ZEEUWSCH
ZONDAGSBLAD
predicatie
LEPELAARS.
SCHAKEN
AM DE PROVINCIALE ZEEUVSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT
ZATERDAG
EN
23 Sept. 1939
KORTE
ZEEUWSCHE KRONIEK
Schetsen van d'oeve.
JETBAL.
fcINT.
|titie een
>mvat de-
ramma'a
Izoo groot
pompetitie
Laatst-
kl, zooals
;zen. Van
is ech-
srspelling
pens voor
rt te zeg-
aantre-
dat Mid-
I M.M. zal
ïdt:
[lissingen-
Boys
|>ys, Oost-
puwen II,
IK.N.V.B.-
voor de
lilitairen
ran oude-
t>cht wor-
can een
|ot in het
de rang
fleedt: 45
betreft,
arden op-
voor ge
in.
alle ge-
I en Zuid
and zendt
'imachine-
lanbiedin-
band, wa-
laars of
t, met er-
Ivangrjjke
]ten: goed
raat tee-
hitvoering
I2630 per
|ortingen;
te zen-
Itober a.s.
licher-de-
|er week;
getuig-
Jtiewerk;
eetriciën;
fclaar be-
zelfstan-
Iging van
ers, dad.;
I tijd, uit
te solli-
bij den
bkend m.
20 jaar;
werkge-
echts be
en onge-
reiskos-
Uicitaties
aan de
em.
Hoefers.
Jonkers.
melynck.
Jonkers.
Jonkers.
Jonkers.
Hoefers.
Loeff.
Middel-
-13,00 h.
Cnsemble
20.00 h.
28 Sep.:
„In den
15,00 h.
28 Sep.
'echtende
h, ma-
ZA 23,
„Rosalie"
20.00 h.
liiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiw^
ONZE VADER. IX.
V/ij vatten thans samen, hetgeen
hier de vorige weken gezegd werd.
Het is misschien verhelderend op te
merken, dat het Onze Vader twee
maal trinitarisch is; d.w.z. tweemaal
spreekt het drie kanten van Gods we
zen aan: Vader, Zoon en Heilige
Geest.
Onze Vader, die in de hemelen
zijt, Uw naam worde geheiligd: Va
der, laat, wat Gij van Uzelf getoond
hebt, door ons niet gewoon gemaakt
worden.
Uw koninkrijk kome: Jezus
Christus, die gekomen zijt op aarde
om ons hoopvolle burgers van Uw
Rijk te maken, de wereld is voor U
zoo droevig en het wordt ons hier zoo
bange. Laat het nieuwe spoedig ko-
men.
Uw wil geschiede, gelijk in den
hemel, alzoo ook op aarde: Heilige
Geest, maak ons zoo, dat wij in ons
leven God dienen, even loyaal en har
telijk toegewijd als de engelen.
Geef ons heden ons dagelijksch
brood: Vader, die voor ons zorgt, geef
ons voldoende eten en een plekje om
te leven, dat wij daar Uw opdracht
volbrengen.
En vergeef ons onze schulden,
gelijk ook wij vergeven onzen schul
denaren: Jezus Christus, die gekrui
sigd zijt in de wetenschap, dat Gij
alle zonden der wereld ter verzoening
medenaamt naar den Vader, wil ook
onze zonden er bij nemen, zooals wij
het kwaad ons aangedaan van ande
ren afnemen.
En leid ons niet in verzoeking,
maar verlos ons van den booze: Hei
lige Geest, God bij ons, wij kunnen
tegen vreemde machten ons niet af
doende verweren. Wil Gij ons omge
ven en ons veilig thuis brengen.
R
Nog eenmaal zij gezegd: driemaal
gaat het om God, driemaal om ons,
geen enkele maal om „ik". Hoe troos
tend, dat het ons vanuit den hemel
is gegeven om voor God te bidden en
voor elkander. Vooral wanneer men
weet, dat dit geschenk geen gezel
schapsspelletje is, maar een ladder
tusschen hemel en aarde, waarop en
gelen heen en weer gaan.
F,.
DE ROOMSCH-KATHOLIEKEN IN
ZEELAND.
VI.
(Slot).
OP ZUID-BEVELAND (Slot).
Het aantal Roomschen, zoowel in de stad
Goes, als op het platteland van Zuid-Be
veland, breidde zich aanmerkelijk uit. Op
het einde der 18de eeuw telde de parochie
te Goes bijna 500 lidmaten. De vroedschap
had toestemming gegeven tot vrije uit
oefening van den Roomschen godsdienst,
doch hiervoor moest jaarlijks zoogen. re
cognitiegeld betaald worden.
De omwenteling van 1795 gaf volledige
vrijheid. Het oude kerkgebouw werd spoe
dig te klein. Doordat in 1815 de toen be
staande kerkgenootschappen subsidie van
de regeering kregen, werd de financieele
toestand der parochie veel verbeterd. In
dat jaar werd een groote nieuwe kerk ge
bouwd op het plein, bewesten de groote
kerk. Niet veel jaren geleden is zij weer
afgebroken, daar zij te klein werd en op de
zelfde plaats is het tegenwoordige kerkge
bouw gesticht.
Op het platteland van Zuid-Beveland
kwamen langzamerhand nieuwe Roomsche
parochies. In 1795 werd teHeinkens-
z a n d de oude ridderhofstede B a r b e -
s t e i n tot een Roomsche kerk ver
bouwd en heeft als zoodanig vele jaren
dienst gedaan.
Op de buurtschap Kwadendamme
onder de gemeente Hoedekenskerke woon
den van ouds veel Roomschen. In 1796 werd
door hen reeds een kerk gebouwd. De
buurt breidde zich uit tot een dorp, waar
thans ook een R. K. jongens- en een dito
meisjesschool staat.
Te'sHeerenhoek verrees in 1797
aan de andere zijde van het dorp in den
Nieuwen Kraaijertpolder een Roomsche
kerk.
Langen tijd waren de vier genoemde ker
ken de eenigste R. K. bedehuizen op Zuid-
Beveland. Op 23 Nov. 1859 werd teOve-
z a n d e 'een nieuwe kerk ingewijd.
Hansweert was vroeger een kleine
buurt van 40 inwoners. Door het graven
van het kanaal door Zuid-Beveland in 1866
werd het een groot dorp met 2000 inwoners.
Daar hier zich ook veel Roomschen kwa
men vestigen, verrees er ook een kerk voor
hen. Te R i 1 1 a n d is een rectore hulp
kerk van de parochie Hansweert. Dan staat
er te Ierseke een groote Roomsche
kerk. De jongste kerk staat op L e w e -
dorp onder de gemeente 's Heer Arends-
kerke.
De Roomschen trachten zooveel mogelijk
bij elkaar te wonen, zooals in de genoemde
dorpen. Daar tegen over staat dat er op
Zuid-Beveland dorpen zijn, waar zeer wei
nig Roomschen wonen, zooals te Kloetinge,
Kapelle, Schore, Waarde, Wemeldinge.
Opmerkelijk dat aan hen, zoowel mannen
als vrouwen, die de oude Zeeuwsche klee
derdracht dragen, te zien is, welk geloof zj
hebben. De ronde hoed der Roomsche man
nen is van voren naar beneden gebogen, bij
de Protestanten staat de rand naar boven.
De mutsen der Protestantsche vrouwen zijn
rond, wel bekend op de afbeelding der
bankbiljetten. De Roomsche vrouwen heb
ben rechthoekige mutsen, die opgespeeld
KLEINE COOT JE.
„Ze bin zö zuur da' ze pruse", zei Pietje,
en ze miek d'r mond leeg; tot 't letse stiksje
appel 'aelden ze, mie' een spelle, vantussen
d'r tanden. Toen schelden ze wee' deur,
mae' ze trok een vieze mond, om goed uut
te laete kommen, dè' een zootje zuren of-
voal de moeite van „dank je" zeggen, nie'
waerd was, in 'eur öogen.
Kloas zat schêef op de schuurbanke, mie
z'n ellebooge op den têeltuun en de Steele
van z'n pupe in z'n 'and.
„Ik docht da' 'k je 'r een plezier mee
dee'," zeit 'n, „maer a 'k dat 'eweten dan
'k ze laete ligge". Toen keek Pietje nóg
schaedelikker.
„Dus zelfst dat schraele bitje ofvoal eit
'n nog nie' 'ekrege; ie eit zelft op-'eraept in
den boogerd. Wien weet, nog stilletjes a gin
méns 't zag", docht ze bie d'r eigen.
Mae' ze zeiden niks. Dat misje, of dat
wuufje dan was toch zövee' veranderd
in drie jaer tieds. As ze jonk was oltied
even opgeruumd en voe' den dag en noe:
daegen kust ze löope koppe'.
Kloas begreep dae' niks van. In 't begun
vroog 'n wè' is: „wat mekeer jie toch, ol
tied öp mie' die koppen? Daer is gin méns,
die je wat misdoet. Je leidt 'ier een prin
seleven; kind of kraaie in de wegt, 'aele
godse daegen tuus, mie niks te doen. Ik
wou da' ik zö 'n bruin leven
Mae' dat was 't noe net
Pietje was een gezonde, sterke, jonge
meid. Ze was gewend van 's ochens an de
gank te gaen. Melke, beesten bestelle, eten
klaer maeke, taefel opkelve, stoepé doe,
wassche, schure, nöoit was ter wat te 'êet
of te zwaer.
Om één ure, h 't volk op d'oeve kwam,
waere de bossels en de êemmers an de
kant, maer om kwart over drie-e rees ze
wee' op, om an 't aeven'-werk te gae' be-
gunnen.
Nou, bie de meulenaer, daer ze ze ok
nie' 'enome om op d'r stoel te zitten. Dae'
waere vier klenie guus; dae' was ze nöoit
kleaer. En noe zat ze dae', van 's ochens
tort 's aevens, dag in, dag uut, allêene in
at uus. Kloas was 'êele daegen op d' oeve,
us die miek de boel ok nie' vuul. D'r bitje
erk, dae' was ze voe'-mirregs om tien
uren mee klaer.
En dan kwamme de gedachten
Gin voet ze nog op d' oeve 'ezet. Van
gin eel, rond jaer wier d'r naem dae' ver
noemd. Ze dee-e net, of da' ze op de wae-
reld nie' bestoeng. Oevee' smêelen en smae-
ren ze dae' a over motten 'öoren van
de buren! Wan' die kuste 'eimelik toch nog
nie' verdraege, da' zie een boerezeune op'-
edaen
Voemirregs gienge die wuven, achter
deur, nae' mekare toe, koffie drienke, en
's achemirregs om een baksje thee. En dat
bleef ze dan toch doe-e, wan' ze wier der
zö-mae' suf van, 'êele daegen dat allêene
zitten mie' oal die gedachten; mae', wat a
ze dan soms zö-a' 'öore most! As ze 't nog
nie' uut d'r eigen 'eweten dan zouwe de
buren ze 't wè' dudelik 'emaekt 'oor, da'
zie bie moeder Koa gezie-e was, as een rotte
köole bie een groente-vrouwe.
Toch kon ze dae' 't êeste jaer nog wè
over 'ene. Dat stieng net zö vast bie d'r: zö
drie a ter maer is een klein Koatje is, dan
za' dat zö lank nie' mi' dure, of me leve
oal tegaere in goeie vrien'-schap.
Wat dat wuufje d'r eigen toch misre
kend. Toen a Kloas op een ochend de boo'-
schap dee': „daer is vannacht een kleinen
'ekomme; een misje", neep z'n moeder êest
d'r mond vast toe en toen zei ze: „ik vraege
toch nergenst nae?" Meer viel dae' gin
woord over.
Mae' bie Kloas was dat verkeerd 'eschote.
En a 't er op ankwam kust 'n net zö 'ard
weze, as da' z'n moeder dienke dust.
Ie zei tegen Pietje: „me zu' dat kind nae'
voader laeten 'êette: Jacoba". En dat 'ielp
nie' wat voe' bezwaeren a Pietje dae' tegen
in brocht: het was Cootje en 't bleef Cootje.
Je begriep wè', dè' Pietje dae' in 't êeste
een grooten 'ekel an Wat moste de mén
sen dae' toch wè' van zegge'. Het 'êetten
wè' nae' zien kant, liek a dat 'oorden, mae'
volgens recht most het toch nae' z'n moe
der 'êete. Oe kwaed zou die nie' weze; noe
kwam der meschien glad niks van de
vrien'-schap, daer a Pietje zö vast op
'erekend
„Zet dat maer uut jen 'öod", zei Kloas,
>,a' je daer op rekent, dan ken je moeder
nie'."
Afjjn, Pietje rocht dae' ok over uut-
'eschreeuwd, en de ménsen over uut-
'epraat. Je weet:
daer is gin praatje, nog zö groot,
of 't is toch in zes weken dood.
En 't êenzaeme leven was voe' Pietje ver-
bie. Oevee' gezelschap a één zö 'n klein
kindje toch is voe' een méns. Ze gin ver-
ziete van buren mi' nöodeg.
Mae' dat de eigen grottemoeder dat kind
nog nöoit 'ezien wan' Kloas wou 't
nie' mee nae' d' oeve neme, kiek, dat
stak toch zövee' bie d'r. Zie docht vanselft,
dat het 't liefste kindje van 'êel dë waereld
was.
kunnen worden. Dan is er nog een verschil
in haartooi en de beuken en doeken, waar
op wij niet verder zullen ingaan.
OP THOLEN.
Het eiland Tholen met de gelijknamige
stad was vroeger in strategisch of krijgs
kundig opzicht zeer belangrijk. Wij hebben
onlangs reeds uitvoerig uiteengezet, waar
om Tholen de poort van Zeeland werd ge
noemd.
Toen de opstand in Zeeland uitbrak (Vlis-
singen 6 April 1572) en zich uitbreidde,
kreeg Tholen op 25 April d.a.v. een groot
garnizoen onder bevel van Mondragon. De
stad, nog op middeleeuwsche wijze ver
sterkt zijnde, dreeg dadelijk meer moderne
verdedigingswerken.
Was de aanslag der Geuzen op Goes mis
lukt (21 Oct. 1572) ook hun aanval op
Tholen op 13 Nov. 1573 had geen succes.
Hierbij werd de bekende Simon Jacob de
Rijk gevangen genomen. De stadsbevolking
leed zoowel door den nood der tijden als
door de zware bezetting. Bijna de helft der
inwoners had daarom de stad verlaten.
Ten gevolge van het Eeuwig Edict, waar
bij de landvoogd beloofde de Spaansche
troepen uit het land te zenden, werden de
steden Goes en Tholen van hare zware be
zetting ontruimd. Van deze omstandigheid
trok de Prins van Oranje partij en evenals
hij met Goes een satisfactie had gesloten,
deed hij dat ook met Tholen op 17 April
1577. De stad en het eiland werden nu met
Staatsch krijgsvolk bezet.
De Roomsche godsdienst kon blijven. Ook
waren er verscheidene Hervormden. De
eerste predicatie te Tholen werd gehouden
door Jan Versteeg h, een gewezen
pastoor van Scherpenisse. Tholen
had ook geleden onder den beeldenstorm
in 1566. Vele Hervormden hadden later hun
hoop gevestigd op Oranje, den voorstander
van godsdienstvrijheid. Toen Tholen een
maal zijn zijde had gekozen, begonnen de
Hervormden evenals hun geloofsgenooten
te Goes, driester op te treden. Niet zonder
reden vreesden de Roomsche geestelijken
een plundering hunner kerken. Daarom
werden de meest kostbare voorwerpen in
het stadhuis opgeborgen (1578). De gecom
mitteerde Raden van Zeeland hadden be
sloten alle geestelijke goederen in hun ge
west in beslag te nemen, dus ook die van
Tholen. Niet zonder redenen protesteerde
de Roomsche magistraat hier tegen. Daar
dit niet hielp en zij de gevolgen niet voor
hun rekening wilde nemen, wenschte zij
niet langer het bestuur in handen te hou
den en bedankte. Een nieuwe, meer mee
gaande magistraat verving hen.
De Roomsche geestelijkheid, ziende dat
haar macht en invloed aan het tanen was,
begon het veld te ruimen. De een na de
ander, zoowel uit de stad als van het platte
land, vertrok naar elders. De nog getrouwe
Roomschen verzochten aan den Prins één
kerk te mogen behouden, 't geen hun na
tuurlijk werd toegestaan. Een der laatste
geestelijken Hendrik Paschasius had het in
het stadhuis opgeborgen kerkelijk zilver-
Werk onder zjjn hoede genomen.
Toen in 1580 de Roomsche kerk werd ge
sloten, bleef genoemde Paschasius als ge
woon burger te Tholen wonen. Na zijn dood
verkochten zijn erfgenamen het zilverwerk
aan een goudsmid te Antwerpen. Dit lekte
uit en het ontvangen geld moest aan het
't Is waer, het was een apeg jonk 'öor,
mae' wa'-voe' klein misje van een jaer of
twee-e, ander-'alf, is dat nie'?
Ja, zö oud was 't, om ende bie, toen a ze
't moste misse. Dat was van êesten of an te
vrêezen 'ewist Dien angst Pietje nöoit
los-'elaete. Die naem, jongen, zö iets mag
een méns toch nie doe-e; a wou Kloas dae'
niks van wete'. Die zei: „da' 's mae biege-
loof; maer anpersant.
En wee' zat Pietje allêene in d'r voor-
kaemer voe' 't raem: den êenen achemirreg
nae den anderen. Mee dröoge öogen, wan'
noe begust bie 'eur ok oalles van binnen
te verstêenen. Noe verlangden ze ok nie'
mi' nae' de vrien-schap van d'r vroegere
vrouwe. Die d'r antwoord op „de wete", dat
d'r kleindochtertje overleefd was, ewist:
„dan kan ze noe wee' juffrouw spele, mie'
niks te doen. Ze za wè dienke:
een klein pitje in 't kerk-'of
een gröot gemak in 'uus."
Die 'arde woorden Pietje tóch 'eholpe,
in d'r gröot verdriet.
Ze begon te dienken: ,,a' dat kint noe
toch dien aerd ok is 'ehad q; wan' d'r
voader eit er ok wè' wat van wig, wat voe'
leven zou dat dan op den duur 'eworren
En nogal een 'êeleboel andere gedach
ten kwamme der. O, zukke 'arde en bittere
gedachten. Van 's ochens toet 's aevens was
ze der mee bezeg, a ze dae' mee d'r naai-
sel voe' 't raem zat, mee dröoge öogen.
't Was gloeiend 'êet en de schoolguus
'ienge maer 'ier en daer voor een wienkel-
raem. Toen kwam der een urgel 't durp in
'eree. Dae' stove' ze oal nae' toe en bleve
toen meelöope. Die vent draaiden, boven in
't boezeloen, dat 't zwêet van z'n kop droop
en z'n wuuf gieng lingst de deuren om een
cent. Mae' bie Pietje kust ze zölank nie
stae' wachte, dat die nae' voren kwam. Ze
lag voorover op den taefel te schrêeuwen,
ofda' ze gin raed wist.
Den toren sloeg één ure en de guus liepe
nae' schole. Ze zonge mee 't urgel mee:
Heeft niemand mijn kleine Ko gezien?
Kwam hij hier dan niet voorbij
[misschien?
Menschen wilt toch hooren
Mijn Kootje ben 'k verloren
't Is waar wat ik je zeg:
Mijn kleine Ko is weg.
Een 'êelen dag bleef dat deur Pietje's
'öod dreune: M'n kleine Co is weg.
V. v. d. O.
zoogen. geestelijk kantoor worden terug
betaald.
Te T h o 1 'e n, evenals te Goes, had de
Hervorming van stonden aan een beslist po
litiek karakter aangenomen. De gevolgen
van den overgang der steden werden door
de burgers niet begrepen. Hun werd als
het ware de nieuwe godsdienst opgelegd.
Vele rijken en machtigen sloten uit bere
kening zich bij de nieuwe richting aan.
Alzoo is er verschil van overgang tus
schen Walcheren en Schouwen-Duiveland
met Zuid-Beveland en Tholen. Op de eerste
eilanden vertrokken dadelijk al de geeste
lijken, op de laatste bleven zij zoo lang mo
gelijk om eindelijk te worden verdrongen.
Opmerkelijk dat er op. Zuid-Beveland
meer Roomschen aan hun oud geloof ge
hecht bleven dan op Tholen. Wel was er
in de stad Tholen een kern, doch deze was
betrekkelijk klein. Op 28 Juni 1795 kregen
zij van het stadsbestuur toestemming een
huis te mogen köopen in de Dalensche
straat om in te richten tot een Roomsche
kerk. In 1817 werd de voormalige Fransche
of Waalsche kerk met het aangrenzende
Waag- en IJkgebouw, staande aan de Zuid
zijde van de Markt door de Roomsche pa
rochie aangekocht. Met toelage uit 's lands
kas werd op dezelfde plaats een nieuwe
kerk gebouwd. De tegenwoordige kerk, in
1900 gesticht, vervangt de vorige. Het aan
tal parochianen is thans 235.
Van de dorpen op 't eiland Tholen zijn er
alleen teOud-Vossemeeï een vrij
groot aantal Roomschen. Deze gingen tij
dens de Republiek ter kerk naar de Le
pelstraat, een dorp onder Halsteren in
Brabant. Toen in 1795 te Nieuw-Vosmeer,
aan de overzijde van De Eendracht, een
Roomsche kerk werd gesticht hadden zij
alleen het water over te steken. Hun aan
tal nam zoodanig toe, dat in 1841 een pa
rochie met een kerk te Oud-Vossemeer
werd gesticht. Ongeveer 23 (550 zielen)
der bevolking is Roomsch.
(Wordt vervolgd).
R. B. J. d. M.
Wanneer ik den naam lepelaar hoor uit
spreken, doemt er voor mijn geestesoog een
edele figuur op: wit blinkt de spanning der
pennen, fijntjes wuiven de blanke soepele
veeren. Onmiddellijk zie ik voor mij een
heel voornamen vogel en tevens voel ik
het ijdele om in arme menschenwoorden te
trachten deze paradijzige schoonheid in al
len deele recht te laten wedervaren. Hij is
wegens zijn prinselijk voorkomen wel eens
de vogelwording van een sterk en zuiver
gedicht genoemd. Deze kenschetsing lijkt
eenigszins aan den pathetischen kant te
zijn, doch ik kan de juistheid er van slechts
onderschrijven en dien er daarom dadelijk
aan toe te voegen, dat het werkelijk een
hachelijke onderneming is om een dergelijk
gedicht te parafraseeren.
Norsch en fier, majesteitelijk, kloek en
edel verrijst hij als een wit wonder temid
den van de pluimige en rijzige weelde der
moerasvegetatie. Met zoo'n vogel kan men
niet familiaar zijn: daarvoor is hij te in
drukwekkend, daarvoor is zijn schoonheid
te stil, sterk en gaaf. Feitelijk krijgt men,
behalve in de natuur zelf, pas een goed
denkbeeld van den adel der vogels, wanneer
men hun beeld aandachtig nagaat, dat de
foto's onzer bekwame natuurfotografen
bieden: welk een luister en sereniteit
spreekt daar uit.
Een rijke bron van aesthetisch en weten
schappelijk genot vormen de lepelaars met
hun tot een kuif verlengde kruinveeren,
hun merkwaardigen langen en breedplatten
snavel, die zwart en geel van kleur is (ver
gelijk: spoonbill, spatule blanche, weisser
Löffler of Löffelgans), zwarte pooten en
overigens behoudens enkele oranje be-
vyijsjes aan keel en teugel, die beide naakt
zijn zuiver blanke kleuren, die hen stem
pelen tot onvergelijkelijke verschijningen
onder den hoogen Hollandschen hemel.
Ongetwijfeld: in een minder door de „cul
tuur" aangetasten tijd dan den onzen, die
alle ongeregelde wateren tam maakt, on
land niet uit kan staan, draineert en effen
maakt en ondernemingen op touw zet, die
de schoonheid onder den voet loopen en al
leen vraagt naar rijksdaalders-rendement,
was het leven den lepelaars, die weten
schappelijk worden aangeduid met den
naam Platalea leucorodia leucorodia, goed
gunstiger. Toen kon je de vogels op onein
dig veel meer plaatsen tegenkomen als
rijke monumenten, die een sieraad van
het landschap waren, dat zij adelden door
de voornaamheid en gratie van hun blan
ke leden; toen konden de aandachtige
speurders in het voorjaar, den liefdetijd der
vogels, op verscheidene plaatsen getuigen
zijn van de geestdriftige, groteske gebaren
der lepelaars.
Hoofdzakelijk komen ze in ons land thans
nog voor in de Naardermeer. Maar
als de broedtijd achter den rug is en
het oogenblik voor vele individuen niet al
te ver meer verwijderd is, dat zij aanstalten
maken om Zuidelijker gebieden op te zoe
ken, verschijnen zij herhaaldelijk nabij on
ze riviermonden, op de Wadden, in het
IJsselmeer en in de Zeeuwsche- en Zuid-
Hollandsche stroomen, waar men ze van
Juli tot laat in het najaar kan waarne
men.
Vooral echter van Augustus af begint de
trek der Nederlandsche lepelaars, die in de
kustgebieden van N.W.-Afrika en Z.W.-
Europa overwinteren zij verschijnen ook
wel op de Azoren en de Canarische eilanden
een steeds duidelijker karakter te dra
gen. Ook Hongaarsche dieren brengen daar
den winter wel door, maar sommige dezer-
blijven in Tunis en het Nijlgebied hangen.
Eveneens heeft men een beperkt aantal
overwinteringen.ten onzent vastgesteld. Te
rugkeer vindt van Februari af plaats, maar
Maart is de voornaamste imigratiemaand
in het voorjaar, terwijl laatkomers pas in
April komen opdagen. Overzomering van
REDACTEUR: J. M. MULLIé.
Middélburg.
o
De winterwedstrijd van de Schaakclub
„Middelburg".
De volgende twee groepen werdén sa
mengesteld
Groep 1.
1. J. de Baare; 2. J. Lavooy; 3. H. J.
Kraak; 4. J. M. Mullié; 5. dr. A. Snethlage;
6. P. M. de Kleijn; 7. B. Wagenaar; 8. J. F.
Heemskerk; 9. J. Scheltens; 10 W. de
Graaf; 11. I. v. Noppen; 12. A. Daniëlse;
13. H. Strooband; 14 G. Barth. 15. K. Maar-
tense.
Groep 2.
1. G. v. d. Ploeg; 2. H. Cujé; 3. J. Ton;
4. H. Witvoet; 5. D. de Vos; 6. L. v. Flie-
renburg; 7. I. Daniëlse; 8. I. Blokpoel; 9. W.
Flissebaalje; 10. J. Sinke; 11. A. den Hol
lander; 12. C. de Quartel; 13. P. Sanderse;
14. C. Stoel.
Daar in beide groepen zoogenaamde en-
kelronds worden gespeeld, werd de volg
orde der spelers door loting bepaald.
Dit keer voor de eerste maal, zal ook in
de tweede groep met de klok worden ge
speeld. Wat het tempo betreft, wordt de
proef van vorige jaar herhaald, en speelt
men 36 zetten in de eerste 1% uur, daarna
24 zetten per uur. Dit tempo is vlugger dan
het gebruikelijke. Meestal immers speelt
men 20 zetten per uur, of 40 zetten in de
eerste twee uur. Ter voorkoming evenwel
van te veel „hangpartijen" heeft men het
tempo iets opgevoerd, en o.i. met recht. Bij-
het tegenwoordige tempo toch, zal men in
één zitting de tijdscontröle meestal pas-
seeren. De moeilijkheden moeten dus voor
het bord worden opgelost, en dit komt den
spelers ten goede ter verkrijging van meer
routine.
Het laat zich aanzien dat in beide groe
pen een interessante strijd zal ontbranden.
In groep 1 zullen de spelers, die zich vorig
jaar in de eerste 8 wisten te plaatsen hun
uiterste best doen om deze plaats te hand
haven of te verbeteren.
In groep 2 zullen we ongetwijfeld weer
een hevigen strijd zien om de eerste plaats
met de kans op promotie. De heer J. Sinke,
die vorig jaar in deze groep nummer 1
kwam, is er inmiddels niet in geslaagd om
de promotie-kamp te winnen. Hij bleef dus
in dezelfde groep.
Een woord van lof voor het actieve be
stuur van de Middelburgsche schaakclub,
voor de vlugge regeling en samenstelling
van het wedstrijreglement,
o
Schaken op Schouwen- en Duiveland:
Door de geisoleerde ligging van dit
eiland, is het niet gemakkelijk regelmatig
in contact te komen met spelers uit deze
streek.
Te Zierikzee is een schaakclub, maar de
ze is niet aangesloten bij den Z.S.B. Onze
vroegere stadgenoot, de heer J. J. v. d. En-
de speelde mee in den wedstrijd om het
kampioenschap van den Z.S.B., en in den
laatsten tijd kreeg men ook contact via het
Bondsbestuur met den heer Joh. Bar en-
dregt te Nieuwerkerk, en nu pas met den
heer J. C. v. Vliet te Zierikzee.
Joh. Barendregt speelde mee op Hemel
vaartsdag tegen de Vlamingen en te Roo
sendaal tegen Rotterdam. Hij is buitenlid
van de schaakclub Middelburg. Hoewel nog
jong, staat hij zijn mannetje, en we mogen
hopen in de toekomst nog meermalen van
hem te hooren.
Hieronder een stelling, welke voorkwam
in een partij tusschen Joh. Barendregt met
Wit en J. J. v. d. Ende met Zwart.
abcdefgh
In deze stelling is Wit aan zet, en zijn
positie lijkt vrij hopeloos. Hij slaagde er
evenwel in remise te houden. Hij speelde:
1. Kh2gl e3—e2 2. Kgl—f2 b6—b5
3. a4xb5 a6xb5 4. Te6e4! b5b4
5. Te4xb4 Tf8e8 6. Tb4bl remise.
Speelt Zwart Kf8, dan Tel en Kf3: en
speelt de Toren b.v. Td8, dan Kf3: en Tdl
faalt op Tb8 mat.
Op 5Tf8d8 volgt 6. Tb4—e4!
Kg8—f8 7. Kf2xf3 Td8—d3t 8. Kf3—f2
(niet cd: wegens c3c2) Td3d2 9.
Te4xe2 Td2d5 remise.
Geen moeilijk eindspel, maar toch is op
lettendheid geboden.
exemplaren, die blijkbaar nog niet ge
slachtsrijp zijn, op plaatsen, soms ver van
de bekende broedterreinen gelegen, is een
eveneens geconstateerd verschijnsel.
Het spreekt vanzelf, dat wij van de le
pelaars, deze wonderlijke boeiende kolonie-
dieren, er geen enkele kunnen missen en
wanneer wij er van doordrongen zijn
welk een schoonheid zij in ons leven bren
gen, beseffen wij nog meer, dat het onze
zedelijke plicht is de Vereeniging tot Be
houd van Natuurmonumenten in Neder
land (Heerengracht 540, Amsterdam) door
een lidmaatschap en ook overigens naar
beste kunnen te steunen.
Rinke Tolman.
