KRONIEK VAN OEN DAG
Finland nog steed bereid
tot onderhandelen.
Nederland en
de Volkenbond.
De regeering bevordert de
belangen der Ned.
vliegtuigindustrie
TWEEDE BUD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT GOESCHE COURANT) VAN ZATERDAG 16 DECEMBER 1939. No. 297.
Bij het vonnis van
Volkenbond.
den
De Finsche minister van
buitenl. zaken richt zich
tot Molotov.
Chamberlain bij het Britsche
expeditieleger in Frankrijk.
Duitsche onderzeeërs in de
Noorsche wateren.
De houding van onze de
legatie tijdens de verga
dering te Genève.
De schadeloosstelling bij
vordering van onroerend goed.
Belangrijke faciliteiten voor de
nieuwe staatsleening.
Duitsehland en Engeland zouden
de wereld kunnen beheerschen.
Hoofdonderwijzers kunnen
reserve-officier worden.
Duitsehland zet des nachts het
grensverkeer stop.
Canadeesche visschers voor dè
Britsche vloot.
Mededeelingen van mi
nister Albarda in de
Tweede Kamer.
Een geheime clausule in het
Turksche pact met de
Geallieerden
KUNST EN WETENSCHAPPEN
Het Middelburgsch Dilettanten-
Tooneel.
Rusland is uit den Volkenbond gezet.
De vroegere Russische vertegenwoordiger te
Genève, Litwinof, die geruimen tijd voor
zitter was van de Volkenbondsvergadering,
heeft al zijn best gedaan, destijds, om een
bruikbare formule vinden voor de be-
begrippen „aanvaller" en „agressie", opdat
Duitsehland, waartegen dit bedoeld was,
geen hand zou hebben kunnen uitsteken
naar Tsjecho-Slovakije, Dantzig of Polen,
zonder dat onmiddellijk de Volkenbond zijn
moreele veroordeeling van Duitsehland zou
hebben uitgesproken. En Litwinof wilde
het natuurlijk hierbij niet laten. Wel had
den de heeren uit Moskou in dezen tijd
„hooge idealen"
Litwinof wilde meer. In feite wilde hij
den Volkenbond gebruiken om het land, dat
door Moskou het meest gevreesd werd,
machteloos te maken
Bij het bekend maken der Russische uit
sluiting uit den Volkenbond heeft de Mos-
kousche radio sarcastischen commentaar
geuit over dit instituut, dat „zich voor het
karretje der Britsche en Fransche imperi
alisten liet spannen".
Dat is teneenenmale onjuist. Hoezeer
het wellicht te betreuren is, dat in de af-
geloopen jaren Engeland en Frankrijk een
invloed hebben gehad in den Bond, die den
schijn mogelijk maakte, dat zij er aller
eerst voor hun eigen belangen zaten, dezen
keer heeft te Genève de stem gesproken
van allen, die verontwaardigd zijn over den
Russischen aanval. Dat deze verontwaar
diging goed past bjj de bedoelingen der Ge
allieerden, is een tweede.
Duitsehland is uit den Volkenbond ge
gaan, omdat het in dit instituut slechts een
middel der overwinnaars van 1918 zag om
den overwonnene klein te houden. Italië is
er uit gegaan om eenzelfde soort reden;
men gunde Italië niet wat het nood'g had
en wat het voor zijn mededoen aan den
wereldoorlog verdiende, zei Mussolini. De
sancties ten tijde van den oorlog in Abes-
synië deden voor Mussolini de deur dicht.
En Rusland betitelt nu den Bond in den
zelfden geest als z}jn nieuwe vriend. Het
is te betreuren, dat het met zoo groote
verwachtingen gestichte instituut van Ge
nève van z\jn weinige kracht nog zooveel
heeft moeten verliezen als thans het geval
is. Wij bedoelen hier niet de uitsluiting van
Rusland. Want zoolang in Moskou de „Ko
mintern" gehandhaafd werd als generale
staf van de „nationale" partijlegertjes, die
in alle landen der wereld het zaad der re
volutie moesten uitstrooien, moest het toch
voor ieder duic"/ lijk zijn, dat het Kreml in
een scheeve positie stond. En wie dit niet
wilde zien, stond in een even scheeve po
sitie en gaf blijk slechts te voeren wat men
noemt „oogenbliks"-politiek, net als Rus
land.
Zoo bekeken, brengt dus deze uitsluiting
een zuivering van de atmosfeer.
Als het ons dan ook spijt, dat het zoover
gekomen is, dan hebben we het oog op
Duitsehland.
Dezer dagen is in Engeland door een
hooggeplaatste persoonlijkheid gezegd, dat
in „de nieuwe wereld na dezen oorlog" een
evenredige verdeeling der koloniën tot
stand moet komen en dat Engeland daarbij
niet zal achterblijven.
Dit komt een beetje laat.
Zelfs als men het volste vertrouwen
heeft in de Engelsche beloften, dan kan
men toch bij zichzelf de opmerking maken:
„Als dit aan Duitsehland want daar gaat
het om eerder was toegezegd en als er
aan die belofte een begin van uitvoering
was gegeven, zou dan ooit het Hitlerisme
in Duitsehland zijn ontstaan?
Rusland is jarenlang in Duitsehland uit
gekreten, en andersom. En in de demo
cratische landen zijn beide niet populair.
Nu hebben de uitgekretenen elkaar gevon
den. Of wel: zij zijn in eikaars armen ge
dreven. Want nog altijd is net geen band
van liefde, die hen bindt.
De uitstooting van zijn nieuwen bond
genoot komt natuurlijk Duitsehland goed
van pas. Het is o.i. zoo, dat de wereld, naar
de meening van Duitsehland, niet veront
waardigd genoeg kan zijn tegen de Sovjet-
Unie. Wij hebben sterk den indruk, dat
Hitier speculeert op den angst der wereld
voor het om zich heen grijpende commu
nisme. De wereld ziet de roode poliep grij
pen naar steeds meer landen. En de wereld
ziet In dat Moskou de opgave van Lenin
nog niet vergeten is, integendeel.
Duitsehland heeft zich steeds een bol
werk tegen het communisme genoemd. Het
verdrag van München werd, volgens vele
Engelschen, gesloten omdat Londen meer
vrees had voor wat in Duitsehland zou ko
men na een oorlog het communisme, zei
men dan voor een Duitsehland, dat op
dat oogenblik München zijn zin kreeg.
Het is verder opmerkenswaardig, dat
niet Engeland heeft voorgesteld om Rus
land uit den Volkenbond te zetten, maar
dat dit gebeurd is door eenige Zuid-Ame-
rikaansche staten. Engeland wil Finland
steunen met vliegtuigen en materiaal, maar
het wil Moskou niet den oorlog verklaren.
Men krijgt wel eens den indruk, dat Lon
den niet precies weet wat het 't meest
moet vreezen: het nationaal-socialisme of
het communisme. Met het eene is het in
oorlog, tegen het andere leent het zijn
vliegtuigen uit.
Er blijkt in Engeland een strooming te
bestaan om vredesonderhandelingen te
openen met Duitsehland. Als drie lords in
het Hoogerhuis in dezen geest spreken, dan
kan men wel rekenen, dat er meer dan drie
menschen in Groot-Brittannië zijn, die er
zoo over denken. En hierover sprekend,
denkt men onwillekeurig aan Hitiers voor
laatste „vredesaanbod", waarin hij zeide
een verbond te willen sluiten met Enge
land en zich dan te willen verplichten om
dit land, waar ter wereld ook, bij te staan
als het mocht worden aangevallen.
Deze passage, waaraan destijds slechts
weinig aandacht is besteed, sloeg du;de-
lijk op Japan, den bondgenoot in het Ko
mintern-verdrag, „het gele gevaar", en
op Rusland „het roode gevaar
Engeland is hierop niet ingegaan. En
thans gaat de regeering evenmin in op
de voorstellen der drie lords Waarschijn
lijk zou het Londen heel wat waard zijn
°m> Duitsehland aan zijn kant te krijgen
als'het eens mocht komen tot een strijd
tegen den staat van het communisme
Zoover is het echter niet en zooals, de
zaken nu staan, zou Groot-Brittannië zich
op grove manier blameeren als het po
gingen deed in die richting Want dan zou
het zeker een groot deel van zijn huidige
oorlogsdoeleinden moeten prijsgeven. Lon
den blijkt hierover niet te denken Maar
de wereld heeft meer gezien hoe het
zelfde belang vroegere tegenstanders tot
elkaar deed komen, Berlijn en Moskou
vormen het laatste voorbeeld
„Ons eerste oorlogsdoel is het neer
slaan van het nationaal-socialistische
Duitsehland" heeft Chamberlain
gezegd.
Maar het tweede
zoo pas
Reuter meldt uit Helsinki: De Finsche
minister van buitenlandsche zaken, Tanner,
heeft gisteren voor de radio in het Rus
sisch een redevoering u'tgesproken, waar
in hij zich tot den Russischen volkscommis
saris van buitenlandsche zaken, Molotov,
richtte hem mededeelde, dat Finland
bereid was de onderhandelingen over een
vreedzame regeling van het geschil voort
te zetten.
Tanner vroeg: „Zijt gij bereid de onder
handelingen te hervatten? Ik vraag U te
antwoorden langs denzelfden weg, dien ik
thans gebruik. Enkele weken geleden wa
ren Paasikivi en ik bezig met het voeren
van onderhandelingen met U en Stalin.
Deze onderhandelingen hadden betrekking
op eischen, die door den Sovjet gesteld wa
ren betreffende afstand van gebied. Wij wa
ren bereid vérstrekkende concessies te
doen, ofschoon er geen wettige rechtvaar
diging bestond. Bij deze onderhandelingen
slaagden wij er niet in een gemeenschap
pelijke basis te vinden. Desalniettemin ga
ven wij uitdrukking aan de hoop, dat zij
voortgezet zouden kunnen worden, tot een
bevredigende regeling zou zijn bereikt. De
onderhandelingen werden niet voortgezet.
De blaam hiervoor valt op den Sovjet. Gij
hebt het aanbod der Vereenigde Staten tot
bemiddeling afgewezen evenals de voor
stellen van de Zweedsche regeering. Uw
laatste daad is geweest het voorstel te ver
werpen van den Volkenbond tot staking
van de vijandelijkheden en opening van on
derhandelingen. Om te vermijden, dat gij
onze voorstellen zoudt hooren, hebt gij alle
deuren gesloten. De lucht echter is nog
open.
De gebeurtenissen, die daarop intusschen
gevolgd zijn, waren er op berekend, QBi de
gedachte te doen ontstaan, dat Rusland
heel dien tijd doelstellingen in den geest
had van verder strekkenden aard. Uw doel
stellingen schijnen te zijn U in het bezit te
stellen van geheel Finland en de tsjaristi-
sche grenzen te herstellen. Wanneer dat
Uw doel is, kunt gij er zeker van zijn, dat
Finland zich tot het uiterste zal verdedi
gen. Het Finsche volk is niet bereid zijn
onafhankelijkheid en vrijheid te verliezen,
of zich te onderwerpen aan een vreemd
juk."
Het Britsche departement van oorlog
deelt mede, dat eerste minister Chamber
lain in Frankrijk is aangekomen en eenige
dagen zal doorbrengen bij het Britsche ex
peditieleger.
De speciale correspondent van Reuter bij
het Britsche expeditieleger meldt, dat
Chamberlain per vliegtuig is aangekomen
Een escorte Britsche gevechtsvliegtuigen
heeft het toestel van Chamberlain van En
geland af vergezeld.
Volgens den Stockholmschen correspon
dent van de „Neue Zürcher Zeitung" zou
de Noorsche regeering een protest indienen
bij de Duitsche regeering tegen herhaalde
schending van de Noorsche neutraliteit
door Duitsche onderzeeëers, die kortelings
drie schepen in de Noorsche territoriale
wateren hebben getorpedeerd. Eén schip
werd getorpedeerd zonder voorafgaande
waarschuwing. Het optreden der Duitsche
duikbooten zou gericht zijn tegen vracht
schepen die Noorsch en Zweedsch ijzererts
naar Engeland en Frankrijk vervoeren.
Officieus verluidt:
In de ontwerp-resolutie nopens Finland's
beroep op den Volkenbond tegen de agres
sie van de Sovjet-Unie, welke Donderdag te
Genève aan de Volkenbondsvergadering
werd voorgelegd, komt een passus voor,
waarin de secretaris-generaal gemachtigd
wordt, de medewerking te verleenen van
zijn technische d.ensten voor de orgartisatie
van den bijstand aan Finland, waarvoor in
deze resolutie op ieder lid van den Volken
bond een beroep wordt gedaan.
Voor Nederland stelde zich hier de vraag,
of zulk een organisatie door de apparatuur
van den Bond, welke den indruk kon wek
ken, als zou Nederlaifd gezamenlijk met een
der in het Westen oorlogvoerende partijen
deelnemen aan een internationale actie, zij
het ook onder auspiciën van den Volken
bond, te beschouwen ware als een collectie
ve Volkenbondsactie.
Het is dan ook om die reden, dat de Ne-
derlandsche delegatie te Genève, hiertoe
door de regeering geïnstrueerd, bij het uit
brengen van haar stem voor de resolutie een
verklaring heeft afgelegd, waarin zij deed
uitkomen, dat Nederland de bewuste zin
snede in dien zin opvat: dat de genoemde
medewerking in geen geval kan worden be
schouwd als een collectieve actie van den
bond zelf, maar uitsluitend als medewer-
k;ng van zjjn technische diensten aan de in-
dividueele leden, die Finland materieele en
humanitaire hulp zouden willen geven.
Dit in aansluiting aan een mededeeling
in de Nederlandsche bladen van jl. Zater
dagavond en Zondagochtend, over het stand
punt hetwelk Nederland ten aanzien van
deze aangelegenheid zou innemen, nl. dat
de Volkenbond in zijn tegenwoordige sa
menstelling het gezag mist om leiding te
geven bij een internationale actie tegen een
aanvaller.
Een tweede voorbehoud moest de Neder
landsche delegatie maken ten aanzien van
de vaststelling, dat de Sovjet-Unie zich
door haar optreden geplaatst had buiten 't
Volkenbondshandvest. Dit is een opvatting,
die, hoezeer op zichzelf wel verklaarbaar,
in den opzet van het Volkenbondshandvest
zelf geen steun v'ndt. Aan Nederlandsche
zijde had men er de voorkeur aan gegeven,
zich strikt te houden aan de toepassing van
het Volkenbondsverdrag, wat overigens aan
de beslissing, gelijk die is gevallen, niet in
den weg zou hebben gestaan.
Het is onder deze reserves, dat Nederland
de resolutie heeft aanvaard, waaraan de
veroordeeling van het optreden der Sovjet-
Unie tegen Finland ten grondslag lag.
Commissies ingesteld.
Men meldt ons uit Den Haag: Op grond
van de algemeene vorderingswet 1939 is
bij KB bepaald, dat voor elk der gebie
den, ressorteerende onder de directies van
s rijks belastingen en der registratie en
domeinen, wordt ingesteld een commissie
bestaande uit drie leden, zoomede plaats
vervangende leden, welke commissies tot
taak zullen hebben, in het geval, bedoeld
in art 11, lid 3 van de algemeene vorde
ringswet 1939, bij vordering van onroe
rend goed de schadeloosstelling in hoogste
ressort vast te stellen, met inachtneming
van de bij KB. van 29 Aug. vastgestelde
bijzondere regelen.
Benoemd zjjn in de commissie voor het
gebied, ressorteerende onder de directie
der registratie en domeinen te Mid
delburg:
le. tot lid, tevens voorzitter: den direc
teur der registratie en domeinen te Mid
delburg; 2e tot leden mr. m. C. van der
Minne te Middelburg en -ir. C.
Staf te Arnhem
De regeeringspersdienst meldt:
Van 2 Januari 1940 af zal men bevoegd
zijn om bedragen, verschuldigd wegens de
vermogensbelasting, met inbegrip van alle
daarop geheven opcenten, en wegens de
verdedigingsbelasting I, te betalen door
middel van schuldbekentenissen, deeluitma
kende van de a.s. staatsleening.
Bovendien zal men bevoegd zjjn, betalin
gen in de genoemde belastingen, verschul
digd door verschillende personen, te combi
neeren tot één betaling. Dit zal bijvoorbeeld
kunnen geschieden door bemiddeling van
een bank, een effectenkantoor of op andere
wijze.
Op die wijze zal ook ten aanzien van klei
nere aanslagen van de vermelde faciliteit
kunnen worden gebruik gemaakt.
Daarnaast zal den ontvangers worden op
gedragen een redelijk aantal coupures van
500 en 100 gulden, welke te hunnen kantore
in betaling zijn gegeven, beschikbaar te
houden om deze te kunnen teruggeven aan
wie een grootere coupure ter betaling aan
biedt.
Contanten zullen de ontvangers niet kun
nen teruggeven.
Betalingen met recepissen zal mogelijk
zjjn zoolang de obligaties nog niet zjjn af
gegeven.
Maar Engeland wenscht dit
niet.
De vroegere Britsche ambassadeur in
Parijs en Berlijn, sir Eric Phipps, heeft in
de Press Club te Londen aan een noenmaal
het woord gevoerd Hjj zeide o.m., dat bjj
zjjn besprekingen met de Duitsche leiders
de kern van hun opmerkingen was, „wan
neer Duitsehland en Groot Brittannië tot
een overeenkomst kunnen geraken, kun
nen zij de wereld beheerschen". Phipps had
steeds geantwoord, dat Engeland niet den
wensch had om de wereld te beheerschen
en nooit een overeenkomst kon afsluiten,
die tegen derden was gericht
Soortgelijke denkbeelden werden geop
perd tegenover de Fransche collega's van
spr Phipps voegde hieraan toe, ;,het
schjjnt nooit te zjjn opgekomen bjj onze
Duitsche vrienden, dat wjj mogelijk onze
aanteekeningen wel eens zouden kunnen
vergelijken".
Voor de opleiding tot reserve-officier
kunnen in het vervolg ook in aanmerking
komen zjj, die in het bezit zjjn van een
akte van bekwaamheid als hoofdonderwij
zer, bedoeld in art 77 onder b der lager-
onderwijswet.
In het algemeen zullen zij echter niet
kunnen worden bestemd voor opleidingen
waarbjj uitsluitend of bij voorkeur perso
nen worden geplaatst, die voldoen aan bij
zondere eischen betreffende wiskunde of
technische bekwaamheid
Houders van bedoelde akte, die n i e
in werkeljjken dienst zjjn en die wenschen
mede te dingen naar plaatsing bjj een
der opleidingen tot reserve-officier, welke
begin Februari 1940 aanvangen, kunnen
zich per ongezegeld verzoekschrift tot den
minister van defensie wenden. Deze ver
zoekschriften, waarbjj behoort te worden
overgelegd een gewaarmerkt afschrift
van de akte van bekwaamheid als hoofd
onderwijzer en van de daarbij behoorende
cjjferljjst, welke tegelijk met de akte van
bekwaamheid als hoofdonderwijzer werd
uitgereikt, moeten vóór 30 December a s
het departement van defensie hebben be
reikt.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
bjj het doen van een keuze uit de gega
digden de jongeren het eerst voor plaatsing
in aanmerking komen, en dat zjj, die de
eerste o.efening hebben volbracht, n i e
kunnen mededingen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
In tegenstelling met de oorlogvoerende
Westelijke mogendheden hebben de Duitsche
grensbeve.ligingsautoriteiten de bepalingen
voor het overschrijden van de grens tot dus
verre uiterst tegemoetkomend gehandhaafd.
Met gebruikmaking van deze inschikkelijke
handhaving trachten systematisch in het
Westen van het rijk lichtschuwe elementen
en buitenlandsche spionnageagenten, de
Duitsche grens illegaal te overschrijden.
Om de hieruit voortvloeiende gevaren te
voorkomen, is bevel gegeven, dat het over
schrijden van de grens, aan de Deensche,
Nederlandsche, Belgische, Luxem-
burgsche en Zwitsersche grens, met ingang
van 18 December geregeld in den tijd van
20 uur des avonds tot zeven uur des mor
gens, stop gezet' wordt. Dit geit niet voor
het normale spoorwegverkeer. Vergrijpen
tegen deze bepaling zullen in de toekomst
meedoogenloos gestraft worden.
Ongeveer tweehonderd visschers van
Belle Isle en New-Founland (Canada) tus-
schen 18 en 24 jaar, zijn te Liverpool aan
gekomen om dienst te nemen op de Brit
sche vloot. Zij zijn de eersten van een con
tingent van 625 vrijwilligers, die zjjn aan
genomen voor den dienst op mijnenvegers.
Van sommigen hebben de vaders dienst
gedaan in den vorigen oorlog. Zjj werden
begroet uit naam van den koning.
Gistermiddag heeft de Tweede Kamer de
begrootingen van Waterstaat en van het
Verkeersfonds voor 1940 zonder hoofdelij
ke stemming aangenomen Bjj de onder
scheidene af deelingen van het Verkeers
fonds hebben Vele sprekers het) woord
gevoerd over spoor- en tramwegaangele
genheden, over de waterwegen en de bin
nenscheepvaart, over de landwegen in vele
deelén des lands en over de luchtvaart Bij
deze laatste afdeeling bepleitten de hee
ren Baas (ar.) en Van Kempen (lib)
o m. de belangen van de Nederlandsche
vliegtuigindustrie In antwoord hierop
deelde minister Albarda mede, dat na het
gevoerde overleg van de regeering met
die industrie en de KLM bij de Fokkerfa
brieken een bestelling van vier belangrij
ke vliegtuigen is gedaan, terwijl men over
andere belangrijke machines nog in on
derhandeling is.
Een luchtverbinding met Noord-
Amerika wordt overwogen.
Voorts deelde de minister mede, dat
naast de verbinding tusschen Nederland en
West-Indië zeer ernstig wordt overwogen
een luchtverbinding tusschen Nederland en
Noord-Amerika, met Nederlandsche vlieg
tuigen te onderhouden Verdere mede
deelingen konden hierover nog niet wor
den gedaan.
Bij de afdeeling waterwegen en scheep
vaart vestigden de heeren Duymaer van
Twist (ar.) en Ebels (vd.) o.m. de aan
dacht op de te hooge en verschillende
scheepvaartrechten De minister antwoord
de, dat die scheepvaartrechten niet met
een enkele pennestreek kunnen worden
weggevaagd Bij het verleenen van con
cessies wordt er op toegezien, dat die
rechten niet te hoog zijn Bij de afdeeling
landwegen bepleitte de heer Ter Laan
(sd.) een tegemoetkoming van het rijk
aan de gemeente Rotterdam in de bouw
en exploitatiekosten van den Maastunnel.
De Kamer ging uiteen tot Dinsdagmid
dag
De „National Zeitung" te Essen meldt
uit Moskou, dat volgens een aldaar gepu
bliceerd bericht, dat ook in de Russische
radio is verspreid, het Britsch-Fransch-
Turksche pact een geheime clausule zou
behelzen, welke voorziet in de opstelling
van een tegen de Sovjet-Unie gericht leger
in Turkije onder Fransch commando. Dit
leger zou bestaan uit 400000 Franschen,
80.000 Engelschen en 500.000 Turken.
RUSSISCH SPIONNAGECENTRUM
IN HELSINKI ONTDEKT.
Het Deensche blad „National Tidende"
verneemt uit Helsinki, dat daar een Sov
jet-Russisch spionnagecentrum is ontdekt,
met vertakkingen naar Stockholm. Tijuens
de verduistering bemerkte een politieman
in de Finsche hoofdstad een niet voldoen
de afgeschermd licht. Bij onderzoek bleek
in de woning een Russische vrouw met
Stockholm te telefoneeren. Onder bedrei
ging met zijn revolver arresteerde de agent
de vrouw.
GERUCHTEN ROND VON PAPEN.
Havas meldt uit Ankara (Turkije): Wel
ingelichte kringen bevestigen, dat de Turk
sche regeering niet aan Duitsehland ver
zocht heeft den ambassadeur in Turkije,
Von Papen terug te roepen. De openbare
meening is echter van oordeel, dat het aan
blijven van den ambassadeur moeilijk is
geworden na zijn recente propagandistische
optreden en dat Berlijn derhalve zijn ver
tegenwoordiger in Turkije zal vervangen.
Geslaagde opvoering van
„Op 't kantje ai".
Jan Fabricius heeft met „Op 't kantje af"
een stuk geschreven, dat alle kwaliteiten
bezit om het publiek een avond lang goed
amusement te geven. Het heeft vaart, hu
mor, ernst en spanning in een doseering, die
geen oogenblik van 't een te veel en 't ander
te weinig geeft. Het is een comedie, maar
dikwijls komt na een hartelijken lach een
oogenblik, dat voor en achter het voetlicht
de gezichten verstrakken en dat zijn niet de
slechtste. Wel zijn het de moeilijkste om te
spelen, want de speler, die iets geestigs
moet zeggen, heeft den tekst mee, doch als
vlak daarna iets ernstigs moet worden uit
gebeeld, dan is het vaak zoo lastig om de
grens naar het lachwekkende niet te over
schrijden.
Biedt dus het stuk de mogelijkheid voor
een goeden avond licht tooneel, er liggen
voor de spelers niettemin vele voetangels
en klemmen.
Drift en berouw en minutenlange alleen
spraken, wij willen de dilettanten-reputa
ties, die daardoor gekraakt zijn, niet tel
len.
Maar gisteravond is dat niet gebeurd. In
tegendeel: Het Middelburgsch Dilettanten-
Tooneel heeft zijn reputatie ten volle ge
handhaafd en versterkt.
De spelers gaven den tekst den juisten
achtergrond, zoodat woord en spel een har
monisch en succesvol geheel werden, goed
tooneel. „Op 't kantje af" is een comedie
met een „probleem" en een „moraal". Het
probleem is: Wie is de baas in het huwe
lijk? En de moraal verheugt U, heeren
der schepping! luidt: de man.
Fabricius concretiseert het „probleem" in
de geschiedenis der pas-getrouwde Boldriks.
„Hij" verlangt naar zijn werk in Indië en
„zij" blijft liever in Den Haag en is graag
bereid zonder veel nadenken van hem het
offer aan te nemen dat hij het werk, dat hij
lief heeft, in den steek laat.
Een vriendin, die zich bij haar echtgenoot,
het type van den Haagschen ambtenaar,
verveelt, helpt het jonge vrouvWje de ledige
uren te vullen, welke vulling lang niet naar
den smaak is van Boldrik.
Hij geeft maar toe. Else heeft als eenig
kind nooit anders gekend dan haar eigen
zin te doen en nu schijnt het zoo te blijven.
Maar haar grootmoeder waarschuwt hem
„zijn haar niet te laten knippen voor den
tijd" en te denken aan Simson.
Hoe Boldrik dezen raad ter harte neemt
en hoe de geschiedenis zich ontwikkelt en
eindigt, is te kostelijk om na te vertellen.
Laten wij volstaan met te zeggen, dat het
M.D.T. het ons gisteren ook kostelijk heeft
vertoond. Alle rollen waren in goede handen.
De verliefdheid, het eigendunkelijke optre
den en de inkeer van het jonge vrouwtje
„deden" het uitstekend. Haar man en haar
vader waren niet minder en haar groot
moeder vervulde de moeilijke taak om in
een comedie wijze woorden te zeggen en
niet langdradig of belachelijk te worden, op
een manier, die aller bewondering af
dwong.
Natuurlijk komt het jonge stel toch in
Indië terecht. Eer het zoover is, moet er
echter heel wat gebeuren. Wij zien het hu
welijk van den referendaris bijna eindigen
in echtscheiding en wij zien hoe het met de
Boldriks ook nog maar net op 't kantje af
goed gaat. Maar goed gaat 't in het stuk
en goed ging 't gisteravond en allen kon
den tevreden zijn, het publiek over het spel
en de spelers over het succes. Een langdu
rig applaus en bloemen vormden een wel
verdiende hulde.
Dat wij hierboven den referendaris en
echtgenoote slechts even hebben aangestipt,
beteekent niet in het minst, dat hun spel
minder goed was. Hun rollen waren kleiner,
maar aan het spel deed dit niets af. Ook
Clara, die dienstbode en Hendrik, de huis
knecht waren uiterst geslaagde figuren. De
zaal heeft om hen gebulderd. De Nieuwe
Schouwburg was bijna geheel bezet. De
Commissaris der Koningin in Zeeland, jhr.
mr. J. W. Quarles van Ufford en mevr.
Quarles van Uffordbaronesse Mulert tot
de Leemcule gaven door hun tegenwoor
digheid blijk van hun belangstelling. Een
strijkje speelde het Wilhelmus en zorgde
ook den verderen avond voor gepaste mu
ziek.