurende
haar bestaan op de schouders heeft
getorst. Zij is er tenslotte ook aan
bezweken waarna het inmiddels tot
een eenheid gegroeide Nederland
na enkele eeuwen de failliete boe
del overnam.
De Oostindische Compagnie zal
in de geschiedenis een onvermijde
lijk hoofdstuk blijven innemen voor
goed begrip van het verleden. Zij
blijft een voorbeeld van goed koop
manschap, onverzettelijke wil en
grote bestuurscapaciteiten voor het
gehele nageslacht, dat uit het ver
leden zijn krachten zal moeten put
ten om neerlands positie in de we
reld weer sterk te maken.
100 gram toffee's
100 gram amandelbonen
200 gram gesort. koekjes
100 gram hoestpastilles
voor 98 cent.
Vele soorten witte en komijne
kaas tegen lage prijzen.
L. de Waal, Colijnsplaat.