NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Amsterdam - Batavia
No. 2368
Zaterdag 17 April 1948
51e Jaargang
Samenstelling en vervaardiging
van atoombommen.
DRUK EB UÏTGAVE A. 8. M. G8ARKUSSE TE WiSSENKERKE
TELEFOON »o 308
GIRO No. 32622
Abonnementsprijs f 1.50 per jaar. - Franco per post f 3 00. - Advertenties 5 cent per mm - 2250 betalende abonné's.
Wie verre reizen doet
Reisverslag door D. Metselaar.
De reis was bijzonder interes
sant. Een grote 4-motorige „Con
stellation", met een kleine 60 men
sen aan boord, bracht ons vlug en
ook veilig naar Batavia. Je krijgt
niet in het minst het gevoel van
gevaar. Alles gaat even vanzelfspre
kend en is perfect georganiseerd.
Na het opstijgen werd via een
luidspreker meegedeeld waar de
volgende stopplaats zou zijn, n.l.
Cairo en dat we op een hoogte van
bijna 6000 meter met een snelheid
van ongeveer 400 km per uur vlo
gen.
Het was zwaar bewolkt toen we
opstegen, maar eenmaal boven de
wolken was het prachtig zonnig
weer en lekker warm. Als een wat
ten deken lagen de wolken beneden
ons. Van de grond was niets te zien,
maar toen we boven de Ardennen
kwamen, werd het ook beneden
helder. Wij zagen de Rijn onder ons
en even later bereikten we de Al
pen. Een imposant gezicht, die ge
weldige witbesneeuwde bergmas-
sieven onder je te zien wegschui
ven. De zon bewerkte prachtige
schaduweffecten en de grote meren
bij Luzern leken kleine plasjes.
Boven Italië werd het weer be
wolkt tot bij Napels. De stad met
de Vesuvius konden we goed on
derscheiden, gelegen aan de blauwe
golf van Napels. Daarna staken we
de Middelandse Zee over en be
reikten tegen de avond de Afrikaan
se kust, waarachter de onafzienbare
woestijn zich uitstrekte.
In het donker landden we in Cairo,
waar we vorstelijk ontvangen wer
den in het eigen K.L.M. hotel, vlak
bij het vliegveld. Het was koud in
de woestijn en in de open haard
brandde een houtvuur. Het licht'was
half gedempt en donkere Egyptische
bedienden met witte jassen tot aan
de grond, waarover een gekleurde
lendengordel, stonden keurig in een
halve cirkel opgesteld. Om nooit te
vergeten, dit oosters tafreel.
De volgende dag vlogen we over
het Suezkanaal, dwars over Arabië
naar Basrah aan de Perzische golf.
Niets dan doodse verlatenheid en
maar een enkele maal zagen we een
nederzetting of een weg dwars door
de woestijn.
Basrah ligt aan de mond van de
Tigris en is een heel belangrijke
petroleumhaven. Langs de rivier
liggen dadeltuinen, waartussen de
inlandse hutten en vijvertjes en ka
nalen, uit de lucht een schilderach
tig gezicht. In deze buurt moet het
Paradijs gelegen hebben. Ik kan
het me voorstellen! Het was er
heerlijk warm en in een keurig aan
gelegd plantsoen bloeiden volop
Hollandse bloemen, zoals Iothyrus,
goudsbloemen enz. Op een grasveld
middenin deed een Mohammedaans
Brits-Indiër, welke later met ons
meevloog, z'n middaggebed, soms
■staande, soms met z'n hoofd tegen
de grond gedrukt, het gezicht naar
Mekka.
Na enkele uren verder naar Ka
rachi. Weer over woestijnen, nu af
gewisseld met even kale rotspar
tijen. Aan de andere kant de Per
zische golf. We landden 's avonds
in Karachi in Pakistan. Zo'n lan
ding bij avond is ook erg aardig:.
Uit de lucht zie je duidelijk de lich
ten van het vliegveld en de lan
dingsbaan is aan weerszijden af
gebakend met honderden lichtjes,
waartussen het toestel netjes wordt
neergezet, waarna het naar het
hoofdgebouw taxiet.
In Karachi bleven we tot half
twee in de nacht. In het K.L.M.-
restaurant werden wij goed verzorgd,
zoals altijd tijdens het vliegen en
op de stopplaatsen. Complete maal
tijden werden tijdens het vliegen
opgediend, afgewisseld met koffie,
thee, een glas port of cherry en
zoetigheden.
Tijdens de nachtvluchten sliepen
we of deden een poging daartoe.
Mijzelf lukte dit goed en 'k werd
pas wakker toen het al volop dag
was. 'k Was net klaar met scheren
toen het bevel „riemen vastmaken"
verscheen boven de stuurcabine,
zoals altijd bij opstijgen en landen.
We waren in Calcutta.
Het was er tropisch heet, al vroeg
in de morgen. Veel was er niet te
zien, want we mochten niet buiten
het hoofdgebouw, maar we werden
bezig gehouden met een goed ont
bijt. Daarna weer verder naar Bang
kok. Gedeeltelijk over water, ge
deeltelijk langs de kust van Birma.
Om 3 uur waren we aan de grond.
In de douaneloods bleek, dat we
een kostbare vracht vervoerd had
den. Een lading goud werd name
lijk uitgeladen 1
Na ons verkleed en op Indische
wijze gebaad te hebben in het
K.L.M.-hotel „Plaswijck", werden
we naar de stad gereden, waar ons
een gids verschillende bouwwer
ken liet zien. Pagode's, tempels en
monumenten. Later hebben we in
de Chinezenwijk een poosje rond
gewandeld, waar we genoten van
dit echt oosters stadsbeeld, zoals
dat ook hier in Batavia te zien is.
De volgende morgen startten we
voor de laatste oversteek. Vlogen o-
ver Siam en Malakka, de Riouw-ar-
chipel met vele eilanden en eiland
jes, langs Sumatra en kwamen plus
minus 12 uur boven Java.
Uit de lucht is Batavia ook een
heel mooie stad. Alles ziet er Hol
lands-proper uit, rode daken tus
sen palmbomen en flinke gebouwen.
Later bleek, dat door de oorlog
het onderhoud veel geleden heeft.
Op het vliegveld werd ik verwel
komd door een ambtenares van het
Departement van Volksgezondheid,
welke mij mijn adres wees, waar
ik later per K.L.M.-bus werd afge
zet.
De reis was ten einde.
Het „geheim" van de atoombom
Voor de bom barst.
Hoe is de bom nu eigenlijk in
gericht? Dit is het probleem, dat
zelfs de Duitsers hun aanvankelijke
voorsprong deed verliezen. Welke
materialen er ook gebruikt worden:
uranium of het nog gevaarlijker
plutonium, zwaar water of grafiet
bij de samenstelling van het wa
pen zal de lading bijeengebracht
moeten worden en dan is het de
kunst om de explosie niet op dat
ogenblik, doch pas veel later op
het gewenste doel te veroorza
ken.
Men heeft wel verondersteld, dat
de lading heel eenvoudig in twee
afzonderlijke delen gesplitst bleef,
elk in een ongevaarlijke hoeveel
heid. Daar de Amerikaanse geleer
den aanvankelijk proeven namen
met afschietinrichtingen, om de aan
vullende massa explosieven op het
juiste moment in de overige lading
te brengen, werd algemeen aange
nomen dat ook in de Amerikaanse
atoombom een soort kanon was
aangebracht. Deze afschietinrichting
zou dan de plutoniumkogel in de
kortst mogelijke tijd binnen de o-
verige plutonium brengen en een
onmiddellijke explosie teweegbren
gen.
Ook plutonium bezit een gewichts-
grens waar beneden geen ontplof
fing is te duchten, maar deze cri-
tische hoeveelheid ligt betrekkelijk
laag en daarom kan de lading nim
mer uit slechts twee delen bestaan,
doch houdt men de explosieve stof
voor een bom van bv. 15 kg. ge
scheiden in een tiental afzonderlijke
delen. Een vernuftig ballistiek sy
steem brengt deze brokken op het
juiste tijdstip bijeen en dan pas
worden de neutronen afgeschoten
die de kettingreactie in het pluto
nium moet veroorzaken.
De complete bom weegt iets meer
dan 100 kg.
Hoeveel zijn er?
Uiteraard heeft de regering der
Verenigde Staten redenen om haar
juiste voorraad grondstoffen en on
derdelen voor atoomwapens geheim
te houden. Ook dit heeft aanleiding
gegeven tot de meest wonderlijke
geruchten. Welke hoeveelheden pro
duceert Amerika? Bezitten andere
landen ook atoombommen? Hoe
veel stuks liggen er gereed in de
geheimzinnige wapensmidsen van
Siberië? Wat is er waar van fabrie
ken in Argentinië?
Het zou neerkomen op een schijn
baar simpel rekensommetje.
Plutonium, dat het uranium 235
reeds lang heeft verdrongen omdat
het een atomische energie van hon
derdvoudige sterkte bevat, ligt niet
voor het opscheppen. Plutonium is
een nieuw element, dat in de na
tuur niet voorkomt, maar gemaakt
wordt uit uranium. Voor de fabri
cage is het noodzakelijk een ket
tingreactie aan de gang te brengen
in een zg. uraniumzuil, waarbij
neutronen van uranium 235 wor
den „opgeslokt" door enkele aan
wezige kernen van uranium 238.
Er ontstaat dan een nieuw atoom
(een uramium 239), dat een elec
tron uitzendt en overgaat in nep-,
tunium g3Np239. Dit neptunium slin
gert ook een bêtadeeltje van zich
af en gaat dan over in één atoom
plutonium.
Als men dan eindelijk voldoende
atomen plutonium heeft samenge
bracht om iets met dit metaal te
kunnen doen, moet het eerst nog
gezuiverd worden, waarbij slechts
een veertiende gedeelte van de stof
overblijft 1
Onder de dreiging van de Duit
se voorsprong heeft Amerika de
massa-productie van plutonium op
energieke wijze ter hand genomen.
Er bleef geen tijd voor aarzelen of
onderzoek, welke methode van
