N
ZEEUWSCH
ZONDAGSEAAD
predicatie
„Grootsteedsch".
SCHAKEN
\AM DE PROVINCIALE ZEEUVSCHE MIDDELDUDGSCHE COUDAhT
ZATERDAG
EN
I KORTE
ZEEÜWSCHE KRONIEK
Schetsen van d'oeve.
1889.
oorlogs-
over-
:ehouden
lhouders
•omvaart
nden tot
ten.
aar Rhe-
chuiving
sopolder
van on-
van 75-
itterdam
mmst te
in het
avonds
uitenge-
verlengd
alle ge»
in Zuid-
id zendt
er; dad.,
f 10 p.
ediende,
>ranche,
mnd.;
>ilisatie;
diens t-
tijdelijk
Sociale
emidde-
rekt tot
ge-
ïcitaties
Loeff.
Oct.r
;n „De
h. ZO
-
um
ENGELEN IN DEN HERFST.
Overal regent het en natte blaren
vallen. Er zwerven nu veel menschen
die geen huis meer hebben. Er liggen
velen in de modder. En velen hebben
doorweekte kleêren en zullen wel
nooit meer droog en warm worden-
Ook worden velen in een nat graf
gelegd en velen sterven in het zwarte
water. Herfst over Europa.
Deze herfst is eindeloos voor de
eenzamen, die geen verweer meer
hebben. De pijn van den weemoed
groeit in hen en maakt hen kil van
binnen.
Er is voor vele menschen troost.
Men kan vertroosten met warme
woorden en met ijdelheid; ook heelt
de tijd veel aan veler wonden. En
altijd is er wel iets te zeggen, dat
menschelijk goed 'doet.
Maar voor de eenzamen in dezen
herfst is er geen troost. Ergens aan
de Noordpool wentelt een kleine ijs
schots in het zwarte water.
De engelen zullen wel geen koude
gevoelen. Aan hen te denken maakt
altijd warm. Ziet, hier is een troost
van Boven voor de eenzamen: wij
worden niet alleen gelaten. Engelen
zweven om ons heen, de gedienstige
geesten van Gods welbehagen. Jezus,
sprekende over de kinderen, zeide,
dat hun engelen altijd zien het aan
gezicht des Vaders die in de hemelen
is. Het kan zijn dat de engelen van
ouderen wijken. Maar dan moeten
die ouderen kinderen worden en de
engelen zijn er weer.
Ergens in Polen loopt een ver
waaid, doorweekt menschje te zoe
ken naar haar afgebrande huis, hui
verend in een natten omslagdoek.
Maar lichte engelen gaan haar voor
naar de plaats waar zij straks zal
neervallen en sterven van kou en
ellende. Ergens in Nederland zit een
mensch ineengedoken in zijn kamer
en staart in de zwarte diepte van zijn
eenzaamheid. Maar plotseling is de
kamer vol hemelsch licht en leven.
Ziet hij het
F.
DE ROOMSCH-KATHOLIEKEN IN
ZEELAND.
VIII.
o
WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN
I.
In de 17de eeuw waren in deze streek
er maar twee steden, waar een aantal
Roomschen woonden, namelijk S 1 u i s en
IJ z e n d ij k e. De baljuw van A a r -
d e n b u r g schreef in 1654 aan de Sta-
ten-Generaal, dat er in die stad weinig of
geen „paapschgezinden" woonden. In gelij
ken geest schreef de baljuw van Oost
burg aan hetzelfde college in 1687.
Biervliet was reeds in 1572 door de
Geuzen bezet, dus geheel vrij van Room
schen. Op het platteland waren er ook geen
of weinig. Hierbij moeten wij bedenken, dat
toen een groot deel van het land over
stroomd was.
SLUIS.
Deze stad was van ouds het bolwerk van
het Westelijk deel van Staatsch-Vlaande-
ren. Er lag dan ook steeds een groot garni
zoen. Daar er vroeger nog geen dienstplicht
was, bestond het leger uit huurtroepen,
vaak van vreemde nationaliteit. Van de be
zetting te Sluis waren er op het eind der
17de eeuw wel een 500 man Roomsch. Deze
gingen even over de grens op het fort St.
Donaas en te Middelburg in Vlaanderen
naar de mis.
Toen de Franschen in 1701 de naburige
plaatsen Brugge, Damme en St. Donaas
hadden bezet en de Roomsche Staatsche sol
daten trachtten naar hen te doen overloo-
pen, 't geen hun soms gelukte, wist de gou
verneur van Sluis het gedaan te krijgen,
dat in het kasteel te Sluis alleen des Zon
dags slechts één Roomsche kerkdienst werd
geleid door den pastoor van Middelburg in
Vlaanderen. De hevige protesten van den
kerkeraad en van eenige ingezetenen bij de
Staten hielpen niet. De diensten gingen
door. De Roomsche burgers van Sluis gin
gen er natuurlijk ook ter kerk. Zelfs vele
Vlamingen kwamen triumfeerende „de mis
se binnen Sluis hooren", zooals zij zeiden.
Door de hooge regeering der Republiek
werd langzamerhand tegenover de Room
schen een meer welwillende houding aan
genomen. In enkele plaatsen der Genera
liteitslanden werden hun kerkdiensten toe
gestaan, indien deze maar „met behoor
lijke precatiën (voorzichtigheid) geschied
den en geen aanstoot gaven". Die voorzich
tigheid moest ook te Sluis betracht worden.
Aan den pastoor uit Middelburg werd het
leiden van den dienst opgezegd. Alleen een
wereldlijk priester uit de Republiek werd
toegelaten. En wie geen deel uitmaakte van
het garnizoen, de Roomsche burgerij dus,
mocht den dienst niet meer bijwonen. De
soldaten moesten zelf de kosten van den
kerkdienst betalen. De arme militairen
konden echter niet genoeg bijeenbrengen
voor het levensonderhoud van den hun toe
gewezen pastoor. Hierover ontstond bij hen
groot misnoegen en zij begonnen te drei
gen. Ten laatste werden de burgers ook toe
gelaten, die gaarne wilden betalen en alzoo
is in Juli 1703 de tegenwoordige R. K. pa
rochie te Sluis ontstaan. De dienst werd
Praten in de slaep.
As wêewenaer wezende, mie' een stik of
vier kleine guus op een 'oeve zitte, wezeluk,
dat is gêen doen.
Een 'uus-'ouwster is ter gemêenlienge
wè' te kriegen, mae', wi' komme ze voe',
in de regel? En zödrie a' ze merke, dat d'r
room nie beutert, dan bin z' ok wee' zö
vertrokke. Zodoende kom' zö 'n 'uusouwen
nöoit toet ruste. Daer is nie' slechter voe'
opgroeiende guus.
Daan was zö 'n soort van êereboer. Te-
missen: a' 't druk was, in den oest, of dae'
was een man te kort bie 't dossen, dan pak
ten ie ok wè' an, dan den ok een broek
an van gestriept Engels leer en een bleeu-
we jas, mae' voe' de rest liep 'n mie'
de kromme stok; geklêed in een burger
pak, mie een gestreke' licht boezeloentje
an: dril noeme ze dat, je kent dat wè', zö 'n
wit en bleeuw- striepje.
De man zat op een mooie 'oeve. Den
eigenaer, dat was zö 'n Belzen 'êer en je
weet, dat bin de moeilikste nie'. In de
moeilikke jaeren, die a me pas 'ehad bin
der dae' wè bie, die a duste zegge: „je be-
tael me mae' net zövee' pacht as da' je
misse kunt, en ku' je niks misse, dan geef
je dat mae". Dus Daan zat nie' moeilik, in
dat opzicht. Maer a' kuste noe, wat a dit be
treft, z'n kammeraas nie' tegen z'n öp boe-
re, in een ander geval was ie wee' stik on-
gelokkeg. Ie kwam z'n vrouwe te verspelen
en dae' zat 'n, liek a' 'k zegge: op een
möoie 'oeve, zonder vrouwe, mie' vier klei
ne guus en een stal mie' koeien.
Wan' an die 'oeve, 't waere möoie ge
bouwen en beste grond, mae', dae' was
zö machteg vee' weie an
Nou, ik za' dae' noe mae' nie' lank bie
stille bluve stae', mae' je begriept 'oe a
dat gieng, toen a 'êel die melkerie-e an
vremden over-'elaete most worre.
Het gevolg was in ieder geval, da' Daan
is mee z'n 'êer gieng prate en permissie
kreeg om oal, dat a ter geschikt voe' was,
om te schêeren en de koeien wig te doen.
Noe a ze de kunstmis' uut-'evonden
oin oal die bepaelegen in pachtcontracten
vangin ströo magge verkoope' of gin mis'
en om de zeven jaer braeke, glad onzin
eworre en je kun' nie' begriepe 'oe dat er
nog zövee' bin, die a dat uut ouwe gewente
Ijae' ,stee(is laete stae'a' den eigenaer
a? wil kan de pachter dae' een 'öop
en ast mee O' bie 't scheien van de mart
spn 6"^ee^: wie beden is je vriend, zal mor-
ie 't Terachten. Bie zukke diengen ku'
in i op vrien-'schap an laete komme,
m zaeken mö' je sicuur weze. -
Maer alla:,dien 'êer van Daan wou rede
verstae; de man was zo schikkelik meuge-
lik. Mae' bie die gelegenteit zei den toch ok
tegen Daan, ie zei: „awel m'n vriend, ge
moet U een vrouw zoeken, want op den
langen duur gaat dat zoo toch niet".
Noe Daan, eerlik gezegd a is uut-
'ekeke 'öor. De leste keer h ten tuus 'ewist
bie z'n ouwers, den is vernome naer een
misje, daer a ten tegaere schole mie' egaen
en ok wer is 'edanst en schessen 'eree,
liek a dat gaet op een durp 's Zondags
an den diek om puperementjes vraege en
vast-'ouwe toetda' ze die 'egeven of der
is effen bluve lóope toet bie 't durp. Mae'
meer toch nie, 'öor.
Toen a ten de jaeren waer 'n 'etrouwd
mee een boeredochter van een are gemêen-
te en in diezelfde gemêente den toen die
'oeve kunne pachte, daer a ten dan noe nog
op weunden.
Om noe te zeggen dat de ménsen slecht
leefden, dat zou te vee' gezeid weze, 'öor.
Ze leefden gewoon. Ieder dee' z'n bezeghe-
den. Allêene tegaere, dat waere ze zö goed
as nöoit. Dae' liep oltied volk op d' 'oeve
Een meid, een werkster, pakkedraegers,
peeagenten, petateköopers en zö gae je
mae' deur. Daer ze dan ok gêen van beien
erg in, 'öor; ze waere dat ollebei nie' anders
gewend.
Dae' viel vanselft ok wer is een woord,
mae' ja: 't is stille, daer a 't nóóit waait.
Dat is og zö erg nie': nae' den oorlog wor'
de vrede 'etêekend. Dat is overoal zö. Mae'
noe Lena 't lillikke anwensel om nog we
ken naedien smêelen en smaeren te zitte
geven. En kiek: Daan was een goeie vent,
mae' je kun' een goeien 'ond wè' net zo
lank plaege, toet a ten ok vrem biet. En
oltied dat vreten en knauwen, dae' kan gin
één vent tegen op den duur.
Afijn, 't méns was dan noe uut den tied,
en Daan al den der dan ok wezeluk
vee' mie te dóen 'ehad die was dan zö-
varre, dat 'n besloten om de stap voe' de
twidde kêer te waegen.
Liek a 'k in 't begun 'ezeid ie speelden
ok zöwat 'êereboer. Ie zat ok noga' 'ier en
daer in een bestuur en ie gieng vee' op-en-
neer mie' lui van de landbouwmaatschappij
en zö-a'. Van z'n eigen was 'n nie' lomp en
indertied den toet z'n achttiende jaer bit-
de mêester an 'uus 'egae om privaatles.
Dat 'eugden ie noe nog zö góed 'oe ge-
zelleg a tet in dat 'uusouwen was, 's win-
tersaevens, a ten nog even binnen een
baksje thee dronk, êer a ten mee de mêes
ter nae' boven gieng. De mêester in z'n ze-
kelstoel mie' een lange, stêene pupe, de
metresse, mie' een klein, wit schortje an,
achter 't theeblad, en Truitje an den taefel
zitte lettere". Over de kachel, zö 'n an-
niet meer in het kasteel gehouden maar in
een gewone schuur. Later kochten zij een
groot heerenhuis aan, dat inwendig tot een
formeele kerk werd ingericht. Jaarlijks
moest aan de stad 40 recognitiegeld be
taald worden.
Eenmaal binnen Sluis vasten voet ver
kregen hebbende, wilde de geestelijkheid
haar zielzorg ook uitbreiden tot de geloofs-
genooten op het platteland. Dit werd echter
streng verboden. Er kon niets in den weg
komen of er werd gedreigd de kerk te doen
sluiten. Alleen de zieken en de stervenden
in Sluis mochten bediend worden. De doo-
den, wier familie het kon betalen, werden
te Hoeke of te Middelburg in Vlaanderen
begraven, de armen op het kerkhof der
Gereformeerden.
Eerst in 1803 kregen de Roomschen een
eigen begraafplaats. In 1823 werd aan de
Garenmarkt een nieuwe kerk gebouwd met
subsidie van het rijk. Verscheidene Hervorm
den steunden den aanbouw met een geldelij
ke gift, wel een bewijs, dat de verhouding
tusschen Roomsch en niet-Roomsch goed was
Later is de tegenwoordige kerk gebouwd.
Het aantal Roomschen is thans ver in de
meerderheid. Er is een jongens internaat
van Belgische en Fransche broeders 550
personen.
IJZENDIJKE.
Evenals te Sluis is ook te IJzendijke de
Roomsche parochie uit het garnizoen ont
staan. In 1703 verkregen de officieren van
de Staten verlof den Roomschen kerkdienst
oogluikend toe te laten in een huis op de
kaai. De priester moest Nederlander van
geboorte zijn. Hij werd benoemd door den
bisschop van Brugge. De officieren be
kostigden het onderhoud van den geeste
lijke, daar de soldaten daartoe te arm wa
ren. Spoedig lieten zij Roomsche ingeze
tenen toe, omdat deze gaarne hiervoor be
taalden. De baljuw eischte nu voor zich
van eiken burger, die ter kerke ging, twee
stuivers. Nu bleven deze uit de kerk. Om
dat zoo'n extra belasting niet te Sluis be
stond, werd op verzoek der officieren de
baljuw door de Staten verboden daarmee
door te gaan. Het door hem ontvangen geld
moest hij storten in de armenkas van IJzen
dijke.
Toen de Roomschen in 1706 een grooter
gebouw aanvroegen, kwamen de kerkeraad
en de magistraat hier tegen op bij de Sta
ten. Zij noemden het een „stoutigheid" en
„onbeschaamdheid" der Roomschen om
„het grootste en aanzienlijkste huis" van
IJzendijke tot kerk te willen inrichten. De
Roomschen kregen geen ander gebouw.
Eerst in 1720 kregen zij toestemming om
een houten woonhuis om te bouwen tot een
kerkschuur, met stroo gedekt. De parochie
breidde zich uit, zoodat de kerk veel te
klein was. In 1776 werd verlof gekregen de
kerk te verbreeden, een gaanderij er in te
maken en het dak met pannen te dekken.
Voor elke verbouwing in de kerk hoe klein
ook, moest toestemming aan de Staten ge
vraagd worden. Als het werd toegestaan,
werd de bepaling er bij gemaakt, dat geen
snijwerk of sierlijke verfkleuren het ge
bouw mochten versieren.
De parochie bestond behalve uit de Room
schen van 't garnizoen uit meer dan hon
derd burgers. Hierbij kwamen nog meer
dan 300 kerkgangers van buiten IJzendijke.
gekleede juffrouw 'iege dan een paer
theedoeken of onderbroeken of zö te dröo-
gen. Die Trui nam 't leven nie' zwaer op
'öor. Ze was „oltied gereed mie' een grap;
ddt wist 'n nog wè' uut de schooltied. In 't
't 'uusouwen was ze ok flink en de guus
vlo'ge mie d'r wig; ze zö 'n clubje,
daer a ze breischole voe' ieuw, weet je.
Dat was hetgene, dat a Daan vernomen
toen a ten, tuus bie z'n ouwers, infer-
meerden 'oe a Trui van de meester het noe
stelden. Wan' je mö' wete, dat 'n z'n eigen
twi diengen vóór-'enomen Ten eesten: die
a 'k noe neme', mö' góed van memeur weze
en ten twidden: ze mot d'r eigen góed vóór
kunne doe-e, zö-da' ze ok meeprate kan in
verêenegen of op vergaderiengen van een
misjesverêenege of een vrouwebond. Wan
dat is tegenwooreg den eis van den tied.
Onze mekker wits vanselft wè' da' z'n
kansen nie' slecht stienge. Trui dae', toen
a ze ollebei nog jonk waere, gin moeite
voe' 'edae', om voe' z'n te verbergen, da' ze
zin in z'n Mae', ja: toen docht ie nog
over gin burgermisje
Dus die zaak was gauw beklonke. Te
wachten ze nergenst op, integendeel, wan
Trui was in dien tied ok verjaerd vanselft.
Zö lachereg en luu-'e as vroeger was ze ok
nie' 'ebleve'; mae' góed en vriendelik, dat
was Trui, 'óor, da' 's waer. En de zin was
ter niks minder op 'eworre. Nou, Daan,
dat weet je, was een goeie vent en ze
weunden op dezelfde möoie 'oeve. Eén weke
a ze een 'emel op aerde. Ze was ter van
overtuugd dat 'n 'eimelijk ok oltied zin in
'eur 'ehad Zulder waere één, die êeste
vrouwe 'oorden der nie' bie.
Toen wier ze 's nachs wakker; Daan lag
te praten in z'n slaep. Eest kust ze niks
verstae', maer anêens riep 'n dudelik, olf
an 't schreeuwende: „Lena, Lena, spreek
dan toch tegen me; je vee' piene?"
Dae' viel anêens duzend pond op d'r 'arte.
Gin óoge kust ze mi' toe-doe-e van een
'êele nacht. En schrêeuwe, mie' 't laeken in
d'r mond, een plasse op d'r kossen.
Den aren ochend was d'r gezicht glad op-
'ezwolle, dat begriep je Ze wou zö nie
in 't voorste komme en ze bleef op bédde
ligge. Daan die liep a' 'êen en weer, vraege:
„wat schilt er toch an en mö' je dit nie'
of mö' je dat nie' En Trui was over d'r
zenuwen 'éne Die d'r eigen a een olven
nacht öp ligge maeke. Ze 'ieuw d'r eigen in
zö lank as ze kust. Mae' toen a ten an-
'ieuw mee zaneken schoot ze anêens uut:
„nou, a' bin 'k dan jen 'uus-'ouwster mae'
daer om mag ik toch wer op bédde bluve
ligge, a 'k nie' wèl bin? En doe noe mae'
nje' net ofda' je 'k weet nie' 'oe bezurgd
bint, wan' dae' mêen je töch niks van. Mae',
da' 's waer ok, de 'uus-'ouwster 'óort op de
In den nieuw bedijkten Hoofdplaatpolder
kwamen ook veel Roomschen wonen. Bo
vendien was in den oogsttijd er een groot
aantal Belgische arbeiders, die ter kerk
kwamen. Door dat alles waren er meer dan
1500 communicanten.
De bisschop van Brugge vroeg in 1791
aan de Staten om een tweeden priester te
mogen benoemen, daar één persoon het
werk niet af kon. Hiervoor kreeg hij geen
toestemming.
Door de spoedig komende omwenteling
van 1794 kon de parochie, zelf haar zaken
regelen, zooals zij wilde. Dadelijk werd een
tweede pastoor benoemd en de kerk ver
groot.
Op 6 November 1837 werd een nieuwe
kerk aanbesteed. Later is zij vergroot.
Ook nadat in de naburige plaatsen
Hoofdplaat, Biervliet en Schoondijke nieu
we Roomsche kerken werden gesticht, bleef
de parochie te IJzendijke vrij groot. Thans
telt zij 66 der bevolking.
(Wordt vervolgd).
R. B. J. d. M.
IK ONTDEK AMERIKA.
„Grootsteedsch" is een groot woord en
nergens beter dan in deze grootste al
ler .grootsteedsche steden hebt ge gele
genheid dit 'te beseffen
Hoe meer groote steden ik leer kennen,
des te minder begrijp ik wat „groot
steedsch" beteekent
Beteekent grootsteedschméér cul
tuur
Ik kan het mij niet voorstellen. Want
cultuur is geen rekensommetje het laat
zich niet optellen en vermenigvuldigen
en wie zou durven beweren dat drie uni
versiteiten drie maal zooveel cultuur be
zitten dan één universiteit en dat New-
York derhalve drie maal zooveel cultuur
bezit dan Leiden Of zit cultuur in het
vele lezen? Ja er zullen in New York wel
méér lezende menschen zijn dan in Mid
delburg, maar New York is vierhonderd
maal zoo groot als Middelburg en ik wei
ger te gelooven dat er in New York vier
honderd maal zooveel lezende menschen
zijn als in Middelburg. Ik denk dat dit
zelfs heelemaal niet zoo is en dat op een
cultuurschaal van 1 400 er meer lezers
in Middelburg zijn dan in New York
Want in New York hebben de menschen
veel meer haast en verspillen zij veel
meer tijd in de Su'oway en de liften en
met wachten op andere menschen die
meer haast hebben dan ii*. Middelburg;
in New York kost de boterham veel meer
inspanning en zweet dan in Middelburg,
neenik geloof, dat wanneer ge die
schaal hanteert en lezen als cultuur-maai
beschouwt, Middelburg méér cultuur heeft
dan New York.
En vormen zestig schouwburgen méér
cultuur dan één schouwburg? En geven
duizend bisoscopen méér cultuur dan
drie? En tienduizend lezingen-met-lichi-
beel-den meer dan tien? En vijftigduizend
scholen duizend keer zooveel ,als vijftig
scholen
Neen, ik geloof, dat wanneer méér cul
tuur „grootsteedsch" beteekent New York
en Parijs en Londen misschien nog veel
minder grootsteedsch zijn dan Middelburg,
Arnhem en Breda.
Of zit het groot-steedsche in het aan
tal huizen en menschen? Ge moet in een
groote stad wonen en er niet als tijde
lijk bezoeker logeeren, om te leeren zien
dat al die vele huizen en die vele, vele
menschen toevallig vlak bij elkaar staan
en naast elkaar wonen en dat zoo'n groo
te stad eigenlijk niet anders is dan een
legkaart en een samenvoegsel van alle
maal kleine stadjes en zelfs: van buurtjes,
die allemaal hun stadjes- en hun buur
tjesleven hebben en waar de menschen el
kaar allemaal kennen en hun eigen ver
trouwden bakker en slager en kruideniei
hebben, hun eigen buurtbioscoop en hun
eigen drug-store waar ze hun coca-cola
gaan drinken.
Ik behoef mijn kapper niets te zeggen;
hij weet precies, dat ik géén brillantine
in mijn haar wil en die magere blonde
meneer wèl en dat die lange man met
het kleine snorretje twee maal een hee-
ten doek op z'n wangen wii hebben en
de papierhandelaar van den overkant
eerst een heete en dan een ijskoude.
En mijn sigarettenmeneer heet Bob en
iederen morgen zeg ik: „Hellah Bob" en
hij zegt: „Hellah Holland", en ik leg vijf
tig cent neer en hij legt 't doosje met mijn
merk neer.
En de slager zegt tegen mijn vrouw
kelderkaemer". En ze vloog uut de bestie,
nae' de öpkaemer en de deure achter d'r op
slot. Daan gieng den 'oek in. En die glad
gin plezierege gedachten. Die man kust
daer onmeugelik iets van begriepe, 'oe a
dat kwam, da' Trui anêens om-'edraaid
was as een blad an een bóom. Ie kust er
nie' uutkomme, 'oe a ten ok docht. Maer
ie voelden z'n eigen minstens zö ongelok-
keg as Trui, wan' ie docht: „m'n erme
bloedjes van kinders, wat zulle die te wach
ten stae?" En voe' z'n eigen: „noe bin 'k
nog vadder van de pad as êest, wan' zö-
varre is Lena nöoit 'egae". Mae' 't ergste
was, dat 'n toet dit besluut most komme:
„ze ei me bedroge. Het ei ze der louter om
te doen 'ewist om d'r eigen 'ier op die 'oeve
te zetten, mae' mien kan ze nie' verdrae-
ge".
Och, ok nae dezen oorlog wier de vrede
'etêekend. Mae' iets bleef der toch oltied
van zitte'. Een klein kriezeltje wantrou
wen, dat a zö weineg voedsel nöodeg
om te groeien. En dat was noe daerom zö
butengewoon jammer, omdat die twi mén
sen van d'r jeugd ofan, wezeluk nöoit in een
aar zinne 'ehad as in mekare.
V. v. d. O.
wanneer hij kalfslever heeft en de
vischhandeïaar roept dat-ie vandaag heil
bot heeft en tegenover mijn huis waai
de Hudson stroomt en de bankjes worden
tot een rustig zitje om te staren over tie
breede rivier, daar zitten iederen avond
om negen uur precies dezelfde groepje.-,
menschen uit de buurt op precies hetzelf
de plaatsje.
We hebben hier een duiven-dame, die
eiken middag om twee uur de duiven
komt voeren en het tafereel is preces
hetzelfde als dat van den duivenmeeneev
op het Binnenhofje in den Haag.
En we hebben een eekhoorntjeman, dit
er uitziet als een sergeant-majoor-in-rus-
te-met-een-hart-van-goud en die verza
melt 's ochtends klokslag halfnegen alle
eekhoorntjes van het park rond zijn voe
ten en handen en ze klimmen bij hem op
schoot en iedereen vindt het éénig
maar grootsteedsch is het niet.
En zoo is het in alle deelen van New
York, net zoo als in alle bur ten van Pa
rijs. Iedere buurt heeft z'n eigen gezich
ten en geuren en geluiden. De gezichten
van de leveranciers, de menschen op de
bankjes en de eekhoorn-majoor; de geu
ren van de banketbakkers en de restau
rants, de geluiden van onze tram en on
ze schepen op de rivier.
En Times-Square dan? En de fourty-
second street dan? En de 52ste straat?
Met al hun bioscopen en clubs en dansge
legenheden en lichtreclames en vrooiijk-
heid-die-je-koopen-kunt
Dat is voor de vreemdelingen. Dat is
geen werkelijkheid. Dat heeft met het
echte leven van de stad niets te maken.
Dat is nu juifet voor de kleinsteedsche
menschen, die naar de .grootsteedsche stad
van hun droomen komen Dat is New-
York niet.
Neen„grootsteedsch" is een groot
woord en waneer u het mij vraagt, dan
is het alléén maar een woord en geen
begrip.
En dit is een compliment aan New-
York, want niets is prettiger dan een
kleine stad, de bekende buurt en lieve
dames die duiven voeren. Mr. E. E.
REDACTEUR: J. M. MULLIé.
Middelburg.
Vrijdag 29 September werd op de Mid-
delburgsche Schaakclub de tweede ronde
gespeeld in den winterwedstrijd. De uitsla
gen waren als volgt:
Groep I:
G. BarthW. de Graaf
P. M. de KleynH. Strooband afgebr.
K. MaartenseB. Wagenaar 10
dr. A. SnethlageA. Daniëlse 01
W. de GraafJ. C. Lavooy afgebr.
Rectificatie uitslag eerste ronde groep I:
H. J. KraakJ. F. Heemskerk 01.
Groep O:
I. BlokpoelA. den Hollander 10
Joh. SinkeG. v. d. Ploeg 01
C. de QuartelP. Sanderse 10
Jac. SinkeH. Witvoet 01
W. FlissebaaljeI. Daniëlse afgebr.
In groep I werd onderstaande huzaren-
partij gespeeld:
Wit: K. MAARTENSE.
Zwart: B. WAGENAAR.
Fransche Verdediging met Rubinstein
variant.
1. e2e4 e7—e6 2. d2—d4 d7—d5
3. Pblc3 d5xe4 4. Pc3xe4 Pb8—c6
In zijn uitvoerig werk over de openingen
geeft dr. Euwe hier aan Pd7 ter voorberei
ding van Pgf6. Direct Pf6 zou na Pf6: Df6:
tot gevolg hebben dat de zwarte dame te
vroeg in het spel komt. Nu we het over
het openingen-boek van dr. Euwe hebben,
willen we even de vraag, die bij vele ama
teurs opkomt, aanroeren, nl.: „hoe raak ik
in die doolhof van varianten ooit wegwijs"?
Onze meening in deze kwestie is, dat het
van buiten leeren van varianten tot niets
voert. Tracht een opening te begrijpen, en
vooral trek leering uit eigen verloren par
tijen. Vooral dit laatste. Verder kunnen we
adviseeren om de hoofdstukken uit dr.
Euwe's werk „de Fundamenten van het
schaakspel", die over de opening handelen
eens aandachtig door te lezen. Men zal dan
in de opening al een hoop klippen weten te
omzeilen.
5, Pgl—f3 Pg8—f6 6. Pe4xf6 Dd8xf6
7. Lel—g5 Dg5—f5 8. Lfl—d3 Df5—a5t
De dame is inderdaad te vroeg in het
spel.
9. c2c3? Lf8e7 Hier kon Pd4: daar
om is wit's 9e zet niet juist.
10. Lg5xe7 Pc6xe7 11. Pf3e5 g7—g6
12. Ddlf3 00 Zwart rocheert tegen de
komende storm in.
13. h2h4 Pe7c6 Hierdoor krijgt Wit de
gelegenheid Pe5 met tempo te ruilen. Beter
leek daarom 13Pf5
14. Pe5 x c6 b7xc6 15. h4—h5 Da5—d5
16. Df3f6 g6xh5 Dit is natuurlijk direct
doodelijk. Dd8 schijnt langer tegenstand te
bieden.
17. Thlh3 zwart geeft op.
Diagram slotstelling..
abcd efgh
