Sluis 650 'jaar s/rut GEMENGD NIEUWS Volgens een oorkonde uit 1290, maar absolute zekerheid bestaat niet VOOR DEN POLITIERECHTER TE MIDDELBURG Nieuwe wending in de Leidschendamsche moordzaak? TEZAMEN AAN HUN ACHTSTE HUWELIJK TOE. De 72-jarige Mart. Biemans en de 62- jarige mej. Van Kronenburg brachten de zer dagen een bezoek aan het gemeente huis van Best (N.B.) om mededeeling te doen van hun voorgenomen huwelijk. Voor de bruidegom is dit het vijfde, voor de bruid het derde huwelijk' meldt het Volksbl. Tezamen zijn zij dus aan het achtste hu welijk toe. Op 11 April is de bruiloft SMIRNOFF VOOR DE 50STE MAAL ALS GEZAGVOERDER NAAR INDIë. Ivan Smirnoff, de bekende KLM-piloot, d>e gisterochtend met de ,,Nandoe" uit Napels naar Nederlandsch-Indië is ver trokken maakt met deze Indië-reis een ju bileum-vlucht. Het is namelijk voor de vijftigste keer, dat hij als gezagvoerder van een KLM-toestel naar Batavia vliegt. Wie hetzij een Encyclopedie, hetzij eei geschiedkundig of aardrijkskundig woor denboek opslaat, zal onder het slagwoord „Sluis" onder meer kunnen lezen, dat dit een gemeente is in Zeeuwsch-Vlaanderen met ongeveer 2800 inwoners, en dat deze gemeente omvat de stad Sluis, het dorp St. Anna ter Muiden en het gehucht Heille. Bovendien zal men medegedeeld vinden, dat Sluis in 1290 de stedelijke rechten ontving. Het jaar 1940 is voor Sluis dus een jubel jaar, en er is alle aanleiding om de vroeg ste geschiedenis van Sluis eenmaal te be zien, waarbij er gelegenheid zal zijn, om de noodige aandacht te schenken aan den jare 1290. In de elfde en twaalfde eeuw bestond het tegenwoordige Zeeuwsch-Vlaanderen uit verschillende eilanden. Het „vasteland" be gon bij Sluis, dat gelegen was aan het Zwin, dat Sluis met Brugge verbond. In de dertiende eeuw was het Zwin een der be roemdste zeehavens van Midden-Europa. Daar voeren alle soorten schepen binnen, zoowel uit het Hooge Noorden als uit het verre Zuiden. Wie in die dagen in Sluis op den wallekant stond, kon daar de groot ste verscheidenheid van schepen zien voor bijvaren op weg naar het machtige Brugge, dat een belangrijke stapelplaats was. Het behoeft geen verwondering te wekken, dat Sluis daarvan mede profiteerde. Een der vroegere archivarissen van Sluis, J. H. van Dale, tevens schrijver van het bekende Nieuwe Woordenboek der Neder- landsche Taal, heeft in zijn werkje over Sluis medegedeeld, dat er in Sluis een groot aantal zoutkeeten was, waarvoor de grond stoffen uit Spanje en Portugal werden aangevoerd en dat er een menigte houttui nen waren, waarvoor de bosschen van De nemarken en Noorwegen hun offers brach ten. Dan was er een bloeiende visscherij, waarop namen als de Visschersteeg, de Mosselstraat en de Vischmarkt wezen. Vele gilden waren zeer rijk: zoo had het gilde van de vrije schippers, het z.g. Sint Christoffelgilde, een eigen gasthuis met kerk gesticht. En zond het gilde van de haringkoopers zijn waren niet op de markt te Rijssel? Sluis bloeide in die dagen door handel, scheepvaart en visscherij. Over den oorspronkelijken naam en over den ouderdom van Sluis zijn vele theoriën verkondigd. Men heeft zelfs Sluis wel eens willen zien als een der groote havens in het Rijk van Karei den Groote! Wij zullen zien, dat dit niet juist is. Het staat vast, dat Sluis oorspronkelijk een andere naam had, en wel Lamminsvliet. Men zegt, dat deze naam beteekent Lamberts-vliet, en een overlevering vertelt ons, dat Lambert een Engelsche graver of deiver was, die zich in Zeeland vestigde. Anderen wijzen op een brief van Oda, abdis van Marquette, waarbij zij in 1269 verklaart verkocht te hebben: „a signeur Lammin le Tonniwer (Tourneur, den draaijere) borgois de Bru ges" al het land buiten haar polder, die kort daarvoor ingedijkt werd op haar re kening door Sire Jehan de Leffinghe, jadis bourgois de Bruges. Zoo zou de naam Lam minsvliet ontstaan zijn, doordat het Tand ge noemd werd naar seignoeur Lammin. En tenslotte waarom zouden wij niet nóg een suppositie vermelden in de geschie denis van Sluis speelt een zekere Lambert van Rodanburg (Aardenburg) een rol. Zijn goederen, bekend als de „bona Lamberts", waren vrij uitgebreid, en omvatten om streeks 1100 misschien ook „Lamberts- vliet". Wat er van deze onderstellingen ook waar moge zijn, wy willen ons in dit artikel meer bezig houden met feiten. Het oudst bekende stuk dan dat over Lamminsvliet of Sluis handelt, is een acte van 23 Novem ber 1290. Het oorspronkelijke stuk bevindt zich in het Archief te Brugge. Uit deze oorkonde, welke gegeven is op den Donderdag voor St. Katharinedag 1290 blijkt, dat schepenen en gemeente van dé stad „Laminsvliete" verklaren, dat Graaf Guy hun stad gemaakt heeft „tot vrije stad en stede van wet". Oorspronkelijk 'waren de Sluizenaars onderworpen aan een recht bank, welke zich uitstrekte over meerdere plaatsen, maar door den wil van den land heer werden zij van die rechtbank losge maakt en geplaatst onder een bijzondere, speciale rechtbank. Van dat oogenblik af was Lamminsvliet een „villa franca", er kreeg haar eigen schepenen en een speel alen baljuw. Maar deze „nieuwe vrijheid' voor Lamminsvliet bracht ook mede, dat de stad wetten moest hebben, volgens welke er recht gesproken moest worden. Graaf Guy voorzag hier in door aan Lam minsvliet de wetten en rechten van Bruggt te geven, hetgeen men ook leest in de oor konde, waar staat, „dat wij zulk een wet hebben als die van Brugge". Waren er nu moeilijkheden bij het uitvoeren van de web, dan bracht deze opzet mede, dat de schepenen van de jongere stad raad gin gen vragen bij de oudere stad; dit heette in het Fransch: „aller a kief" (kief chef), en zoo staat er dan in de oorkonde het woord „kievetein", waarmede de schepenen van Lamminsvliet erkenden, dat zij die var Brugge als hunne „kievetein" beschouw den. Graaf Guy, die Sluis tot stad maakte, werd na den dood van zijn moeder in 1297 graaf van Vlaanderen. Nauwelijks aan het bewind gekomen, brak er in Brugge een oproer uit, waardoor verschillende buiten- landsche kooplieden zich gedwongen zagen, deze plaats te verlaten en naar Aardenburg verhuisden. Dit feit was voor Graaf Guy een aansporing om Sluis, waarlangs immers alle schepen naar Brugge moesten varen, stedelijke rechten te schenken, „opdat het zich beter kon ontwikkelen tot een mede dinger van het steeds vvederspannige Brug ge", zooals G. C. A. Juten schrijft in een ar tikel over Sluis, indertijd verschenen in het tijdschrift „Geschiedkundige bladen", aan welk artikel verschillende bijzonderheden zijn ontleend. Uit de boven aangehaalde oorkonde en uit deze mededeeling blijkt, dat het niet absoluut vaststaat, dat in 1290 Sluis de ste delijke rechten kreeg. Immers in 1290 be kenden de burgers, dat hun stad gemaakt is tot „ville franche" door den graaf, die tus- schen 1280 en 1290 daartoe bepaalde reden had. Zekerheid, dat het juist dit jaar 650 jaar geleden is, dat Sluis de stadsrechten kreeg, is er niet, maar er is vvèl alle aan leiding, om te gedenken, dat zes en een hal ve eeuw geleden d'e Sluizenaars verklaar den, dat hun Lamminsvliet tot stad ge maakt werd. Drie jaar later (Mei 1293) gaf graaf Guy wederom een acte aan Lam minsvliet, waarin hij het gebied van de jon ge stad nader omschreef. Het bovenaange haalde artikel van Juten schi-yft daarover: „Reeds herhaaldelijk, zoo verzekex-t ons graaf Guy, hadden de schepenen van Lam minsvliet hem verzocht, dat hij de grenzen van hun grondgebied nauwkeurig zou aan wijzen en palen zou doen plaatsen, binnen welke zü hunne rechtsmacht zouden mo gen uitoefenen. Gehoor gevend aan dat verzoek deed de graaf vier grenspalen rond om de stad planten, waarvan twee in het water naar de zijde van Mude en twee aan de andere zijde landwaarts stonden". Nadere mededeeling over de plaatsing van de gx-enspalen geeft de acte ons niet. In later jaren kreeg Sluis vele andere voox-- rechten. Maar aan tegenspoed ontbrak het ook niet. De Stad, waar in 1429 Philips van Bourgondië huwde met Isabella van Por tugal, waar de Hoekschen zich in 1483 ves tigden om vandaar uit Rotterdam te verove ren; de stad vanwaar eens kapers vertx-ok- ken om zeeën onveilig te maken, de stad die zich in 1587 tegen Parma verdedigde, en die in 1604 door Maurits herovei'd werd, die roemrijke Zeeuwsclxe stad is ondergegaan, toen het Zwin verzandde. Het oude zegel van Lamminsvliet toont ons een vaartuig waarin de Heilige Lam bertus staat, die in zijn linkex-hand de bis schopsstaf houdt en zijn ï-echterhand zege nend opheft. Rondom het schip zijn zeven visschen afgebeeld. Zoo toont ons het zegel van Lamminsvliet de symbolen van han del en visscherij, welke de stad Sluis groot hebben gemaakt. En moge dan al Sluis niet meer groot zijn door beide vormen van nij verheid, het kan trotsch zijxx op haar over oude zegel, waarin het toont op welke wijze Zeeland, ja heel Nedexdand groot geworde is. (Nadruk verboden.) Gezicht op de stad Sluis naar een kopergravure uit den jare 1740. (Zitting van gisteren). STEUN-TRAGEDIE. Het geval was in-zieljg. Het betrof weer en steuntrekker, die zijn alleszins lof waardig streven, werk te verrichten, slechs beloond ziet met vermindering van de uitkeering. De 53-jarige werkman, die van een uitkeering van 6,65 per week een gezin van 4 personen in het leven moest houden, was voor de verleiding be zweken om zijn extra-inkomsten voor het orgaan vaix de steunverleening te verzwij gen. ITet ging geenszins om verpletterende bedragen: In de maanden Januari en Fe bruari had verd. buiten de steun om 3,25, 4,50, 6.75 en 3.75 verdiend. Met gebogen hoofd stond hij voor den politierechter en bekende alles zonder zich de moeite te geven, naar schoonklin- kende uitvluchten te zoeken. De rechter vond het feit: valschheïd in gejichrifte, heel ex'nstig. „Dubbel erntsig, omdat u hetzelfde vroeger bij uw bond geleverd hebt. U ging bij den Bond stempelen, ter wijl u in die dagen verdiend hebt met het hakken van boomen. En nu doet u hetzelfde bij de steun",, ..-r_ „Ik kon er niet van rond komen'1 zei verd. toonloos. „Maar u hebt uw eigen woning, en dan nog het huisje naast u, dat u ver huurd hebt merkte de politierechter op. „Ja, daar woont mijn getrouwde doch ter in'\ gaf verd. toe, „die betaalt me 1,25 per week." (ƒ6,65 plus 1,25 is 7,90 Zegge en schrijve zeven gulden ne gentig. Bovendien zal het niet hoeven te betalen van huur wel in het steunbedrag verdisconteerd zijn De officier van justitie vond het een zeer ernstig misdrijf. Verd. vex%keerde niet in zulke slechte omstandigheden als vele anderen; hij gebruikte het geld voor an dere dingen dan kleeding en voeding, wat die andex-en niet konden doen. Spr.'eisch- te 1 maand gevangenisstraf. Een schok ging door verd., zijn hoofd dook nog iets meer tusschen de magere schouders, en op de vraag van den poli tierechter of hij nog iets had aan te voe ren, gaf hij met schorre stem ten ant woord dat hij niets (e zeggen had. (De publieke tribune, die voor het meex-endeel uit steuntrekkers bestaat, had dat wèl.) De politierechter velde vomxis conform den eisch. Verd. wilde het nog eens in hooger be roep probeeren en slofte weg, terwijl het xxet leek of hij ineengeschrompeld was DE MILITAIRE DEKEN. Het ging hier om de vraag: Kan men aan een deken zien, dat hij van militaire korn-af is, of xiiet? Met kleedingstukken, ransels, koppels enz. gaat het gemakkelijk genoeg, maar bij handdoeken bv. gaat het al moei lijker, en wij moeten met de hand op het hart bekennen, dat we niet weten boe een militaix-e deken er uit ziet. Nu moge het een onbenullige kwestie lijken, voor de juf frouw, die als verdachte op het bankje zat, was het een kwestie van to be or not to be. Zij had in de maand September van een soldaat een deken gekocht, die deze uit de kazexme had „laten meetippelen". De soldaat werd als getuige gehoord, en onthulde, dat hy in Maart van het vorige jaar opgekomen was voor herhalingsoefe ningen. In de kazerne had hij kennis ge maakt met verd.'s man, die eveneens zijn plicht jegens het vaderland aan het ver vullen was. Toen get. in September was weggegaan, had hij de deken wederrechtelijk in een koffertje gestopt en was naar het huis van zjjn vriend gegaan. Deze was niet thuis, doch zijn vrouw ontving hem. De deken kwam op de proppen, en na eenig loven en bieden verwisselde de deken voor 2 van (onrechtmatigen) eigenaar. „Ik wist niet dat die deken gestolen was", zei verd. „Ik had gezegd dat hy van mij was", hielp get. De officier van justitie was niet overtuigd. Verd. had toch wel kun nen begrijpen, hoe de zakexx stonden, toen de militair daar zoo opeens aan kwam zet ten en haar een deken ver beneden den prijs aanbood. Daar yerd. echter verder gunstig bekend tsond, wilde spr. volstaan met een geldboete te eischen: 25 subs. 25 dagen hechtenis. De verdedigster van verd., nxr. Anna Bolle, meende dat de schuld van verd. ner gens uit bleek. De get. was in de burger maatschappij opkooper en scharrelde op alle mogelijke markten rond. Het was niet te verwonderen, dat hij zich in zijn vrijen tijd xxxet dergelijke zaakjes bezig hield. Verd. wist dat, daar haar man haar dat verteld had. Dat de deken een militaire was, bleek uit niets, hij was niet gemerkt: Bovendien was het een vuil ding, zoodat 2 zeker niet te weinig was geweest. PI. coneludeex-de dat vrijspraak zou moeten volgen. -iw De politierechter was het daar niet mee eens en veroordeelde verd. tot 20 sübs. 10 dagen hechtenis, terwijl hij er de op- mei'king bijvoegde: „Past u nu in het ver volg op en koopt u niet meer op zoo'n ma nier, en zeker niet van militairen". CONCURRENTIE VOOR DE K.L.M. Zooals men weet, heeft de K.L.M. een nieuwen vliegdienst geopend, op Lissabon, die de eerste étappe moet worden van een geregelden dienst op Oost-Ixxdië. De Lissa- bon-lijn geeft aansluiting op den Oceaan- dienst van de Amerikaansche „elipper"- vliegtuigen. Havas verneemt uit Londen, dat de Spaansche regeering aan de „British Over seas Airways corp". Vergunning heeft ge geven over Spaansch grondgebied te vliegen op weg tusschen Engeland en Lissabon. In verband hiermede zal in Mei een dienst van twee maal per week worden geopend tusschen Engeland het eindstation dep Pan- Amerikaansche clippers. Hoewel de Neder landers den Engelschen dus weer voor ge weest zijn, zal de concurx-entie niet lang op zich laten wachten. ONTPLOFFING IN EEN SCHOTSGI-IE MUNITIEFABRIEK. Drie dood en. Officieel wordt medegedeeld, dat zich gisteravond in een Schotsehe munitiefa briek een ontploffing heeft voorgedaan, waarbij dx'ie menschen om het leven ge komen en vier gewond zijn. Na de explosie brak brand uit, zoodat van steden in de buurt snelle hulp ge vraagd werd. Ruiten van winkels en hui zen in de omgeving werden vernield. De toegangen tot de fabriek werden onder militaire bewaking gesteld. PROPAGANDA DER GEALLIEERDEN EN DE NEUTRALE LANDEN". Officieel wordt te Londen medegedeeld, dat de Britsche mixiisler van inlichtingen Keith en zijn Fransehe collega Frossard in een gisteren gehouden bijeenkomst be sloten hebben tot practische maatx-egelen van samenwerking tusschen hun beider depax-tementen op ieder gebied, in het bij zonder wat bereft de propaganda der ge allieerden in de neutrale landen. Tevens is besloten, dat de ministers op gezette tijden, beurtelings te Pai'ijs en te Londen, bijeen zullen komen. DE EERSTE KLM-VLUCHT AMSTERDAM—LISSABON VOLBRACHT. De „Xema" het KLM-vlieguig, .dat gis termorgen te 8 uur voor de eerste vlucht naar Lissabon van Schiphol is verti'okken, is des middags te 15.50 uur in Oporto geland en heeft gisteravond te 18,16 uur (Amsterdamsche tjjd.) Lissabon bereikt. Het vliegtuig heeft het 1850 km lange traject zonder tusschafnlanding aJgelegd en is ondanks den tegenwind, waarmede het te kampen had, slechts weinig later dan verwacht werd op Portugeeschen bo dem geland. EEN BELGISCH TANKSCHIP NABIJ OOSTENDE GESTRAND. Gisteravond is een Belgisch motortank schip, dat met een lading stookolie en pe troleum van Nedex-landsch-Indië op weg was naar Amsterdam, in de Belgische ter ritoriale wateren ter hoogte van Middel- kerken, nabij Oostende, op een zankbank geloopen. Ter assistentie, uitgevaren sleepbootexx hebben het tankschip totnogtoe xiiet vlot kunnen brengen. De bergingspogingen worden echter voortgezet. Verdachte zou niet de eenige dader zijn. Vlak voor de uitspraak in de zaak te gen den 29-jax'igen R. A., die gisteren door de Haagsche rechtbank wegens moord op en berooving van den veehouder Van der Hox-st te Leidschendam tot levenslan ge gevangenisstraf is veroordeel^. is er een gerucht opgedoken, hetwelk betrek king zou hebben op een eventueelen mede dader. Dit gerucht is ter kennis van den procu reur-generaal gebracht, die zooals van zelf spreekt in een dei-gelijke ernstige zaak een grondig onderzoek instelt naar de waax-de, welke aan dit gerucht moet worden toegekend. Inmiddels heeift de officier van justitie geen aanleiding ge vonden opschorting van de uitspraak van de rechtbank te vragen. Daar verdaclite's verdediger, mr. R. KoKosky, hooger be roep heeft aangeteekend, kunnen eventu- eele nieuwe aanwijzingen in deze zaak nog bij de behandeling voor het Haag- scixe Gerechtshof naar voren worden ge- bracht. Er heeft zich bij de politie aangemeld, een x~ywielhandelpar uit Oegstgee'st, die mededeelingen heeft gedaan, die k u n- n e n wijzen op het bestaan van een me de-dader, een zekeren „Arie", zooals verd. hem steeds heeft genoemd. Verd. immers heeft van den aanvang af volgehouden, dat- hij wel bij den roofmoord aanwezig is geweest, maar dat die gepleegd is door zyn fijdelijken compagnon in de misdaad, zekeren „Arie". Van dezen „Arie wiens bestaan door niemand deugdelijk kon wor den bevestigd, wist verd. noch den ach- ternaam, noch de woonplaats. Wel kon hy' een signalement geven. Politie en justitie steldeix alles in het werk om den ge- heimzinnigen „Arie". die volgens verkla- ringen van den thans verooi'deelden ver dachte, hoofddader zou zyn, op te spo ren. Het gelukte niet. Meer en meer stel den rechter-commissaris en O.M. zich op het standpunt, dat verd. de eenige dader was en dat „Arie" een figuur was, ont sproten aan de fantasie van den verdach te. Gezien de uitspraak, die de rechtbank gisteren gaf, deelde dit college deze mee ning volledig. Veertien dagen geleden las de rijwiel handelaar uit. Oegstgeest dfe uitvoerige verslagen van de terechtzitting in de bla den. Hij werd getroffen door een verkla ring van verdachte: „ik had op dien 27en October een afspraak gemaakt met „Arie" om hem te twee uur 's middags bij het viaduct te Oegstgeest le ontmoeten. Ter stond hei'innerde de rijwielhandelaar zich, dat dien middag te ongeveer half twee eexx jeugdige militair in zijn werkplaats was gekomen met een zonderling verzoek: „Ik heb geen verlof, maar ik wil graag van daag naar huis. Help mij en laat mij me hier verkleeden. Ik heb mijn burgerplunje bij me." De x'ijwielhandelaar had geen bezwaar, het viel hem echter op, dat de man ze nuwachtig was, maar hij schreef dit toe aan het feit, dat de militair er tusschen uit kneep en bang was gesnapt te zullen wórden. Tegen half zeven was hij nog zenuwachtiger dan 's middags, teruggeko men om zich weer in uniform te steken. De rijwielhandelaar had eerst hoewel hij de houding van den man verdacht vond geen aandacht aan deze geschie denis geschonken, noch deze iix verband gebracht met de Leidschendamsche moord zaak. Anders werd dit echter toen hfj las over de afspraak bij bet viaduct te Oegst geest, een plaats, die dicht bij zijn wo ning is geiegeix. Twaalf dagen geleden wendde de Oegst- geester zich tot de politie in zijn woon plaats. Tot zijn verwondering hoorde hij echter later niets meer van de zaak. Een paar dagen later stelde hij zich via ie mand andex-s, een familielid, in vex'oinding met den minister van justitie, die den procureur-generaal te Den Haag op de hoogte stelde, waarna de inwoner van Oegstgeest nader werd gehoord. Ook de verdediger, mr. Kokosky, heeft een onderhoucT met den rijwielhandelaar gehad en van hem een schrift elijke ver klaring gekregen. De rechtbank heeft ech ter van diens verklaring nog geen kennis kunnen nemen. Het sigalement, dat de rij wielhandelaar van den militair. die zich in zyn werkplaats verkleed heeft, gegeven heeft, zou op verschillende punten ovex'- eenkomen met dat wat verdachte van den rnysterieuzen „Arie" geeft.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1940 | | pagina 5