lp U
C GOESGHE COURANT
Met D.K.W.
geen nood
DE BENZINE IS DUURDER!
Zealand's grootste
industrie geelt hoop.
De Engelsche pers wijst het
Duitsch-Russische vredesaanbod af
De samenwerking is niet
van harte, meent Reuter.
C DE LEEUW
De Scheldekan al haar opdrachten op tijd
afleveren en heeft geen gebrek aan materialen
Eerder te weinig werkkrachten
dan te veel.
Zeeuwen bouwen Zeeuw
sche boot.
Duitschiand kreeg meer dan
men verwachtte.
Ook de Fransche kranten wenschen
voortzetting van den oorlog.
„Een onbeschaamdheid van
misdadigers."
„EEN KWESTIE VAN LEVEN OF
DOOD."
Duitschiand wacht af.
Hulp aan Poolsche slachtoffers.
Toch een voorstel voor een
Poolschen staat?
„HET IS TIJD EEN BOTSING IN HET
WESTEN TE VOORKOMEN."
1 liter op 5070 K.M.
Snelheid: 70—80 K.M.
D.K.W* is zuiniger,
beter en mooier
WIJ VERHOOGEN GEEN PRIJZEN
NOG STEEDS Fl. 245.—
M'burg Tel. 669 Vfiss. straat 39—41
(Ingez. Med.)
Kostwinnersvergoeding voor
gemobiliseerden.
Verzoek om sieunverhooging.
POOLSCHE PROTESTEN.
NUMMER 281 182e JAARGANG
Dagblad. Uitgave C.V. De Middel-
burgsche Courant. Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turf kade, Tel. 2863. Post
giro 359300. Abonnementsprijs voor
Middelburg en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 ct.
DRIE BLADEN j
NIDDELBURGSCHE COURANT
EERSTE BLAD
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1939
Advertentiën 30 cent per regel,
ingezonden mededeelingen 60 cent
per regel. Bij contract lager. Tarief
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, bij vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
Dezer dagen hebben wij het weinig roos
kleurige toekomstbeeld van een van Zee-
land's belangrijke instellingen geschetst, n.l.
van de stoomvaartmaatschappij, die den
naam van onze provincie draagt, en die
door invloeden van buiten op onvoorziene
moeilijkheden dreigt te stranden. Over Zee-
land's grootste industrie, de koninklijke
maatschappij de „Schelde", die het lot van
duizenden inplaats van honderden gezinnen
in ons gewest in handen heeft, het bedrijf
waarmede niet slechts Vlissingen maar de
geheele naaste omgeving van deze stad
staat of valt, kunnen we gelukkig betere,
hoopgevende perspectieven laten zien.
Men behoeft maar langs de enorme ge
bouwen van de „Schelde" te loopen, en
men weet reeds, dat de oorlog op dit be
drijf nog geen vat heeft.
Scheepsrompen verrijzen boven de schut
tingen; overal klinkt het lied van den ar
beid; nieuwe, geweldige gebouwen ontstaan
uit staal en baksteen.
Op niet alle Nederlandsche werven gaat
het momenteel zoo toe.
Maar de „Schelde" werkt, en g e e f t
werk!
In Vlissingen dreunen de hamers, ratelen
de klink-apparaten, sissen de laschtoestel-
len
Bij de „Schelde" wordt gewerkt alsof er
„geen vuiltje aan de Europeesche lucht",
alsof alles normaal is.
Terwijl vele scheepswerven elders in ons
land reeds thans met materiaal-moeilijkhe
den te kampen hebben, en dientengevolge
een gedeelte van haar personeel, voorname
lijk metaalarbeiders, hebben moeten ont
slaan, vinden de werkzaamheden op de
Zeeuwsche werf, bij de koninklijke maat
schappij de „Schelde" regelmatig voort
gang. Er is voldoende materiaal aanwezig
om alle aanvaarde opdrachten, al dan niet
reeds in bewerking, te voltooien.
Behalve het passagiersschip van 21000
ton voor den Rotterdamschen Lloyd, dat in
1941 het vlaggesehip van deze onderneming
zal zijn, liggen op de hellingen van de
„Schelde" twee onderzeebooten en twee ja
gers voor de Nederlandsche regeering. De
eerste onderzeeboot wordt de volgende
maand te water gelaten; de tweede in De
cember. Tegen het einde van het jaar zal
met de proeftochten van den eersten onder
zeeër al een begin kunnen worden ge
maakt.
Verder zal binnenkort de
kiellegging plaats vinden
van de motorveerbootvoor
den provincialen stoom-
bootdienst op de Wester-
schelde, die juist dezer
dagen aan de „Schelde" is
gegund.
In verband met de opdrachten waarover
de Zeeuwsche werf beschikt, en mede om
dat het materiaal vooralsnog geen stagna'
tie zal veroorzaken, worden ook de in den
loop van dit jaar aangevangen, aanzien
lijke uitbreidingen van de machinefabriek
°P normale wijze voltooid. Tot nu toe is
de machinefabriek ruim van orders voor
zien. Behalve voor de op de eigen werf in
aanbouw zijnde schepen, worden er de ma
chines en de ketels vervaardigd voor de
kruisers, die op andere werven worden ge
bouwd.
In de vliegtuigafdeeling van de „Schelde",
die in korten tijd zoo'n groote vlucht nam,
komt men sedert het uitbreken van den
oorlog handen tekort. Van het meestal jon
ge personeel aan deze afdeeling verbonden,
is n.l. ruim 25 gemobiliseerd, hetgeen tot
gevolg beeft, dat stagnatie in de uitvoering
der opdrachten, en tevens in de plannen
ontstaat. Hoewel ook in de overige afdee
lingen vrij veel arbeiders ontbreken, doen
de moeilijkheden zich daar niet in dezelfde
mate gelden.
De werving van geschoold personeel
vormt momenteel de grootste moeilijkheid
waarmede de „Schelde" te kampen heeft'
En nieuw is deze niet.
Bekwame metaalarbeiders van elders zijn
weliswaar bereid naar Vlissingen te gaan
werken, maar omdat er in de Scheldestad
of in de naaste omgeving geen huizen voor
hen zijn, blijft de vraag het aanbod over
treffen. Ondanks de vele huizen, die de
laatste jaren in Vlissingen zijn gebouwd, is
er nog een dusdanig tekort aan woongele
genheid, dat de „Schelde" bij haar perso-
neelwerving er de kwade gevolgen van on
dervindt.
In verband met het vrijwel permanente
tekort aan personeel heeft men aan de
„Schelde" uiteraard ook den blik wel eens
op Zeeuwsch-Vlaanderen laten vallen en ge
tracht jongelui van daar in Vlissingen aan
het werk te stellen en verder te bekwamen.
Deze poging schijnt voornamelijk te stran
den op bezwaren, voortvloeiende uit de
bootverbinding tusschen Vlissingen en Bres-
kens.
Het tekort aan personeel, en de wellicht
in den schoot der toekomst verborgen moei
lijkheden van anderen aard ten spijt, gaat
het Zeeuwsche scheepsbouwbedrijf voort
zijn outilleering te verbeteren. Het groote
dok, welks bouw door de instorting van
een betonnen wand aanzienlijke vertraging
ondervond, is thans klaar, en voor den af
bouw der onderzeeërs en voor eventueele
reparatie-werkzaamheden zal het weldra
goede diensten kunnen bewijzen. Elders op
de uitgebreide terreinen van de „Schelde"
is al rekening gehouden met de mogelijk
heid, dat de metalen brug, die eerlang de
verbinding tusschen Zuid- en Noord-Beve
land zal vormen, door de Zeeuwsche fabriek
zal moeten worden gebouwd.
In hoeverre op den duur de „Schelde"
door het stijgen van materiaalprijzen en
van loonen, welke eventueele toekomstige
orders zullen beïnvloeden, te kampen zal
krijgen met sommige moeilijkheden, die
zich thans op enkele andere Nederlandsche
werven al doen gelden, is bezwaarlijk te
zeggen. Het stemt echter tot voldoening,
dat deze moeilijkheden Zeeland's grootste
industrie thans, en ook in de eerste toe
komst, nog onaangetast laten.
Algemeen werd, buiten Duitschiand en
de Sovjet-Unie, voorspeld, dat Rusland zich
zijn hulp aan Duitschiand in Polen duur
zou laten betalen. Men bezag het ongeveer
zoo, dat Rusland het grootste deel van Po
len zou opslokken, terwijl Duitschiand zich
tevreden moest stellen met wat de Sovjet-
Unie liever niet wilde hebben.
Het is anders uitgekomen. Duitschiand
heeft niet alleen meer gekregen dan het in
1919 heeft moeten afstaan, het heeft daar
bij een geweldig uitgestrekt grondgebied in
beslag genomen, dat vroeger aan Rusland
behoorde.
De nieuwe grens loopt ongeveer midden
door dit gebied heen.
Wat de economische winst voor Duitsch
iand betreft, het krijgt de haven Gdynia,
waaraan in de laatste 2D jaar millioenen
ten koste zijn gelegd. Het krijgt de sterk
gegroeide Poolsche visscherij, het meeste
van de Poolsche veeteeltgebieden, belang
rijke streken voor wol, wijn, suiker, aard
appelen, textiel, erts, zout, steenkool en
graan.
Rusland legt de hand op het Poolsche
petroleumgebied, de groote bosschen, de
spinnerijen en de aardewerkindustrie.
(Men zie de kaart hiernaast).
Het conservatieve Engelsche dagblad de
„Times" noemt de Duitsch-Russische over
eenkomst een „onbeschaamdheid". Het lang
beloofde „vredesoffensief" aldus het blad, is
nooit anders dan als manoeuvre bedoeld en
als manoeuvre is het nog niet eens ver
nuftig.
Het antwoord daarop kan gemakkelijk
gegeven worden, doch het is alleen moeilijk,
dit in de normale diplomatieke bewoordin
gen te doen. Er kan met het Hitlerisme
geen vrede zijn. De betrekkingen met Sta
lin zullen beslist worden door de gebeurte
nissen, wanneer deze zijn bedoelingen, wel
ke nog verre van duidelijk zijn, onthullen.
Engeland heeft geen twist met de Sovjet-
Unie gezocht en het blijft te bezien, of Rus
land twist met Engeland wil.
„De „Daily Telegraph" zegt, dat de Duit-
sche hoop om Rusland te gebruiken tot het
dicteeren van een vrede, tot mislukking ge
doemd is. Indien Rusland met vijandelijk
heden zou dreigen, zou het antwoord der
geallieerden precies hetzelfde moeten zijn,
doch het is hoogst onwaarschijnlijk, dat
Stalin tot dat uiterste zal overgaan.
De „Daily Mail" zegt: „Wij verwerpen
de vredesvoorwaarden van Hitier. Het aan
bod van Hitler en Stalin is verachtelijk.
Twee misdadigers, wier handen druipen
van het bloed, vragen de gerechtigheid hun
misdaad door de vingers te zien en hen in
vrede te laten gaan. Welk een onbe
schaamdheid, welk een dwaasheid! Enge
land en Frankrijk hebben plechtig ver
klaard Polen te zullen herstellen en geen
vrede te sluiten met het Hitlerisme. Aan
deze verklaring houden wij vast."
Naar aanleiding van de Duitsch-Russi
sche overeenkomsten schrijft de „Petit Pa-
risien" dat deze in eenige regels alles in
houden wat noodig is opdat de Engelschen,
Franschen en neutralen weten, begrijpen en
oordeelen.
De „Petit Journal" schrijft: „Zeer con
creet en zeer brutaal beteekenen zij een
kwestie van leven of dood voor alle vrije
volken. Het is een beslissende strijd tus
schen beschaving en barbarij.
D'Ormesson schrijft in de „Figaro", dat
geen enkele vrede mogelijk is met mannen,
die op diplomatiek zoowel als op ideolo
gisch terrein alles verraden hebben.
„Ordre" gelooft, dat Duitschiand meer
belang heeft bij een onmiddellijken vrede
dan Rusland. Wij merken op, aldus het blad,
dat het in strijd zou zijn met het Russische
belang, indien in de naaste toekomst vrede
zou komen. Duitschiand zou dan in staat
zijn zich naar het Oosten te keeren.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft:
Wij kunnen de beantwoording van de
vraag: „Oorlog of vrede?" die wij tot Lon
den en Parijs hebben gericht, met gelaten
heid tegemoet zien. Het risico ligt bij Enge
land en Frankrijk.
De „Voelkischer Beobachter" verklaart:
Dat de Führer en Stalin deze groote poli
tieke daad zooals de imperialisten van
het Westen ongetwijfeld zouden hebben ge-
daan niet uitbaten tot een afpersing op
hun tegenstanders, doch de hand tot vrede
bieden, getuigt van een verantwoordelij k-
heidsbewustzijn, dat ver uitgaat boven de
grenzen van hun eigen nationale taken.
De „Deutsche Allegemeine Zeitung"
schrijft:
Jarenlang hebben Engeland en Frankrijk
te Genève geprobeerd Europa den wil van
een kunstig uitgerekende meerderheid op
te dwingen. Thans staan zij voor een echte
meerderheid tegen de voortzetting van den
oorlog. Want bij den grootste neutrale, Rus
land, en bij de andere groote neutrale mo
gendheid Italië komt ook de verklaarde vre
deswil en het overeenkomstige vertrouwen
in het geheele gebied van het Zuid-Oosten".
Onder den naam „Front Polonia" is in
Zwitserland een vereeniging opgericht tot
het verleenen van hulp aan de slachtoffers
van den oorlog in Polen. Aan het hoofd
van het comité van actie staan de bisschop
pen van Lausanne en Sion, verder vele
volksvertegenwoordigers, geleerden en in-
dustrieelen en ook Paderewski, de beroem
de pianist en oud-president van Polen.
In een proclamatie wordt gezegd, dat
Polen en Zwitserland zijn verbonden door
oude en hechte banden van vriendschap.
Polen is, evenals Zwitserland, trots op
zijn vrijheid en onafhankelijkheid.
Deze voorpost van de Christelijke bescha
ving in Europa wordt in dezen tijd bezocht
door een beproeving, welke zelfs in zijn be
wogen geschiedenis een buitengewoon tra
gische plaats inneemt, afgezien van iedere
politieke overweging.
De diplomatieke correspondent van het
Eengelsche Reuterbureau verklaart:
In drie opzichten is de laatste bedrijvig
heid in Moskou zeer belangrijk, aange
zien daaruit blijkt, dat de samenwerking
tusschen Nazi's en Sovjets niet zoo van
ganscher harte en volledig is als op het
eerste gezicht zou lijken.
Ten eerste voorziet de Russisch-Duitsche
overeenkomst niet in automatischen bij
stand aan Duitschiand ingeval van een
voortzetting van den oorlog, doch spreekt
aleen van beraadslaging over de noodige
maatregelen,. Ten tweede gaat juist op
het oogenblik van de onderteekening van
de Russisch-Duitsche overeenkomst de
Sovjet-Unie een vorm van militair bond
genootschap aan met Estland, dat uitslui-
(titid tegen Duitschiand geiricht i,~\ eij
ten derde heeft de Sovjet-Unie afgezien
van een groot deel van den buit, die het
door Duitschiand was aangeboden bij de
eerste preliminaire deeling van Polen,
naar het schijnt hoofdzakelijk, omdat da;
deel door Polen wordt bewoond.
Door deze daad, zoo vervolgt de diplo
matieke correspondent van Reuter, geeft
de Sovjet-Unie een bevolking van drie
millioen Polen op, ten einde de ethni-
sche grens van Wit-Rusland en de Oe
kraïne te houden.
De diplomatieke correspondent voegt
hieraan toe:
Het feit, dat geen annexatie is gepro
clameerd, in het bijzonder door Duitsch
iand, doet, naar in welingelichte kringen
geloofd wordt, het denkbeeld aan de hand,
dat Duitschiand wellicht zijn vredesaan
bod aanlokkelijk zal maken met een
voorstel betreffende een onafhankelijke)!
Poolschen staat onder den een of ande
ren vorm van Duitsehe hegemonie.
Het is onnoodig er op te wijzen, dat zij
de psychologie der geallieerden geheel ver
keerd zullen hebben begrepen, wanneer
zij zich inbeelden, dat een dergelijk voor
stel eenige kans op succes heeft.
De Italiaansche „Relazioni Internazio-
nali" schrijft, dat Mussolini vele pogingen
in het werk heeft gesteld om een herzie
ning der onrechtvaardigheden van Ver
sailles te verkrijgen en den vrede te be
houden.
Nu het conflict in Polen is geëindigd,
aldus het blad, is het tijd een verschrik
kelijke botsing in het Westen te voorko
men.
Het is een illusie, reeds opgegeven po
sities te willen handhaven of herstellen
Het standpunt van Italië tegenover den
nuteloozen oorlog in het Westen is in
overeenstemming met de nationale be
langen van Italië, zijn politieke verbinte
nissen en verdragen en met den wensch
van alle volken, ook het Duitsehe. Het
ingrijpen van Rusland tot het herkrijgen
van gebied, dat het voor den wereldoorlog
bezat, wordt geheel natuurlijk verklaard,
door de beslissingen, die de Westelijke
mogendheden voor en na Versailles ten
nadeele van Rusland hebben getroffen.
Na de zware offers, die Rusland ge
bracht had om de Westelijke mogendhe
den te helpen, had het een uitgestrekt ge
bied en belangrijke uitvalspunten naai
het Westen verloren. Het is volkomen lo
gisch, dat Rusland deelneemt aan een
herziening, die een herstel der betrekkin
gen met Midden-Europa mogelijk maakt
Duitschiand, zoo vervolgt het Italiaansche
blad, kan thans de reusachtige massa
zijner divisies aan het Westelijk front in
'het vuurbrengen. De weermacht van
Duitschiand is superieur aan die van En
geland en Frankrijk, speciaal op het ge
bied van het luchtwapen. Engeland leeft
voor tweederden van leveranties overzee.
De resultaten van den duikbootoorlog
hebben reeds aangetoond, dat de blokka
de een tweesnijdend zwaard is.
want wij garandeeren
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
den heer Posthuma betreffende de bere
kening van het bedrag der kostwinnersver
goeding voor gemobiliseerden, die in de
werkverschaffingen waren geplaatst, heeft
de minister van Defensie geantwoord:
Voor hen, die in de werkverschaffing wa
ren geplaatst, wordt het daar verdiende
loon als grondslag voor het vaststellen van
het bedrag der kostwinnersvergoeding ge
nomen. Voor degenen, die wisselvallige in
komsten genoten onder welke categorie
mede worden begrepen zij, die nu eens in
de werkverschaffing waren geplaatst en
dan weer steun ontvingen wordt bedoel
de grondslag zooveel mogelijk gevormd
door het gemiddelde hunner inkomsten. Dit
gemiddelde zal liggen beneden het loon en
boven den steun.
De minister is van oordeel, dat de be
staande regeling, wat het rejtening houden
met de werkverschaffingsloonen betreft
geen wijziging behoeft.
Het hoofdbestuur van den Neutralen
bond van personeel in de voedingsbedrijven
heeft tot den minister van Sociale Zaken
een adres gericht, waarin verzocht wordt
tot een steunverhooging van vijftig procent
te besluiten, daar de prijzen der levensmid
delen door de thans heerschende omstan
digheden met circa vijftig procent zijn ge
stegen. De ïninder-bedeelden (n.l. werk
loozen en steuntrekkenden) moeten zich
dientengevolge van veel verstoken zien.
Hun kinderen ondervinden in de eerste
plaats daarvan de funeste gevolgen.
De Poolsche ambassadeur te Londen heeft
vanmiddag 'n bezoek gebracht aan den En
gelsche minister van Buitenl. Zaken,
Halifax, en bij hem een protest doen hooren
tegen de RussischDuitsehe overeenkomst
ten aanzien van Polen. „De Poolsche natie
beschouwt deze daad van brutaal geweld
als nul en van geener waarde", aldus de ge
zant.
Ook de Poolsche ambassadeur in Parijs
heeft een protest doen hooren aan de Fran
sche regeering tegen de DuitschRussische
overeenkomst.