C 8,GOESCHE COURANT)
Nederland's positie tusschen
- de oorlogvoerenden.
„Men heelt onnoodig ongerustheid
gekweekt'', zegt dr. Colijn.
Steun aan gemobiliseerden en indirecte
slachtoffers van den oorlogstoestand
De Koningin ontving
den gezant van
Amerika.
Een zenuwachtige Zaterdag
avond „ergens in Nederland''
De houding van Duitschland is ondubbelzinnig
en bekend, zegt Berlijn.
Het buitenland over de rede van
jhr. De Geer.
Spion in Volendammer kleeren.
103 schepen tengevolge van den
oorlog verloren gegaan.
Ook een Duitsche stap in
verband met het vredes
initiatief.
Wijziging van den theeprijs te
verwachten?
Tijdige voorlichting gewenscht.
NUMMER 269 182e JAARGANG
Dagblad. Uitgave G.V. De Middel-
burgsche Courant. Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turfkade, Tel. 2863. Post
giro 359300. Abonnementsprijs voor
Middelburg en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 ct.
TWEE BLADEN
EERSTE BLAD
MIDDELBURGSCHE COURANT
DINSDAG 14 NOVEMBER 193»
Advertentiën 30 cent per regel,
Ingezonden mededeelingen 60 cent
per regel. Bij contract lager. Tarief
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, bij vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
Van semi-officieele zijde wordt uit Ber
lijn gemeld:
Een der voornaamste onderwerpen der
internationale persbesprekingen van de
laatste dagen was het zg Duitsche voorne
men om Nederland en België
binnen te rukken.
Van Duitsche zijde bestond, naar men
in Berlijnsche politieke kringen verklaart,
geen aanleiding ten aanzien van dit feit
in de Engelsche en Fransche en een deel
van de ne.utrale pers stelling te nemen, want
de Duitsche houding tegenover de neutra
le staten is ondubbelzinnig vastgelegd en
bekend
„Naar men weet, zal Duitschland, vol
gens zijn duidelijke verklaringen, de neu
traliteit van Nederland en Bel
gië zoolang eerbiedigen, als Engeland en
Frankrijk deze neutraliteit respecteeren en
als Nederland en België zich zelf
in staat toonen hun neutraliteit strikt te
bewaren.
Wanneer niettemin uitgebreide kringen
in Nederland en België in een ongewone
opwinding geraakten met daarop volgen
de zeer nadeelige verschijnselen voor het
binnenlandsche leven van deze staten, en
ook in andere landen ernstige bezorgdheid
ontstond, dan zijn deze staten het slacht
offer geworden van het onscrupuleuse
propagandawerk, in de eerste plaats van
de Britsche en Fransche Nieuwsbureaux
Reuter en Havas, die in een toegenomen
onrust van Europa, een van hun oorlogs
doeleinden zien
Tenslotte is ook bekend, met welke
methoden de Engelsche propaganda tijdens
den wereldoorlog werkte, en hoe zij thans
weer werkt."
DE REDE VAN DEN MINIS
TER-PRESIDENT.
In welingelichte kringen te Londen, al
dus de diplomatieke redacteur van Reu
ter, juicht men het vertrouwen, dat uit
de radiotoespraak van den Nederlandschen
minister-president jhr. mr. De Geer, sprak,
toe.
Men heeft slechts bewondering voor de
kalmte, die het Nederlandsche volk ge
toond heeft en waarmede het zich op alle
gebeurlijkheden heeft voorbereid. In ge
zaghebbende Britsche kringen zegt men
de wilde geruchten te betreuren, die in
de Engelsche pers de ronde hebben ge
daan over Nederland.
In Duitsche officieele kringen weigerde
men vooralsnog commentaar te leveren op
de rede van jhr. De Geer. Men zeide, dat
Duitschland's standpunt trouwens bekend
geacht mocht worden.
Volgens de Msb. zeide men intusschen
verheugd te zijn, dat een bevoegd persoon
In den rug van zijn costuum
een fototoestel gemonteerd.
Ergens in ons land bij een versterking,
aldus „Het Vaderland", stond Zaterdagmid
dag een man in Volendammer kleeder
dracht prentbriefkaarten te verkoopen. Er
waren veel soldaten aan het werk, en op
den weg bevonden zich enkele voorbijgan
gers. Een van de burgers zeide tot den
Volendammer, dat hij toch beter de prent
briefkaarten kon verkoopen als de soldaten
vrjj hadden. De man antwoordde hierop,
dat hij toch ook moest leven, doch zijn ant
woord had een meer buitenlandsch dan Vo-
lendamsch accent, hetgeen natuurlijk arg
waan wekte.
De burger deed echter of hij niets be
merkt had en deed den commandant me-
dedeeling van zijn ervaring. Natuurlijk was
de Volendammer toen in een oogwenk ge
arresteerd. De man was inderdaad een
vreemdeling. In den rug van zijn Volendam-
sche pak was een fotografietoestel gemon
teerd, waarvan de ontspanner zich in een
van de knoopen aan de voorzijde bevond.
In het toestel bevonden zich enkele films,
waarop opnemingen verricht waren. Ze zijn
natuurlijk in beslag genomen en zullen ont
wikkeld worden.
Volgens Lloyd's List zijn tot en met Vrij
dag 10 November tengevolge van den oor
log, door torpedeering, op mijnen loopen
etc. in totaal 103 schepen verloren gegaan
met een tonnage van 415.400 ton. Hierbij
waren: 54 Engelsche schepen; 7 Fransche;
2 Belgische; 3 Deensche; 2 N e d e r -
landsche; 4 Finsche; 4 Grieksche; 10
Noorsche; 7 Zweedsche; 1 Russisch schip
en 9 Duitsche schepen.
de leugens over beweerde agressieve be
doelingen van Duitschland tegenover Ne
derland aan de kaak heeft gesteld.
„Propaganda der Geallieerden."
De Italiaansche avondbladen van giste
ren schreven, naar aanleiding van de ra
diorede van jhr. De Geer, ervan overtuigd
te zijn, dat de zg. dreigende invasie van
Duitschland in Nederland geherleid moet
worden tot niets anders dan propaganda
der Geallieerden.
De „Giornale dfltalia", die dikwijls be
schouwd wordt als de spreekbuis van Mus
solini, schrijft, dat Duitschland er nooit
over gedacht heeft om Nederland binnen
te vallen Het blad is van meening, dat
een dergelijke alarmeerende propaganda
tenslotte moet neerkomen op het hoofd
van degenen, die deze propaganda bedrij
ven.
Het blad van het Vaticaan, de „Osser-
vatore Romano" wijdt eveneens aandacht
aan de van Engelsche zijde in de wereld
gebrachte geruchten over een Duitschen
inval in Nederland Hét blad is van mee
ning, dat dergelijke krantenberichten ei
genlijk een beleediging zijn voor de Duit
sche politiek. Als zoo'n inval (werkelijk
zou plaats hebben, dan zou dit de ver
ontwaardiging der geheele wereld tenge
volge hebben Afgezien van Duitschland's
verzekeringen aan ons land, gelooft de
„Osservatore" dan ook, dat een dergelijke
inval een der domste dingen zou zijn, die
Duitschland zou kunnen doen, wat dit
land zichzelf natuurlijk ook bewust is. De
consequenties, zegt het Vaticaansche or
gaan, zouden wellicht over den uitslag
van het conflict beslissen.
HET VREDESINITIATIEF.
De antwoorden van Engeland en Frank
rijk, zoo schrijft de „Popoio di Roma'l, op
het aanbod van goede diensten van de
Koningin van Nederland en den Koning
van België, hebben de bruggen niet ver
brand.
Het antwoord van Engeland verschilt in
één opzicht van vroegere ministerieele ver
klaringen, nl dat het niet als essentieele
voorwaarde voor vredesonderhandelingen
herhaalt, dat er wijziging moet komen in
de regeering of in 't regiem van Duitsch
land, doch alleen een verandering in de
politiek van de huidige Duitsche regeering.
In riergeljjke omstandigheden zegt het
Italiaansche blad het niet onmogelijk te
achten een formule te vinden om de res-
teerende moeilijkheden te overwinnen In
middels wordt het antwoord van Duitsch
land met spanning verbeid.
Het wordt eerst thans met zekerheid
bekend, dat H M. de Koningin Zondag
avond om half tien nog den gezant der
Ver. Staten, te Den Haag heeft ontvangen
Men brengt dezen onverwachten stap in
verband met het vredesinitiatief van H M.
de Koningin en ZM Koning Leopold. De
gezant bleef ten paleize tot tien uur Van
regeeringswege is geen mededeeling over
dit bezoek verstrekt, doch men acht het in
Den Haag waarschijnlijk, dat de gezant een
boodschap heeft overgebracht van presi
dent Roosevelt, welke boodschap dan de
sympathie van Amerika voor het streven
naar vrede zou hebben uitgedrukt.
De Duitsche gezant te 's-Gravenhage
heeft gistermiddag een bezoek gebracht
aan het departement van Buitenlandsche
Zaken Hoewel een officieele mededeeling
over Duitschland's definitieve houding te
genover het vredesinitiatief nog niet is
verstrekt, meent men dit bezoek toch
eveneens in verband te moeten brengen
met den stap van H.M. de Koningin en ZM
Koning Leopold.
o
GEEN STAKINGEN GEDURENDE DEN
OORLOG.
In een vergadering te Manchester (Eng.)
zijn werknemers- en werkgeversvertegen
woordigers van de steenkolenmijnen in
Lancashire en Cheshire overeengekomen,
dat „voor den duur van den oorlog en zes
maanden daarna" geen stakingen geprocla
meerd zullen worden.
o
De laatste dagen heeft er in ons land
een behoorlijken aanvoer van thee plaats
gehad. Daardoor zou men er op kunnen
rekenen, dat voorloopig de prijs van de
thee geen verandering ondergaat Dat bin
nenkort in de prijsregeling echter toch
een wijziging zal komen is niet uitgesloten
te achten. Immers de theeprijzen te Am
sterdam zijn lager dan op verschillende an
dere wereldmarkten Dit heeft tengevolge,
dat de producenten er wel eens de voor
keur aan zullen kunnen geven om de thee
op die markten waar een hoogere prijs
voor de thee gemaakt wordt, te brengen
Teneinde dit te voorkomen en om een
voldoenden aanvoer in ons land te waar
borgen is een commissie ingesteld welke
de Nederlandsche regeering van advies zal
dienen inzake den theeprijs. Het is dan
ook niet uitgesloten, dat zij zal voorstel
len een nieuw prijspeil, d w.z een hoogere
prijs voor dit product vast te stellen.
Een speciale verslaggever van de Tel.
heeft een onderhoud gehad met den oud
ministerpresident dr. H. Colijn en hem ge
vraagd hoe hij in deze moeilijke dagen de
positie van ons land zag.
Dr. Colijn zeide, dat „de ongerustheid, die
er in het volk heeft geheerscht en die in
sommige opzichten zelfs 't belachelijke be
gon te benaderen, wel 'n bewijs is, dat het
met onze zenuwen nog niet in orde is.
Nu moet men echter niet vergeten, dat
Nederland thans meer den een eeuw vrede
heeft gekend. Voor bijna geen volk ligt de
herinnering aan 'n werkelijken oorlog,
waarin net land betrokken was, zoover weg
als voor Nederland. Zelfs een land als Zwit
serland heeft in het midden der 19de eeuw
op zijn bodem nog gevechten geleverd ge
zien. Voor ons is de oorlog en wat er mee
samenhangt iets zeer onwezenlijks en het is
daarom, dat wij door alarmeerende berich
ten allicht wat eerder opgeschrikt worden
dan andere volken".
Op de vraag of er dan niets te doen is
om die nerveusiteit wat te beteugelen, ant
woordde dr. Colijn: „Ongetwijfeld. De regee
ring kan door tijdige voorlichting veel doen
om de zenuwachtigheid bij het publiek te
voorkomen. Eerste voorwaarde daarvoor is,
dat zjjzelf met groote koelbloedigheid de
dingen onder de oogen ziet. En de berich
ten, die ze ontvangt, moet ze op hun waar
schijnlijke waarde scherp toetsen. Het is
natuurlijk voor de regeering ook wel eens
moeilijk om zulks te doen, dat is tenminste
mijn ervaring. In de momenten van span
ning in het verleden hebben mij talrijke be
richten bereikt, zelfs met vermelding van
den dag erbij, dat Duitschland voornemens
was in ons land een inval te doen.
Natuurlijk mag geen enkel bericht van
dien aard verwaarloosd worden. Maar men
mag en moet het toetsen aan de re
delijke waarschijnlijkheid. En dan lijkt het
mij het beste om, als men zich verplicht
acht over te gaan tot het nemen van bij
zondere maatregelen, daarvan ook dadelijk
mededeeling te doen, opdat het volk wete
waarom het gaat."
Dr. Colijn was voorts van meening, dat
men onnoodig ongerustheid gekweekt heeft.
„Verschillende maatregelen moesten den
indruk wekken, alsof er op een bepaalden
dag iets geweldigs te gebeuren stond, ter
wijl een rustige overweging moeilijk tot een
andere conclusie kon leiden, dan dat het
in 't algemeen wel gewenscht was om voor
zorgen te treffen, maar niet om dit te doen
op schrikwekkende wijze.
Intusschen zal men nu wel hebben inge
zien, dat de geduchte gevaren zijn uitge
bleven. Het is te hopen, dat men daar een
les uit zal trekken.
Juist omdat ons volk op dit gebied zoo
weinig gewend is en zoo weinig vertrouwd
is met den uitzonderlijken toestand, waarin
wij leven, moet men er voor zorgen, dat er
zoo weinig mogelijk opzienbarende veran
deringen in de militaire maatregelen wor
den aangebracht.
Elke bijzondere actie doet de menschen
opschrikken en maakt ze zenuwachtig,
daarom is 't beter de militaire voorzorgen
zoo in te richten, dat ze onder alle omstan
digheden geacht kunnen worden voldoende
te zijn. Of althans zoo, dat de wijzigingen,
die men noodig oordeelt, om zoo te zeggen
binnenshuis kunnen blijven.
En is het dan noodig om op een gegeven
oogenblik iets te doen, dat verder gaat, dan
acht ik het gewenscht, dat gelijktijdig met
het nemen van die maatregelen ook een
zekere uitleg aan ons publiek wordt gege
ven. Dat schijnt ons Nederlandsche volk
nu eenmaal noodig te hebben.
Maar ook om andere reden: Als wij b.v.
door onze daden voortdurend demonstree-
ren, dat wij beducht zijn voor een vijande
lijke daad van een bepaalde mogendheid,
hoewel die mogendheid uit en te na ge
tuigd heeft van zijn wil om onze neutrali
teit te eerbiedigen en dat geldt voor
beide partijen dan behoeft men er toch
niet over verwonderd te zijn, dat daaruit
onwelwillende beoordeelingen voor ons land
voortvloeien. En misschien ook nog wel wat
anders. Men kan zich wel voorstellen, hoe
er in het vuistje gelachen wordt over de
opzienbarende maatregelen, wanneer ier
geen vuiltje aan de lucht geweest is, en dit
draagt er ook niet toe bij, om de achting
voor onze houding te vergrooten.
Koelbloedige rust, onbewogenheid, door-
loopende paraatheid, tijdige voorlichting
zjjn de pilaren, waarop onze gedragslijn
moet rusten."
Minister-president jhr. mr. D, J. de Geer in de studio der P.T.T. te
Den Haag tijdens zijn rede, waarin hij Maandagmiddag het woord
richtte tot het Nederlandsche volk.
Zaterdag aanstaande, 18 November, zal hier in Middelburg de collecte voor
het ALGEMEEN STEUNCOMITé 1939 gehouden worden.
Ik mag deze collecte wel warm aanbevelen. Zooals men in de pers heeft
kunnen lezen, zal het Algemeen Steuncomité 1939 de opbrengst der collecte
hoofdzakelijk gebruiken voor bijzonderen steun aan gemobiliseerden en aan
indirecte slachtoffers van den oorlogstoestand.
De bijzondere steun aan gemobiliseerden of aan hun gezinnen zal worden
gegeven door middel van de z.g. STAMIL (Koninklijke Nationale Vereeniging
tot Steun aan Milicien), en wel in gevallen, waarin de wekelijksche soldij of
kostwinnersvergoeding, ook na mogelijke verhooging, beslist ontoereikend blijkt,
dan wel bemiddelende hulp voor bedrijf of gezin noodzakelijk wordt geacht.
De bijzondere steun aan indirecte slachtoffers van den oorlogstoestand
wordt gegeven door bemiddeling van het Nationale Fonds voor Bijzondere
Nooden aan personen, die zonder gemobiliseerd te zijn, door den oorlogstoestand
in hun bestaan bedreigd worden, en niet voor regelmatigen steun van kerkelijke
of particuliere zijde of van overheidswege in aanmerking komen.
Bovendien hoopt het Algemeen Steuncomité 1939, als de middelen het
gedoogen, ook nog langs anderen weg hulp te bieden.
In het algemeen zal de hulp gegeven worden via de plaatselijke afdeeling
van de STAMIL en de plaatselijke Commissie van Samenwerking van het
Nationaal Fonds van Bijzondere Nooden, Deze plaatselijke Commissie zal onmid
dellijk tien percent ontvangen van de zuivere opbrengst van de collecte in
hare gemeente.
Het Algemeen Steuncomité 1939 behartigt een bij uitstek nationaal doel
en vormt een noodzakelijke en zeer gewenschte aanvulling van de mobilisatie
maatregelen. Het is zonder twijfel om die reden, dat H.K.H. Prinses Juliana
het Eere-Voorzitterschap op zich heeft genomen en vooraanstaande personen
uit de meest verschillende groepeeringen van ons Nederlandsche volk het comité
hunnen warmen steun verleenen.
Laat ons geven aan het Algemeen Steuncomité 1939 een daad van solidari
teit en van dankbaarheid zijn. In deze dagen hebben wij allen gevoeld, hoe wij
als Nederlanders solidair zijn en moeten zijn. Laten wij ook onze solidariteit
metterdaad toonen in het bijzonder tegeno ver hen, die thans in'groote zorgen
verkeeren. En bovenal, laat ons geven een uiting van dankbaarheid zijn
dankbaarheid tegenover onze soldaten, maar dankbaarheid vooral tegenover
Hem, die opnieuw de ergste bedreiging van ons volk heeft afgewend en maakt,
dat wij nog iets kunnen geven.
J. VAN WALRé DE BORDES.
Een zenuwachtige stemming is onder
de bevolking van verschillende steden en
dorpen in ons land verspreid, toen de
militairen Zaterdag en Zondag allerlei mi
litaire maatregelen namen
Tegen 5 uur Zaterdagmiddag werd „er
gens in Nederland" de brug nabij een
stad geheel voor alle rijverkeer afgesloten
meldt de Tel.
De bussen, die een kwartierdienst on
derhouden, stopten van beide richtingen
voor de brug. De reizigers moesten uit
stappen en naar de overzijde loopen, waar
een andere bus voor de verdere réis
stond te wachten. Van zes tot ongeveer
acht uur was de busdienst echter geheel
gestoord, terwijl daarna nog slechts een
uurdienst onderhouden werd.
Ook op den weg werden de maatregelen
verscherpt). Met inachtneming van de
grootste voorzichtigheid kon het verkeer
echter doorgang vinden. De maximum
snelheid was 15 km per uur. Slechts een
oogenblik is de brug volkomen afgesloten
geweest, doch de verkeersfjile werd zoo
groot, dat besloten werd den rijweg weer
open te stellen. Vanzelfsprekend was het
verkeer" op den drukken weg den geheelen
avond gestagneerd.
De treinenloop ondervond in den voor
avond belangrijke vertraging, die eerst na
eenige uren tot vertragingen van onge
veer tien minuten kon worden terugge
bracht. Het telefoonverkeer was onmoge
lijk geworden. In Me stad kon nog slechts
op een 200 toestellen aansluiting verkre
gen worden.
Brachten deze maatregelen reeds ont
steltenis teweeg voor' de menschen, erger
werd dit, toen de politie omstreeks half-
tien een circulaire van den burgemeester
dezer gemeente verspreidde onder de be
woners van de buurten rond de brug.
Dezen werd gewezen op de mogelijkheid,
dat de brug 's nachts opgeblazen zou wor
den en hun werd aangeraden elders in de
stad nachtverblijf te zoeken Wilde men
thuisblijven, dan verdiende het aanbeve
ling te gaan slapen in een vertrek, dat
niet aan de brugzijde was gelegen, terwijl
de vensters, die op de brug uitzien, geo
pend dienden te worden. De circulaire
had tot gevolg, dat een groot deel van de
bewoners in veiliger wijken van de stad
bij familie of kennissen intrek ging ne
men.
■I
Den geheelen avond en gedurende de
eerste uren van den nacht trokken de
menschen gepakt en bezakt uit de gevaar
lijke zone weg. In een stadswijk heerschte
bijna een paniekstemming.
Bijna iedereen zocht, na het ontvangen
van de circulaire, een goed heenkomen, of
schoon velen, na wat gekalmeerd te zijn,
hun eigen woning weer betrokken. Men
schen, die hier en trouwens ook in andere
deelen van de stad gelogeerd waren, zjjn
met den eersten trein den besten naar huis
teruggekeerd Ook zijn velen uit zichzelf
uit de stad vertrokken.
