m
Middelburg, een geteisterde stad
De wederopbouw van Zeelands hoofdstad
Het centrum onherstelbaar verminkt. - De
getuigenis van een rijk verleden
ging verloren.
Vrijdag 17 Mei 1940 zal een zwarte
datum blijven in de historie der Zeeuw-
8che hoofdstad.
Op dien dag toch werd Middelburg
daadwerkelijk betrokken in de botsing
tusschen de strijdende legers, met als ge
volg, dat onze woonstede, een van de
gaafste en mooiste oude plaatsen van
ons land, ontzettend werd gewond.
Voor degenen, die elders wonen, is het
niet doenlijk zich een beeld te vormen
van de stad, zooals zij er thans uitziet.
Op de Markt staan nog slechts drie a
vier gevels overeind. De overige panden
liggen tegen den grond.
Het wonderlijk schoone stadhuis is vrij
wel geheel ingestort. Alleen van de voor-,
gevel staat nog een stuk overeind.
Niet slechts de Markt van Middelburg
is een ruïnepuinhopen treft men aan
in het geheele centrum.
De Lange Jan, de wereld vermaarde
Abdij-toren, is onthoofd. Een zielige steen
klomp steekt thans uit de steenresien van
wat ééns de Koorkerk was.
Ook op het Abdij-plein is ontzettend
veel vernield. De woning van den com
missaris der koningin is totaal uitgebrand
het Abdij-hotel is met den grond gelijk
gemaaktandere gebouwen-complexen
zijn zoodanig verminkt, dat men moeite
heeft zich te oriënteeren.
De beide winkelstraten, die op de Markt
uitkwamen, de Lange Delft en de Lange
Burg, besiaan niet meer.
Hotel Verseput beiaal de ditmaal nog
zwaarder tol dan bij den „groolen" brand
tien jaar geleden; hotel De Burg heeft
opgehouden te bestaande „Gouden
Zon" is niet meerhet gebouw St. Joris
is een ruïne.
In de Lange Delft werden niet slechts
woonden zakenpanden op het altaar van
Mars geofferdin deze straat ging tevens
de Provinciale Bibliotheek verloren. Aan
vankelijk had men hoop, dat de inhoud
der kelders gespaard zou blijven, maar
deze hoop is ijdel gebleken. Ook de kost
bare inhoud der kelders is door brand
aangetast.
Bekende v/ijken in Zeelands hoofdstad,
die zijn vernield, zijn o.m. de Dam en de
Rouaansche Kaai. Op den Dam gingen
behalve vele particuliere huizen en zaken
het „Entrepot", het mooie Oost-Indische
huis en de Steenrotse geheel verloren.
In de St. Pieterstraat is de verwoesting
nagenoeg volkomen, evenals op den Wal.
Wal.
Van de Coöp. Veilingvereeniging „Wal
cheren" bij hei slation staat vrijwel geen
steen meer.
Het is niet doenlijk in het bestek van
dit artikel een volledige opgave te geven
van alle straten, die geheel of grooten-
deels vernield zijn.
We willen zulk een opgave zelfs niet
benaderen, want we zouden verzuimen
begaan, en tekort schieten.
Als men een plattegrond van Middel
burg voor zich neemt, en het hart van
de stad zwart maakt, heeft men een vrij
goed beeld van hetgeen uit het stadsbeeld
is verdwenen.
Rekent men daar nog bij een aantal
vernielde huizen in allerlei wijken,- on
telbare dakpannen, en een ondenkbare
hoeveelheid ruitendan heeft men
de resien van Zeelands hoofdstad voor
zich.
Naar schatting zijn ongeveer 600 pan
den geheel verwoest.
De schade toegebracht aan civiele
eigendommen wordt geraamd op 50 mil-
lioen gulden
Met een bloedend hart beschouwt men
hetgeen in enkele uren tijds ie Middel
burg is aangericht. Een van Nederlands
fraaiste oude steden, is zoo verminkt, dat
zij met haarrijke verleden heeft afge
daan.
Er is verdriet en rouw in onze harten
om het schoone, dat verloren ging.
Dit beteekent echier niet, dat wij bij de
pakken neerzitten.
Het leven gaat voort, en eischt ons op.
Eensgezind en doelbewust zullen we
arbeiden aan den wederopbouw van Mid
delburg, dat weliswaar nooit meer zal
kunnen worden zooals het geweest is,
maar waarvan tóch weer een schoone,
goede stad kan worden gemaakt
DE STEMMING
ONDER DE GEVANGENEN.
De Nederlanders hebben
dapper gevochten.
Een correspondent van het Deensche
blad „Politiken", aldus meldt de Duiische
radio, heeft een bezoek gebracht aan het
Duitsche gevangenkamp te Bocholt, waar
zich 5000 Nederiandsche, talrijke Belgi
sche, een aantal Fransche en Poolsche
en een gering aantal Britsche krijgsge
vangenen bevinden.
Hij meldt aan zijn blad, dat de Neder
iandsche gevangenen zeer onder den in
druk zijn van de geweldigheid en de snel
heid van de Duitsche legers. De Neder
iandsche soldaten weten nog niet, hoe de
bezetting en overgave van hun land in
hun werk zijn'gegaan.
De Duiische officieren verklaren, dat de
Nederiandsche soldaten dapper gevoch
ten hebben. „Politiken" schrijft, dat ze zich
nu schikken in hun lot en op goeden voet
verkeeren met de Duitsche soldaten.
Ook de Belgische soldaten waren vol
komen verrast. Ze werden goed behan
deld.
De Fransche gevangenen zijn zeer wan
trouwend en men kan moeilijk met hen
in coniact komen. De Polen zien de toe
komst nog altijd rooskleurig in en zijn er
van overtuigd, dat tenslotte Polen zal her
rijzen.
Zweedsch-Russische economische
onderhandelingen.
De tusschen Zweden en de Sovjet Unie
gevoerde economische onderhandelingen
hebben, naar uit Stockholm wordt bericht,
een vlot verloop. Evenwel zullen deze
onderhandelingen nog geruimen tijd in
beslag nemen.
Prikkeldraadversperringen in en
om Londen.
Op de groote wegen in d e omgeving
van Londen zijn prikkeldraadversperrin
gen en loopgraven aangebracht, welke
eventueel een snel oprukken van den
vijand moeten tegenhouden.
Ook op de voornaamste kruispunten in
de Engelsche Hoofdstad zijn prikkeldraad
versperringen geplaatst, terwijl bij het
Buckingham Palace, het verblijf van de
Britsche koninklijke familie loopgraven
zijn aangelegd. Op het dak van het paleis
en op de regeeringsgebouwen zijn vlecht
werken van staaldraad aangebracht om
het dalen van parachutisten te verhin
deren.
Geen veldpost-adres meer.
De correspondentie voor Nederiandsche
militairen, van wie de legeringsplaats be
kend is, behoeft geen veldpost-adres meer
te dragen.
Voortaan kan deze correspondentie wor
den voorzien van leger-onderdeel, plaats
en straatnaam.
Britsche fascistenleider
gearresteerd.
Uit Londen wordt gemeld, dat de leider
der Britsche fascisten, Sir Oswald Mosley,
is gearresteerd, tesamen met 7 andere
fascistische leiders.
Bewegingsvrijheid van buiten-
landsche zeelieden in Zweden.
Uit StockholmDe Zweedsche regee
ring heeft aangekondigd, dat buitenland-
sche zeelieden weer bewegingsvrijheid
zullen genieten, voorzoover de omstandig
heden zulks toelaten.
Spionnagebende ontmaskerd ïn
Hongarije.
In Hongarije heeft de politie nieuwe,
strenge maatregelen genomen tegen het
gevaar van spionnage. Te Boedapest is
een wijdvertakte spionnagebende ont
dekt, welke zich bezig hield met econo
mische spionnage en de voorbereiding
van daden van sabotage.
Een aantal arrestaties zijn verricht. Ook
eenige buitenlanders zijn in hechtenis ge
nomen.
Vriendschap tusschen Italië
en Japan.
Uit RomeMussolini heeft den Japan-
schen ambassadeur in Italië, Sato, ont
vangen, waarbij deze een verklaring van
den Japanschen ministerpresident Yona
overhandigde. In deze verklaring wordt
gewezen op de vriendschap tusschen
Italië en Japan en de nauwe samenwer
king tusschen beide landen.
Conservatief Lagerhuislid
gearresteerd.
De spreker van het Engelsche Lagerhuis
heeft gisteren medegedeeld, dat het con
servatieve lid Ramsay op last van den
minister van binnenlandsche zaken, is
Deze arrestatie geschiedde op grond
van de nieuwe wet op de verdediging
van de veiligheid van het land, welke
bevoegdheden bevat om personen, die
in contact staan met onwettige organisa
ties te arresteeren.
Met mokerslagen door den
vijandelijken weerstand.
Wanneer men na de schokkende ge
beurtenissen der afgeloopen dagen eeni-
germate tot zichzelf komt, vraagt men
zich af, waaraan het kan zijn toe te schrij
ven, dat de Duitschers bij hunne achter
eenvolgende veldtochten in de tenonder
gebrachte landen, zulke overrompelende
snelle beslissingen hebben kunnen beha
len. Wie tot oordeelen bevoegd is, en
openhartig tegenover zichzelf durft te zijn,
zal moeten bekennen, dat hunne succes
sen het gevolg zijn van ultra moderne
bewapening en materieel, goede tuchi en
geoefendheid, en vooral van ioepassing
van geheel nieuwe iactische beginselen.
De eerstgenoemde factor spreekt zich
vooral uit in de gemechaniseerde troepen,
waaronder we verstaan de combinatie
van tanks, pantserwagens en motoristen.
Een militaire medewerker van de Alk-
maarsche Courant brengt hierbij nog eens
onder de aandacht het verschil tusschen
iank en pantserwagende eerste is een
stalen bewapende kist, die zich op rups
banden voortbeweegt, de laatste, even
eens bewapend, rijdt daarentegen op wie
len en is dus meer te vergelijken met een
auto. Deze gemechaniseerde troepen kun
nen zich met snelheden van 60 K.M. (en
meer) per uur verplaatsen, en worden als
voorhoeden gebruikt. Als steun voor het
breken der sterkste weerstanden worden
aan deze gemechaniseerde troepen toe
gevoegd onderdeelen der luchtmacht
(jacht- en verkenningsvliegtuigen tezamen
met bommenwerpers). Achter deze voor
hoede volgt de infanterie, vervoerd in
auto's, te zamen mei gemotoriseerde ar
tillerie.
Na den wereldoorlog importeerde men
in alle legers de tactische denkbeelden,
welke werden onderwezen op de Fran
sche Hoogere Krijgsschool. De grondge
dachte daarvan was, dat men zoowel bij
aanval als verdediging door scheidings
lijnen de groote legeronderdeelen elk zijn
eigen vak gaf, waarbinnen zij moesten
blijvenhet geheele oorlogstooneel was
dus verdeeld in aan elkaar grenzende
vakken. Om in voorste lijn verband te
houden, bepaalde men lijnen, ongeveer
loodrecht op de scheidingslijnen, die zon
der nader bevel niet overschreden moch
ten worden door de voorste troepen. Zoo
doende bestond er verband in het geheele
leger. Doch de snelheid van beweging
leed zeer onder deze veiligheidsmaatre
gelen voor het verband. In deze leer zijn
alle v/estelijke legers geoefend, zij kennen
geen andere methode.
De Duitschers volgen de groote marsch-
wegen met afzonderlijke, zelfstandige ge
vechtsgroepen, die elk voor zich op de
snelste wijze hun doë'l trachten te bereiken.
Zij hameren met he^je mokerslagen door
den vijandelijken weerstand heen en laten
het opruimen en zuiveren van het tus-
schenterrein aan de volgende gemotori
seerde troepen over. Door de doorbre
kingen, welke de voorhoeden in het vij
andelijk front stooien, begint dat geheele
front te wankelen en moet wijken. Dit
teruggaan onder den druk der snel op
dringende vijandelijke voorhoeden, geeft
licht aanleiding tot paniek.
De Duitschers offeren de voorzichtige
veiligheid van nauwkeurig verband op
aan snelheid in het vorderen. Duitsche
vermetelheid, gepaard aan overdonde
rend optreden, botst dus tegen de Fran
sche nauwkeurig geregelde, voorzichtig
heidsmethode.
Spoedig zullen we waarschijnlijk al
kunnen zien, wat het resultaat zal zijn,
als groote verbonden der tegenstanders
in België tot beslissende gevechten zullen
komen. De Duitsche radio-omroep ver
wacht dit treffen reeds zeer spoedig in
de streek Antwerpen en Namen. De Duit
sche troepen hebben n.l. de stelling achter
het Albertkanaal doorbroken, de gealli
eerden zijn teruggegaan achter de Dyle,
welke langs Leuven en Mechelen stroomt.
De Belgische troepen van de Maasstelling
trekken na den val van Luik terug op de
Geete en Dyle vormt een kring orn Brussel.
Hier kan mogelijk een belangrijke beslis
sing vallen.
PREDIKBEURTEN
NED. KERV. KERK
Kleverskerke2 uur, ds. Fagel.
Nieuw- en St. Joosland10 uur en om
2.30 uur, ds. G. J. H. Gijmink.
Veere9.30 uur, ds. Fagel.
s Heer Arendskerke 10 uur en om
2.30 uur, ds. C. v. d. Waa.
Wemeldinge 9.30 uur en om 1.30 uur,
ds. A. de Bruyn.
GEREF. KERK
Wemeldinge: 9.30 uur en om 2 uur,
ds. M. P. van Dijk.
GEREF. GEM.
Middelburg9.30 uur, ds. A. Verhagen
2 uur en om 6 uur dienst, collecte slacht
offers brand.
Wemeldinge 9.30 uur, 1.30 uur en om
5.30 uur, leesdienst.
VRIJE EVANG. GEM.
Wemeldinge9.30 uur en om 2 uur,
ds. P. Werges.
DOOPSGEZ. GEM.
Middelburg: 10.15 uur, ds. J. Koeke-
bakker.
LEGER DES HEILS
Middelburg7.30 uur bidstondom 10
uur Heiligingsdienst o.l.v. Mr. Envoy P,
'Dieleman 7 uur Verlossingssamenkomst.
i 1000.-
ter beschikking van
de oorlogsslachtoffers.
De directie der Cacao- en Chocoladefa
brieken C. J. van Houten en Zn. N.V.
Weesp, heeft een bedrag van 1000 gulden
beschikbaar gesteld voor het personeel,
dat ingedeeld is bij de afdeelingen brand
weer en luchtbescherming. Dit als beloo
ning voor de betoonde plichtsbetrachting
in de afgeloopen bange dagen.
Het geld zal echter niet onder de man
schappen worden verdeeld, doch Ier be
schikking worden gehouden, totdat van
eenige zijde een oproep zal worden ge
daan om sleun te verleenen aan slacht
offers van den strijd. Er zal een comité
worden benoemd om hierin te beslissen.
DRIE GEMEENTE-AMBTENAREN
VAN SOEST GESCHORST.
Zij verlieten hun post.
Een ernstig geval van plichtsverzaking
heeft zich tijdens de evacuatie in de ge-
meenie Soest voorgedaan met drie ge
meente-ambtenaren.
In verband met de vele maatregelen,
welke moesten worden uitgevoerd, en de
werkzaamheden, welke de evacuatie der
Soesterbevolking met zich bracht, was
aan de gemeente-ambtenaren medege
deeld, dat zij hun werkzaamheden in de
gemeente moesten blijven vervullen, en
dus niet zouden worden geëvacueerd.
Desondanks hebben drie ambtenaren
j.l. Maandag zich op eigen gelegenheid
naar Noord-Holland begeven, waar hun
gezin reeds was ondergebracht.
Daar zij eigen veiligheid boven het al
gemeen belang hadden gesteld, besloot
het gemeentebestuur deze ambtenaren te
schorsen.
Inmiddels zijn, gelijk ook het overige
deel der bevolking genoemde ambtenaren
in Soest teruggekeerd en hebben zich ten
gemeentehuize gemeld. Het gemeente
bestuur heeft echter zijn schorsingsbesluit
gehandhaafd eh deze ambtenaren den
toegang tot het gemeentehuis ontzegd,
schrijft het Uitrechtsch Dagblad.'
Dank zij de andere ambtenaren, die
van meer plichtsbetrachting blijk gaven,
en het werk dezer drie er bij hebben ver
richt, is er geen stagnatie gekomen.
De sport geheel vrij.
Uit Den HaagNaar wij vernemen zal
de beoefening van alle sporten geheel
vrij zijn.
Rijkspolitie mag revolver dragen.
Naar aanleiding van 'n met 't Duitsche
opperbevel gemaakte overeenkomst, is
bepaald, dat voor de rijkspolitie (mare
chaussee en rijksveldwacht) toegestaan
is, dat zij voor bewakingsdoeleinden en
voor het handhaven van orde en rust ook
verder mogen worden bewapend met een
revolver.
Het Prov. kerkbestuur van Zeeland,
heeft tot de evangeliebediening in de Ned.
Herv.- Kerk toegelaten, de heer L. A. Baas,
ccmd. aan dé R. U. te Leiden.
Het Provinciaal Kerkbestuur van Noord-
Brabant en Limburg heeft toegelaten
cand. H. G. Beneder te Domburg hulp
predikant te Aagtekerke.
Beroepen te 's-Gravenhage (vacature
K. H. E. Gravemeyer) ds. J. van Woerden
te Middelburg.
Wolkbreuken ïn Slowakije.
De laatste dagen is het westelijk deel
van Slowakije geteisterd door wolkbreu
ken. De rivieren zijn sterk gestegen; de
velden staan blank en de materieele
schade is aanzienlijk.
Bij koninklijk besluit zijn in Zweden
alle vellen en huiden door den staat in
beslag genomen.
Gevluchte Noren keeren naai
huis terug.
De Duitsche autoriteiten hebben den
Noren, die naar Zweden gevlucht waren,
toestemming gegeven, om naar hun vader
land terug te keeren.
Vrouwen en kinderen kunnen de grens
ongehinderd passeeren. De mannen heb
ben een legitimatiebewijs noodig.
Het aantal vluchtelingen wordt geschat
op 2500.
EEN PRODÜCTIERAAD IN
ENGELAND.
De leider van de Lagerhuisfractie der
Briische Arbeiderspartij, Attlee, is thans
„lord-grootzegelbewaarder" geworden.
De Labour-partij neemt dus deel aan
de regeering. Attlee heeft gisteren in het
Lagerhuis, waar hij zoolang in de oppo
sitie het woord gevoerd heeft, de vorming
aangekondigd van een „productie-raad".
Hierin zullen zitting hebben vertegen
woordigers der regeering, alsmede afge
vaardigden van werkgevers- en werk
nemerslichamen.
De productieraad zal tot taak hebben
de productie van het Britsche bedrijfs
leven nog meer te richten op de oorlog
voering dan thans reeds het geval is.
Greenwood, de plaatsvervanger van
Attlee als fraciielelder, wordt voorzitter
van de productieraad.
De nieuwe orde in het
Verre Oosten.
De voorzitter van den Japanschen
Staatsraad, Prins Konoje, heeft gesproken
over de beteekenis van de nieuwe orde
ning der wereld, welke thans aan den
gang is. Handhaving van de oude orde
aldus Prins Konoje kan slechts nood
lottig zijn. Daarom moet ook in Oost-Azië
een nieuwe orde geschapen worden.
Middenstands-pleidooien voor Noodwinkels.
Gistermorgen vergaderde de besturen
der Middelburgsche middenstandsorgani
saties ter bestudeering van de maatrege
len, welke genomen kunnen worden tot
leniging van den nood van den Middel-
burgschen middenstand.
De voorzitter, de heer L, A. Stofkoper,
zeide in zijn openingswoord, het bijzonder
op prijs te stellen, dat het voltallig college
van B. en W., ondanks zijn overdrukke
werkzaamheden, aanwezig was. Spr. kon
verder welkom heeten den voorzitter der
Kamer van Koophandel, den heer W. Ber
denis van Berlekom, en den Inspecteur
der Volksgezondheid, jhr. J. de Ranitz.
De kracht ontbreekt mij, aldus de voor
zitter, 'om uit te drukken, hoe zwaar Mid
delburg getroffen is. Een eerste vereischte
is thans, dat geholpen wordt. Het gaat
niet alleen om steun aan de gedupeerden,
doch het betreft de geheele Middelburg
sche bevolking. Er wordt gesproken over
een moratorium, doch dat heeft vele
schaduwzijden. De middenstand dient in
staat gesteld te worden zoo spoedig mo
gelijk, zij het op primitieve wijze, zijn
zaken voort te zetten.
Verschillende mogelijkheden bracht de
voorzitter naar voren. Het eerste noodige
is- een werkcomité, waarin vakbekwame
menschen zitting hebben.
Burgemeester -mr. J. van Walré de
Bordes, die daarop het woord verkreeg,
verklaarde, dat het gemeentebestuur al
het mogelijke doet om het bedrijfsleven
vasten grond onder de "voeten te geven.
Komt de middenstand zelf met plannen,
dan zal het gemeentebestuur die gaarne
steunen. Samenwerking is echter ge-
wenscht.
De heer Lambermont achtte het ge-
wenscht op korten termijn een vergade
ring met alle gedupeerde middenstanders
te houden, opdat een werkcomité kan
worden samengesteld. Het Molenwater
vond spr. een geschikt terrein voor het
stichten van een nood-winkelstad. Wel
licht kan het Jaarbeursbestuur houten ge
bouwen beschikbaar stellen. De Dam
zou als standplaats voor bodenwagens
dienst kunnen doen.
De heer Kruyder achtte een moratorium
gewenscht, terwijl z. i. credieten verleend
dienen te worden aan bonafide zaken-
menschen, zoo mogelijk een renteloos
voorschot van het rijk. Spr. opperde de
mogelijkheid van het uitschrijven van 'n
speciale wederopbouw-leening, terwijl de
verzekeringsmaatschappijen z. i. gedwon
gen dienen te worden een deel der scha
den uit te betalen, zoonoodig met steun
van de niet-getroffenen.
Naar aanleiding hiervan merkte de
voorzitter op, dat in Rotterdam reeds een
sterke actie in die richting gevoerd wordt.
In de eerste plaats dienen echter de
kleine zaken geholpen te worden.
De heer Berdenis van Berlekom rele
veerde hoe Dendermonde is herbouwd.
Alle reparaties aan woningen e. d. dienen
contant betaald te worden, opdat het
bouwbedrijf in staat gesteld worde den
middenstand aan noodwinkels te helpen,
klein van opzet en omvang. Credieten
dienen de plaatselijke bankiers te ver
strekken.
In den breede werd daarop de wensche-
lijkheid van een steunactie op grooten
schaal besproken. Een enquête zal inge
steld dienen te worden om gegevens om
trent den omvang der ramp te krijgen.
Daarna kon worden onderzocht, hoe
hierin te voorzien.
Op advies van wethouder Paul werd
de benoeming van een werkcomité uit
gesteld tot de vergadering van alle be
langhebbenden. Deze vergadering werd
vastgesteld op Zaterdagmorgen 10 uur.
Staande de vergadering werd een lijst
van candidaten voor dit comité opgesteld,
welke B. en W. zal worden voorgelegd.
B. en W. zullen, aan de hand daarvan,
het comité samenstellen. Den heer Berde
nis van Berlekom werd verzocht het voor
zitterschap op zich te nemen, waartoe
deze zich bereid verklaarde.
Wethouder Paul adviseerde nog, reeds
nu noodwinkels op te richten, met behulp
van marktkramen en militaire barakken,
welk idee van alle zijden werd toegejuicht
Nadat de heer v. d. Berg, directeur der
Nederl. Middenstandsbank nog de toe
zegging had gedaan zich met de Zeeuw-
sche vereeniging van Bankiers in verbin
ding te stellen, sloot de voorzitter onder
dankzegging de vergadering.
