C&GOESCHE COURANT
„Vrede is alleen mogelijk als de
veiligheid verzekerd is"
Vier Finsche steden worden
geheel ontruimd.
De indruk van Daladiers
rede in Amerika
en Duitschland.
Ontgoocheling te Berlijn.
Litauen krijgt Wilna
terug.
Daladier spreekt over Frankrijks oorlogsdoel.
Geen onderwerping aan dictaten
van geweid.
Berlijn ziet een lichtpunt
Geruchten bleken niet
juist.
Een neutraal statenblok in
Zuidoost-Europa
Het pact met de Sovjet-Unie is
gisteren tot stand gekomen.
De verklaring van
Chamberlain uitgesteld
Belgische schepen met den
standaard van Prinses Juliana
in top.
Suiker voor Nederland
vrij gegeven.
De groeiende Sovjet-invloed is een gevaar
voor het heele Noorden.
Finland ziet den toestand
ernstig in
De regeering van Estland is
afgetreden.
NUMMER 240 182e JAARGANG
Dagblad. Uitgave C.V. De Middel-
burgsehe Courant. - Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turfkade, Tel. 2863. Post
giro 359300. Abonnementsprijs voor
Middelburg en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 et.
Sf TWEE BLADEN EERSTE BLAD
Hf fyv&xrtncïule lfS$
MIDDELBURGSCHE COURANT
WOENSDAG 11 OCTOBER 1939
Advertentiën 30 cent per regel,
ingezonden mededeelingen-, 60 cent
per regel. Bp contract lager. Tariei
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, bp vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
Daladier,
De Fransche minister-president, Dala
dier, heeft gisteren een radiorede gehou
den, waarin hij o.m. zeide:
„Sedert een maand rukken onze solda
ten voorwaarts op vijandig gebied. In de
lucht vermenigvuldigen onze vliegers de
bewijzen van hun moed. Op zee verzeke
ren onze matrozen de vrije verbinding tus-
schen Frankrijk en zijn imperium,, ver
jagen zij de vijandelijke onderzeeërs en
hebben zij honderdduizenden tonnen
grondstoffen, bestemd voor Duitschland,
in beslag genomen. Engeland en Frank
rijk zijn meester op den Oceaan en gij
weet, dat zij, die de zee beheerschen,
steeds de overwinning hebben behaald.
Engeland heeft
zich evenwel niet
bepaald tot ons de
steun van zijn vloot
te geven, het heeft
zich niet beperkt tot
vliegers naar ons
front te zenden, die
iederen dag talrijker
worden en die voort
durend bewijzen af
leggen van hun be
kwaamheid en moed.
Het heeft Frankrijk
ook snel zijn bloeien
de jeugd en krach
tig materiaal gezon
den.
Met vurig geloof in het volk en in het
lot van het gemeenschappelijk vaderland
doen wij een beroep op de broederschap
van Frankrijk, welke ons nogmaals in
staat zal stellen de beproevingen te boven
te komen en het gevaar te overwinnen.
Wij strijden niet voor onzen grond en on
ze haardsteden alleen, doch ook voor de
beschaving, welke verder gaat dan onze
grenzen en welke van ons heeft gemaakt,
wat wij zijn: vrije en waardige wezens,
die eerbied hebben voor hun naaste, die
in staat zijn hun woord te houden en ge
trouw te zijn aan de groote cultureele tra
ditie van het Westen.
Noch Frankrijk, noch Engeland zijn ten
strijde getrokken voor een soort ideologi-
schen kruistocht, noch Frankrijk noch En
geland zijn ten strijde getrokken in een
lust van verovering. Zij waren verplicht te
strijden, omdat Duitschland wenschte zijn
overheersching op te leggen aan Europa.
Wie zal thans gelooven, dat het ging
om Dantzig en den Corridor, of het lot
van de Duitsche minderheid? Duitschland
heeft bewezen, dat het ofwel Polen door
list wilde overwinnen, ofwel te vuur en
te zwaard wilde neerslaan. Na Oostenrijk
Tsjecho-Slovakije. Na Tsjecho-slovakije:
Polen. Dit waren allen etappen op den
weg, welke Frankrijk en Europa zouden
hebben geleid tot de hardste dienstbaar
heid.
„De Duitsche vrede".
Ik weet wel, dat men u thans spreekt
over vrede, den Duitschen vrede, welke
veroveringen door list of geweld erkent
en welke net zou verhinderen nieuwe ver
overingen voor te bereiden.
Hoe kan men de laatste rede in den
Rijksdag samenvatten? Op deze wijze: „Ik
heb Polen vernietigd; ik ben voldaan. La
ten wij den strijd staken. Laten wij een
conferentie beleggen om mijn veroverin
gen vast te leggen en den vrede te orga
niseer en'.
Het ongeluk is, dat men deze taal reeds
heeft gehoord.
Zeker, wij hebben steeds een oprechte
samenwerking gewenscht tusschen de vol
ken en wenschen deze nog doch wjj zijn
vastbesloten ons niet te onderwerpen aan
„dictaten" van geweld.
Wij hebben de wapenen opgenomen te
gen den aanval; wij zullen ze eerst neer
leggen, wanneer wij zekere garanties heb'-
ben voor de veiligheid, een veiligheid, wel
ke niet elke zes maanden in gevaar wordt
gebracht.
Het machtsmisbruik moet goed
gemaakt worden.
Indien men werkelijk den vrede zou wil
len, een duurzamen vrede, welke aan alle
gezinnen, aan alle vrouwen en kinderen
evensvreugde zou schenken en vertrouwen
TJV°ekomst' dan zou 111611 eerst de ge
ven0 h ,gernoe(:'eren tót rust moeten bren-
ken reisbruik van macht goed ma-
allp vnik de recllten en belangen van
aHe volken herstellen.
Indien men werkelijk vrede wil, dan
moe men begrijpen, dat de veiligheid der
naties slechts kan rusten op wederkeerige
garanties, welke iedere verrassing uitslul-
ten en welke een wal opwerpen, tegen
iedere poging tot overheersching.
,..^ten eindelijk begrijpen, dat de
vooibij is, waarop territoriale verove
ringen welzijn brachten aan den verove
raar.
Na al zijn veroveringen begint Duitsch
land een oorlog met kaarten voor brood,
vleesch, melk en suiker.
Wij Franschen hebben een afschuw van
al deze dienstbaarheid. Wij willen, dat
onze overwinning een Europa schept dat
bevrijd zal zijn van alle bedreigingen met
een aanval. Frankrijk, dat den oorlog were»
opgelegd, zegt in den strijd hetzelfde wat
het steeds heeft gezegd.
Ik bevestig dus in uw naam, dat wij
strijden en zullen voortgaan te strijden
om een definitieve garantie voor de vei
ligheid te krijgen.
o
Uit Washington wordt gemeld:
De eerste indruk, dien men in de Ver.
Staten heeft van de gisteravond door den
Franschen minister-president Daladier ge
houden rede, is, dat Frankrijk zal voort
gaan te strijden tenzij en totdat Hitier een
systeem van waarborgen kan uitdenken,
dat de geallieerden volstrekt overtuigen
zal, dat Duitschland bereid is definitief af
te zien van agressie. Welingelichte kringen
herhalen, dat dergelijke waarborgen onont
heerlijke voorwaarden zijn voor een wapen
stilstand, welken ook, en dat Duitschland
tot dusverre dergelijke waarborgen niet
heeft aangeboden.
De Duitsche reactie.
De radiorede van den Franschen minister
president is in de Duitsche pers in een uit
voerige lezing gepubliceerd, welke alle es-
sentieele punten der verklaringen van Da
ladier bevat. Van officieele of semi-offi-
cieele zijde heeft men nog geen oordeel om
trent de redevoering tot uiting gebracht.
Dat de rede op verschillende punten met
het Duitsche standpunt niet overeenstemt,
blijkt natuurlijk reeds op het eerste gezicht
na kennisneming van Daladiers uitingen.
In politieke kringen te Berlijn hoort men
daarnaast echter veelvuldig de meening
verkondigen, dat de hoofdpunten der uit
eenzettingen van den Franschen minister
president in geen enkel opzicht in tegen
spraak zijn met de opvattingen, welke Hit-
Ier in zijn rede van 6 October tot uitdruk
king heeft gebracht!!
Als een loopend vuurtje gingen gisteren
vreemde geruchten door Berlijn: Enge
land zou een wapenstilstand hebben voor
gesteld; de Engelsche regeering zou zijn
afgetreden; Chamberlain zou vervangen
zijn door den fascist Mosley; de Engelsche
koning zou afstand hebben gedaan van
den troon en opgevolgd worden door deh
hertog van Windsor
Niemand wist waar deze vreemde ge
ruchten vandaan kwamen. De telefoons
der ministeries en kranten stonden geen
oogenblik stil. Iedereen wilde weten wat
er waar w&s. Tenslotte werd er van offici
eele zijde verklaard, dat de berichten af
komstig zouden zijn uit Engelsche bron en
bedoeld waren om onrust te stichten in
Duitschland. De Engelsche autoriteiten
spraken dit tegen en noemden de geruch
ten belachelijk.
De Berlijnsche corespondent van de
„Neue Zürcher Zeitung'' beschrijft de too-
neelen van vreugde, welke zich gisteren
in Berlijn afspeelden, toen de vreemde ge
ruchten zich in de stad verspreidden.
De correspondent schrijft, dat het
nieuws" een geweldige sensatie verwekte
en snel van mond tot mond ging. Steeds
aangroeiende groepjes menschen bespra
ken deze jongste ontwikkeling en op vele
plaatsen begon men uitbundig pleizier te
maken. Café-eigenaars verstrekten gratis
consumpties en vele winkeliers gaven hun
klanten een geschenk om het feit te vie
ren. Daarna kwam de bittere ontgooche
ling, toen de avondbladen op straat ver
schenen, welke de geruchten in groote op
schriften tegenspraken.
De mogelijkheid in Zuidoost-Europa een
blok van neutrale staten te vormen, wordt
in de Roemeensche pers breedvoerig be
sproken na de tot standkoming van de Roe-
meensch-Hongaarsche overeenkomst om
troepen van de grens terug te trekken.
De nadruk wordt gelegd op de pogingen
van Zuid-Slavië als bemiddelaar op te tre
den.
De onderhandelingen tusschen Litauen
en Rusland zijn gisteren geëindigd met de
onderteekening van een pact betreffende
den overdracht aan de Litausehe republiek
van de stad Wilna en het Wilnasche gebied
en een pact tot wederzijdschen bijstand tus
schen Litauen en de Sovjet-Unie.
WILNA EEN OUD STRIJDPUNT.
Zoo krijgt dan Litauen Wilna terug. De
prijs, dien het daarvoor betalen moet, zal
wel ver gaande controle door de Sovjet-
Unie zijn.
Intusschen is het streven van de Litauers
om hun oude hoofdstad weer bjj hun land
gevoegd te zien, eindelijk met succes be
kroond. Het is op een manier werkelijkheid
geworden, die de Litauers zeker nooit heb
ben gedroomd
Wilna is in de geschiedenis officieel thans
voor den vijfden keer van „eigenaar" ver
anderd. Om ons tot de laatste 20 jaar te
beperken: Na den wereldoorlog werd de
eerste volksvergadering van Litauen in
Wilna gehouden. Litauen werd daar onaf
hankelijk verklaard en Wilna werd de
hoofdstad. In 1920 rukte echter een Pool-
sche generaal plotseling het gebied van Li
tauen binnen en bezette Wilna en de om
geving. Litauen kon niet veel meer doen
dan protesteeren. In 1923 werd het lot van
Wilna beslist door een gezantenconferentie.
Deze kwam overeen, dat Wilna aan Polen
zou blijven. Dit is zoo gebleven tot nu toe,
zij het onder voortdurend protest van Li
tauen. Van 1920 tot 1938 is het directe ver
keer tusschen beide landen zeer bemoei
lijkt en de kwestie-Wilna was een voortdu
rend twistpunt tusschen Polen en Litauen.
Thans is het Polen van na den wereldoor
log verdwenen en Wilna is weer eens van
nationaliteit veranderd. Wat zal de volgen
de nationaliteit zijn, de Russische?
OOK RUSSISCHE TROEPEN IN
LITAUEN.
De RussischLitausehe overeenkomst is
verder voor een groot gedeelte gelijk aan
de Russische verdragen met Estland en
Letland.
Beide verdragsluitende partijen verplich
ten zich tot wederzijdsche hulp, ook mili
taire, in geval van een aanval op hun ge
bied van de zijde van een derde Europee-
sche mogendheid, hetzij te water, hetzij te
land.
De Sovjet-Unie verplicht zich het Li
tausehe leger tegen voordeelige voorwaar
den wapens en oorlogsmateriaal te ver
schaffen.
Ter verdediging van de grenzen van Li
tauen krijgt de Sovjet-Unie het recht in
Litauen troepen van haar leger en lucht
macht te stationneeren, welker aantal en
standplaatsen bij afzonderlijk verdrag zul
len worden geregeld. Ook de hiermede ver
band houdende economische, administratie
ve en juridische vragen zullen bij afzonder
lijk verdrag worden geregeld.
In het Engelsche Lagerhuis heeft sir
John Simon gisteren medegedeeld, dat de
wekelijksche verklaring van den minister
president is uitgesteld van Woensdag tot
Donderdag.
Zooals men weet werd algemeen ver
wacht, dat Chamberlain in deze rede zou
antwoorden op de voorstellen van Hitier.
Als dit juist is en als de rede is uit
gesteld om Chamberlain en zijn medere
geerders gelegenheid te geven de voor
stellen van Hitier diepgaand te bestudee-
ren en hun antwoord daarop met zorg
samen te stellen, dan kan dit uitstel bëtee-
kenen, dat Engeland niet zonder meer een
afwijzend antwoord zal geven Er is een
zwakke hoop, dat Chamberlain van zijn
kant zal aangeven op welke voorwaarden
de Britsche regeering bereid is eventueeie
tot onderhandelingen over te gaan. "En
dan zou er voor de zaak van den vrede
in elk geval iets gewonnen zijn. De voor
stellen van Hitier zijn op bepaalde punten
zeer vaag en hier ligt misschien de mo
gelijkheid om door onderhandelingen spij
kers met koppen te slaan.
Ongetwijfeld zou Engeland het herstel
van een onafhankelijk Polen eischen. Als
het echter genegen is om genoegen ie
nemen met een kleiner Polen dan dat van
Versailles, dan is er wellicht nog een
overeenstemming mogelijk. Vooralsnog
heeft Chamberlain zich over deze zaken
in stilzwijgen gehuld, zoodat alle voor
spellingen slechts kunnen berusten op ver
moedens.
Men meldt ons uit Hansweert:
Gisteravond passeerden alhier eenige Bel
gische schepen, welke als topvlag een zeer
goed geslaagde, bijna niet te herkennen
imitatie van den koninklijken Standaard
van H.K.H. Prinses Juliana voeren. Op een
waarschuwing, dat het varen met deze vlag
moeilijkheden zou opleveren, hebben de
schippers ze direct neergehaald. Het schijnt
dat deze vlaggen in België druk verkocht
worden.
Zij was in een Engelsche haven
in beslag genomen.
Het stoomschip „Stuyvesant" van de K.
N.S.M. heeft verleden week in de haven van
Southampton zijn lading moeten lossen, in
verband met de Engelsche maatregelen in
zake de controle op contrabande. Ook tien
duizend balen suiker, bestemd voor de Ne-
derlandsche regeering moesten gelost wor
den. Thans is bericht ontvangen dat de ba
len suiker door de Engelsche autoriteiten
zijn vrijgegeven.
Zij zullen thans zoo snel mogelijk naar
Nederland worden overgebracht.
Het blad „Universul" publiceert een ar
tikel, waarin het de mogelijkheden uiteen
zet van de vorming van een Balkanblok,
dat bij voorkeur neutraal zou moeten blij
ven, doch in staat zou kunnen zijn, indien
dat noodig wordt, op te treden.
De Finsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Kekkoonen, heeft gisteravond de
bevolking van Helsinki (de hoofdstad van
Finland) en Wiborg in een radiorede aan
gespoord Woensdag en Donderdag a.s. de
steden vrijwillig zooveel mogelijk te ont-
De regeering wil vermijden tot dwang
over te gaan, aldus het D. N. B.
De minster verklaarde, dat de politieke
toestand niet onrustiger of slechter is ge
worden, doch het is beter thans de maat
regelen rustig uit te voeren, dan latei-
overhaast.
Voor het evacueeren van de bevolking
der beide steden zullen met ingang van-
Woensdag bijzondere treinen beschikbaar
zijn. Dengenen die niet buiten de stad bij
familie onderdak kunnen komen, zal dooi
de regeering een plaats worden aangege
ven. Eigenaars van auto's, die wegens ge
brek aan benzine geen gebruik van hun
wagen mochten maken, zullen de auto's
in de beide komende dagen kunnen ge
bruiken voor de evacuatie.
Uit het bovenstaande blijkt duidelijk, dar
de Finsche regeering den toestand zeer
ernstig inziet. Hoewel de betrokken regee
ringen om strijd verzekeren, dat Estland
Letland en Finland onafhankelijk blijven,
ondanks de verdragen met Sovjet-Rusland,
komt het er toch op neer, dat de regee
ring te Moskou in deze staten de lakens
zal uitdeelen. En nu klopt Rusland op de
deur van Finland; zooals een Finsch mi
nister het treffend uitdrukte. Maar Fin
land is niet van plan zoo gauw toe te ge
ven als de hiervoor genoemde landen,
waarbij men intusschen in het oog moet
houden, dat militair verzet voor hen Zelf
moord zou hebben beteekend.
Finland beschouwt zich als fe behoorer.
tot de Scandinavische landen en in Noor
wegen, Zweden en Denemarken denkt men
er ook zoo over. Daarom ziet men met
des te meer vrees de nadering van Sov
jet-Rusland.
Vooral Zweden wordt ongerust, want
Finland is altijd een buffer geweest tus
schen Rusland en Zweden. Uit de maatre
gelen der Finsche regeering spreekt de-
onrust van het heele Noorden.
De garnizoenen versterkt.
Reuter weet verder te melden: Met het
oog op den ernstigen toestand, heeft de
Finsche regeering besloten tot een vrijwil
lige evacuatie van Helsinki, Wiborg, Tam-
merfors en Abo Vandaag zal een kwart
van de bevolking van Helsinki vertrek
ken, Donderdag opnieuw een kwart. Naai-
men verneemt, zijn bij de grens nog geen
Russische troepen geconcentreerd doch
de garnizoenen worden versterkt.
De te Kopenhagen verschijnende „Natio
nal Tïdende" schrijft, dat de onderhande
lingen te Moskou niet alleen een probleem
zijn voor Finland; maar voor het getyeele
Noorden.
De ernst is des te grooter, omdat dezu
onderhandelingen deel uitmaken van een
veel grooter proces, dat het grootste ge
vaar voor het Noorden en voor geheel Eu
ropa inhoudt. Denemarken volgt de ont
wikkeling der FinschRussische betrekkin
gen met de grootste aandacht, daar men
van meenng is, dat door een verder op
dringen van Stalin in de Oostzee de Sov
jet-invloed mogelijk naar het Westen
voortschrijdt en zelfs tot Denemarken zou
kunnen doordringen.
De beurs gesloten.
Met ingang van heden zal de beurs te
Helsinki tot nader order gesloten blijven.
De bank van Finland heeft besloten de
komende dagen nieuwe bankbiljetten uit te
geven van 1 000 en 500 Finsche mark.
Vele Engelschen, die in Finland verblijf
hielden verlaten deze week het land.
FINSCHE DELEGATIE IN
MOSKOU AANGEKOMEN.
Hedenmorgen is te Moskou de Finsche
regeeringsdelegatie aangekomen, welke op
verzoek der Sovjet-regeering de onderhan
delingen zal voeren over de politieke en
economische vraagstukken welke Finland
en de Sovjet-Unie betreffen. De delegatie
werd op het station verwelkomd door den
chef van het protocol, Barkof. Voorts wa
ren aanwezig de Finsche gezant in Moskou,
alsmede de gezanten der Scandinavische
landen.
Hedenmorgen is de regeering van Est
land afgetreden. Een nadere mededeeling
was bij het ter perse gaan van ons blad nog
niet ontvangen.
Over de redenen, die de regeering tot af
treden bewogen hebben, is niets bericht.
Geruchten willen, dat de nieuwe premier
prof. Jueri Uluots zal zijn, de voorzitter van
het Estlandsche parlement, die naar Mos
kou is geweest om deel te nemen aan de
Russisch-Estlandsche besprekingen.
Men gelooft, dat de nieuwe minister van
buitenlandsche zaken prof. Ants Piip zal
zijn, eveneens een lid van de delegatie naar
Moskou.
De onderhandelingen tusschen de Sovjet-
Unie en Estland zijn thans op bevredigende
wijze afgesloten, zooals gisteravond offici
eel werd medegedeeld.
EEN POLITIEKE MOQRD.
Ilmar Toenisson, oud 30 jaar, zoon van
Jaan Toenisson, den vroegeren Estland-
schen premier, is met zes revolverkogels
gedood.
