wm m M VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE&MIDDELBURGSCHE COURANT&COESCHE COURANT preclicatle SCHAKEN i ÜS 1 ZATERDAG 2 Maart 1940 mi miiiiiin"" Ikorte I KRUISWOORDEN IV. Het beste wat over het vierde kruis woord gezegd is, staat in het oude Nederlandsche Avondmaalsformuiier „....En heeft zich vernederd tot in de allerdiepste versmaadheid en angst der helle, met lichaam en ziele, aan het hout des kruises, toen Hij riep met luider stemme: Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten? opdat wij tot God zouden genomen en nim mermeer van Hem verlaten worden". Deze woorden zeggen het precies en men zou verder kunnen zwijgen. Voor dit ergste op aarde verborg zich de zon. ,.En van de zesde ure aan werd er duisternis over de geheele aarde, tot de negende ure toe". Wilt ge weten wat de hel is? Dit is de hel. Van 12 uur tot 3 uur in den afgrond der Godverlatenheid, in leeg zwart, in buitenste duisternis. En tegen 3 uur een schreeuw, een schier waanzinnig zingen van Psalm 22 uit het zwart. Hoe kan het, dat Paschen in discre- diet raakte? dat het niet is hèt feest, het groote, juichende, dreunende, snikkende feest der Kerke Christi? Want als Jezus van Nazareth zoo was gestorven en daarna niets, dan- is de hemel leeg en wij hebben God ver zonnen. Dan is Christus een bitter- schoone vergissing en alle leven zin neloos. Door de opstanding weet ik, duizelingwekkend weten, dat het van 12 uur tot 3 uur was, niet barste tra giek, maar: God van God verlaten. God in de hel gestort, pijlsnel vallend in het ledige zwart en van daar uit schreeuwend tot God. Plaatsvervan gend vallen en plaatsvervangend schreeuwen. Opdat het diepe zwart voor ons voortaan gevuld zou zijn met engelenhanden die dragen en vleugel- geruisch en de stem van den Goeden Herder en een zeer heerlijk zingen. ZEEUWSCHE KRONIEK STRAFFEN. IN VROEGERE DAGEN. o DE STRAF EN DE MAND. Als men den misdadiger of de misdadig ster niet wilde pijnigen, doch enkel groote schande wilde aandoen, dan wei'den de straffen de kaak en de steenen der wet he' meest toegepast. Doordat het strafgericht in het openbaar werd gehouden en het pu bliek het met groot leedvermaak aan schouwde, werd de straf zwaarder aange voeld. Er waren nog een paar ander»; schandestraffen, b.v. De straf in de mand De veroordeelde werd in een mand gezet Deze werd aan het eind van een kraan ge hangen. Nu werd hy of zij door de kraar: eenige malen geheel onder water gedom peld. Zeer begrijpehjk vond het publiek dat zeer vermakelpk. Zoo werd in 1481 te Middelburf iemand wegens rebellie of oproer verwek ken veroordeeld tot de straf in dé mand. Meestal werd echter de straf toegepast op vrouwen, die van tooverjj of hekserij be schuldigd werden. DE HOUTEN HUIK. Een andere straf was het dragen van d< houten huik. Deze was een soort ton o' klok zonder bodem, waarin de veroordeeld» het hoofd moest steken. Aan de huik waf van onder een yzeren plaat, die zoodanig was omgebogen, dat zij op de schouders paste. Onnoodig te zeggen, dat de huik van voren een opening had, waardoor het gelaat zichtbaar was. Tot het dragen van de houten huik w den voornamelijk vrouwen veroordeeld, die zich aan overspel hadden schuldig gemaakt of een ander ergebjk leven leidden. Zij werden dan door de stad rondgeleid door den beul en zyn knecht of een paar stads- dienders. Opdat maar veel publiek van dien omgang getuige zou zijn, ging soms de stadstrompetter vooruit. Te Westlcapelle was de straf met de houten huik zoowel voor mannen als voor vrouwen, als zy iemand geschol den of gekwetst hadden. Voor zoover wy weten, wordt alleen te Zierikzee een houten huik bewaard. In alle andere Zeeuwsche steden zijn zy opgeruimd. DE KEIZER SSTOEL. Vroeger werd er geen gevangenisstraf op gelegd en thans is het zoo goed als regel. Er stond te Middelburg wel een gevangenis, n.l. 's Gravensteen op de Burgt, doch deze diende voornamelijk tot voorloopige sluiting van misdadigers, die een min of meer pynlylce lijfstraf moesten ondergaan. Toch moet er een vertrek op den „Steen' geweest zyn, dat enkel diende voor tydelyke opsluiting. In dat vertrek stonden een of meer stoelen, waarin de veroordeelde SCHETSEN VAN D'OEVE Pietje d'r êeste zin. Van dat misje, van Pietje, daer Keetje toch zövee' gemak van. Ze was noe on- derd'and ok een jaer of vêertiene 'eworre en, zukke guus der van jongst of-an én 'ezet worre, je kun' nie' g'löove 'oevee ze dan op die leeftied kunne doe-e. Eige- luk oalles, of 't mö' noe wat vveze, daer ze de krachten nog nie' voe' Ze was noe ok een 'êelen tied van scho- le en ze leefden net liek a dat vroeger oal zukke misjes dee-e. 's Ochens prombeere om stilletjes nog een bitje te bluve liggen. Voemirregs tegaere mee d'r moeder 't werk doe-e. Nae den eten de vurkens schure en de petateketel twint a d'r moeder de bor den ofwasten. En dan d'r eigen schöone wasse, 's ochens gaf ze in de regel mae' gauw een flaer mie' de wasdoek over d'r wezen en d'r 'anden gienge wè schöone ze de stoepe dee', dan netjes d'r 'aer uut-rêe-e, een möoien blis 'eleid en verzich- tjes d'r tupmusse öp-'ekapt. En zö vadder d'r eigen netjes öp-'ekelfd. As zie de wasteste dan nie' mi nöodeg begust d'r moeder. En sint tegaere gezelleg prate over van oalles en nog wat. En mekare 's doek rechte zette en een spelle an de sluppe steke. In dien tied droege ze nog 'êele daegen een bovenmusse. Dat is ter mae' of-'egae' in den voregen oorlog mee h ter toen gin zêepe was en gin stiesel. Die dan noe nog op d'r boers bin, löope noe oltied in 't tupmusje, ze zouwe voe, gin geld mi' 'êelen dag dat gewaai rond d'r öoren willen In den regel waere ze dan toch net glieke klaer, 'oewel dó' Pietje vroeger begonne was. Mae' die stieng vee' langer voe' de spiegel te plumöoten an de plöoitjes van d'r doek en den band van d'r schorte. Eer a dat oal persies nae' d'r zin was, d'r moe der de wasdoek uut-'ewasse in ulder was- waeter, en op de zêepescheutel 'eleid en de wasteste uut-'ebrocht en mie' de scheu- teldoek de spetters op-'edae' op 't taefel- zeil. En dan gienge ze ieder an een kant van de taefel zitte op d'r stoel voe' 't raem mee dr naaisel of wat a ter anders te doen waer van stoppen of verstellen. Dat was t leventje, weet je. Toet 'ollef viere kuste ze lekker mee d'r voeten op d'r stove blu ve zitte'. Eêst een baksje thee mie suker en dan één mie' een babbelaer. Die pleziere- ge achemirregen Kee feitelik an dat mis je te danken, wan' vóórdien most ze 'êele daegen löope; je weet ok: één man 's werk is gauw overkeke. En wat was 't, dat het dan vroeger nog is gebeurden, da' ze is een achemirreg zitte kust, dan was ze toch maer allêene, en dat bè' je ok gauwer beu as gewend. Nêe-e, zó as 't noe was, kust ze niks beters wense, b'alven dan oltied- èp die onëenegheid mee Merien, Mae, Pietje was jonk, in 't êeste, ze pas van schole waer, dan voelden ze d'r eigen zovee' gröot, om dae' ok opgekelfd voe' 't raem te zitte naaien, maer in êeneg- te jaeren tieds was 't nieuwtje dae' ok glad öf-'egae'. Dat kon gebeure, dó' ze d'r eigen anêens achterover göoiden, mie' d'r 'anden in d'r schöot en een groote zucht gaf: „a-gui! noe wou 'k, dat er is wat gebéurden!" „Dae' mö' je mae' nie' om verlange", zei d'r moeder dan, ter wat gebeurt, is 't in de regel nie' vee' göeds". „Nou, mae' dae' kon toch wer is een urgel verbie komme of een paer liedjeszangers; van mien part de doedelzak ken". En toen begust ze te lachen, wan' toen ze nog kleine waer, was ze dae' van op d'r döod. As ze mae' zei-e: „pas op 'óor! Wan' de doedelzakken komme, dan zeg ik, dat 'n je in dat verreke steekt en dan mö' je mee nae' Italië", dan was Pietje den 'êelen dag zöete. Dae' wazze der wè', die zei-e: „toe, mö' jie dat g'löove, da' dat Italjaanders bin; dat bin mae' Amsterdamse Joden, die a ter eigen een bitje areg an- 'eklêed Mae' wete dee' gin méns dat, wan' ze spraklce nooit een woord. Die mee dat verreke onder z'n erm, dat was een dikken en den anderen, een langen, mae- geren, mee een schrêep gezicht, die speel den op een fluite; ik mêene dat die Schalmei 'êet, zó 'n fluite. Die kust je zö- varre 'öore. In de zummer, a de guus op 't groentje speelden, dan gebeurden 't soms, dat er an êens één zei: „stille is!" En dan, 'êel fien, klonk der uut de varte, deur de stille, 'êete locht, dat fluitje; dat wiesje, dat 'ier gin méns ooit speelden. „De doe delzakken!" En de kleine guus möord an 't brullen. De grottere die an d' 'and naer 'uus 'esleurd en dan, mee een kooie, nae' den 'oek van 't zandpadje de doedelzakken tegen en over 't durp der achteran bluve löope .Schoennen die nie an, een soort zeildoeke lappen rond d'r voeten 'ewonne en overkruus rond d'r beenen. Ze liepe ol tied achter mekare. Dae' bin der noe nog genoegt, die nie' zegge: „achter melcare loope, net as de ganzen", mae, „net as de doedelzakken". Toen de zummer varre genoegd was, kreeg Pietje d'r zin: toen kwaeme de doe delzakken wee' en most zie van d'r stoel oprieze om nae' de deure te gaen en die mee de fluite een cent te geven. Dien doe delzak bleef sint deurbromme van: Si-i la so-o-ol, si-i la so-o-ol, si-i do ré-é ei la-a-a, la-a si la-a-aEn toen schoot ze zö röod as bloed, wan' dat was dien ouwen nie' mi', maer een jonge kaerel, van zeker nog gin twinteg jaer. Mie schoeren zö brêed, en een rik! En een nikke as een stier en zö röod as bloed. Ie keek vlak in Pie d'r wezen mee van die koolzwarte schitterende öogen en ie lachten op d'r; ie een mond vol sneeuwwitte tanden. Pie was zo veral- terêerd, d'r 'arte klopten in d'r kele. Ie knikten nog is vriendelik voe' de cent, toen stak 'n de fluite wee' tussen z'n luppen en gieng 'n an 't spelende wee' vrom nae' de wegt. Ke zat e'n ok achteran te kieken voe' 't raem: „wat een schöone vent", zei ze, „kiek noe toch is nae' die nikke". Nou, dwongen was steeds in eenzelfde houding !e moeten zitten. Zoo'n stoel werd genoemd de keizersstoel. In het jaar 1558 was er te Middel burg onder de havenarbeiders een sta king uitgebroken. Niettegenstaande het loon van te voren was vastgesteld, weiger den zy ineens allen arbeid. Zy eischten hooger loon. De kooplieden waren hiervoor niet te vinden en beklaagden zich by Wet en Raad. Deze veroordeelden de stakers om drie dagen en drie nachten te zitten in 's kei zersstoel op 's Gravensteen en bovendien op water en brood. Een pijnlijke straf moet het niet geweest zyn. Wilden zy nog niet werken voor het oude loon, dan moesten zij een bedevaart doen naar Onze Lieve Vrouwe te Aardenburg. En dan mochten zy eerst in de stad terug komen, als zy samen 25 carolus gulden be taalden. Hiervan zou de helft zijn voor den heer of baljuw en de helft voor de stad. De geschiedenis meldt niet of zy na de bevrijding uit 's keizersstoel dadelijk gene gen waren het werk te hervatten. DE GALEIEN. Een galei was een lang, smal oorlogsvaar tuig met weinig diepgang, bemand met een 200 tal slaven of veroordeelden, 4 of 5 aan elke riem, die uren aaneen moesten roeien. Vele Nederlandsche zeelieden, die tijdens den oorlog met Spanje in vijande lijke handen waren gevallen, werden naar de galeien verwezen. Hun lijden was ver schrikkelijk. In ons land waren er ook galeien, al wa ren zij niet zoo berucht als de Spaansche en de Fransche. Zij waren niet bemand met krijgsgevangenen maar met personen uit eigen land, die daartoe veroordeeld waren. Als het verblijf in een tuchthuis den mis dadiger niet gedwee kon maken, dan werd hy naar de galeien gezonden. Zoo was er een galei, die geregeld tus- schen Zeeland en Holland voer ten dienste van het land. Geregeld werden ook uit Zee land personen naar dien galei verbannen. In het midden der 18de eeuwen zyn ove al de galeien afgeschaft. OP HET HOUTEN PAARD ZITTEN. Tot slot zullen wy nog een paar militaire straffen beschrijven. Het houten paard was een driehoekige balk mét. den scherpe: hoek naar boven gekeerd. Dc pooten onder de balk waren zoo hoog, dat de beenen van den gestrafte geen steun op den grond hadden. De zwaarste van zjjn geheele li chaam drukte dus op den scherpen boven rand. Het zitten op het houten paard was een gruwelijke marteling. Deze werd soms nog vergroot door aan de voeten zware ge wichten te hangen. Voor welk bedreven kwaad iemand op een houten paard werd gezet, zegt ons het reglement voor het gar nizoen van Sluis en de onderhoorige forten. Wy lezen n.l. „Geen vrouluyden (vrouwen) zullen in de wagthuyzen geleeden (geduld) worden op poene (straf) voor sulke vrouw mens van op het houten paard gezet en de stad uitgelegd te worden". DOOR DE SPITSROEDEN LOOPEN. Vóór de 19de eeuw bestond het leger uit huurtroepen. Wie in het gewone leven niet oppaste, was nog goed voor soldaat. Stren ge tucht was dan ook in het leger noodza kelijk. Een der bekendste lijfstraffen was het loopen door de spitsroeden. Volgens het genoemde reglement van 't garnizoen van Sluis in de 18de eeuw moest de schildwacht, die soldaten zonder permis sie naar buiten liet gaan, door de spitsroe den gejaagd worden. De schuldige moest eerst zijn bovenlijf geheel bloot maken. Dan moest hy gaan tusschen twee rijen solda ten. Deze hadden in de hand dunne stokjes, waarmede zy den overtreder van 't regle ment over den rug striemenden. Om zoo weinig mogelijk slagen te krijgen, wilde de gestrafte soldaat spoedig doorloopen. Dit werd echter belet door een voor hem uit- gaanden onderofficier, die hierbij achter uitliep en hem- den punt van een hellebaard voor de borst hield. Deze straf was zeer vvreed, gezien de geringe overtreding, waar voor zy werd toegepast. Niet zonder leed vermaak werd er op los geslagen. In plaats van buigzame stokjes of Spaan sche rietjes werden ook wel cordons ge- weerriemen gebruikt. In mijn jongensjaren te Oostburg moest de verliezer van een spel twee of meer ma len door de „cadonse" gaan, zooals wy zei den. Met het vest over 't hoofd getrokken liep hy zoo vlug hy kon tusschen twee ryen jongens, die hem met de vuisten sloegen. Deze straf, wier naam ik nooit heb kun nen begrijpen, was een navolging van door de spitsroeden of de cordons (riemen) gaan die zwol op as een padde, van 't blaezen, en die blonk in de zunne: van 't vet en van 't zwêet. Voe' de êeste kêer was dat een vaesje, dat ze ok kenden, vanKeetje van den slager. 't Is schande om te zeggen, en Pie zou dat toen, voe' gin geld van de waereld be kend mae' laeter ze grottemoeder was, ei ze 't is verteld. Dien jongen doedel zak gieng mae' nie' uut d'r gedachten. Dan zag ze in d'r gedachten die nikke, daer ze zö graag is eventjes d'r 'and op 'eleid en 'oe a ten dat fluitje tussen z'n luppen nam Ze zeiden laeter: „die meneer van de Goesse krante ei toen ok nie' 'ewete 'oe een gröot plezier ten mien toen 'edaen eit. Wan' die ei toen in Stad de doedelzakken in d'r kost-'uus op-'ezocht en in de krante 'ezet, dat ten der van teweten 'ekommen is. Het waere echte Italjaanders, Ferry 'êet- ten ze en 't was voader en zeune. Dien mae- geren was een broer van dien ouwen dik ken, mae' die kust noe zövarre nie' mi' löope. Ollans kuste ze nie', niks as een bitje Frans, dus ik dienke dat dien 'êer van de krante ok Frans kust", 't Is toch ietewat Waer a zukke misjes toch soms over dienke. V. v. d. O. De nalatenschap van den winter 1940. De Arnhemsche gemeente-reiniging had deze week druk werk met het ijsvrij maken van de Rijnkade. De schollen waren meters groot en dikwijls een meter dik. Ze werden gedeponeerd op de plaats, vanwaar ze kwamen, n.l. in de rivier. bij de soldaten. De lyfstraffen onder de mi litairen zyn eerst in Franlcrijk afgeschaft, n.l. in 1789. In ons land werden zij wel ver zacht. Toch werd in de vorige eeuw nog geslagen met een stok, een rietje of een kling. De laatste was een platte houten sabel. Het duurde nog tot 1879 voor de lichame lijke straffen in ons leger werden opgehe ven. R. B. J. d. M. (Nadruk verboden). REDACTEUR: J. M. MULLIé, Middelburg. We publiceerden vorige week een partij tusschen twee Rotterdamsche schakers, beiden tegenstanders uit den wedstrijd te Roosendaal, verleden jaar. Thans geven we een partij tusschen Clfr. Vlagsma (Rotter dam) en A. J. Wjjnans (Den Haag), uit den wedstrijd om den Keusbeker. De heer Vlagsma speelde vorig jaar Juli tegen den heer H. Strooband, aan bord drie. Wit: CHR. VLAGSMA. Zwart: A. J. WIJNANS. ciliaansch. 1. e2e4 c7—c5 3. d2d4 c5xd4 5. Pblc3 g7g6 7. g2g4 Pb8c6 9. Lflg2 Pf6d7 11. Le3xd4 Lg7xd4 13. Taldl De5xd4 15. Pc3b5 0—0 17. Pb5—a3 a7a5 19. f2—f4 Pb6d7 21. f4—f5 KgSg7 23. Pc2e3 Tf8—e8 25. Tdld2 b7b5 27. Pe3d5 Pc5—d7 29. Kf2 X f 1 Pd7e5 31. Td2dl Tel—c6 33. Pd5e3 TeS—e6? 35. Tdl X d6 Pe5—c6 37. Ke2d2 Te6xd6f 39. Pd6c4 Ke7d7 41. a2—a3 Ke7e6 43. a3xb4 Pc6—a7 45. Kd4c5 Pb5c3 b4b5 Pc3xb5 2. Pgl—f3 d7d6 4. Pf3 X d4 PgS—f6 6. h2h3 LfSg7 8. Lel—e3 Dd8a5 10. 0—0 Pc6 x d4 12. Ddl X d4 Da5e5 14. Tdl X d4 Pd7b6 16. b2b3 LcS—d7 18. c2c4 Ld7c6 20. Tfl—dl Pd7c5 22. Pa3c2 g6g5 24. Kgl—f2 Ta8—cS 26. c4xb5 Lc6xb5 28. Lg2fl LbSxfl 30. KC1e2 TcS— cl 32. f5—f61 e7xf6 34. Td4 X d6 Tc6xd6 36. Pe3f5t Kg7f8 35. Pf5xd6 Kf8e7 40. Kd2c3 Kd7e7 42. b3b4 a5xb4 44. Kc3—d4 Pa7b5t 46. Pc4—d6 Ke6e5 Pd6xb5 Ke5xe4 GraafP. M. de Kleyn zonder verder spe len tot remise besloten. Groep H: C. de QuartelI. S. BJokpoel 01 Joh. Sinke—R. v. d. Harst. 0—1 Club wedstrijd en Z.S.B. .Het volgende programma voor clubwed- st rij den werd opgesteld: Vrijdag 15 Maart Middelburg (spelers uit groep 2)A.S.V. (tientallen)Maandag 18 Maart Vlissingen Middelburg (twaalftallen); Woensdag 27 Maart A.S.V.Koudekerke (aantal nog on bepaald); Woensdag 3 April Middelburg (spelers uit groep 1)Goes (twaalftallen); Vrijdag 19 April Middelburg (spelers uit groep 2)Koudekerke laant. onbepaald). De wedstrijden worden gespeeld in de plaatsen welke in bovenstaand rooster het eerst genoemd zijn. Op Zaterdagavond 9 Maart, zal te Middel burg een buitengewone algemeene vergade ring plaats vinden van bestuur en gedele geerden van den Zeeuwschen Schaakclub. De agenda vermeldt o.a. verkiezing van een penningmeester (wegens overlijden van den heer Barth). Verder vaststelling regle ment voor den wedstrijd om het persoonlijk kampioenschap van den Z.S.B. Stelling na 48Ke5 X e4 Zwart: mr. A. J. WIJNANS. a b c d e i a h Wit: CHR. VLAGSMA. 49. Pb5d6f Ke4—f4 50. Kc5—d5Kf4—g3 51. Pd6 x f7 Kg3xh3 52. Pf7—h6 z wart geeft op. Schaaknieuws Uitslagen winterwedstrijd, schaakclub Middelburg, partijen gespeeld Vrijdag 23 Fe bruari Groep I: J. de BaareW. de Graaf 01 Dr. A. SnethlageJ. F. Heemskerk 01 P. M. de KleynJ. C. Lavooy 10 J. F. HeemskerkJ. Schellens afgebr. Verder werd in de afgbroken party W. de WETENSWAARDIGHEDEN. In den zomer van 1S77 stond Edwin Booth, de beroemde tooneelspeler, op het perron van een spoorwegstation op zyn trein te wachten. Hy zag een heer dicht bij zich staan, klaarblijkelijk met dezelfde bedoe ling. Deze heer scheen in gedachten ver diept en plotseling zag Booth hem op de rails stappen en daar rondloopen, totaal ongevoelig voor zijn omgeving. Juist op dat opgenblik kwam een machine, die water had ingenomen, achteruit aanstoomen. Booth stapte vlug op de rails en wist den heer nog juist weg te trekken. De geredde heer was zoo verbijsterd, toen hy den omvang zag van het gevaar, .waar aan hij was ontkomen, dat hij zijn dank niet anders wist te uiten dan door zijn redder de hand te drukken. Toevall'g was mr. Ford, de directeur van den schouwburg, waar president Lincoln den 14den April 1865 door den broeder van Edwin Booth vermoord was, getuige van het boven geschreven voorval. Hij trad op Booth toe en zeide: Mr. Booth, weet gij, wie die heer was? Neen, luidde het antwoord. Het was, zeide mr. Ford „Robert Lin coln de zoon van den president". UIT DE MIDDELBURGSCHE COURANT VAN VOOR 50 JAAR. 9e u-eek 1890. De heer P S. Hamel, laatstelijk consul- generaal te Bangkok, is benoemd tot con sul te Amoy. Naar aanleiding van den uitslag der verkiezingen is Bismarck voornemens af te treden als rijkskanselier, Benoemd tot ontvanger der registra tie te Middelburg de beer .1 G. Meinesz, thans te Ysselstéin. Ingevolge machtiging des konïngs is de heer J van Boven, erkend en toege laten als vice-consul van Portugal te Vlissingen. Tot bode bij het polderbestuur van Walcheren is benoemd de heer M Noorder broek, kantoorbediende alhier. Bevorderd tot luitenant ter zee der 2e klasse o a. de adelborst der le klasse J. P. F. van der Mieden van Opmeer. In een heden te Amsterdam gehou den vergadering van afgevaardigden der doopsgezinde sociëteit in Nederland is tot professor aan het semenarie beroepen de heer dr S. Cramer, predikant te Zwolle.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1940 | | pagina 11