EEN NIEUW ROTTERDAM
ZAL MOETEN WORDEN OPGEBOUWD.
Woorden zijn niet in staat om de verwoestingen
te beschrijven.
De havenstad Rotterdam heeft, zooals
wij reeds in het kort meldden, zeer zwaar
Dnder den oorlog geleden. De verwoes
tingen zijn zóó groot, dat men gerust kan
eeggen dat de oude -binnenstad grooten-
deels van den aardbodem is verdwenen.
Bovendien zijn nog verschillende andere
stadsdeelen, o.a. Kralingen, ernstig ge
troffen.
Toen aan het ultimatum om de Neder-
landsche troepen uit de stad terug te
trekken, geen gevolg werd gegeven,
Rotterdam gebombardeerd. Tal van ge
bouwen werden verwoest, terwijl boven
dien zoovele hevige branden uitbraken,
dat geheele straten in rookende puinhoo-
pen veranderden.
Een volkomen nieuwe stad moet wor
den opgebouwd. Reeds hebben B. en W.
van de Maasstad aan ir. W. G. Witteveen,
directeur van den Gem. Techn. Dienst,
opdracht gegeven een plan te ontwerpen
voor een nieuwe stad Rotterdam.
Te omstreeks twee uur begon het bom
bardement, dat naar schatting plm. drie
kwartier heeft geduurd. Opmerkelijk is,
dat vele menschen, die gewoon in hun
huizen zijn gebleven, niet het minste letsel
hebben opgeloopen, doordat zij, voor de
branden in alle hevigheid begonnen, hun
woningen konden verlaten.
Hoe groot het aantal slachtoffers is,
kan op dit oogenblik nog niet met zeker
heid worden gezegd, waarom men er
goed aan doet, de officieele cijfers, welke
t. z. t. ongetwijfeld bekend zullen worden
gemaakt, af te wachten.
De patiënten van het ziekenhuis aan
den Coolsingel werden allen op straat ge
bracht. Uit de winkels werden bij groote
hoeveelheden dekens en andere artikelen
weggehaald. Alle verpleegden heeft men
naar veiliger oorden kunnen brengen
enkele verpleegster worden echter ver
mist.
Een onmogelijke taak.
Het is een onmogelijke taak, een beeld
van de verwoestingen te geven in de
grootste havpnstad van Nederland. Tien
tallen en tientallen straten zouden we kun
nen opnoemen, waarvan niets is overge
bleven. Men kan eigenlijk wel zeggen,
dat van de geheele binnenstad nauwe
lijks een steen op den anderen is geble
ven. Slechts enkele belangrijke gebou
wen zijn blijven staan, waarvan in de
allereerste plaats het stadhuis dient ge
noemd te worden. Wel is het aan de ach
terzijde beschadigd, maar het groote
bouwwerk, waaraan zooveel jaren is ge
werkt, is vrijwel geheel intact gebleven.
Ook van het daarnaast aan den Cool
singel staande Postkantoor is een grooi
deel gespaard gebleven. Daarachter staat
aan het Haagsche Veer het nieuwe po
litiebureau, dat weliswaar door een bom
is getroffen, maar naar verhouding niet
zoo ernstig beschadigd is geworden. Het
grootste deel van de diensten kon in het
gebouw gevestigd blijven.
Ook het nieuwe Beursgebouw aan den
Coolsingel staat nog overeind, al heeft het
aan de Zuidzijde ernstige schade opge
loopen. Merkwaardig is hét, dat een zeer
hoog opgetrokken nieuw gebouw bij het
Calandplein, het z.g. Erasmushuis, volko
men onbeschadigd is gebleven. Het staat
ongerept temidden van de onafzienbare
puinhoopen. Verder moet van de ge
spaard gebleven gebouwen van beteeke-
nis nog het bekende Witte Huis, de eer
ste „wolkenkrabber" van Nederland, ge
noemd worden.
Hiermede zijn vrijwel alle gebouwen
van eenige beteekenis, welke in de bin
nenstad nog intact zijn, opgenoemd. De
rest is veranderd in één troostelooze
ruïne. Wanneer men bij het Witte Huis
staat, kan men op het oogenblik onge
veer zien in de richting Overschie. Het
gezichtsveld is daar geheel vrij, daar de
geheele bebouwing verdwenen is.
Hoe groot het verwoeste gebied is, kan
moeilijk beschreven worden. Vast staat,
dat men vanuit het middelpunt der oude
stad wel een straal van enkele kilometers
kan nemen. Alles wat daartusschen ligt,
is één puinhoop.
De Hoogstraat verdwenen.
Een ieder, die in Rotterdam geweest is,
kent de Hoogstraat, welke loopt van vlak
bij den Coolsingel tot ongeveer het Oost
plein, een afstand ongeveer van ander-
halven Kilometer. De Hoogstraat was de
belangrijkste winkelstraat van Rotterdam.
De winkels rijden zich aaneental van
belangrijke zaken trof men er aan, zooals
van V. en D., C. en A., alsmede vele
langrijke Rotterdamsche middenstands
zaken. Van de geheele Hoogstraat is
niets, en dan ook letterlijk niets, overge
bleven. Geen huis staat er meer over
eind; alles is met den grond gelijk ge
maakt. Honderden winkels met den vol-
ledigen inventaris zijn door het bomborde-
ment en het vuur verwoest. Behalve de
vele belangrijke zaken, zijn ook een R.K.
kerk, 't bekende bioscooptheater „Thalia"
en een Ned. Herv. kerk vernietigd.
De Passage, de overdekte galerij tus-
schen het Calandplein en de Korte Hoog
straat ligt volkomen in puin.
Zoover wij hebben kunnen waarnemen,
is een gebied, dat begrensd wordt door
de Maas, den Westersingel, den Noord
singel, de Gedempte Slaak en een deel
van den Ouden Dijk tot achter het Maas
station volkomen verwoest. De gebouwen,
welke nog intact zijn gebleven, zijn zooals
gezegd, te tellen. Zoo is bijv. de geheele
Goudsche singel verdwenen, waaraan tal
van belangrijke gebouwen lagen, o.a. van
Cat's papierfabrieken en het anti-rev. dag
blad „De Rotterdammer". Niets is er meer
van over. De aansluitende Pompenbuurt-
singel is eveneens ten offer aan het bom
bardement gevallen, waarbij het groote
bioscooptheater van Tuschinsky, 't Grand
Theatre, in puin viel. Het Hofplein, aan
de vergrooting waarvan men reeds maan
den bezig was, bestaat niet meer. Het
station van den Electrischen Spoorweg
met het bekende restaurant Loos is daar
bij een ruïne geworden. Hier stond ook
eenmaal de bekende Delftsche Poort,
welke om de zoo dringend noodzakelijke
vergrooting van het Hofplein mogelijk te
maken, indertijd zorgvuldig is afgebroken
en op een andere plaats in de nabijheid
weer is opgebouwd. Al dat werk is te-
vergeefsch geweestvan de mooie oude
Delftsche Poort staat alleen het onderstuk
nog overeind.
Het z.g. Slagveld heeft eveneens zwaar
geleden en daar zijn de gebouwen van
het Rotterdamsch Nieuwsblad verdwenen.
De Stationsstraat wij doen slechts hier
en daar een greep ligt eveneens in
puin. Evenals het Maasstation aan de
Oostzijde der stad is ook het station D.P.,
het voornaamste station van de Maas
stad, verwoest, welk -lot ook het Beurssta
tion heeft getroffen.
De geheele Kruiskade tot aan het plein
tje, waar de Westkruiskade begint, is ver
dwenen met alle zijstraten.
Alle straten tot aan den Westzeedijk toe,
welke uitkomen op den Wester singel, zijn
verwoest.
Vcm de Witte de Withstraat is alleen
het achterste gedeelte voor het bombar
dement gespaard gebleven. Vlak bij het
gebouw van de Nieuwe Rotterdamsche
Courant neemt de verwoesting een einde.
De N. R. C. is het eenige dagblad in Rot
terdam, welks gebouwen intact zijn ge
bleven. De drukkerijen van de andere
bladen zijn alle vernietigd. Van het com
plex van de Maasbode, aan de Groote
Markt is nieis meer over. Alleen het
standbeeld van Erasmus op de Markt, is
onbeschadigd.
Ook het complex van het soc.-dem.
rgblad „De Voorwaarts" aan de Ge
dempte Slaak, is vernield.
Wij noemden al eenige kerken, welke
er niet meer zijn. Helaas is ook de be
roemde St. Laurentiuskerk door bommen
getroffen. Slechts enkele muren geven de
plek aan, waar eens de groote kerk stond.
De toren, welke voor eenige jaren werd
gerestaureerd, staat er echter nog, hoe
wel dit mooie bouwwerk ook ernstige
schade heeft geleden.
Rondom de St. Laurens lag het oudste
gedeelte van Rotterdam. In de laatste 20
jaar is daar veel gesaneerd. Heele wijken
zijn afgebroken, w.o. de eertijds zoo be
ruchte Zandstraat. Een klein gedeelte van
Oud-Rotterdam was echter nog overgeble
ven, zooals de Oppert, een nauwe win
kelstraat, de Delftschevaart en de Ge
dempte Binnenrotte, waar over een via
duct de spoorlijn naar Dordrecht gaat.
Niets is er meer van overgebleven.
In deze omgeving ligt ook het Beurs
plein, het vroegere centrum van Rotter
dam, waarvan alle gebouwen in 'n ruïne
zijn veranderd.
Het oude Beursgebouw, dat in 1724
werd gebouwd, en in welks toren zich
een klokkenspel bevond, is verwoest. Dit
is ook het geval met alle gebouwen aan
de Blaak. In het water langs de Blaak
liggen tal van ten deele gezonken sche
pen, welke vermoedelijk tengevolge van
den luchtdruk van hun ligplaats zijn los
gerukt. Aan de overzijde van het water
lag het groote gebouw van de Nederl.
Handel Mij. Een der bekendste kerken
van Rotterdam, de Luthersche kerk aan
den Wolfshoek met den karakteristieken
groenen koepel, bestaat eveneens niet
meer.
De Schiedarnsche Dijk, welke in alle
havensteden van de wereld bekend was,
is eveneens van den aardbodem wegge
vaagd.
Behalve de bioscopen, zijn ook de thea
ters van Rottrdam vrwoest, o.a. de in 1887
gereed gekomen Groote Schouwburg en
de Tivoli-Schouwburg aan den Coolsingel.
Rotterdam's Concertgebouw De Doele is
vernietigdhet groote gebouw was eeni
ge jaren geleden geheel vernieuwd. Ook
het bekende café Pschorr ligt in puin. Van
Atlanta, het groote hotel aan den Cool
singel, bestaat nog een gedeelte, maar
het is de vraag, of het gebouw kan wor
den hersteld. Alle andere bekende café's
aan den Coolsingel zijn verdwenen.
Een vreeselijk lot heeft de eens zoo
bloeiende groote koopstad aan de Maas
getroffen. Wij hebben getracht een beeld
te geven van de ontzettende verwoestin
gen, maar woorden zijn niet in staat die
te beschrijven.
Men kan wel met zekerheid aannemen,
dat nooit een ramp van een dergelijken
omvang in Nederland is voorgekomen.
De nieuwe Duitsche pantser
wagens waren een verrassing.
Naar de Londensche correspondent van
het Zweedsche dagblad „Svenska Dag-
bladet" meldt, zijn de geallieerden voor
al verrast geworden door de nieuwe
zware Duitsche pantserwagens, welke in
Polen nog niet gebruikt waren. Men wist
wel, aldus de correspondent, dat de Duit-
schers zulke gevechtswagens maakten,
doch men scheen niet te vermoeden wel
ke opdracht zij zouden vervullen. Men
had langzame, dik gepantserde gevechts
wagens verwacht, welke bij aanvallen te
gen versterkte stellingen met de infanterie
zouden samenwerken. Het gaf een ge
weldige schok, toen bleek, dat deze dik
gepantserde gevechtswagens in staat wa
ren snelle bewegelijke, pantser-divisies te
vormen.
Britsch opmarschplan in Duitsche
handen gevallen.
Het D.N.B. meldt uit België
Bij het passeeren van de Schelde nabij
Elsigem door een Duitsch regiment infan
terie, werden Britsche oorlogsplannen
buitgemaakt, die een inzicht geven van
de voorbereiding van een Engelschen op-
marsch naar Eiuitschland, dv/ars door
België.
Hiermee is tevens een aanvullend be
wijs verkregen van de Britsch-Belgische
samenwerking reeds voor den oorlog.
De Fransche industrie zwaar
getroffen.
Uit België
In verband met de doorbraak der Duit
sche legers in Noord-Frankrijk, wordt er
van deskundige Duitsche zijde op gewe
zen, dat het front der wapens tevens een
strijd beteekenf tegen het vitale deel van
het Fransche bedrijfsleven.
De economische beteekenis van het
Fransche industriegebied langs de Belgi
sche en Luxemburgsche grenzen kan nau
welijks hoog genoeg geschat worden.
Verreweg het grootste deel van de steen
kool-, de ijzer- en staalproductie is hier
geconcentreerd. Hetzelfde geldt voor de
textiel-industrie.
FINANCIER .cm.
Hét bankmoratorium verruimd. - Deze en andere maatregelen kun»
nen als voorbereiding van de her-opening der Beurs worden be
schouwd - Tal van groote bedrijven zijn gespaard gebleven. -- De
Nederlandsche Bank tijdens de korte oorlogs-periode.
Gedurende eenige weken hebben wij
van het schrijven van een overzicht van
het nieuws op financieel gebied moeten
afzien, in verband met de groote verwar
ring en ontwrichting van den toestand
tijdens de korte, doch hevige oorlogs
periode, die ons land heeft moeten door
maken. Geleidelijk aan is evenwel het
zakenleven weder hervat en nu is ook
de tijd gekomen om zich te bezinnen, hoe
de toestand op financieel gebied bezig is
zich te ontwikkelen.
Het is op het oogenblik nog te vroeg
om een volledig overzicht te kunnen ge
ven van de situatie en minder dan ooit
is het thans mogelijk om een prognose
op te stellen voor de vermoedelijke ont
wikkeling in de toekomst. Niettemin is het
voor ieder, die de beschikking heeft over'
een vermogen, onverschillig of dit groot
of klein is, gewenscht, om zich regelmatig
op de hoogte te houden van al het nieuws,
dat zich op economisch en financieel ter
rein voordoet.
Het effectenwezen.
De toestand van het effectenwezen
wordt thans nog in overwegende mate
beheerscht door het op 10 Mei afgekon
digde bank-moratorium.Wij brengen in
herinnering, dat het moratorium beoogde
om opvragingen van tegoed bij banken
en daarmede gelijk te stellen crediet-
instellingen en girodiensten aan beper
kingen te onderwerpen. Van dien datum
af konden ópvragingen slechts geschieden
tot ten hoogste 3 pet. per maand van het
bedrag van het tegoed, dat toen aanwezig
was, met de bijkomstige' bepaling even
wel, dat tenminste f50.per week kon
worden opgenomen. Deze maatregel heeft
zeer doeltreffend gewerkt. Ten tijde toen
de oorlog hier te lande in vollen omvang
woedde, sprak het van zelf, dat er een
algemeene angst-psychose ontstond wat
betreft de zekerheid van banksaldi, zoo
dat indien daarvoor geen beperkende
kregen, hetgeen als een essentieele voor
waarde moet worden beschouwd om bin
nen afzienbaren tijd tot hervatting van het
effectenverkeer te geraken. Voor een be
rekening van de waarde zullen onder-
pandskoersen worden vastgesteld.
In de bevoegde kringen is men evenwel
van oordeel, dat nog verschillende pro
blemen zullen moeten worden opgelost,
alvorens dit doel zal zijn bereikt. Gedu
rende de eerst volgende dagen zal de
beurs dus nog hetzelfde desolate aanzien
behouden van het oogenblik. In de lo
kalen, waar de handel thans nog streng
verboden is, worden de leden van de ver-
eeniging wel in de gelegenheid gesteld
om elkander te ontmoeten, den toestand
op finantieel gebied te bespreken en voor
zichtig voeling te houden ten aanzien van
de vermoedelijke bied- en laatkoersen
van de verschillende fondsen.
Men moet de beteekenis van dit con
tact niet onderschatten, omdat het op deze
wijze wellicht mogelijk zal zijn om zich
een globaal beeld te vormen van de
waarde van de ïondsen tegen den tijd, dat
de handel weder zal kunnen worden
opengesteld. Dit laatste zal echter, naar
men zich heeft voorgenomen, op zooda
nige wijze geschieden, dat telkens be
paalde fondsen zullen worden aangewe
zen, waarvoor de handel zal worden toe
gestaan. Van een algemeene hervatting
van den handel zal dus voorloopig geen
sprake kunnen zijn.
De New Yorksche beurs en de
Amerikaansche waarden.
Vooral voor een hervatting van de af
faires in Amerikaansche waarden, doen
zich bijzondere bezwaren voor. In de
eerste plaats vormt de recente scherpe
koersdaling op de New Yorksche beurs
een handicap. Hierdoor is de waarde
bepaling aan voortdurende veranderingen
blootgesteld, geheel afgezien van de po-
Ingezonden mededeeling.
Maatregelen te Gibraltar.
Volgens berichten uit Gibraltar, heeft
de Engelsche Gouverneur-Generaal ver
ordend, dat van heden af, tusschen half
twaalf des avonds en half zes des mor
gens, zich niemand op straat mag be
vinden.
Alleen leden van het garnizoen in uni
form zijn van dit verbod uitgesloten.
Zweden heeft ijzer noodig.
In Zweden wordt, met ingang van
vandaag alle ijzerafval en smeedijzer,
dat niet tot de staatsvoorxaden behoort,
in beslag genomen.
Maatregelen op Malta.
De Engelsche gouverneur van het eiland
Malta (Middellandsche zee) heeft een
verbod uitgevaardigd, waarbij het aan
de burgerbevolking verboden wordt, zich
tusschen 11 uur des avonds en 5 uur des
morgens op straat te begeven.
Wie zich tegen dit bevel verzet, wordt
neergeschoten.
Bovendien wordt de bevolking verplicht
in denzelfden tijd te verduisteren.
Men gelooft dat deze maatregelen ge
nomen zijn, tegen een eventueele invasie
van parachutisfen.
Noorsche krijgsgevangenen
naar huis.
Het eerste deel van de Noorsche ge
vangenen, welke in Zweden waren ge
ïnterneerd, is, naar uit Oslo gemeld wordt,
naar huis teruggekeerd.
15 Fransche generaals ontslagen.
Het bureau van den Franschen staf
deelt mede, dat 15 Fransche generaals,
commandanten van legertroepen, divisies
etc. van hun posten zijn ontheven. Ge
meld wordt, dat door deze ontslagen het
vertrouwen in de legerleiding ernstig is
geschokt. - -
MARKTBERICHTEN
V eilingsvereeniging
„Zuïd-Beveland" te Goes.
Aardbeien, 4881 per 100 Kg. Perziken
711 per 100 stuks.
Postelein, 1519 Spinazie, 3.5013
Tomaten, 13—36; Witlof, 515; Blauwe
Aardappelen, 3504 per 100 Kg.
Rabarber, 22.50 Radijs, 13.50
Rammenas, 5Sjalotten, 2.50Selderij
3.505.50; Wortelen, 1017 per 100 bos.
Bloemkool, 819 Kropsla, 1.503.40
Komkommers, 815 per 100 stuks.
Violen, 0.50—0.60 per 100 stuks.
bepalingen "zouden zijn gemaakt op
vragingen zouden zijn geschied, die ver
zouden zijn uitgegaan boven de ©ogen
blikkelijke behoefte. Hoewel er geen re
den bestond om zich ongerust te maken
over de uiteindelijke volle betaling van
het bank-tegoed, zouden door de opeen-
hooping van zulke onttrekkingen techni
sche moeilijkheden zijn ontstaan, die op
het toekomstige betalingsverkeer verlam
mend zouden hebben gewerkt.
Nu de'krijgsverrichtingen hier te lande
geëindigd zijn, is de onrust, die tot de
sterke opvraging van banksaldi heeft ge
leid, aanmerkelijk geluwd. In aansluiting
hierop zijn ook de bepalingen van het
bank-moratorium met ingang van 21 Mei
verruimd, en wel in dien zin, dat het reeds
gemelde maximum van 3 per maand,
dat van het bedrag van het tegoed kon
worden opgevraagd, is verdubbeld. Het
zelfde is het geval met het minimum van
50.per week, dat kan worden weg
getrokken, indien 3 per maand van
het totale bedrag minder mocht zijn dan
het genoemde minimum van 50.per
week. In die gevallen zal men dus
voortaan 100.per week mogen op
nemen.
Tegelijkertijd met de verruiming van de
mogelijkheid om gelden op te vragen,
zijn er ook nieuwe bepalingen gemaakt,
die de verhouding regelen tusschen de
Nederlandsche Bank en de pariiculiere
banken, bankiers en particuliere commis-
sionnairs in effecten. Deze bepalingen
zijn dus niet van rechistreeksch belang
voor het publiek, maar zij zijn toch in zoo
verre van beteekenis, dat zij evenals de
verruiming van de bepaling van het
bank-moratorium moeten worden be
schouwd als een voorbereiding van de
heropening van de beurs. Het is immers
ondenkbaar, .dat de beurs zou kunnen
"worden geopend, zonder dat eerst het
apparaat van den effectenhandel zelf be
hoorlijk kan functioneeren. Om hiertoe
te geraken heeft de Ned. Bank zich bereid
verklaard om bijzondere voorschotten
tegen onderpand van effecten aan ban
ken, bankiers en commissionnairs te ver-
leenen tot het maximum van het bedrag,
dat door deze banken en firma's ^.elf aan
hun cliënten tegen onderpand van effec
ten werd verstrekt, welke laatste leenin
gen zooals men weet, sinds 10 Mei ge
blokkeerd zijn. De rente, waartegen
zulke voorschotten door de Ned. Bank
worden verstrekt, bedraagt op het oogen
blik 4 per jaar. Nadat van deze gele
genheid door de verschillende banken en
effectenfirma's gebruik zal zijn gemaakt,
zullen deze dus weer in belangrijke mate
hun bewegingsvrijheid hebben terug ge
sitie van vraag en aanbod hier ier beurze.
In de tweede plaats zal een hervatting
van den handel in deze fondsen uiterst
moeilijk zijn, zoolang men niet weet,
welke basis moet worden aangenomen
voor de waardebepaling van den dollar.
De valutahandel is stopgezet en van een
wisselkoers, ook van den dollar hier te
lande, is dus geen sprake. Wel is er een
vaste verhouding aangenomen tusschen
den gulden en de Rijksmark, terwijl de
dollar wel in Berlijn wordt genoteerd.
Langs dezen weg zou men dus tot een
waardebepaling van den dollar hier te
lande kunnen komen. Het is echter nog
niet bekend, of deze sleutel zal kunnen
dienen voor de berekening van de Am-
sterdamsche pariteit van Amerikaansche
fondsen.
Het lijkt dan ook waarschijnlijk, dat het
eerst staatsfondsen en later wellicht ver
schillende locale waarden zullen zijn,
waarin de handel wordt opengesteld.
Voor verschillende binnenlandsche indus-
trieele bedrijven bestaat de mogelijkheid
om de positie weer eenigermate te beoor-
deelen. Verschillende berichten zijn bin
nengekomen, waaruit blijkt, dat tal van
groote ondernemingen geheel of grooten-
deels voor vernieling zijn gespaard ge
bleven.
De publicatie van jaarverslagen is
slechts zeer kort onderbroken.
De Nederlandsche Bank heeft haar di
vidend aangekondigd. De uitkeering be
draagt 55.tegen vorig jaar 30.De
Circulatiebank heeft ook weder haar
weekstaat gepubliceerd, nadat deze pu
blicatie gedurende één week was opge
schort. In het licht der omstandigheden
vielen de cijfers nogal mee, al dient in
aanmerking te worden genomen, dat in
verband met het bank-moratorium het be
roep op de Circulatiebank beperkt is ge
bleven. De uitzetting van de crediet-ver-
leening bedroeg tezamen f74 millioen,
terwijl daarnaast nog 39 millioen aan
rekening-courantsaldo's werd opgevraagd
zoodat in totaal ƒ113 millioen door het
particuliere verkeer is opgenomen. De
uitzetting van den biljetten-omloop was
echter geringer, omdat daartegenover
stond de aangifte van goud tot een bedrag
van ca. 45 millioen. Het Rijk heeft, zoc-
als te verwachten was, zijn tegoed, dat
de vorige week nog ca. 23 millioen be
droeg, geheel weggetrokken en een voor
schot van 15 millioen opgenomen. Er
werd echter, in tegenstelling met de ver
wachting, geen schatkistpapier recht
streeks bij de Ned. Bank geplaatst. Hoe
de financiering van het Rijk verder zal
worden voortgezet, zal binnenkort wel
blijken.
