^MIDDELBURGSCHE COURANT
Nummer 116
■NIMH
- 183e Jaargang
Cogblad Uitgave C.V. De Middelburgsche Courant
Bureaux
Te MIDDELBURGKlein Vlaanderen
no. 24, Telef. 575, Postgiro 359300
te GOES: Turfkade 15, Telef. 2863.
I' - j fïrotiinciate Zeeuw®the- fe^iJ
iv.o. de 00ESGHE COURANT A° 1813
Vrijdag 24 Mei 1940
Advertentiën 30 cent per regelIngezonden Medfc»
deelingen 60 cent per regel. - Bij contract lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
minimum f2.10. - „Brieven of adre3
bureau van dit blad", 10 cent extra
WAT IN MIDDELBURG
ONHERSTELBAAR VERLOREN GING
De Lange Jan, het Stadhuis, St. Joris en
een groot deel van de Abdij
zijn verwoest!
De gemeente-archivaris te Middelburg
schrijft ons
Met de vermelding van het groote aan
tal der huizen, dat op dien ongeluksdag
van 17 Mei meer of min zijn vernield, is
de omvang der ramp, die Middelburg
door het bombardement heeft getroffen,
niet eens naar behooren aangegeven.
Ware het ongeluk een gelijk aantal
panden, bijv. in de buitenwijken over
komen, dan zouden de schade en het
leed voor de bewoners en eigenaars
daarvan natuurlijk dezelfde zijn als voor
de nu getroffenen, doch voor de stad als
zoodanig, zou de beteekenis oneindig
minder geweest zijn. Want nu is niet al
leen een merkwaardig historisch stads
beeld grondig verwoest, doch ook in het
belangrijkste deel onzer onvolprezen mo
numenten, al zal een deel gerestaureerd
kunnen worden, voor goed verloren.
Stedebouwkundig vertoont Middelburg
het merkwaardige beeld van drie con
centrische kringen. De oudste kern, ont
staan op en rondom het grafelijke be
stuurscentrum en de Abdij, dateerend uit
de 10e en 11e eeuw, werd begrensd door
Noordstraat, Lange Delft, St. Pieterstraat
en Wagenaar straat, en was door de Lange
en Korte Burg in twee gelijke helften ver
deeld.
De volgende kring, die omstreeks 1254
werd getrokken, werd globaal door de
grachten en kaden en de Spuistraat be
grensd.
Na 1578 tot omstreeks 1600 werd een
derde kring geslagen, die in de bolwer
ken en singels zijn grenzen vond.
Van dien oudsten kern nu is, zooals
één blik op de kaart doet zien, bijna twee
derde een prooi geworden van het vuur.
In den tweeden kring zijn vooral Markt
en de zuidzijde van de Lange Delft daar
aan ten offer gevallen.
De herbouw zal tal van uiterst moei
lijke problemen meebrengen, doch ook
onverwachte en verrassende mogelijk
heden.
Het is daarbij te betreuren, dat stede-
bouwkundige puzzles als de uiterst
nauwe Korte Delft en Korte Noordstraat,
een niet geringe belemmering voor betere
verhoudingen blijven vormen.
De geschiedenis der verwoeste
monumenten.
Ook van onzen monumentenschat is,
ruw geschat, tweederden verloren of zeer
zwaar beschadigd. En dat voor een stad,
die als architectonisch openlucht-museum
het grootste deel harer vermaardheid
een niet onbelangrijk deel harer inkoms-
ten verwierf 1
Omtrent de geschiedenis van de voor
naamste dezer monumenten een enkel
woord.
De Abdij.
In 1123 als klooster gesticht en in 1147
tot abdij verheven, heeft voor het ont
staan en de oudste geschiedenis onzer
stad een groote beteekenis gehad.
Architectonisch het oudste, n.l. datee
rend uit de dertiende eeuw, zijn de Balans
poort en de kelder ouder de Statenzaal.
Beiden zijn gelukkig behouden. Het bo
vendeel der poort en de oostelijke belen
ding, die van lateren tijd dateeren, hebben
veel geledenhet complex ten westen
daarvan, dat het zoo belangrijke Zeeuw-
sche rijksarchief herbergt, en waar in de
Middeleeuwen de kanuniken verbleven,
is geheel gespaard.
De ambtswoning van den Commissa
ris der Koningin, architectonisch onduide
lijk en thans grondig verwoest, diende
in den tijd der abdij, dus vóór 1574, tot
logeerplaats voor hooge gasten. Daar
aan sluit aan, tot aan den witten toren,
de oude Statenzaal, waar 'vroeger de be
roemde tapijten hingen, die in onzen tijd
de tegenwoordige Statenzaal sierden.
Deze tapijten zijn gelukkig behouden.
Links van den toren woonde de abt, die
in de open galerij daaronder, wellicht zijn
brevier badnu zetelde er de griffier en
een deel van het provinciaal bestuur.
Daarachter was oudtijds de infirmerie der
abdij.
De oostelijke wand van het plein werd
oorspronkelijk door lage .bouwsels afge
sloten, welke voor bakkerij en brouwerij
diendenin de eerste helft der 16e eeuw
Werden deze door het nu grondig ver
woeste gebouw vervangen, waar o.a. de
Thoolsche afgevaardigden naar de Sta
tenvergadering, logeerden en dat als zetel
van het bestuur van den polder Walche
ren en hotel de Abdij in onze dagen be
kend was.
Ten zuiden van dit abdij-plein, een der
fraaiste en stellig het charmantste plein
van ons land, bevindt zich de Kapittelzaal,
overdekt door vier kruisgewelven, die
samenkomen op één schacht, dateerend
uit den aanvang der 16e eeuwdeze is
gelukkig gespaard. Dat is ook het geval
met den kloostergang, die bij de groote
restauratie is herbouwd.
Bij den overgang van abdij naar zetel
van het procinciaal bestuur werd hier
in 1581 de Munt van Zeeland gevestigd.
Aan den uitersten buitenkant, aan de
Groenmarkt, is de oude refter of eetzaal
der abdijin de 17de eeuw was hier de
klok- en geschutgieterij van Burgerhuijs
gevestigd. Later heeft het laat-Gothische
gebouw diverse andere bestemmingen
gehad, terwijl het als gymnastieklokaal
eindigde. Ook dit deel der abdij is zwaar
beschadigd, doch niet geheel hopeloos.
„De Lange Jan", Middelburgs
wereldberoemde Abdijtoren, welke ook
ten offer is gevallen aan den oorlogsbrand.
De Koorkerk.
Van de aan hgt abdij-complex grenzen
de kerken is de- koorkerk, waarvan de
bovenbouw na den brand van 1568 is
vernieuwd, er tamelijk goed afgekomen.
De Nieuwe Kerk, welke na de wijziging
van het interieur in de 19de eeuw reeds
was ontluisterd, is daarentegen grondig
vernield.
Het praalgraf der admiralen Evertsen,
in 1818 hierheen uit de St. Pieterskerk
overgebracht, schijnt echter gelukkig be
houden.
De toren tusschen de beide kerken, onze
geliefde Lange Jan, heeft een schacht
van bergsteen, dateerend uit de dertiende
eeuw. De bekroning brandde meermalen
in den loop der eeuwen af, laatstelijk, of
liever voorlaatstelijk, in 1712, daarna
werd de nu verloren bekroning aange
bracht ter vervanging van een renaussan-
ce-spits.
Van de kerken gingen verder verloren
de Waalsche Kerk, vroeger kapel
der Bogarden, dateerend uit het einde der
15e eeuw. De R. K. Kerk, welke even
eens is afgebrand, was van geenerlei
monumenteele waarde, doch verloor het
bekende legendarische schilderij uit
Vrouwepolder, dat eenige jaren geleden
door pastoor Brügeman voor zijn bede
huis was terug verworven.
Het beroemde Stadhuis.
Met den bouw van het Stadhuis, het
bij landgenoot en vreemdeling beroemde
Middelburgsche Stadhuis, was men in
1452 begonnen aan de Noordstraat, en
in 1512 werd dit uitgebreid aan de Markt.
Van 15131518 werd er door Rombout
Keldermans de Vleeschhal tegenaan ge
bouwd. Daarvoor was de toren opgetrok
ken in den vorm, dien wij allen hebben
gekend.
Onwendig waren hier het belangrijkst
de fraaie Gothische vierschaar en de
boven voorzaal, welke de oudheidkamer
herbergde. Al deze schatten werden in
korten tijd vernietigd, evenals het belang
rijke archief, dat juist onlangs in de v.m.
Vleeschhal, met haar bekende fraaie ge
welf, een veiliger bergplaats scheen te
hebben gevonden. Hei gebouw, hoewel
zwaar beschadigd, - al stellig kunnen
worden hersteld.
Dit schijnt niet het g -val te zijn met het
overige deel van het S adhuis, dat in 1672
en 17801784 het' trappenhuis en de
wethouderskamer in 1735 was ge
bouwd en waarvan de raadzaal wel het
belangrijkste onderdeel uitmaakte. Doch
evenals men in de 18e eeuw een stuk
aan het Stadhuis aanbouwde in den stijl
van den eigen tijd, zal het de opgave der
komende jaren zijn, om aan het herstelde
Gothische gedeelte een harmonieerend,
modern complex voor de gemeentelijke
administratie toe te voegen.
(Wordt vervolgd).
Middelburgsch Hulpcomité voor
verleening van huisvesting en
verstrekken van kleeding.
Het Middelburgsch Hulpcomité voor
verleening van huisvesting en verstrek
ken van kleeding doet een DRINGEND
beroep op ons Zeeuwen en in het bijzon
der op onze Middelburgsche stadgenoo-
ten, die daartoe in staat zijn, tot onmid-
dellijken, krachtigen geldelijken steun in
overeenstemming met den ontzaglijken
nood, die velen onzer mede-burgers ge-.
troffen heeft, die alles hebben verloren.
Velen zullen daartoe eerst in staat zijn,
wanneer het geld- en het giro-verkeer
weer zal geregeld, hetgeen, naar wij ver
wachten, over eenige dagen reeds het
geval zal zijn.
Op hen vertrouwen wij dan een beroep
te mogen doen.
Maar op hen, die daartoe thans
reeds in staat zijn, doen wij een
dringend beroep tot onmiddellijken
steun.
Helps terstond, helpt onmiddel
lijk, de nood is ontzaglijk.
Wanneer wij al onze krachten, al wat
wij kunnen, stellen ter beschikking van
onze zwaar getroffen mede-burgers, zal
God onzen arbeid zegenen.
W. F. E. van der FELTZ.
ANNE BOLLE.
Duitsche hulp voor de bevolking
van Middelburg.
De „Feldkommandanten" voor Zeeland
heeft een groote hoeveelheid ondergoed,
beddegoed en andere artikelen, afkomstig
van het Nederlandsche leger, ter beschik
king gesteld van den Burgemeester van
Middelburg, om te verdeelen onder de
noodlijdende bevolking. De Burgemees
ter heeft deze goederen overgedragen aan
het Middelburgsch Hulpcomité, dat voor
verdeeling zal zorgdragen.
Het opruïmïngswerk.
Van gemeentewege wordt grooten spoed
betracht met het vrijmaken der straten,
die door de verbrande en ingestorte hui
zen waren versperd. Wankele gevels wor
den omgetrokken en de zijwegen worden
vcm puin gezuiverd. Verwacht wordt, dat
over enkele dagen vele straten weer voor
het verkeer vrij gegeven zullen kunnen
worden. Van de 400 arbeiders, die bij
het opruimingswerk betrokken zijn ge
weest, zijn reeds 150 ontslagen.
Ook met het herstel van de water-, gas-
en electriciteitsleidingen wordt goeden
voortgang gemaakt. In verschillende dee-
len der stad heeft men nu weer de be
schikking over de moderne levensgemak
ken, wier waarde men pas ten volle be
seft als men ze moet missen.
Het telefoon-verkeer is nog beperkt tot
de stad. We vernamen echter,' dat ook dit
een .kwestie van dagen is, en dat men
weldra weer met andere gemeenten tele
fonische verbinding zal kunnen krijgen.'
De Donderdagsche Markt.
Voortaan op den Dam.
Vanmorgen heeft de dienst van Ge
meentewerken een begin gemaakt met het
opruimen van het plantsoentje op den
Dam. Groen en bloemen zullen worden
verwijderd, omdat dit plantsoen voortaan
bestemd zal worden voor marktplein. Ook
de Noordzijde van den Dam zal aan dit
doel dienstbaar worden gemaakt.
Inenting.
Naar wij vernemen ligt het in de be
doeling, binnenkort de geheele bevolking
van Walcheren te doen inenten tegen
pokken en paratyphus.
Steun voor getroffenen.
Wemeldïnge. De inzameling van het
steuncomité ten bate van hen, die door
brand of instorting waren getroffen, heeft
naast veel kleeren en huisraad, ruim
660.opgebracht
Gemeentearchief van Kapelle
ongeschonden.
Kapelle. Men deelt ons mede, dat het
gemeente-archief, dank zij de goede kluis,
is bewaard gebleven. Wel zijn sommige
stukken geel en gebruind, maar toch zijn
zij nog goed leesbaar. Het gemeentehuis
is verder geheel vernield.
Gewonden te Wemeldïnge.
Wemeldïnge. In aansluiting op ons
bericht van gisteren inzake de verwoes
tingen te Wemeldinge, meldt onze corres
pondent nog nader, dat onder de leden
der Transportcolonne van het Roode Kruis
de volgende personen min of meer ge
wond zijnJ. Prins, A. J. van Willegen,
P. Traas en J. Zuijddijk, terwijl ook de
chauffeurs Joh. Noussen en J. Zuydwegt,
die de Roode Kruis auto's bestuurden,
beiden verwondingen van niet ernstigen
aard opliepen.
In den tuin bij de Geref. Kerk, is een
bom gevallen, waardoor de kerk geheel
ontzet werd, zoodat de kerkdiensten een
Zonlag j.l. in de School met den Bijbel
zijn gehouden.
„Italië wenscht de overwinning
van Duïtschland".
De beide verslagenen van dit oogenblik
zijn de Fransche generale staf en de lei
dende klasse van Engeland, schrijft de
Popoio d'Italia. Het Duitsche optreden be
dreigt twee voorname werken van de
Fransch-Engelsche militaire macht, n.l.:
de Maginot-linie en de Fransch-Britsche
verbindingen langs de kuststrook Cher-
bourg-Duinkerken. Frankrijk en Engeland
hebben zich geweldig ingespannen. Het
Fransche leger betaalt dit met een stroom
van bloed. Het is een buitengewoon
zwaar offer voor Frankrijk, dat wellicht
meer petroleum, maar minder bloed bezit.
De houding van het Italiaansche volk is
volkomen duidelijk. Zij werd door den
Duce bepaald op den dag, toen hij met
Adolf Hitler vriendschappelijk de as
Rome-Berlijn verwezenlijkte. Het fascisti
sche Italië wenscht de overwinning van
Duitschland. Het wenscht de nederlaag
van Frankrijk en Engeland.
„Engeland is voorzichtiger".
Het D.N.B. meldt uit Milaan
Het Turijnsche blad Stampa" legt den
nadruk op het bericht, dat het uit de Ver-
eenigde Staten terugkeerende Italiaansche
schip „Rex" niet door de Engelschen in
Gibraltar is aangehouden om gecontro
leerd te worden. Het Britsche controleschip
groette de „Rex" en liet het schip onge
hinderd passeeren.
De „Stampa" is van meening, dat En
geland door het buitengewoon scherpe op
treden van Italië tegen de onrechtmatige
economische blokkade, voorzichtiger is
geworden ten aanzien van dit land en dat
Engeland, door zijn moeilijke positie, alles
poogt te vermijden, wat onaangename ge
volgen voor Engeland in de Middelland-
sche Zee ten gevolge zou kunnen heben.
DE TOESTAND
VOOR ENGELAND ERNSTIG.
De Britsche pers geeft blijk den ernst
van den toestand aan het front in te zien.
Volgens het D.N.B. verwacht men in
Engeland een nieuw „wonder van de
Marae", zooals men het stuiten van de
Duitsche troepen in den vorigen oorlog
genoemd heeft.
De „Times" acht het uitgesloten, dat de
Duitsche opmarsch naar de kust nog wordt
tegengehouden. De toestand is voor En
geland nog nooit zoo gevaarlijk geweest,
schrijft dit groote semi-officieele Engelsche
blad.
Wat Churchill er van zegt.
De Engelsche minister-president Chur
chill heeft in het Lagerhuis den toestand
uiterst ernstig genoemd.
Hij bevestigde dat Abbéville in Duit
sche handen is en dat in en om Boulogne
hevig wordt gestreden.
MIJNEN AAN DE
ZUID-AFRIKAANSCHE KUST.
Verschillende Britsche schepen
gezonken.
De mijnen, welke zijn gelegd aan de
Zuid-Afrikaansche kust, hebben, volgens
het A.N.P. ernstige schade toegebracht
aan de scheepvaart.
In totaal zijn acht Engelsche schepen
verloren gegaan, welke uit Karachi, Sin
gapore of andere Britsch Indische havens
waren vertrokken.
Ook twee Britsche mijnenvegers zijn
ten offer gevallen aan de Duitsche mijnen.
Drie schepen, komende van Engeland,
zijn reeds twee weken over tijd.
Dof IbBad vetrvatrsgS- frsfdleBijjk
medle dl®
VSissirsgsehe Courant.
Aboirmé's op d© VBissisig-
sch© Courani-, dóe op gere-
geide bezorging prigs sfreBleni,
worden verzoehS- humt Hfde«
Bijjk adres op fre geven aan
de administrate van de Mid-
deBfourgscfoe Cotmramfr, KBein
VDsanderen 24, MaddeSburg,
onder vermelding dat zag
afeonné zijn op de Vlissing-
sefoe Courant.
Duïisch legerbericht
In het Duitsche legerbericht van giste
ren wordt medegedeeld, dat, ondanks den
heftigen tegenstand, de Duitsche troepen
aan de Schelde langzaam terrein winnen.
Ook in de bosschen van Valenciennes
werden vorderingen gemaakt. Pogingen
van de geallieerde pantser-afdeelingen
om de posities nabij Kamerijk uit te brei
den, mislukten door hel optreden van het
Duitsche leger en de luchtstrijdkrachten.
In het gebied van Artois werden vorde
ringen gemaakt in de richting van Calais.
Aan het Zuidelijk front, van de Somme
tot de Maas, moest de vijand zich tot ver
dedigen beperken.
Aan het front bij Namen houden de
geallieerden nog enkele uitloopers bezet.
In het Kanaal werden drie transport
schepen en een tankschip, tezamen onge
veer 20.000 ton, tot zinken gebracht. Een
torpedojager werd zwaar beschadigd.
De haven-inrichtingen in Duinkerken
(Frankrijk) en Dover (Engeland) werden
door bombardementen zwaar beschadigd.
Door de ongunstige weersgesteldheid
was de activiteit in de lucht niet groot te
noemen. Negen vijandelijke vliegtuigen
gingen verloren. Vijf Duitsche toestellen
worden vermist.
In het gebied van Narvik werd een
slagkruiser aan den boeg zwaar bescha
digd. Een transportschip vcm 3000 ton
werd tot zinken gebracht en andere zwaar
beschadigd.
In het frontbericht van het D.N.B. wordt
met nadruk gewezen op de gewijzigde
richting, welke de Duitsche troepen thans
schijnen in te slaan. Het is duidelijk, dat
de Fransche troepen in België systema
tisch worden ingesloten. Veel aandacht
wordt besteed aan de actie van snelle
Duitsche kleine oorlogsschepen z.g.
„Schnellboote" voor de havens aan
Het Kanaal en voor de Nederlandsche
kust.
Drie Fransche oorlogsbodems
verloren gegaan.
De Fransche admiraliteit heeft het ver
loren gaan vcm drie oorlogsbodems ge
meld, namelijk de duikboot „Doris", de
torpedojager „Le Droit" en het ravitaillee-
ringsvaartuig „Le Niger".
De positie van Ned. Indië.
Tusschen Berlijn en Tokio hebben ge-
dachtenwisselingen plaats gehad over het
Japansche standpunt inzake Nederlcmdsch
Oost-Indië.
De Duitsche regeering heeft daarbij be
kend gemaakt, dat zij bij dit vraagstuk
niet betrokken is.
Britsche vliegtuigen bombardeer
den Nijmegen en Waalwijk.
Het Duitsche legerbericht van gisteren
maakte melding van luchtaanvallen door
Britsche vliegtuigen op de Nederlandsche
steden Nijmegen en Waalwijk.
Verscheidene burgers zijn bij deze
bombardementen omgekomen.
Amerikanen verlaten Europa.
De consuls in den Balkan en in het
nabije Oosten, hebben den Amerikaan-
sche burgers aangeraden, deze landen te
verlaten.
Voorts wordt gemeld, dat uit New York
het Amerikacmsche passagiersschip „Pre
sident Roosevelt" is vertrokken, met be
stemming Ierland, om de in Europa ver
toevende Amerikaansche burgers naar de
Vereenigde Staten terug te brengen.
FIRMA G.W. DEN BOER
DRUKKERS-UITGEVERS
Tijdelijk adres
Noordsmgel 154
Middelburg
Opdrachten worden gaarne weer
l aangenomen.
