Psalm U19
edisch werk in Batavia
Voor Uw feestdagen
Rum, Likeur, Wijnen,
Vruchtenwijn
reeds vanaf f 1.95 per fles.
Bier, Limonade enz.
Vraagt inlichtingen.
W. DINGEMANSE.
Levensmidd.bedrijf, Kolijnsplaat
menten. Draden, controle-apparaten,
meters en automatische schakelaars
vertoonden de vreemdste kuren.
Grafiet-onderdelen in weerstanden
veranderden van waarde; het ge
leidingsvermogen, de elasticiteit,
de trekvastheid en de temperatuur
van bijna elk materiaal bleken
onderhevig aan niet te peilen schom
melingen.
Uranium „in blik"
De dreigende berichten, die door
lekten over de Duitse atoombom,
zweepten de Amerikanen eindelijk
tot zulk een snelheid op, dat van
af 1943 fabriek na fabriek uit de
grond gestampt werd, gelijk op het
ogenblik de Russen in de Siberi
sche steppen presteren.
Het allereenvoudigste zou het
zijn, indien het koelwater recht
streeks langs het uranium gevoerd
kon worden. Dit bleek onmogelijk,
omdat beide stoffen zodanig op el
kaar inwerkten dat het water stra
len begon uit te zenden, terwijl
het uranium in plakken uiteenviel 1
Een beschermende laag kon men
niet gemakkelijk aanbrengen, er zat
niets anders op dan: het uranium
„in te blikken".
Het gezicht van de Hanfordse
directie toonde dagelijks de stand
van de „inblik-thermometer",
want met dit onderdeel van het
bedrijf was altijd wel iets aan
de hand. Of er kwam roest op
het metaal, er raakten splitsings
producten in het water, of de
koeling deugde niet meer, er wer
den neutronen „verduisterd" en
de kettingreactie vertraagde, of
er ontstond een lek en een com
plete zuil viel uit met alle ge
volgen vandien
Om maar niet te spreken van
de bijproducten, die ontelbare
zorgen baarden als gevolg van
hun gevaarlijke radio-activiteit
en zonderlinge samenstelling. Ra
don (een edelgas), xenon en jo
dium dat gamma-stralen uitzond
kwamen op de meest onverwach
te ogenblikken tevoorschijn. Ho
ge schoorstenen moesten worden
gebouwd, om de dodelijke gas
sen en zuurdampen af te voeren.
In elke nieuwe stad moest,
naast de verdere meer normale ge
meentediensten, een uitgebreide ge
zondheidsdienst in actie komen om
elkeen dagelijks meerdere malen te
onderzoeken en zo nodig.te behan
delen.
En met dat alles bezat men op
1 Februari 1944 nog slechts
190 milligram plutonium. Nog niet
één graml
Voorkomen
is beter dan genezen!
De doctoren van de gezondheids
dienst, die voornamelijk preventief
moesten werken om ongelukken
op grote schaal te voorkomen, heb
ben hun taak uitmuntend vervuld.
Permanente en draagbare verklik
kers waarschuwen thans bij de
aanwezigheid van stralingen. Iede
re arbeider draagt een filmstrook
je in zijn zak, dat geregeld wordt
afgelezen op „zwartheid". Bij de
uitgang van elk laboratorium waar
schuwen verborgen allarmsignalen
bij het passeren van besmette per
sonen. De werkkleding wordt da
gelijks gewassen in een speciale
inrichting.
Het is binnen de beschermende
muren van een plutoniumfabriek
volgens de laatste statistieken vei
liger dan op welke verkeersweg
dan ook!
Het zware water.
In tegenstelling tot de Ameri
kaanse methode werkte men in
Duitsland en nu ook in Argentinië
voornamelijk met zwaar water als
„temperaar". Hitier veroverde voor
dit doel de fabrieken in Noorwe
gen. De beide uitvinders Heisenberg
en Beck, die thans hun werkzaam
heden onder de hoede van presi
dent Peron voortzetten, laten deze
neutronen verdragende stof nu maar
produceren in Zuid-Amerika.
De zuilen voor het vervaardigen
van plutonium kunnen dan een
kleinere afmeting hebben dan bij
toepassing van grafiet. Er is dan
ook veel minder rem-stof nodig.
Wel moeten speciale voorzorgen
getroffen worden tegen een „uit de
hand lopen" van de kettingreactie,
bv. door meerdere controle-staven
(cadmium) in te schakelen.
Een bezwaar vormen de schom
melingen in het energie-niveau ten
gevolge van luchtbellen. Ook blijft
Het verbaasde mij iedere keer
weer opnieuw, zo lang als deze
mensen vaak wachten vóór ze dok
tershulp inroepen. Heel dikwijls wor
den eerst hun eigen „deskundigen"
geraadpleegd, maar gewoonlijk ma
ken die de zaak eerder erger dan
beter.
En wanneer dan eindelijk de dok
ter bezocht wordt, is genezing vaak
slechts met veel moeite of helemaal
niet meer mogelijk.
Hoe belangwekkend deze zieken
als „geval" voor de dokter ook mo
gen zijn, voor de patiënt was het
beter geweest wanneer hij wat eer
der was gekomen.
Zo heb ik verschillende verwaar
loosde kinderen gezien, vel over
been, te slap om rechtop te zitten,
ziek door ondervoeding en gebrek
aan vitaminen. Ik zag een paar kin
deren van enkele jaren oud, die ge
bracht werden omdat de ogen zo
ontstoken waren erf maar niet be
teren wilden. De ogen waren ech
ter verloren, de kinderen gedoemd
voortaan blind door het leven te
gaan, wat hier wil zeggeneen be-
delaarsbestaan leiden.
Een andere patiënt, een volwas
sen man, werd binnengebracht met
totaal afgestorven onderbenen, die
men afhankelijk van de geringe
hoeveelheden, die de fabrieken kun
nen leveren. In de Verenigde Sta
ten koos men daarom grafiet, doch
dit moest van nog ongekende zui
verheid zijn. Men heeft er de leve
ranciers voortdurend tot wanhoop
gebracht door hun zuiverste pro
ducten als totaal onbruikbaar te
bestempelen en steeds fijnere sor
tering te verlangen. En dan in gi
gantische hoeveelheden, terwijl nie
mand enig vermoeden mocht heb
ben waarvoor dit ultra-fijne mate
riaal gebruikt zou worden!
De standaard-zuil.
Hoeveel uranium-zuilen staan er
in één febriek?
Het zou aanbeveling verdienen
om vele kleine ovens te bouwen
inplaats van één grote. Zij kunnen
dan één voor één gebouwd en in
gebruik genomen worden; men heeft
voldoende reserve indien een ap
paraat uitvalt en het is veiliger bij
mogelijke ongevallen.
De ervaring leerde, dat kleine
zuilen onvoordelig veel grondstof
fen vereisten en te grote bouwsels
onhandelbaar worden. Er bestaat
dus een standaard-maat, volgens
welke alle plutoniumfabrieken nu
zijn ingericht.
En de afstand onderling? Ja,
die bedraagt enkele kilometers
Uit veiligheidsoverwegingen. Er zijn
niet voor niets zulke uitgestrekte
fabriekscomplexen nodig!
(Wordt vervolgd.)
Copy-right Persbelangen - Noord-
Bevelands Nieuws- en Advertentie
blad.
natuurlijk beiden afgezet moesten
worden tot boven de knie. Ver
schillende mensen, volwassenen zo
wel als kinderen, kwamen aanlopen
met zó'n graad van bloedarmoede
als ik voor onbestaanbaar had ge
houden. Een bloedkleurstofgehalte
van nog geen 10 Daarbij nog
vaak gebrek aan vitaminen, met als
gevolg waterzucht en hartafwijkin
gen, wat beri-beri genoemd wordt.
Toch strompelden ze nog binnen 1
't Is ongelooflijk, zoveel als deze
mensen vaak verdragen kunnen. Die
bloedarmoede wordt meestal ver
oorzaakt door ingewandswormen,
die het bloed afzuigen en het lichaam
vergiftigen, de mijn wormziekte. Maar
dit zijn vaak dankbare patiënten
voor de dokter. Allen die ik behan
delde heb ik zien opknappen. Een
paar bloedtransfusies, een worm-
kuur, vitaminen, goede voeding en
bedrust en na enkele maanden kun
nen ze genezen naar huis!
Natuurlijk behoren malaria- en
dysenteriepatiënten tot de dagelijk
se gevallen. Evenals tuberculose,
longontsteking en geslachtsziekten.
Veel van deze ziekten komen veel
meer voor dan vóór de oorlog,
waaraan de slechte medische ver
zorging tijdens de Japanse bezet
ting en de verwarde tijd daarna
grotendeels de schuld zijn. Maar ge
lukkig zijn deze ziekten vaak vat
baar voor goede behandeling.
Soms kost het de grootste moeite
om de mensen te bewegen zichzelf
of hun kinderen in het ziekenhuis
te laten opnemen en zo riu en dan
weigeren ze beslist, wat in Neder
land ook wel voorkomt, maar niet
zo vaak gelukkig.
Ik heb het meegemaakt dat kin
deren in een allerellendigste toestand
werden meegebracht. Alleen onmid
dellijke ziekenhuisbehandeling zou
hen, naar menselijke berekening,
nog een klein kansje op redding
gegeven hebben, maar de ouders
wilden niet. Dus moesten we de
stumperds laten gaan, metdeprac-
tische zekerheid dat ze de volgen
de dag niet meer zouden halen.
Patiënten thuis in de kampongs
opzoeken, wordt, wegens gebrek
aan tijd en de daaraan in deze tijd
verbonden gevaren, zo goed als
nooit gedaan. Alle zieken komen
naar de dokter toe of worden er ge
bracht. Kinderen met longontsteking,
zwaar ziek, heb ik vele malen bij
mij zien brengen, eenvoudig ineen
doek opzij op de heup gedragen,
zoals kinderen hier altijd gedragen
worden. Maar feitelijk kan dat ook
best. Gevaar voor kouvatten is er
veel minder dan in Nederland met
zijn sterk wisselende temperaturen.
En de donkere kamponghut is ook
niet de beste omgeving voor een
ziek kind.
Naar werk hoef je hier als dok
ter niet te zoeken. Overal kan me
dische hulp gebruikt worden. Een
mooi werk is het ongetwijfeld! En
meestal dankbaar werk. In Batavia
is mijn werk nu door een ander o-
vergenomen, ook pas uit Nederland
overgekomen. En ook deze arts zal
na enige maanden, wanneer hij wat
thuis is in de Indische geneeskunde,
weer verder trekken.
Zelf ben ik nu op weg naar Hol-
landia, een zeereis van bijna 3 we
ken. Het plaatsje ligt op de Noord
kust van Nieuw Guinea, dicht bij
de grens van het Australische deel
'van dit enorme eiland. Het ligt dus
aan de uiterste grens van Neder
lands Indië. Maar over de reis daar
heen en het leven daar een volgen
de keer!
Hoogstwaarschijnlijk zal mijn
vrouw mij nu gauw achterna rei
zen. Wanneer u dit leest is ze ho-
penlijk al onderweg. Maar dat wil
nog niet zeggen dat ze dan ook
gauw bij mij isl Ze zal ongeveer
50 dagen moeten reizen en twee
maal op een andere boot overstap
pen! Dus wellicht heeft zij óók nog
wel eens wat te vertellen!
Voor ik eindig nog een enkele
opmerking. Het werk, waarvan ik
gepoogd heb U iets te vertellen,
wordt óók gedaan onder andere
door Rode Kruis en Medische Zen
ding, terwijl Simavi het steunt waar
het kan. Denkt U daaraan, wan
neer deze organisaties een beroep
op U doen? Het werk is heel erg
nodig. Maar kostbaar.
Iets over
door dokter D. Metselaar
