Sluis 650 'jaar s/rut
GEMENGD NIEUWS
Volgens een oorkonde uit 1290,
maar absolute zekerheid bestaat niet
VOOR DEN POLITIERECHTER
TE MIDDELBURG
Nieuwe wending in de
Leidschendamsche moordzaak?
TEZAMEN AAN HUN ACHTSTE
HUWELIJK TOE.
De 72-jarige Mart. Biemans en de 62-
jarige mej. Van Kronenburg brachten de
zer dagen een bezoek aan het gemeente
huis van Best (N.B.) om mededeeling te
doen van hun voorgenomen huwelijk. Voor
de bruidegom is dit het vijfde, voor de
bruid het derde huwelijk' meldt het Volksbl.
Tezamen zijn zij dus aan het achtste hu
welijk toe.
Op 11 April is de bruiloft
SMIRNOFF VOOR DE 50STE MAAL ALS
GEZAGVOERDER NAAR INDIë.
Ivan Smirnoff, de bekende KLM-piloot,
d>e gisterochtend met de ,,Nandoe" uit
Napels naar Nederlandsch-Indië is ver
trokken maakt met deze Indië-reis een ju
bileum-vlucht. Het is namelijk voor de
vijftigste keer, dat hij als gezagvoerder
van een KLM-toestel naar Batavia vliegt.
Wie hetzij een Encyclopedie, hetzij eei
geschiedkundig of aardrijkskundig woor
denboek opslaat, zal onder het slagwoord
„Sluis" onder meer kunnen lezen, dat dit
een gemeente is in Zeeuwsch-Vlaanderen
met ongeveer 2800 inwoners, en dat deze
gemeente omvat de stad Sluis, het dorp St.
Anna ter Muiden en het gehucht Heille.
Bovendien zal men medegedeeld vinden, dat
Sluis in 1290 de stedelijke rechten ontving.
Het jaar 1940 is voor Sluis dus een jubel
jaar, en er is alle aanleiding om de vroeg
ste geschiedenis van Sluis eenmaal te be
zien, waarbij er gelegenheid zal zijn, om de
noodige aandacht te schenken aan den
jare 1290.
In de elfde en twaalfde eeuw bestond het
tegenwoordige Zeeuwsch-Vlaanderen uit
verschillende eilanden. Het „vasteland" be
gon bij Sluis, dat gelegen was aan het
Zwin, dat Sluis met Brugge verbond. In de
dertiende eeuw was het Zwin een der be
roemdste zeehavens van Midden-Europa.
Daar voeren alle soorten schepen binnen,
zoowel uit het Hooge Noorden als uit het
verre Zuiden. Wie in die dagen in Sluis
op den wallekant stond, kon daar de groot
ste verscheidenheid van schepen zien voor
bijvaren op weg naar het machtige Brugge,
dat een belangrijke stapelplaats was. Het
behoeft geen verwondering te wekken, dat
Sluis daarvan mede profiteerde.
Een der vroegere archivarissen van Sluis,
J. H. van Dale, tevens schrijver van het
bekende Nieuwe Woordenboek der Neder-
landsche Taal, heeft in zijn werkje over
Sluis medegedeeld, dat er in Sluis een groot
aantal zoutkeeten was, waarvoor de grond
stoffen uit Spanje en Portugal werden
aangevoerd en dat er een menigte houttui
nen waren, waarvoor de bosschen van De
nemarken en Noorwegen hun offers brach
ten. Dan was er een bloeiende visscherij,
waarop namen als de Visschersteeg, de
Mosselstraat en de Vischmarkt wezen. Vele
gilden waren zeer rijk: zoo had het gilde
van de vrije schippers, het z.g. Sint
Christoffelgilde, een eigen gasthuis met
kerk gesticht. En zond het gilde van de
haringkoopers zijn waren niet op de markt
te Rijssel?
Sluis bloeide in die dagen door handel,
scheepvaart en visscherij.
Over den oorspronkelijken naam en over
den ouderdom van Sluis zijn vele theoriën
verkondigd. Men heeft zelfs Sluis wel eens
willen zien als een der groote havens in
het Rijk van Karei den Groote! Wij zullen
zien, dat dit niet juist is. Het staat vast,
dat Sluis oorspronkelijk een andere naam
had, en wel Lamminsvliet. Men zegt, dat
deze naam beteekent Lamberts-vliet, en
een overlevering vertelt ons, dat Lambert
een Engelsche graver of deiver was, die
zich in Zeeland vestigde. Anderen wijzen
op een brief van Oda, abdis van Marquette,
waarbij zij in 1269 verklaart verkocht te
hebben: „a signeur Lammin le Tonniwer
(Tourneur, den draaijere) borgois de Bru
ges" al het land buiten haar polder, die
kort daarvoor ingedijkt werd op haar re
kening door Sire Jehan de Leffinghe, jadis
bourgois de Bruges. Zoo zou de naam Lam
minsvliet ontstaan zijn, doordat het Tand ge
noemd werd naar seignoeur Lammin. En
tenslotte waarom zouden wij niet nóg
een suppositie vermelden in de geschie
denis van Sluis speelt een zekere Lambert
van Rodanburg (Aardenburg) een rol. Zijn
goederen, bekend als de „bona Lamberts",
waren vrij uitgebreid, en omvatten om
streeks 1100 misschien ook „Lamberts-
vliet".
Wat er van deze onderstellingen ook
waar moge zijn, wy willen ons in dit artikel
meer bezig houden met feiten. Het oudst
bekende stuk dan dat over Lamminsvliet
of Sluis handelt, is een acte van 23 Novem
ber 1290. Het oorspronkelijke stuk bevindt
zich in het Archief te Brugge.
Uit deze oorkonde, welke gegeven is op
den Donderdag voor St. Katharinedag 1290
blijkt, dat schepenen en gemeente van dé
stad „Laminsvliete" verklaren, dat Graaf
Guy hun stad gemaakt heeft „tot vrije stad
en stede van wet". Oorspronkelijk 'waren
de Sluizenaars onderworpen aan een recht
bank, welke zich uitstrekte over meerdere
plaatsen, maar door den wil van den land
heer werden zij van die rechtbank losge
maakt en geplaatst onder een bijzondere,
speciale rechtbank. Van dat oogenblik af
was Lamminsvliet een „villa franca", er
kreeg haar eigen schepenen en een speel
alen baljuw. Maar deze „nieuwe vrijheid'
voor Lamminsvliet bracht ook mede, dat
de stad wetten moest hebben, volgens welke
er recht gesproken moest worden.
Graaf Guy voorzag hier in door aan Lam
minsvliet de wetten en rechten van Bruggt
te geven, hetgeen men ook leest in de oor
konde, waar staat, „dat wij zulk een wet
hebben als die van Brugge". Waren er nu
moeilijkheden bij het uitvoeren van de
web, dan bracht deze opzet mede, dat de
schepenen van de jongere stad raad gin
gen vragen bij de oudere stad; dit heette in
het Fransch: „aller a kief" (kief chef), en
zoo staat er dan in de oorkonde het woord
„kievetein", waarmede de schepenen van
Lamminsvliet erkenden, dat zij die var
Brugge als hunne „kievetein" beschouw
den.
Graaf Guy, die Sluis tot stad maakte,
werd na den dood van zijn moeder in 1297
graaf van Vlaanderen. Nauwelijks aan het
bewind gekomen, brak er in Brugge een
oproer uit, waardoor verschillende buiten-
landsche kooplieden zich gedwongen zagen,
deze plaats te verlaten en naar Aardenburg
verhuisden. Dit feit was voor Graaf Guy
een aansporing om Sluis, waarlangs immers
alle schepen naar Brugge moesten varen,
stedelijke rechten te schenken, „opdat het
zich beter kon ontwikkelen tot een mede
dinger van het steeds vvederspannige Brug
ge", zooals G. C. A. Juten schrijft in een ar
tikel over Sluis, indertijd verschenen in het
tijdschrift „Geschiedkundige bladen", aan
welk artikel verschillende bijzonderheden
zijn ontleend.
Uit de boven aangehaalde oorkonde en
uit deze mededeeling blijkt, dat het niet
absoluut vaststaat, dat in 1290 Sluis de ste
delijke rechten kreeg. Immers in 1290 be
kenden de burgers, dat hun stad gemaakt is
tot „ville franche" door den graaf, die tus-
schen 1280 en 1290 daartoe bepaalde reden
had. Zekerheid, dat het juist dit jaar 650
jaar geleden is, dat Sluis de stadsrechten
kreeg, is er niet, maar er is vvèl alle aan
leiding, om te gedenken, dat zes en een hal
ve eeuw geleden d'e Sluizenaars verklaar
den, dat hun Lamminsvliet tot stad ge
maakt werd. Drie jaar later (Mei 1293) gaf
graaf Guy wederom een acte aan Lam
minsvliet, waarin hij het gebied van de jon
ge stad nader omschreef. Het bovenaange
haalde artikel van Juten schi-yft daarover:
„Reeds herhaaldelijk, zoo verzekex-t ons
graaf Guy, hadden de schepenen van Lam
minsvliet hem verzocht, dat hij de grenzen
van hun grondgebied nauwkeurig zou aan
wijzen en palen zou doen plaatsen, binnen
welke zü hunne rechtsmacht zouden mo
gen uitoefenen. Gehoor gevend aan dat
verzoek deed de graaf vier grenspalen rond
om de stad planten, waarvan twee in het
water naar de zijde van Mude en twee aan
de andere zijde landwaarts stonden".
Nadere mededeeling over de plaatsing
van de gx-enspalen geeft de acte ons niet. In
later jaren kreeg Sluis vele andere voox--
rechten. Maar aan tegenspoed ontbrak het
ook niet. De Stad, waar in 1429 Philips van
Bourgondië huwde met Isabella van Por
tugal, waar de Hoekschen zich in 1483 ves
tigden om vandaar uit Rotterdam te verove
ren; de stad vanwaar eens kapers vertx-ok-
ken om zeeën onveilig te maken, de stad die
zich in 1587 tegen Parma verdedigde, en die
in 1604 door Maurits herovei'd werd, die
roemrijke Zeeuwsclxe stad is ondergegaan,
toen het Zwin verzandde.
Het oude zegel van Lamminsvliet toont
ons een vaartuig waarin de Heilige Lam
bertus staat, die in zijn linkex-hand de bis
schopsstaf houdt en zijn ï-echterhand zege
nend opheft. Rondom het schip zijn zeven
visschen afgebeeld. Zoo toont ons het zegel
van Lamminsvliet de symbolen van han
del en visscherij, welke de stad Sluis groot
hebben gemaakt. En moge dan al Sluis niet
meer groot zijn door beide vormen van nij
verheid, het kan trotsch zijxx op haar over
oude zegel, waarin het toont op welke wijze
Zeeland, ja heel Nedexdand groot geworde
is.
(Nadruk verboden.)
Gezicht op de stad Sluis naar een kopergravure uit den jare 1740.
(Zitting van gisteren).
STEUN-TRAGEDIE.
Het geval was in-zieljg. Het betrof
weer en steuntrekker, die zijn alleszins lof
waardig streven, werk te verrichten,
slechs beloond ziet met vermindering van
de uitkeering. De 53-jarige werkman, die
van een uitkeering van 6,65 per week
een gezin van 4 personen in het leven
moest houden, was voor de verleiding be
zweken om zijn extra-inkomsten voor het
orgaan vaix de steunverleening te verzwij
gen.
ITet ging geenszins om verpletterende
bedragen: In de maanden Januari en Fe
bruari had verd. buiten de steun om
3,25, 4,50, 6.75 en 3.75 verdiend.
Met gebogen hoofd stond hij voor den
politierechter en bekende alles zonder
zich de moeite te geven, naar schoonklin-
kende uitvluchten te zoeken. De rechter
vond het feit: valschheïd in gejichrifte,
heel ex'nstig. „Dubbel erntsig, omdat u
hetzelfde vroeger bij uw bond geleverd
hebt. U ging bij den Bond stempelen, ter
wijl u in die dagen verdiend hebt met
het hakken van boomen. En nu doet u
hetzelfde bij de steun",, ..-r_
„Ik kon er niet van rond komen'1 zei
verd. toonloos.
„Maar u hebt uw eigen woning, en
dan nog het huisje naast u, dat u ver
huurd hebt merkte de politierechter op.
„Ja, daar woont mijn getrouwde doch
ter in'\ gaf verd. toe, „die betaalt me
1,25 per week." (ƒ6,65 plus 1,25 is
7,90 Zegge en schrijve zeven gulden ne
gentig. Bovendien zal het niet hoeven
te betalen van huur wel in het steunbedrag
verdisconteerd zijn
De officier van justitie vond het een
zeer ernstig misdrijf. Verd. vex%keerde niet
in zulke slechte omstandigheden als vele
anderen; hij gebruikte het geld voor an
dere dingen dan kleeding en voeding, wat
die andex-en niet konden doen. Spr.'eisch-
te 1 maand gevangenisstraf.
Een schok ging door verd., zijn hoofd
dook nog iets meer tusschen de magere
schouders, en op de vraag van den poli
tierechter of hij nog iets had aan te voe
ren, gaf hij met schorre stem ten ant
woord dat hij niets (e zeggen had. (De
publieke tribune, die voor het meex-endeel
uit steuntrekkers bestaat, had dat wèl.)
De politierechter velde vomxis conform
den eisch.
Verd. wilde het nog eens in hooger be
roep probeeren en slofte weg, terwijl het
xxet leek of hij ineengeschrompeld was
DE MILITAIRE DEKEN.
Het ging hier om de vraag: Kan men aan
een deken zien, dat hij van militaire korn-af
is, of xiiet? Met kleedingstukken, ransels,
koppels enz. gaat het gemakkelijk genoeg,
maar bij handdoeken bv. gaat het al moei
lijker, en wij moeten met de hand op het
hart bekennen, dat we niet weten boe een
militaix-e deken er uit ziet. Nu moge het
een onbenullige kwestie lijken, voor de juf
frouw, die als verdachte op het bankje zat,
was het een kwestie van to be or not to be.
Zij had in de maand September van een
soldaat een deken gekocht, die deze uit de
kazexme had „laten meetippelen".
De soldaat werd als getuige gehoord, en
onthulde, dat hy in Maart van het vorige
jaar opgekomen was voor herhalingsoefe
ningen. In de kazerne had hij kennis ge
maakt met verd.'s man, die eveneens zijn
plicht jegens het vaderland aan het ver
vullen was.
Toen get. in September was weggegaan,
had hij de deken wederrechtelijk in een
koffertje gestopt en was naar het huis van
zjjn vriend gegaan. Deze was niet thuis,
doch zijn vrouw ontving hem. De deken
kwam op de proppen, en na eenig loven en
bieden verwisselde de deken voor 2 van
(onrechtmatigen) eigenaar.
„Ik wist niet dat die deken gestolen
was", zei verd. „Ik had gezegd dat hy van
mij was", hielp get. De officier van justitie
was niet overtuigd. Verd. had toch wel kun
nen begrijpen, hoe de zakexx stonden, toen
de militair daar zoo opeens aan kwam zet
ten en haar een deken ver beneden den
prijs aanbood. Daar yerd. echter verder
gunstig bekend tsond, wilde spr. volstaan
met een geldboete te eischen: 25 subs. 25
dagen hechtenis.
De verdedigster van verd., nxr. Anna
Bolle, meende dat de schuld van verd. ner
gens uit bleek. De get. was in de burger
maatschappij opkooper en scharrelde op
alle mogelijke markten rond. Het was niet
te verwonderen, dat hij zich in zijn vrijen
tijd xxxet dergelijke zaakjes bezig hield.
Verd. wist dat, daar haar man haar dat
verteld had. Dat de deken een militaire
was, bleek uit niets, hij was niet gemerkt:
Bovendien was het een vuil ding, zoodat
2 zeker niet te weinig was geweest. PI.
coneludeex-de dat vrijspraak zou moeten
volgen. -iw
De politierechter was het daar niet mee
eens en veroordeelde verd. tot 20 sübs.
10 dagen hechtenis, terwijl hij er de op-
mei'king bijvoegde: „Past u nu in het ver
volg op en koopt u niet meer op zoo'n ma
nier, en zeker niet van militairen".
CONCURRENTIE VOOR DE K.L.M.
Zooals men weet, heeft de K.L.M. een
nieuwen vliegdienst geopend, op Lissabon,
die de eerste étappe moet worden van een
geregelden dienst op Oost-Ixxdië. De Lissa-
bon-lijn geeft aansluiting op den Oceaan-
dienst van de Amerikaansche „elipper"-
vliegtuigen.
Havas verneemt uit Londen, dat de
Spaansche regeering aan de „British Over
seas Airways corp". Vergunning heeft ge
geven over Spaansch grondgebied te vliegen
op weg tusschen Engeland en Lissabon.
In verband hiermede zal in Mei een dienst
van twee maal per week worden geopend
tusschen Engeland het eindstation dep Pan-
Amerikaansche clippers. Hoewel de Neder
landers den Engelschen dus weer voor ge
weest zijn, zal de concurx-entie niet lang op
zich laten wachten.
ONTPLOFFING IN EEN
SCHOTSGI-IE MUNITIEFABRIEK.
Drie dood en.
Officieel wordt medegedeeld, dat zich
gisteravond in een Schotsehe munitiefa
briek een ontploffing heeft voorgedaan,
waarbij dx'ie menschen om het leven ge
komen en vier gewond zijn.
Na de explosie brak brand uit, zoodat
van steden in de buurt snelle hulp ge
vraagd werd. Ruiten van winkels en hui
zen in de omgeving werden vernield. De
toegangen tot de fabriek werden onder
militaire bewaking gesteld.
PROPAGANDA DER GEALLIEERDEN EN
DE NEUTRALE LANDEN".
Officieel wordt te Londen medegedeeld,
dat de Britsche mixiisler van inlichtingen
Keith en zijn Fransehe collega Frossard
in een gisteren gehouden bijeenkomst be
sloten hebben tot practische maatx-egelen
van samenwerking tusschen hun beider
depax-tementen op ieder gebied, in het bij
zonder wat bereft de propaganda der ge
allieerden in de neutrale landen.
Tevens is besloten, dat de ministers op
gezette tijden, beurtelings te Pai'ijs en te
Londen, bijeen zullen komen.
DE EERSTE KLM-VLUCHT
AMSTERDAM—LISSABON VOLBRACHT.
De „Xema" het KLM-vlieguig, .dat gis
termorgen te 8 uur voor de eerste vlucht
naar Lissabon van Schiphol is verti'okken,
is des middags te 15.50 uur in Oporto
geland en heeft gisteravond te 18,16 uur
(Amsterdamsche tjjd.) Lissabon bereikt.
Het vliegtuig heeft het 1850 km lange
traject zonder tusschafnlanding aJgelegd
en is ondanks den tegenwind, waarmede
het te kampen had, slechts weinig later
dan verwacht werd op Portugeeschen bo
dem geland.
EEN BELGISCH TANKSCHIP NABIJ
OOSTENDE GESTRAND.
Gisteravond is een Belgisch motortank
schip, dat met een lading stookolie en pe
troleum van Nedex-landsch-Indië op weg
was naar Amsterdam, in de Belgische ter
ritoriale wateren ter hoogte van Middel-
kerken, nabij Oostende, op een zankbank
geloopen.
Ter assistentie, uitgevaren sleepbootexx
hebben het tankschip totnogtoe xiiet vlot
kunnen brengen.
De bergingspogingen worden echter
voortgezet.
Verdachte zou niet de eenige dader zijn.
Vlak voor de uitspraak in de zaak te
gen den 29-jax'igen R. A., die gisteren
door de Haagsche rechtbank wegens moord
op en berooving van den veehouder Van
der Hox-st te Leidschendam tot levenslan
ge gevangenisstraf is veroordeel^. is er
een gerucht opgedoken, hetwelk betrek
king zou hebben op een eventueelen mede
dader.
Dit gerucht is ter kennis van den procu
reur-generaal gebracht, die zooals van
zelf spreekt in een dei-gelijke ernstige
zaak een grondig onderzoek instelt naar
de waax-de, welke aan dit gerucht moet
worden toegekend. Inmiddels heeift de
officier van justitie geen aanleiding ge
vonden opschorting van de uitspraak van
de rechtbank te vragen. Daar verdaclite's
verdediger, mr. R. KoKosky, hooger be
roep heeft aangeteekend, kunnen eventu-
eele nieuwe aanwijzingen in deze zaak
nog bij de behandeling voor het Haag-
scixe Gerechtshof naar voren worden ge-
bracht.
Er heeft zich bij de politie aangemeld,
een x~ywielhandelpar uit Oegstgee'st, die
mededeelingen heeft gedaan, die k u n-
n e n wijzen op het bestaan van een me
de-dader, een zekeren „Arie", zooals verd.
hem steeds heeft genoemd. Verd. immers
heeft van den aanvang af volgehouden,
dat- hij wel bij den roofmoord aanwezig
is geweest, maar dat die gepleegd is door
zyn fijdelijken compagnon in de misdaad,
zekeren „Arie". Van dezen „Arie wiens
bestaan door niemand deugdelijk kon wor
den bevestigd, wist verd. noch den ach-
ternaam, noch de woonplaats. Wel kon hy'
een signalement geven. Politie en justitie
steldeix alles in het werk om den ge-
heimzinnigen „Arie". die volgens verkla-
ringen van den thans verooi'deelden ver
dachte, hoofddader zou zyn, op te spo
ren. Het gelukte niet. Meer en meer stel
den rechter-commissaris en O.M. zich op
het standpunt, dat verd. de eenige dader
was en dat „Arie" een figuur was, ont
sproten aan de fantasie van den verdach
te. Gezien de uitspraak, die de rechtbank
gisteren gaf, deelde dit college deze mee
ning volledig.
Veertien dagen geleden las de rijwiel
handelaar uit. Oegstgeest dfe uitvoerige
verslagen van de terechtzitting in de bla
den. Hij werd getroffen door een verkla
ring van verdachte: „ik had op dien 27en
October een afspraak gemaakt met „Arie"
om hem te twee uur 's middags bij het
viaduct te Oegstgeest le ontmoeten. Ter
stond hei'innerde de rijwielhandelaar zich,
dat dien middag te ongeveer half twee eexx
jeugdige militair in zijn werkplaats was
gekomen met een zonderling verzoek: „Ik
heb geen verlof, maar ik wil graag van
daag naar huis. Help mij en laat mij me
hier verkleeden. Ik heb mijn burgerplunje
bij me."
De x'ijwielhandelaar had geen bezwaar,
het viel hem echter op, dat de man ze
nuwachtig was, maar hij schreef dit toe
aan het feit, dat de militair er tusschen
uit kneep en bang was gesnapt te zullen
wórden. Tegen half zeven was hij nog
zenuwachtiger dan 's middags, teruggeko
men om zich weer in uniform te steken.
De rijwielhandelaar had eerst hoewel
hij de houding van den man verdacht
vond geen aandacht aan deze geschie
denis geschonken, noch deze iix verband
gebracht met de Leidschendamsche moord
zaak. Anders werd dit echter toen hfj las
over de afspraak bij bet viaduct te Oegst
geest, een plaats, die dicht bij zijn wo
ning is geiegeix.
Twaalf dagen geleden wendde de Oegst-
geester zich tot de politie in zijn woon
plaats. Tot zijn verwondering hoorde hij
echter later niets meer van de zaak. Een
paar dagen later stelde hij zich via ie
mand andex-s, een familielid, in vex'oinding
met den minister van justitie, die den
procureur-generaal te Den Haag op de
hoogte stelde, waarna de inwoner van
Oegstgeest nader werd gehoord.
Ook de verdediger, mr. Kokosky, heeft
een onderhoucT met den rijwielhandelaar
gehad en van hem een schrift elijke ver
klaring gekregen. De rechtbank heeft ech
ter van diens verklaring nog geen kennis
kunnen nemen. Het sigalement, dat de rij
wielhandelaar van den militair. die zich in
zyn werkplaats verkleed heeft, gegeven
heeft, zou op verschillende punten ovex'-
eenkomen met dat wat verdachte van den
rnysterieuzen „Arie" geeft.