m
HIDDELBUUGSCHE COOÜANT
JnE
ugossche courant)
De torpecfeering van de „Burgerdijk".
lSSe JAARGANG
TWEE BLADEN.
EERSTE BLAD
Dagblad. Uitgave C.V. De Middel-
burgsche Courant. Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turfkade, Tel. 2863, Post
giro 359300. Abonnementsprijs voor
Middelburg en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 ct.
DONDERDAG 15 FEBRUARI 1940
Advertentiën 30 cent per regel,
ingezonden mededeelingen 60 cent
per regel. By contract lager. Tarief
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, by vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
Scheepspapieren interesseerden den duikboot
commandant niet. - De kapitein en de eerste
officier vertellen van hun wedervaren.
Woensdagavond is het ss „Boskoop" van
de KNSM in IJmuiden aangekomen mét
de bemanning en de passagiers van de
„Burgerdyk", het Zaterdagavond door een
Duitsehe duikboot' getorpedeerde vracht
en passagiersschip der HAL aan boord
Een verslaggever van het ANP had na
de aankomst te IJmuideni een onderhoud
met den heer L M. J. Scriwanek, den ge-
zagvoérder van de getorpedeerde „Burger-
dijk."
Allereerst deelde de heer Scriwanek me
de, dat de „Burgerdyk" een volkomen Ne-
derlandsche schip was waarbij geen vreem
de belangen in het spel waren Het schip
was ook niet aan anderen verhuurd of
door derden gecharterd.
Dé bemanning bestond- uitsluitend uit
Nederlanders, in totaal 40 koppen., en de
acht passagiers, die de reis van New York
af meemaakten, waren eveneens allen Ne
derlanders.
DE LADING.
De lading van de „Burgerdijk" bestond uit
vierduizend ton tarwe, tweeduizend ton
sojaboonen, tweehonderd ton lijnkoeken,
vijfhonderd ton meel en, voorts nog diver
se stukgoederen. De buiklading was aan
de Nederlandsche regeering geconsigneerd.
De stukgoederen bestonden, hoofdzakelijk
uit vierduizend leege houten vaten, be
stemd voor 'n emballagefabriek in Rotter
dam, verschillende kisten met tractors, een
party rubber' autobanden, een, hoeveelheid
Fordonderdeelen bestemd voor de Neder
landsche Fordfabrieken te Amsterdam en
een groote hoeveelheid kistjes flit Alle
goederen, die niet voor de Nederlandsche
regeering waren bestemd, waren uitsluitend
en alleen aan Nederlandsche firma's ge
consigneerd. De kapitein verklaarde uit
drukkelijk, dat alle goederen aan boosd
werkelijk uitsluitend bestemd waren voor
Nederland en niet voor hertransport naar
andere landen De geheele lading is in
Boston en New York ingenomen, en was
bestemd voor Rotterdam. De connosemen-
ten waren op naam gesteld en luidden dus
niet' aan order. En er waren geen optieh-\-
vens in bedongen.
De kapitein was op den laatsten dag
vóór zijn vertrek uit New York naai- den
Britschen consul gegaan om de laatste
gegevens te verkrijgen voor de route in
hét Kanaal, hetgeen inverband met het
mijnengevaar gebruikelijk is De consul
zeide tot den. kapitein, dat hij Falmouth
als visitatiehaven moest aanloopen.
„Ik heb my toen vreeselyk kwaad ge
maakt, aldus kapitein Scriwanek en ge
zégd, dat. als wij door een destroyer wor
den aangehouden en. opgebracht, wy niet
zouden tegenstribbelen, maar dat wy uit
eigen vrijen wil niet van onze route New
YorkRotterdam afwijken,
Gedurende de eerste dagen van de terug
reis had de „Burgerdijk" met slecht weer
te kampen.
Duikboot aan bakboord
achteruit.
Op Zaterdag 10 Februari, des namiddags
16.20Greenwichtijd, bevond de Burgerdyk
zich op 7 mijl van Bishoprock (Zuid-West
kust van Engeland). Hoewel het nog n.iet
donker was waren de kenteekencn van het
schip verlicht: het sein „Holland" brandde
midscheeps boven de machinekamer en de
houten vlag op de campagne was met twee
reflectoren verlicht. Plotseling zag ik iets
als een zwarte vlek, iets donkers, om
ringd door branding, aldus de kapitein
Daar wij in dertig uur geen bestek hadden
kunnen maken, omdat er geen zon en geen
sterren te zien waren wegens de bedekte
lucht en de motregen, dacht ik met een
klip in zee te doen te hebben".
Om deze rots te vermijden en niet te
dicht op de kust te loopen had de kapi
tein bevel gegeven hard stuurboord te
geven.
Na tweemaal looding kreeg de kapitein
echter het vermoeden, dat hij niet met
een rots dicht bij de kust tedoen had en
rees bij hem de gedachte of het misschien
de toren van 'n duikboot was geweest, die
de branding veroorzaakt had. Streek voor
streek dus zeer geleidelijk aan, is de ka
pitein op zyn oude koers teruggegaan
Om vijf uur kwam plotseling een duik
boot aan bakboord achteruit boven water.
Toen de kapitein haar zag was z\j vijftig
meter achter de schroef. De onderzeeër
seinde „Stop onmiddellijk". Kapitein Scri
wanek heeft onmiddellijk na dit sein ge
stopt en de duikboot kwam toen geleidelijk
aan bakboord opgeloopen. steeds ongeveer
op dezelfden afstand van het schip blijven
de, dat zijn vaart uitliep. Het tweede vlag-
gesein, dat de duikboot gaf. beteekende:
„U moet met Uw scheepspapieren aan
boord komen". De kapitein gaf ook aan dit
sein gehoor door een sloep aan bakboord
zijde te laten uitzetten met. den eersten of
ficier, den heer J H C Dijk, en vier ma
trozen Toen de sloep werd uitgezet seinde
de duikboot met een morselamp (de vorige
seinen waren vlaggeseinen),.U mag Uw
radio niet gebruiken.
De heer Dijk deelde den verslaggever
vervolgens mede, dat hy de scheepspapie
ren, te weten de manifesten, de connosse-
menten, de zeebrief, de meetbrief en bybe-
hoorende stukken, in. de sloep had meege
nomen. De stukken waren in een enveloppe
verpakt. Het journaal was er niet bij wel
het stuwplan.
In den commandotoren stond de com
mandant, van de duikboot den heer Dijk af
te wachten. „Ik stelde me voor in het
Duitsch de geheele conversatie werd
trouwens in déze taal gevoerd ik ben
Dyk, de eerste officier van de Burgerdyk'.
De commandant antwoordde hierop, ter
wijl hij mij een hand gaf: „Ik zal mijn
naam maar niet noemen, dat is beter van
niet. De heer Dijk schatte dén leeftijd van
den comandant tusschen de 23 en 25 jaar
De duikbootkapitein was in burgerklee-
ding zooals trouwens alle,overige opva
renden van de duikboot, die de heer Dijk
gezien heeft.
De duikboot was donkergrijs, tegen
zwart af, maar nogal verveloos. Op den
commandotoren stond „X 2". Een van de
matrozen, die in de sloep gebleven was zag
nog, dat op de commandotoren een brie-
schende zwarte kater mët opgezetten rug
was afgebeeld, maar de heer Dijk heeft
dit zelf niet gezien
De duikbootkapitein wilde
papieren niet inzien.
Nadat de heer Dijk zich aan den duik
bootkapitein had voorgesteld, overhandig
de hij hem de scheepspapieren. Bij het
overhandigen van de scheepspapieren aan
den kapitein zeide de heer Dijk. dat. de
Burgerdijk van New York naar Rotterdam
voer. De eerste vraag van den U-boot kapi
tein luidde nl. „Waar komt U vandaan en
waarheen gaat U?" De tweede vraag van
den duikbootkapitein luidde: ..Wat. voor la
ding hebt U aan boord? Daarop antwoord
de de heer Dijk: „Tarwe, sojaboonen, lijn
koeken, meel, leege vaten, en eenig stuk
goed, geadresseerd an de Nederlandsche re
geering en Nederlandsche firma's.'
Toen de heer Dijk op de papieren wees,
zeide de duikbootkapitein: „Papieren inte-
ressecren mij niet/'1. De heer Dijk antwoord
de: Kijkt U er maar in dan zult U zien
dat alles voor de Nc< lerlandsche regeering
en de Nederlandsche firma s is. Daarop
antwoordde de kapitein: Papieren interes-
seeren mij niet, daar leunt U alles wel in
zetten wat U wenschclijk acht.
Op dit moment had de kapitein van de
duikboot de enveloppe met de papieren
nog in de hand. De heer Dyk haalde er
het stuwplan uit. rolde dit uil, hield het
den kapitein voor en zeide: „Kijkt U dan
het stuwplan na." De kapitein, zoo zeide
de heer Dijk. keek er met een half oog in
en zeide: „Wat beteekent empty barrels".
De heer Dijk vertaalde „leere faesse",
waarop de kapitein opmerkte: wat doet U
met leege vaten in Holland De heer Dijk
antwoordde: dat weet ik niet, ik weet al
leen, dat die leege vaten voor Nederland
sche firma's bestemd zyn.
De kapitein ging toen niet verder er op
in en hy gaf de papieren over aan een dei-
opvarenden, die het hoofd uit het mangat
stak, dat zich voor den commandotoren
bevond en de papieren gingen door het
mangat naar beneden „Ik heb ze niet
meer terug gezien" zeide de heer Dijk.
Even staarde de U-boot-kapitein voor
zich uit en toen zeide' hy letterlijk: „Es tut
mir leid, dass ich sic vèrsenken muss
(liet)spijt me, dat ik do boot tot zinken
moet brengen).
Nauwelijks had hy deze woorden gespro
ken of iemand riep van beneden door het
openstaande mangat naar boven, dal de
meter uitsloeg Wat voor een meter die
man bedoelde, weet de heer Dijk, die wel
door het mangat eenige machines beneden
kon zien, niet te zeggen.
Drie redenen voor de
torpedeering.
Toen de eerste officier van de „Burger
dyk" den U-bootkapitein vroeg, waarom
hy het schip wilde torpedeeren, gaf de
Duitscher hiervoor drie redenen op:
In de eerste plaats zou de „Burgerdyk
gezigzagd hebben, in de tweede plaats had
de U-bootkapitein de overtuiging, dat de
„Burgerdi/k/1 op weg was naar een En gel-
sH;he haven en in de derde plaatb zou dp
marconist geseind hebben.
De eerste reden van de torpedeering
weerlegde de heer Dijk door te zeggen,
dat de „Burgerdyk" niet gezigzagd had,
maar van koers veranderd was, omdat
het schip te dicht onder den wal zat.
De U-bootkapitein reageerde op deze
opmerking niet.
„Wat blijft er nu over voor neutrale
schepen", aldus de hr. Dyk. „U gaat toch
in ieder geval naar de Downs", repliceer
de de Duitscher. Hierop antwoordde de
heer Dijk: „Wij gaan niet naar een con
trolehaven, tenz'y wy gedwongen worden
Als wy worden aangehouden door een ma
rinevaartuig, dat ons last geeft naar een
controlehaven op te stoomen, hebben wij
daaraan te voldoen. Wanneer het een
Fransch marinevaartuig is, zullen wij op-
stoomen naar een Fransche haven Wanr
neer een Duitsch marinevaartuig ons dat
beveelt, zullen wij een Duitsehe haven
aandoen en wanneer een Engelsch vaar-
- 1 ■t'-'U
3 up
Hoe hoog het water siaat m het 'and van Maas en Waa'. De stammen der vruchtboomen staan tot aan de takken
het water, terwijl de ingang vao het huis geheel versperd is zoodat toegang slechts mogelijk is via het dak
tuig ons zulk een bevel geeft, zullen Wy
opstoomen naar een) Engelsche haven
Toen herhaalde de kapitein: „U gaat toch
in elk geval naar de Downs". In vertwij
feling, aldus de heer Dijk, i iep ik uit: wat
moeten we dan doen,; waarop de Duitscher
letterlijk zeide: „Nu dan gaat U maar om
de Noord.
Ook het derde argument van den duik
bootkapitein, nl. dat de „Burgerdijk" door
radioseinen zijn positie aan Landsend zou
hebben opgegeven, bestreed de heer Dijk
met kracht. Hy verklaarde, dat de kapi
tein van de „Burgerlijk" onmiddellijk na
het stopsein van de duikboot den marco
nist ten strengste ha cv verboden seinen te
geven
De heer Dijk zeide ons, dat de toon
waarop dit onderhoud gevoerd werd. zeer
correct was.
Na de weerlegging van hel derde argu
ment voor de torpedeering schreeuwde de
kapitein van de duikboot door het mangat,
dat er een lanceerbuis moest worden
klaargemaakt De heer Dijk wist niet meer
of dit aan bakboord of stuurboord moest
gebeuren.
Hy begreep, zoo zeide hij. na dit bevel,
dat het besluit van de torpedeering on
herroepelijk was, de kapitein van de duik
boot gaf den heer Dijk nog de volgende
orders: ,,U krijgt een half uur om het
schip te verlaten en als U aan boord van
de „Burgerdyk" bent moet U den, kapitein
mededeelen, dat hij 5 minuten voor het
verlaten van zijn schip het lichtsein „Hol
land moet doven Als dit gebeurd is mag
de marconist seinen „JCpIision ship sin
king position fifteen miles South of
Bishop' Voor dat de heer Dijk van boord
ging vroeg hij den kapitein of hij de
scheepspapieren terug mocht ontvangen
Hierop werd hem geen antwoord gege
ven. Na een minuut of vijf was hij terug
op de „Burgerdyken intuschen was de
duikboot achterom naar stuurboord ge
gaan.
In de sloepen.
Toen de sloep met den eersten officier
van de „Burgerdijk" en de vier matrozen
langszij kwam schreeuwde kapitein Scri
wanek: „Is het alright, Dijk?"
De heer Dyk riep terug: „alle hens in
de booten". Hij zelf is aan, boord gegaan
en de vier matrozen zijn in de sloep ach
tergebleven. De heer Dyk gunde zich al -
leen den tjjd om het journaal, de mon
sterboekjes en de paspoorten van de be
manning uit zijn hut mee te nemen. Twee
van de overige sloepen werden gestreken
en de passagiers en de bemanning namen
in de drie sloepen een stuurboord- en
twee bakboordsloepen plaats. Alles ver
liep vlug en ordelijk De passagiers en de
bemanning moesten alles achterlaten, al
leen hun jassen konden zjj meenemen. De
48 mensehen. die aan boord waren,' ver
deelden zich over de drie sloepen volgens
de sloepénrol
EEN DOFFE IvNAL
Een doffe knal weerklonk, plotseling
gingen alle lichten aan boord van Re lïur-
gerdyW uit en een stoomfluit begon
vreeselijk te blazen. Met tranen in de
oogen zagen kapitein Scriwanek en zijn
manuien het schip, waar ze zoo trots op
wfaren, langzaam zinken,
Lang konden de sloepen niet op de plek
blijven, daar reeds spoedig groote hoeveel
heden olie kwamen bovendrijven. Het was
te gevaarlijk om langer daar te vertoeven
De sloepen zijn elkaar toen genaderd en
met touwen aan elkaar gebonden.
Nadat de torpedo was afgevuurd, zag
de kapitein van de „Burgerdyk" een zoek
licht. Hij dacht, dat er een schip aan
kwam, maai- het bleek het licht van de
duikboot te zyn. die de getroffen „.Burger
dyk" bescheen
In de sloepen waren natuurlijk levens
middelen voorradig In de voorste sloep
werd het zeil opgezet en koers gezet in
de richting van het land. Het was pikdon
ker en er was in het geheel geen zicht
Men voelde zich koud en rillerig, hetgeen
niet te verwonderen is, aangezien er ta
melijk wat water binnen kwam. Af en toe
werd een vuurpijl afgeschoten en ook met
Bengaalsch vuur trachtte men de aandacht
op zich te vestigen Des avonds om elf uur
werd het vuur van Bishop Rock zicht
baar. Dat vuur hebben desloepen recht
vooruit gehouden, zoo goed' en zoo kwaad
als dat ging Behalve met b'et zeil bewo
gen de sloepen zich voort met behulp' van
roeiriemen en pagaaien.
Voor een komisch intermezzo zorgde de
vierde stuurman, die van zyn hebben en
houden alleen zijn portable-radiotoestel
had meegenomen en af en toe een nummer
tje gaf.
Om half acht werd ver aan de kim een
schip gezien, waarboven een vliegmachine
cirkelde Men is toen met bengaalsch
vuur, aan latten bevestigd, gaan zwaaien.
Later bleek, dat hel schip niet het vuur
maar wel de rookkolommen heeft gezien,
die d,e fakkels ontwikkelden, wanneer de
afgebrande einden in het water werden
gegooid Om acht uur veranderde het
schip, ver aan den kim, zijn koers en voer
op de sloepen aan. Na veertien uur op zee
te hebben rondgezwalkt, werden zij door
de „Edam" gered,
De Nederlandsche regee
ring brengt bedenkingen
in bij de Dnitsche regee
ring.
Naar wij vernemen heeft de Nederland
sche regeering naar aanleiding van de tor
pedeering van de „Burgerdijk reeds haar
ernstige bedenkingen togen deze daad aan
de Duitsehe regeering kenbaar gemaakt,
in afwachting van het schriftelijk toe deze
regeering te richten betoog.
Dat de Nederlandsche regeering volledi
ge schadeloosstelling zal vorderen, kan
als vanzelfsprekend worden aangenomen.
Hetzelfde als met de
„Burgerdijk".
Te Bergen (Noorw.) is een gerechtelijk
onderzoek ingesteld naar aanleiding van
de tot zinken brenging van het Noorsche
stoomschip „Songa" door een Duitsehe
duikboot. De gezagvoerder verklaarde, dat
het schip van Philadelphia op weg was naar
Rotterdam, toen het door een duikboot
werd aangehouden. De commandant van de
duikboot heeft vluchtig de papieren nage
zien en gezegd, dat het schip, dat een ge
mengde lading aan boord had. ook contra
bande vervoerde. Hy vroeg den Noorschen
kapitein een verklaring te onderteekenen,
dat de helft der goederen uit contrabande
bestond. De kapitein weigerde dat en voeg
de daar aan toe, dat de „Songa" van een
neutrale haven kwam met een neutrale
lading en op weg was naar een neutrale
haven.
De Duitsehe commandant antwoordde,
dat de „Songa" een Britsche controlehaven
zou moeten aan doen en dat de lading al
daar ongetwijfeld zou worden gelost.
De Noorssche kapitein antwoordde, dat
hij geen bevelen had ontvangen een Brit
sche haven aan te doen, doch de Duitsehe
officier verklaarde, dat het schip zou wor
den getorpedeerd en dat hy den kapitein
niet kon toestaan naar de „Songa" terug
te keeren om wat kleeding te halen.
Dooi in zicht.
Het gebied van hoogen luchtdruk over
Scandinavië is aangetast door twee depres
sies, een uit het Noorden en een uit het
Zuiden. Vanmorgen was er al niet veel
meer van over en aan de Oostelijke lucht
stroom over ons laand kwam hierdoor een
einde. Vermoedelijk zal nu de wind voors
hands uit Noord tot West gaan waaien en
warmere lucht van den Oceaan worden
aangevoerd, met het. gevolg, dat dooi in
treedt. Of deze dooi flink zal doorzetten,
hangt van de verdere ontwikkeling der
luchtdruk verdeeling. Reden tot eenig opti
misme bestaat op het oogenblik zeer zeker,
maar liet kaaan gauw verkeeren, dat is in
de afgeloopen weken herhaaldelijk ge
bleken.
Geen voldoende voorraden
peulvruchten.
Be tweede distributie-
periode uitgesteld.
De minister, van economische zaken deelt
mede, dat de ongunstige weersomstandig
heden van de afgeloopen weken stagnatie
in de aflevering en het vervoer van peul
vruchten hebben veroorzaakt.
Ten gevolge hiervan zijn de hoeveelheden
peulvruchten, welke de telers hebben inge
leverd, slechts gering geweest.
Het grootste gedeelte van den momen
teel aanwezigen voorraad dient gereser
veerd te worden voor de weermacht. Het
resteex-ende gedeelte is niet groot genoeg
om aan alle aanvragen van den handel te
kunnen voldoen.
In verband hiermede komt het noodza
kelijk voor de tweede distributieperiode
niet op 16 Februari te doen aanvangen,
doch deze uit te stellen totdat de zekerheid
bestaat, dat de voorziening van den han
del zonder moeilijkheden zal kunnen ge
schieden, hetgeen, indien de weersomstan
digheden gunstiger worden, vermoedelijk in
de eerste helft van Maart het geval zal
zyn.
Van 16 Februari af zal derhalve het pu
bliek geen boonen, grauwe erwten en c.apu-
cijners kunnen koopen. Zy, die op medische
gronden deze producten noodig hebben,
kunnen zich op de gebruikelijke wijze met
een attest van hun behandelenden genees
heer, benevens een verklaring van de con-
troleerende medische instantie, tot de discri-
butiediensten wenden.
De detaillisten zullen dus voorloopig geen
2de toewijzing ontvangen. De instellingen
zyn in liet algemeen reeds voorzien tot ein
de Februari. Het ligt in de bedoeling hun
de volgende toewijzing zoo spoedig moge
lijk na 1 Maart te doen toekomen.
Dreigend kolengebrek te
Groningen.
Naar wy vernemen hebben B. en W. van
Groningen zich telegrafisch tot de ministers
van waterstaat, onderwijs, kunsten en we
tenschappen en van sociale zaken gewend
met het verzoek te willen bevorderen, dat
het in deze gemeente dreigende kolenge
brek, als gevolg waarvan verschillende on
derwijsinrichtingen zouden moeten worden
gesloten, en een aantal belangrijke onder
nemingen, waarin een groot aantal arbei
ders werk vindt, zou moeten worden stopge
zet, wordt afgewend.
