KAMERHUUR EN
MOBILISATIE.
Voortdurende vermindering van
den handei.
Zwitserland eet oorlogsbrood.
Maar dit is toch geen verschijnsel
van vandaag of gisteren.
Sprekende cijfers.
NIEUWE STAATSLEENING?
DE BELEMMERING VAN
DE SITUATIE VOOR
RUBBER EN SUIKER
BEVREDIGEND,
AMERIKA DOET GOEDE
ZAKEN,
MARKTBERICHTEN
1
OOSTBURG
En in het gebergte staan de soldaten op wacht
Zonder morren wordt de last
gedragen.
TREINVERKEER WEER
NORMAAL.
STILLE VERKIEZINGEN.
DE ZEE-ONGEVALLEN
VERZEKERING.
TWEEëRLEI SOORT MILI
TAIREN.
J.
K
|S.
en
■en
ph.
id
A.
pie
pe-
lir-
pv.
Lit-
Iso
lde
J.
ag.
er-
I de
de-
pen
pti-
let
?en
ken
ran
ig-
ïad
er
in
het
ak-
rn-
be-
een
tjk-
rm
en
urg
ert
W.
van
>rm
Financieel economisch weekoverzicht.
Als men dagelijks de beurs bezoekt, dan
vraagt men zich wel eens af, of dit heele
apparaat eigenlijk niet te groot is geworden
voor den omvang van den handel. Immers
die sterke vermindering van den handel is
geen verschijnsel van vandaag of gisteren.
Met korte onderbrekingen, waarin de om
zetten een vrij levendig karakter toonen,
doet het zich eigenlijk al vele jaren voor.
Indien de koersvorming een eenigszins be
trouwbaar beeld moet geven van de waar
deering van de verschillende fondsen, dan
dient de handel van eenige beteekenis te
zijn, anders zou men tot geheel verkeerde
conclusies kunnen komen.
Nu is het merkwaardig, dat zelfs van
maatschappijen, waarvan de aandeelen ten
beloope van verscheidene tientallen milli
oenen guldens zich in handen van het pu
bliek bevinden, deze aandeelen slechts in
posten van 8 of tien stuks per dag van
eigenaar verwisselen. Als er in H.V.A. een
veertig stuks per dag omgaan, dan is dat
een zeer levehdige dag geweest. En het
zelfde geldt voor de meeste andere toon
aangevende fondsen.
Tot goed begrip van dit verschijnsel moet
men eigenlijk teruggaan tot de diepere oor'
zaak en wel het terugdringen van den par
ticulieren ondernemingslust in het bedrijfs
leven als gevolg van een sterk verhoogd ri
sico, gepaard gaande met een geringere
winstmogelijkheid.
Deze omstandigheid, heeft er toe geleid,
dat het productieapparaat reeds sinds vele
jaren slechts in geringe mate is uitgebreid.
Daaruit vloeide uit den aard der zaak weer
voort, dat er bijna geen nieuw kapitaal
wordt gevraagd voor vredesdoeleinden.
Als men van de totale emissies in 1938,
•die van de overheden aftrekt, dan blijft er
een bedrag over van niet meer dan 32,7
millioen. Daaronder bevindt nog eeen klein
bedrag aan conversies, zoodat er minder
dan 30 millioen aan nieuw kapitaal voor
particuliere ondernemingen werd gevraagd.
Gaat men terug tot het jaar 1928, dan ziet
men heel andere cijfers. In dat jaar werd
er in totaal voor 700 millioen aan nieuw
kapitaal opgenomen, d.i. dus na aftrek van
conversies. Dit bedrag bestond uit 338
millioen aandeelen en 360 millioen obliga
ties. Van laatstgenoemd bedrag maakten de
overheidsobligaties slechts 32 millioen
uit. In een rond bedrag werd door het par
ticuliere bedrijfsleven opgenomen een be
drag van ruim 660 millioen gulden. Ook
het buitenland onttrok in dien tijd belang
rijke bedragen aan onze markt.
Hoe geheel anders is de toestand thans.
Het hierboven genoemde bedrag aan nieu
we emissies in 1938 geeft daarvan een dui
delijk beeld. Het betreft hier naar men zal
hebben begrepen nieuw opgenomen kapi
taal. De emissies die voor conversie dien
den en die zeer omvangrijk waren hebben
wij buiten beschouwing gelaten, omdat zij
in de eigenlijke kapitaalspositie uit den
aard der zaak geen verandering brengen.
Zoo blijft dus de kapitaalmarkt in over
wegende mate voor overheidsfinanciering
gereserveerd. In bankkringen stelt men na
tuurlijk groot belang in de vraag of de
staat reeds spoedig met een nieuwe leening
zal komen, tot consolidatie van vlottende
schuld. Op zich zelf is de omvang daarvan
indien men althans geen rekening houdt
met het vrij groote bedrag, dat door de
Rijksdiensten (voornamelijk P.T.T.) in de
schatkist is gestort, nog niet verontrustend
groot n.l. ca. 330 millioen. In verband met
de kosten van de mobilisatie, die alleen
in de maand September reeds 37 millioen
hebben bedragen, is echter een geleidelijk
aanzwelling van dit bedrag te verwachten.
Het is dus wenschelijk, dat men met een
nieuwe leening niet te lang wacht.
Ander. &E SCHEEPVAART,
I Problemen in verband met den
gstoestand doen zich dagelijks aan ons
a behoort wel in de eerste
p aats de sterke belemmering van de
^e/AVaarVVOOr het ophouden van Neder-
iter wLailepen in Britsche havens. Daar-
orden nog altijd besprekingen ge
voerd. Een van de moeilijkheden, die zich-
daarbij voordoen betreft het verschil in
standpunt tusschen de Nederlandsehe en
de Britsche autoriteiten op het punt Jan Z
dische producten. Den Haag is van meening
dat uitvoeren uit Ned. Indië niet uit het
buitenland afkomstig zijn, doch dat hier als
het ware vervoer plaats vindt tusschen
twee gebiedsdeelen van het Rijk der Neder
landen. Neen, zegt de Engelsche regeering
het is contrabande en daarmee uit. Zoolang
er op dit punt geen oplossing is gevonden
zal ook de Anic (naar men weet de instel
ling, aan welke al die goederen zullen wor
den geconsigneerd, die voor het verbruik
in Nederland zelf zijn bestemd,) niet in
werking kunnen treden.
Want ook hiervoor heeft men de me
dewerking van de Engelsche regeering
noodig Het ziet er dus naar uit, dat de
aanvoer van vele producten voorloopig nog
zeer veel belemmering zal ondervinden en
dat zoowel de handel als de verwerkende
industrie daaronder zullen lijden
De export heeft in de maand September
reeds een aanzienlijken terugslag te zien
gegeven Terwijl het cijfer in September
1938 nog 101 millioen gulden bedroeg, is
cc' SePtemher van dit jaar gedaald tot
bb mililoen. Ook de invoer is gedaald, maar
in veel geringere mate.
t a^scheep van cultuurproducten uit
Indie wordt den laatsten tijd reeds be-
angrijk vertraagd, voor zoover het be
stemmingen naar Europa betreft. Als ge
volg daarvan zijn de voorraden in Tand
jong Priok gestegen. Het ligt voor de
hand, dat de scheepvaartmaatschappijen
min of meer huiverig zijn, om producten
als lading te accepteeren, waarvan te vo
ren reeds vaststaat dat Engeland ze als
contrabande zal beschouwen.
Tot deze producten behoort ook rubber
Een gunstige omstandigheid is echter, dat
Amerika de voornaamste afnemer van dit
artikel is en wij hoorden dan ook, dat de
meeste maatschappijen over haar afzet nog
niet te klagen hebben Er wordt naar
Amerika verkocht tegen ongeveer 4214
cent per half kg cif. hetgeen een zeer be
hoorlijke prijs is. Daarvan moeten dan de
kosten van vracht en assurantie in min
dering worden gebracht, die voor die be
stemming uitkomen op ongeveer 3%
In het algemeen wordt de rubbersituatie
dan ook bevredigend beoordeeld, te meer
omdat thans met een belangrijk grooter
export-percentage wordt gewerkt
Ook voor de suiker is de toestand gun
stig. De Nivas heeft na een langen tijd
van stilstand haar verkoopen hervat en
rapporteert een afdoening van 129,000
tons. De prijs wordt geheim gehouden,
maar het mag wel als vaststaand worden
aangenomen, dat deze hooger is dan de
voorlaatste afdoeningen. Op de tweede
hands markt is althans de prijs gestegen
tot 10,10 per 100 kg terwijl de stand in
September nog 8,50 was
De berichten uit Amerika maken mei
ding van een voortduren van de "groote
bedrijvigheid op velerlei gebied. De staal
industrie werkt thans reeds met 91
van haar capaciteit.
Een beeld van de stijging der winsten
in de Amerikaansche vliegtuigindustrie gaf
het cijfer van de North American Avia
tion over de eerste negen maanden van
dit jaar Daaruit blijkt, dat de netto
winst vijf maal grooter was dan in het
zelfde tijdvak van 1938 nl 5 millioen dol
lad tegen 1 millioen dollar. Kortelings
werd gemeld, dat de fabrieken werden
uitgebreid. Tot nu toe werd op de gewo
ne aandeelen 40 dollarcent betaald.
Verschillende andere Amerikaansche
maatschappijen maakten melding van hoo-
gere winstcijfers, o a. de American en Tel
die in het 3e kwartaal 44,63 dollar (v.j.
35,80) millioen verdiende of 2,34 dollar
(1,92) per aandeel Ook chemische indu-
striën maken goede zaken. Dupnt de Ne
mours boekte in het 3e kwartaal een net
to winst van 1,91 dollar (v.j. 0,95) per
aandeel en over 9 maanden 5,19 dollar
(v.j. 2,31) per aandeel.
Hieronder volgen de koersen:
3—3% Nederland 86—86%
Unilever 93—90%— 92%
Ford 314—330
Philips 134 137—135
Anaconda 26%27%
Beth. Steel 67—70%
Koninklijke 277—270%—277%—274
Amsterdam Rubber 196198%
Deli Bat. R. 152%—160
Scheepv. Unie 114%117%
H.V.A. 374%—380
Middelburg, 20 Oct. Groentenveiling.
Veldsla 29 e., Spinazie 617 c., Poste
lein 918 c., Suikerboonen 723 c., Snij-
boonen 542 c., Andijvie 2 c., Schorseneer
15 c., Uien 13,5 c., Sav. kool 1,54 c.,
Roode kool 1,53,5 c., Prei 2—4 C., alles p.
kg. Peen 13 c., Rapen 13 c., Kroten 1
2,5 c., Selderie 14 c., alles per bos; Bloem
kool 222 c., Andijvie 0,51,5 c„ Kropsla*.
0,51,5 c„ Knolselderie 13 c., alles p. stuk.
K a p e 11 e, 20 Oct. Veilingsvereeniging
„Kapelle-Biezelinge en Omgeving".
Groote veiling. Zure kroetappels 11,30.
Kleine veiling. Transp. de Croneels 5
11, Cox's Orange Pippin 428, Goudreinet-
ten 315, Fransche Reinetten 36, Sterap
pels 411, Bellefleur 25, Gron. Kroon 3-
8, Jonathan 5—18, Present van Lunteren 3-
10, Glorie van Holland 410, Bramley's
Seedling 24, Jac. Leb^l 24, Lanes Prin
ce Albert 24, Rembour Mortier 24, Bis
marck 23, Court Pendu 23,5, Lunter-
sche Pippin 25, Ontario 23, Bouwman
Reinetten 25, Pater van den Elzen 45,
Pomme d'Orange 29, Campagne Zoet 2
5, Ermgaard 27, Hollandsch Zoet 14,
Zoete Ribbeling 35, Tuinzoet 58,5,
Bijenkorf 24, Noten 6074, Doyenné du
Cornice 823, Legipont 919, Comtesse de
Paris 510, Nouveau Poiteau 510, Zwijn-
drechtsche Wijnperen 310, Jodenperen 2-
4, Chaumontel 13, Wintersuikerij 13,
Winterlouwtjes 23,5, Karbonkelperen 3-
6,5, Kruitperen 25, Beurré Clairgeau 6
12, idem Alexander Lucas 511, Pondspe
ren 24, St. Remy 24, Gieser Wildeman
28, Kleiperen 25, Frambozen 1227,
Bramen 2831, Blauwe druiven 1218,
Mispels 26,5, Dubb. Pr. zonder draad 8
21, Tomaten 10—13, Spruiten 5. Sav. kool 4
—5, Ajuin 1, Prei 3—4, Sjalotten 6—7, An
dijvie 1,602, Noten 0,600,74, per stuk.
Bloemkool 5—12, Roode kool 2—2,50, Witte
kool 1—1,30.
Abonnementen en Advertentiën voor dit
blad worden aangenomen door den Agent
Fa. A. J. BRONSWIJK.
Gaarne Voldoe - ik aan het verzoek der
Redactie een korte beschouwing te wijden
aan de vraag of inmiddels gemobiliseerden
al dan niet gehouden zijn hun verplichtin
gen als huurder na te komen.
Iedere huurder heeft volgens de wet (art.
1596 B.W.) twee hoofdverplichtingen en
wel om het gehuurde ais een „goed huis
vader" te gebruiken en „om den huurprijs
op de bepaalde termijnen te voldoen".
Betaalt de huurder niet, dan heeft de
verhuurder in het algemeen diverse acties.
Ten eerste kan hij nakoming vragen en
den huurder dagvaarden tot betaling der
vervallen huurtermijnen. Ook kan de ver
huurder o.a. ontbinding vorderen of ont
binding met' schadevergoeding.
Kan nu een inmiddels gemobiliseerde
huurder in dergelijke gevallen, op grond
van het feit, dat hij onder de wapenen is
geroepen, zich op overmacht beroepen, al
thans „op een vreemde oorzaak", die hem
niet kan worden toegerekend?
MI. niet, en wel omdat zqu er al een
verhinderende oorzaak, in casu de mobili
satie zijn, quod non deze dan toch in
ieder geval tijdens het sluiten der overeen
komst kan worden voorzien.
Sinds eenige jaren is Europa immers van
de eene crisis in de andere gestort! Oorlog
en mobilisatie teekenden zich sinds even
zoovele jaren als dreigende gevaren af en
wierpen hun schaduwen vooruit. Lang vóór
Augustus 1939 werden allerwegen dan ook
oorlogsclausules in vele contracten opge
nomen. En terecht! Een behoorlijke zorg
brengt mede, dat een schuldenaar zich te
gen dergelijke mogelijkheden wapent. Wie
deze diligentia niet betracht, mag zich la
ter niet beklagen en zijn schade op een an
der trachten af te wimpelen; evenmin als
zich beklagen mag de wandelaar, die zich
zonder parapluie of regenjas op weg heeft
begeven, tervvjjl toch bij zijn vertrek onheil
spellende wolken zich boven zijn hoofd sa
menpakten!
Inderdaad zit de gemobiliseerde dus m.i.
volgens de wet aan zijn kamerhuur vast!
De mobilisatie belet hem niet te betalen.
Financieel onvermogen is geen overmacht,
gelijk wordt aangenomen. Slechts door tij
dig op te zeggen, volgens de normale ter
mijnen, zal de huurder dus van zijn ver
plichtingen, bij opzegbare huur, bevrijd
kunnen worden.
Een en ander neemt evenwel niet weg,
dat dit alles ons rechtsgevoel niet geheel
bevredigt. Men kan moeilijk het gevoel van
zich afzetten, dat de huurder hier wel héél
erg hard wordt aangepakt en dat wel héél
erge zwere eischen aan zijn vooruitzien-
den blik worden gesteld, al is het ook weer
niet zóó, dat hier de woorden „summum
jus, summa injuria" spontaan over onze
lippen wellen!
Men vergete n.l. niet, dat de verhuurder
ook kwalijk de dupe mag worden. Dit
klemt te meer, als wij bedenken, dat deze
menschen meestal geheel van de huur moe
ten leven en er volkomen op zijn ingesteld,
dat alles normaal verloopt. Eén kink in den
kebel brengt vaak armoede mede, meer
dere slagen een «jreigend bankroet!
De billijkheid brengt m.i. nu mede, dat
beide partijen wat water in den wijn moe
ten doen, en dat in gevallen als hier be
sproken de redelijkheid het richtsnoer moet
zijn.
Vier personen werden gedood en verschillende gewond bij de
treinbotsing welke op het station te Bletchley (Eng.) plaats had.
De materieele schade was zeer groot.
Gedupeerden geef ik dus den raad om
zoo spoedig mogelijk te trachten tot een
minnelijke schikking te geraken.
De verhuurders en verhuursters zullen
daar zeker in het algemeen wel voor te
vinden zijn en geenszins zullen zij „het volle
pond" eischen.
Mr. W. Hugenholtz.
(Van onzen correspondent.)
ZURICH, midden October.
Sedert enkele dagen eten wij „volks
brood"! Waarbij direct geconstateerd dient
te worden, dat deze aanvankelijk gevreesde
maatregel heelemaal niet zoo erg blijkt te
zijn. Het nieuwe, grijskleurige baksel, dat
ons inplaats van het vroegere wittebrood
wordt voorgezet, heeft namelijk een voor-
treffelijken smaak en het is bros en licht
verteerbaar. Doktoren verklaren zelfs, dat
dit „grijze" brood veel gezonder is dan het
brood, dat wij vóór den oorlog plachten te
consumeeren. Eigenlijk zijn wij er dus hee
lemaal niet op achteruit gegaan!
Doch de wijze Bundesrat, die wel weet,
dat 'n rasechte Zwitser zonder zijn „Weg-
gli" en „Gipfel" zichzelf niet is, heeft toe
gestaan, dat deze broodjes althans voor
loopig nog vervaardigd mogen worden.
Dat zijn dus met recht „lievere broodjes",
die in dit geval wèl gebakken worden.
Hoewel Italië de Zwitsersche regeering
verzekerd heeft, dat te allen tijde gerekend
zou kunnen worden op invoer via dat land
van de noodige benzine, heeft de Bundesrat
toch gehandeld volgens het oude spreek
woord „Der kluge Mann baut vor" en rêeds
in de eerste oorlogsweek benzine-distributie
ingesteld. Dit werd midden-September ge
volgd door een inmiddels ook in Neder
land ingevoerd rijverbod op Zon- en
feestdagen. Alleen wordt de maatregel hier
nóg rigoureuzer doorgevoerd, daar het
autoverkeer telkens volle 24 uur van
Zaterdagavond 12 uur tot Zondagavond 12
uur wordt stilgelegd. Het pleit ten zeer
ste voor de mentaliteit en den gemeen
schapszin der bevolking, dat we hierover
nog geen Zwitser hebben hooren mopperen!
Dit schijnt evenwel nog niet het einde
der benzine-beperking te zijn. De vorige
week moesten namelijk alle bezitters
van automobielen en motorrijwielen een
biljet invullen, waaróm en waarvóór ze hun
motorrijtuig nog gebruiken. En wéér werd
er niet „gekankerd"
Er zijn nog andere verschillen tusschen
de twee overigens in zoovele opzichten
overeenstemmende neutrale staten Ne
derland en Zwitserland. Had eerstgenoemd
land in enkele weken weer een vrijwel nor
maal treinverkeer, hier hebben we het
van 2 September tot 8 October met een
„Kriegsfahrplan" moeten doen, dat den
treinenloop tot het alleruiterste beperkte.
Overvulde treinen en belangrijke vertra
gingen een unicum in een zoo „geor
dend" land als dit! waren er het gevolg
van.
Sedert den ingang van de winterdienst-
regeling op Zondag 8 October is het trein
verkeer weer voor 94 dus vrijwel geheel,
normaal. In ieder geval hebben we de af-
geloopen weken kunnen constateeren, hoe
het leven er uitziet, wanneer de commu
nicatie-middelen, waarop wij in normale
tijden als op een klok kunnen rekenen, in
disorde zijn. Naar een dergelijke periode
verlangen wij heusch niet terug!
Eergisteren is overigens bekend gemaakt,
dat met ingang van 1 November de gesper
de levensmiddelen, als suiker, meel, vet en
„Teigwaren" weer verkrijgbaar zullen zijn.
Doch alléén op levensmiddelenkaarten, die
in de komende weken zullen worden uit
gereikt.
Op 29 October a.s. moeten de 187 leden
van den Zwitserschen Nationalrat nieuw
gekozen worden. Hoewel men het er in den
beginne unaniem over eens was, dat dit
„stille" verkiezingen zouden moeten wor
den, zijn in een aantal kantons speciaal
in de grootere als Zürich, Graubünden, Ge-
néve op het laatste oogenblik nog en
kele „concurreerende" lijsten ingediend.
Het resultaat daarvan is, dat in 12 kantons
de verkiezingen „stil" zullen zijn, terwijl
in de overige 13 kantons een, overigens on
getwijfeld gematigde, verkiezingsstrijd zal
ontbranden. Van de 187 afgevaardigden zijn
er thans 48, dus ongeveer een vierde ge
deelte, weer zeker van hun zetel.
Eenige ontstemming heeft het gewekt,
dat, volgens een verordening van generaal
Guisan, militairen in verkiezingsvergade
ringen niet het woord mogen voeren. Men
voelt dit als on-democratisch en niet in
overeenstemming met de Zwitsersche grond
wet, die zegt: „Alle Bürger sind vor dem
Gesetze gleich". Alle burgers zijn gelijk
voor de wet. De Baseier National-Zei-
tung", die aan deze kwestie een artikel
wijdde, ziet niet in, waarom de burger
in uniform, die klaar staat om, zoo
noodig, zijn land te verdedigen, minder
rechten heeft dan een burger in civiel. Wij
willen ons er angstvallig voor hoeden, in
deze aangelegenheid stelling te nemen en
hebben het bovenstaande alleen vermeld,
om u evenals dat het doel is van al onze
„Zwitsersche Notities" er een indruk
van te geven, wat in het ons zoo verwante
Zwitsersche volk leeft.
De Minister van Waterstaat heeft met
ingang van gisteren bepaald:
le. Het premiebedrag, verschuldigd voor
verzekering bij den staat van de uitkeerin-
gen, bedoeld in art. 2 der Zee-ongevallenwet
1919 (dat zijn uitkeeringen aan leden der
bemanning bij ongeval), zal zoowel voor de
schepen in de handels- en sleepvaart als
voor schepen in het zeevisscherijbedrijf,
voor elk geval afzonderlijk worden vast
gesteld.
2e. Geen verzekering wordt bij den staat
gesloten, indien naar het oordeel van den
minister of van den inspecteur-generaal of
van de inspecteurs van de scheepvaart de
eigenaar van het betreffende zeevaartuig
in gebreke is eenige aan een anderen ver
zekeraar verschuldigde premie te voldoen.
In een bergachtig land als dit zijn twee
categorieën militairen: zij,'die in het laag
land gelegerd zijn en zij, die hun plicht in
het hooggebergte moeten vervullen. De
eerste soort kan men met de soldaten in
ons eigen land vergelijken. Zij zijn meestal
zeer behoorlijk ondergebracht, hebben op
tijd hun natje en hun droogje, hun ont
spanningsavonden en de hartelijke burgers,
die hen van alles toestoppen.
Maar de tweede categorie, dat is heel
wat anders. De gebergtetroepen zijn meestal
zóó ver van de bewoonde wereld verwijderd,
dat men ze als niet-direct betrokkene
eigenlijk vergeet. En daarom verdienen ze
het, dat hier eens extra op hun buitenge
woon zwaren dienst, die met het naderen
van den winter iedere week zwaarder
wordt, gewezen wordt.
Voor zware lasten van hout en levens
middelen, die de draag-colonnes omhoog
transporteeren, voor koude en slecht weer,
voor eenzaamheid in afgelegen hooggeberg
tedalen en op de Alpen aan den rand der
gletschermorenen, wordt de bergsoldaat
schadeloos gesteld door verrukkelijke maan
nachten te midden der overweldigende berg
reuzen en soms door prachtige vergezich
ten, maar bovenal door een trouwe, oprech
te kameraadschap, die leiding en troep sa
men bindt.
Paard en motorrijtuig komen slechts tot
de pashoogte; van daar af moet gemar
cheerd worden, langzaam, stap voor stap
langs de steile hellingen naar de Alphiitte,
waar nog een dunne straal water kan wor
den opgevangen, of nóg verder naar „firn"
en gletscher, waar het theewater eerst uit
sneeuw moet worden gesmolten.
Doch ondanks al deze moeilijkheden doen
de Zwitsersche gebergte-troepen vol opge
wektheid en met toewijding hun zoo zwa
ren plicht. Wij meenen, dat op het leven
van deze gemobiliseerden wel eens speciaal
de aandacht mocht worden gevestigd
En intusschen kost de algeheele mobili
satie de Zwitsersche regeering nog steeds
vijf millioen francs per dag!
