fövcutrxttcïuJe g $eem
C GOESCHE COURANT
De S. D. A. P. en de
regeeringsverantwoordelijkheid
Het scheepvaartverkeer door de
Wielingen wordt hersteld.
ORANJE BOVEN,
HOLLAND IS VRIJ
lijk: weer Nederland
sche vliegtuigen voor de
K. L. M,
17 November 1813-1939
Opdracht voor vier groote
toestellen aan de
Fokkerfabrieken.
STEUN DER REGEERING.
Duitsche krijgsgevangenen in Engeland.
Het kabinet-De Geer heeft de volle
medewerking der Eerste Kamer.
LEDEN DER S. D. A. P. ALS
MINISTERS.
INSTEMMING MET 'T BUI-
TENLANDSCH BELEID.
maar
Duurt de oorlog
één jaar?
Japansch admiraal meent, dat
Hitier de kans op een over
winning verbeurd heelt.
Vreemd vliegtuig boven
Zeeland.
Onze gezant uit Berlijn te
Den Haag.
Belgisch Kamerlid wilde Zeeland
komen verdedigen!
NUMMER 272 182e JAARGANG
Dagblad. Uitgave C.V. De Middel-
burgsche Courant. Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turf kade, Tel. 2863. Post
giro 359300. Abonnementsprijs voor
Middelburg -en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 ct.
TWEE BLADEN
EERSTE BLAD
MIDDELBURGSCHE COURANT
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1939
Advertentiën 30 cent per regel,
ingezonden mededeelingen 60 cent
per regel. Bij contract lager. Tarief
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, bij vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
Een bijzondere herdenking in een bijzon
deren tijd! Immers, hadden wij voor hon-
derdzesentwintig jaar juist een periode van
oorlogsellende en onderdrukking achter den
rug, vandaag doen wij onze uiterste best
niet om van een oorlog bevrijd te worden,
maar om ervan verschoond te blijven.
Daarom staan nü de Nederlandsche mili
tairen langs grenzen en kust.
Toen was dat heel anders: na het binnen
halen der Fransche troepen onder gejuich
der ommestanders in 1795, luwde meer en
meer de vrijheid, bleef de gelijkheid ontbre
ken, en verkeerde de broederschap eer in
het tegendeel. Totdat eindelijk de gunstige
wending kwam. Toen eenmaal de gehate
Fransche Keizer men was langzamerhana
blind geworden voor het goede in hem, en
zag alleen het kwade bij Leipzig was
verslagen, begon het hier te gisten.
Meer en meer nam de onrust toe, totdat
eindelijk op den zeventienden November
1813 onder de leiding van Van Hogendorp
de onafhankelijkheid van Nederland werd
uitgeroepen, in een proclamatie, beginnend
met de woorden die wij boven dit artikel
plaatsten.
Het is eigenlijk een wonder, dat dit ini
tiatief toen slaagde. Immers, de Nederland
sche troepen waren ongeoefende manschap
pen, en slechts zeer gering in aantal. De
werkelijke geoefende Nederlanders vervul
den noodgedwongen nog hun plichten onder
de Fransche regeering. Maar toch slaagde
het. Slechts Woerden werd door de Fran-
schen gestraft voor zijn verzet, maar dan
ook op een wijze die alleen maar met het
woord „beestachtig" is aan te duiden. Deze
strafoefening had inderdaad resultaat: de
andere steden werden gedeeltelijk afge
schrikt, om zich te scharen aan de zijde der
„opstand'gen". Zoo verklaarde bijvoorbeeld
Amsterdam, waar trouwens al ongeregeld
heden plaats vonden zonder dat de Fran-
schen er heel veel tegen uitrichten, zich
neutraal, en het verbood dan ook het uit
steken van de Oranjevlag van den toren.
Dat desondanks werd volgehouden, en de
mogelijkheid werd geopend om een zelfstan
dig, vrij Nederland mee te doen strijden te
gen den bedreiger van Europa's rust en
vrede, en derhalve bij de te sluiten vrede
een eigen stem te doen hooren, dit is de
groote, onschatbaré, verdienste geweest
van Van Hogendorp, Van der Duyn van
Maasdam en Van Limburg Stirum. Door
hun moedige daad, temidden van een twij
felend Nederland, met alle kans op een
herovering door Frankrijk redden zij ons
land. Wat bij zulk een herovering hun lot
zou zijn geweest, valt niet moeilijk na te
gaanHet is anders geloopen gelukkig;
Nederlanders wij herdenken hun daad van
daag met diepen en dankbaren eerbied.
Deze herdenking richt echter opnieuw
onze aandacht op de eensgezindheid, welke
wij zoo noodig dienen te betrachten. Wij
willen de beteekenis van dien aanhef der
proclamatie begrijpen, waardeeren en
nakomen: Oranje boven, Holland is vrij.
Wij voegen er echter voor onzen tijd aan
toe:
„En het zal vrij blijven ook".
v. H. T. S.
Naar wij vernemen, kan zeer binnenkort,
als gevolg van de tusschen de K.L.M. en de
N.Vi Ned. vliegtuigenfabriek Fokker ge
voerde besprekingen, de totstandkoming
van een overeenkomst verwacht worden,
omtrent welker hoofdlijnen men het in
principe reeds eens is.
Deze overeenkomst houdt in, dat de K.L.
M. de Fokkerfabriek opdracht zal geven
voor den bouw van vier geheel metalen,
zeer snelle en uiterst moderne tweemotori-
ge verkeersvliegtuigen, naar een nieuw ont
werp van Fokker, de F 24. Zoodra deze
overeenkomst definitief tot stand is geko
men, zal met den bouw van het prototype
worden begonnen. De machine zal plaats
bieden aan 24 passagiers.
Met het doel, de werkgelegenheid in Ne
derland zooveel mogelijk te bevorderen, zal
de regeering, teneinde tegemoet te komen
aan de bijzondere kosten, die aan den bouw
van en de proefnemingen met een prototype
verbonden zijn, de Ned. Vliegtuigenfabriek
financieelen steun verleenen. Bovendien
kan binnenkort een wetsontwerp tegemoet
worden gezien, waarin wordt voorgesteld de
K.L.M. een crediet te verleenen voor de
financiering van dit nieuwe aanschaffings
plan. Dit houdt vanzelfsprekend in, dat de
minister van Waterstaat zijn toestemming
zal moeten verleenen aan het onderhavige
aanschaffingsplan. Aangezien dit echter
mede tot stand is gekomen onder den in
vloed van de werkzaamheden der door de
ministers van Waterstaat, Defensie, econ.
Zaken en Koloniën ingestelde commissie,
die de regeering van advies moest dienen
„Ergens" in het Noorden van Engeland zijn gevangen genomen Duitsche officieren op
een oud kasteel geïnterneerd. Zij hebben het hier niet slecht, maar zullen desondanks
met verlangen uitzien naar het einde van den krijg, welke hun de vrijheid moet teruggeven.
Strenge bewaking is ingesteld rond het kamp in het
Noorden van Engeland, waar Duitsche officieren, die
gevangen genomen werden, zijn geïnterneerd. De
wacht ontvangt instructies.
Naar uit het Voorloopig verslag van de
Eerste Kamer omtrent de Algemeene be
schouwingen over de Rijksbegrooting voor
1940 blijkt, wordt de motie-Deckers, wel
ke het vijfde kabinet-Colijn ten val bracht,
door zeer vele Kamerleden als een ern
stige misgreep in ons constitutioneel-par-
lementair stelsel beschouwd. Ofschoon de
huidige minister-president eveneens deze
meening was toegedaan, heeft hij noch
tans de vorming van dit extra-parlemen
taire noodkabinet op zich genomen, wat
door vele leden op prijs werd gesteld.
Het bleek, dat het kabinet-de Geer bij
de vervulling van zijn zware taak zal
kunnen rekenen op de volle medewerking
van de Eerste Kamer.
Tenslotte spraken verscheidene leden het
vertrouwen uit, dat het kabinet er op zal
kunnen rekenen, dat zij, die tot medewer
king zijn geroepen, hun taak met nauw
gezetheid en eerlijkheid zullen uitoefenen.
Wil men ontevredenheid en gemor onder
het volk voorkomen, dan mag op dien
eisch niets worden afgedongen.
Voorts kan huns inziens tot de rust in
den lande ook bijdragen een ruime voor
lichting van het publiek ter voorkoming
van misverstand en wanbegrip.
Ettelijke leden maakten inzonderheid be
zwaar tegen de opneming in het kabinet
van ministers, die lid zijn van de SDAP.
De voorzitter van den raad van minis
ters heeft dit verdedigd met een beroep
op den ommekeer. Men zou, dus luidde
zijn betoog, thans aldaar minder sympa-
thiseeren met het historisch materialisme.
Deze leden nu hadden zich afgevraagd,
waaruit blijkt, dat de SDAP de leerstel
lingen van het historisch materialisme en
van den klassenstrijd niet, langer aan
vaardt. i
Andere leden verklaarden, niet zöö af
wijzend te staan tegenover de opneming
van leden der SDAP in een kabinet. Zij
waren van meening, dat zich in die opne
ming tot op zekere hoogte een natuurlijk
proces had voltrokken. Een zoo groote po
litieke groep toch behoort bij gelegenheid
regeeringsverantwoordelijkheid te dra
gen.
Wat het voor het eerst intreden van
sociaal-demoeraten in een ministerie aan
gaat, konden weder andere leden zich in
groote lijnen vereenigen met hetgeen de le
den, hiervoren aan het woord, hadden be
toogd.
Evenals in de Tweede Kamer was ge
schied, werd ten slotte ook in deze Ka
mer afkeuring er over uitgesproken, dat
de sociaal-democratische ministers,1 alvo
rens tot het kabinet toe te treden, mach-
met betrekking tot den bouw van vliegtuig
materieel hier te lande, kan het als vast
staand worden aangenomen dat de minis
ter van Waterstaat zijn goedkeuring aan
dit aanschaffingsplan zal hechten.
De K.L.M. zal bovendien gerechtigd blij
ven om, wanneer zij meent, dat zulks in het
belang van het bedrijf kan zijn, ook tot aan
koop van buitenlandsche vliegtuigen over
te gaan.
tiging hadden gevraagd van den partij
raad der SDAP.
Dat werd in strijd geacht met de on
afhankelijkheid welke den drager van het
ministerambt dient te kenmerken
Vorenstaande opmerkingen ondervonden
van verschillende zijden tegenspraak.
Vele leden verklaarden, den huidigen
voorzitter van den raad van ministers zeer
erkentelijk te zijn, dat hij er toe was over
gegaan, de benoeming van een tweetal
soc. democraten tot ministers der Kroon
te bevorderen.
Zij waren van meening, dat de heer De
Geer, door dien stap te durven zetten, aan
zijn land een uitnemenden dienst heeft
bewezen.
Enkele leden vestigden er de aandacht
op, dat in het tegenwoordige program der
SDAP het woord „klassenstrijd" niet meer
voorkomt en dat in die partij thans op
vattingen heerschen, die met het histori
sche materialisme als levensbeschouwing
niet meer zijn te rijmen. In het centrum
van de beschouwingswijze der SDAP staan
tegenwoordig humanistische beschouwin
gen.
Meerdere leden betreurden, dat dit kabi
net na zijn optreden niet een regeerings-
verklaring heeft afgelegd, te meer daar
nu weer uit de algemeene beschouwingen
in de Tweede Kamer over de rijksbegroo
ting voor 1940 gehouden, en uit de, op
27 October 11. door den heer Colijn in het
centrale convent der Anti-Revolutionnai-
re Partij uitgesproken, rede is gebleken,
dat de in het vierde kabinet-Colijn gere
zen moeilijkheden, die eerst tot het aftre
den van den heer de Wilde en later tot
het aftreden van het geheele ministerie
hebben geleid, niet zoo onbelangrijk waren
en hare oorzaak vonden in een essentieel
verschil van meening over het te voeren
financieele beleid.
Vele leden betuigden warme instemming
met het nobele vredesinitiatief van de Ko
ningin en van den Koning der Belgen, op
7 November 11. genomen
Zij verklaarden, zich met het door de
regeering gevoerde buitenlandsche beleid
alleszins te kunnen vereenigen en prezen
hoogelijk de wijzen waarop de regeering
van haar internationaal-politieke streven
jegens onderscheidene vreemde mogend
heden heeft getuigd, waar zij zulks ge-
wenscht achtte.
Ten zeerste werd betreurd, dat ver
schillende persuitingen ten onzent niet
steeds in overeenstemming zijn met het
streven der regeering, een strikte onzij
digheid in acht te nemen, daar menige
uiting soms de verdenking wekt, als zoude
het der regeering met het door haar voor
gestane en zoo kloek gevoerde beleid geen
ernst zijn.
Algemeen werd de regeering hulde ge
bracht voor de wijze waarop de mobilisa
tie der weermacht was verloopen. Voorts
werd getuigd van de groote waardeering
voor de zeer velen die, menigmaal onder
groote moeilijkheden voor henzelven, hun
gezin en hun bedrijf, nochtans met opge
wektheid en energie de hun opgelegde
militaire taak vervullen.
De Japansche admiraal Nakamoera
thans gepensionneerd die als een der
scherpzinnigste geesten van zijn land wordt
beschouwd, heeft een artikel geschreven
in het tijdschrift „The Pacific waarin
hij als zijn meening te kennen geeft, dat
Hitler met zijn slecht-overwogen overeen
komst met de Sovjet-Ur£ie zijn kans op
een Duitsche overwinning verbeurd heeft
Voor den oorlog waren, zoo schrijft Na
kamoera, volgens de „Times", Japan in
de Stille Zuidzee, Italië in de Middelland-
sche Zee, Duïtschland in de Noordzee en
Spanje, dat bases kon verschaffen aan de
spil-mogendheden, Engeland's mogelijke
vijanden. -Die toestand, welke Engeland de
handen bond, veranderde radicaal met de
geboorte van het Duitsch-Russisch verge
lijk Japan en Spanje werden neutraal,
Italië besloot stil te zitten.
Het Engelsche vlootprobleem is terug
gebracht tot de bestrijding van de Duitsche
guerilla-oorlog in de Noordzee Engeland
kan thans volstrekt vertrouwen hebben in
de overwinning.
Nakamoera onderzoekt of de overwin
ning kan worden bevochten in een oor
log in de lucht en zijn conclusie is dat
dit onmogelijk is
De huidige Duitsche superioriteit in de
lucht zal spoedig verdwijnen. Hij dringt
Naar wij vernemen is er vanochtend om
streeks half 12 een vliegtuig van vreem
de nationaliteit boven Zeeland geweest,
o.a. boven Walcheren Door onze afweer
middelen is het beschoten, waarna het
verdween.
De heer jhr. mr. H M'. van Haersma
de With, de Nederlandsche gezant te Ber
lijn, zal eenige dagen in Nederland ko
men vertoeven. Reeds eenigen tijd had
de gezant een kort verlof aangevraagd,
dat hij thans op zijn buiten bij Nijkerk
zal doorbrengen
Vandaag breng), de gezant een bezoek
aan het ministerie van Buitenlandsche
Zaken om er rapport uit te brengen over
zijn werkzaamheden in den jongsten tijd
te Berlijn.
er bij zijn land op aan de kwestie van
de regeling van het Chineesche incident
te behandelen op een basis, dat de Eu-
ropeesche oorlog binnen een jaar over
zal zijn.
De Belgische Kamercommissie van Bui
tenlandsche Zaken heeft de houding, door
de Belgische regeering ten aanzien van ze
kere internationale gebeurtenissen aange
nomen, goedgekeurd.
De afgevaardigde Joris bracht de Wielin
gen ter sprake en vroeg of de regeering niet
zou kunnen onderhandelen over een nauw
keurige afbakening van de Nederlandsche
territoriale wateren en in het bijzonder van
de doorvaart der Wielingen. Hij zeide, dat
de sluiting dezer doorvaart de scheepvaart
ernstige moeilijkheden berokkent en de
koopvaardijschepen, die zich naar Antwer
pen willen begeven, een tijdsverlies van 12
tot 14 uur doet lijden. Geen enkel neutraal
schip, zeide hij, zou de groote Belgische ha
vens kunnen bereiken.
De Nederlandsche regeering had uit de
vaargeul de Wielingen het lichtschip Noord-
hinder doen verwijderen. Tevens waren er
op 11 en 12 November mijnen gelegd, zoo
dat de scheepvaart er geheel gestremd was.
Hierop doelden de woorden van de Libe
ralen afgevaardigde Joris.
Hij zeide verder, vernomen te hebben, dat
een Fransche maatschappij de vaart op
Antwerpen, tengevolge van de Nederland
sche maatregelen, geheel had gestaakt. Hij
vroeg zich verder af wat er gebeuren zou
als Nederland verplicht zou worden zijn
neutraliteit te verdedigen. Dan zou het zijn
territoriale wateren waarschijnlijk zoo
stremmen, dat de vaart op Antwerpen,
Brugge, en Gent onmogelijk werd.
Indien waar is, wat men gezegd heeft, nl.
dat het hier een in gemeenschappelijk over
leg genomen maatregel betrof, dan achtte
de heer" Joris, volgens het Handelsblad, het
ook noodzakelijk, dat men België, in ge
meenschappelijk overleg met Nederland,
het recht geeft, den linker-Schelde-oever en
zelfs zekere Zeeuwsche eilanden in staat
van verdediging te brengen!
Overigens verklaarde deze Antwerpsche
afgevaardigde het nog geen uitgemaakte
zaak te achten, of de Wielingen wel tot Ne-
derlandsch gebied behooren. Dat is een der
kwesties, die hij het eerst geregeld zou wil
len zien bij de onderhandelingen, die vroee
of laat toch gevoerd zullen moeten worden,
wil de verstandhouding tusschen de twee
landen genormaliseerd en weer geheel
vriendschappelijk gemaakt worden.
Zonder een woord te zeggen over de
eigenaardige wensehen van den heer Joris
aangaande de verdediging van Neder-
landsch grondgebied, deelde de minister van
Buitenlandsche Zaken, Spaak mede, dat de
Nederlandsche regeering besloten had de
vaart door de Wielingen weer vrij te ma
ken. Dit zal binnen twee a drie dagen ge
beurd zijn.
De rapporteur van de Kamercommissie
voor Buitenlandsche Zaken, Carton de
Wiart, drong er op aan, dat men
vah de gelegenheid, welke de goede
betrekkingen tusschen België en Nederland
thans bieden, gebruik zou maken om ze
kere vraagstukken tusschen beide landen,
die hangende zijn gebleven, te bestudeeren.
De minister van Buitenlandsche Zaken,
Spaak, zeide verder, dat de economische
onderhandelingen met de drie oorlogvoe
rende mogendheden zeer gunstig verloopen.
Er blijkt over de kwestie, hoe de Wielin
gen weer vrij gemaakt werden, misverstand
te bestaan. Hetgeen in zooverre jammer is,
dat thans de indruk zou kunnen ontstaan
alsof Nederland eerst na Belgische stappen
bereid gevonden zou zijn, deze vaargeul
weer vrij te maken, wat onjuist is.
