kroniek van den dag
SNAPSHOT
1ES
De Groningers
Nieuwe Italiaansche
aansporing tot vrede.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT GOESCHE COURANT) VAN ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939. No. 225.
omst
iel
M 4-
Economische gevolgen van den
oorlog.
EEN ZOON VAN Z'N VADER.
vin.
Een tweede nuttelooze oorlog
zou onmenschelijk zijn."
A
:Iburg,
bs, op
;t pro-
erxes"
Melo-
Dins-
ensdag
enfilm
tingen
it 25,
ïlburg.
zonde-
jroen-
londer-
een
)E en
/raagd.
iicTdel-
naai-
Mid-
7836,
Irgetee-
bor het
|oor ge-
bchroe-
In land-
jigels te
even-
bvragen
stoo-
bpersen
Et. Win-
ema, L.
lelburg.
imemmm
ïd, Chr.
erzoekt
hebben
ooi die
wordt,
raat 27.
Et, Mbg.
len van
leonnis-
nieuw-
illissen.
ek: een
Tegen
ezorgen
iiden.
net on-
wordt
eid ge-
nemen,
astenau,
el. 877.
jiliseer-
en Oss
oor bez.
Profi-
Kaar-
m. Mbg.
Vlissin-
optre-
:ements-
tgers".
BOND.
sperking
chtinge»
quffrouw
he Kade
Idelbur^j
De in Europa uitgebroken oorlog oefent
overal in de wereld zijn weerslag uit; niet
alleen politiek, maar ook (en vooral) eco
nomisch. Zeer duidelijk kan men zulks
waarnemen in de Ver! Staten, waar zich
de afgeloopen weken een speculatieve be
drijvigheid op de beurzen afspeelde, en
in tal van ondernemingen de productie
met sprongen toeneemt. De Amerikaan-
sche staalindustrie werkt thans op circa
80 van haar capaciteit en verwacht
wordt, dat de productie aan het eind van
dit jaar tot 90 van de capaciteit zal stij
gen. Slechts indien het door een verdere
prjjsverhooging weder loonend zou wor
den, de verouderde installaties, welker ex
ploitatie betrekkelijk kostbaar is, in
werking te stellen, zal de staalindustrie
de volle 100 van haar capaciteit weder
gaan gebruiken. Hiervoor zal de vraag
echter nog belangrijk verder moeten toe
nemen.
De industrieele opleving is intusschen niet
alleen aan directe oorlogsorders-
te danken. Er heeft zich ook een toene
mende vraag ontwikkeld, die indirect ver
band houdt met den oorlogstoestand.
Doordat nl. handel en industrie zich in
een periode van lage en voortdurende da
lende prijzen hadden aangewend, slechts
mondjesmaat te koopen, zijn de voorra
den grondstoffen bij de industrie en de
„stocks",, waarover zoowel groot- en
kleinhandel beschikken, sterk ingekrom
pen. Nu de prijzen in een snel tempo
stijgen, haast men zich, tot aanvulling der
voorraden over te gaan:. Toch zijn er oolc
in de Ver. Staten aanwijzingen,dat de re
geering een prijsstijging niet ongehinderd
zal laten voortgaan Weliswaar heeft pre
sident Roosevelt verklaard, dat de katoen-
prijzen nog altijd te laag zijn en dat ook
de tarwe-noteering niet op een loonend
peil is aangeland, maar daartegenover
staat de mededeeling, dat het Departe
ment van Justitie wettelijke maatregelen
overweegt om de speculatie in goederen
en levensmiddelen zooveel mogelijk te
beperken en om onmiddellijk de tendenz
tot prijsverhooging te onderbreken.
Voorts werd verklaard, dat het niet in de
bedoeling der Amerikaansche regeering
ligt, haar controle op het zakenleven prijs
te geven. Dit zal tot een aanmerkelijke
beperking der speculatieve winsten kun
nen leiden.
Bij de beoordeeling der vooruitzichten
voor het Amerikaansche bedrijfsleven
dient men er voorts rekening mede te
houden, dat de handel der Ver. Staten
met de landen aan deze zijde van den
Oceaan sterk belemmerd dreigt te zullen
worden door de moeilijkheden bij het
transport van goederen. Het is thans nog
niet te overzien, hoe ver deze vervoers-
belemmering zal gaan; zij doet zich ech
ter nu al in belangrijke mate gevoelen.
De verdere koersdaling van het Pond
Sterling en in aansluiting hierop van den
Franschen frank behoeft voor het Ameri
kaansche bedrijfsleven geen directe na-
deelige gevolgen te hebben;' de goederen
die Engeland en Frankrijk voor de oor
logsvoering noodig hebben, zullen zij zoo
veel mogelijk uit Amerika blijven betrek
ken en de betaling ervan is gewaarborgd
door het groote Engelsche bezit aan Ame
rikaansche fondsen. Toch kan het niet
uitblijven, of ook de Amerikaansche han
del zal gehandicapt worden door de maat
regelen, die op het gebied van het beta
lingsverkeer in Engeland zijn en vermoe
delijk nog zullen worden genomen, zij het
ook, dat de neutrale landen in Europa
daardoor in sterkere mate worden getrof
fen.
Het betalingsverkeer in Engeland is
thans geheel op den oorlogstoestand in
gesteld; de dollarkoers wordt er kunstma
tig op een betrekkelijk hoog peil gehou
den, hetgeen slechts mogelijk is door een
scherpe „deviezen-controle". De betalin
gen aan het buitenland gaan buitenge-
Naar hei Engeisch
door
Tegen de „Werf van Vos" rijen dik
vullend de Houtkade tot bijna den overkant
liggen ze als verwaaide vogels de
stoere, Groninger Schoeners en Koffen
't Is een klasse schepen op zichzelf!
Als nijvere werkbijen bezwermden ze de
laatste jaren de Engelsche kust zoekend
naar vracht
Slechts nu en dan in een of andere laad-
of loshaven troffen ze elkander
Nu liggen ze daar tezamen achter de ge
sloten Koningsbrug geborgen weliswaar
voor 't loerend monster dat duikboot heet
en drijvende mijn doch ook gedoemd tot
de zoo noodlottige werkloosheid; door 't
alles vernietigende wereldgebeuren zijn ook
zij vereenigd dóór en in 't noodlot
Want al kónden ze varen al zouden ze
't wagen wat hen persoonlijk betreft de
kosten die nu op een reis gaan drukken
zouden verre de te ontvangen vrachtpen
ningen te boven gaan
Een niet te betalen molest-risicoverzeke-
ring die alleen over de lading de vorige
week wel een tien procent bedroeg en
drie tot drie en een half procent op 't casco
waarbij nog vele andere verhoogde vaste
kosten en verschuldigde renten komen
beletten dezen menschen hun moeizaam be
roep van vrachtvaarders uit te oefenen
67)
T. TEN HAVE— v. d. MAD jr..
HOOFDSTUK XXVI.
Dg ontknooping.
Gordon deed nog steeds alsof hij zijn
oogen niet gelooven kon. Hii liet zich in
een stoel vallen en mompelde:
„U hier? 't Is bijna niet mogelijk. Wie
had dat gedacht. Hoe bent u in de handen
van die bandieten gevallen?"
De vader zocht een van de beide overge
bleven sigaren uit en presenteerde de an
der aan zijn zoon.
Hij zei: „Toe maar!" en beet het eind
van zijn sigaar af.
Gordon zweeg. Hij nam de aangeboden si
gaar en zat naar zijn sphinxachtigen vader
te kijken met het gevoel van iemand, die
een ijskoude douche heeft gehad. Hij voel
de, dat de heele comedie geen indruk had
gemaakt en vroeg zich af, hoeveel deze
scherpzinnige man doorzien had. Hij had
verwacht, dat dit het groote oogenblik van
zijn triomf zou zijn, nu lüj het vejlvoud
van de honderdduizend dollars zijn vader
voor zou leggen. Met al zijn jeugdig enthou
siasme en ij delheid had hij zich verbeeld,
dat hij zijn vader zou laten zien, dat hij de
henome zakenmethoden begreep.
Maar er kwam niets van die triomfen te
reent, met rooals gedacht had, tenminste.
Hy voelde, aat zijn vaders heldere, scherpe,
grijze oogen hem doorzien hadden. En te
genover dezen man, die er zich zijn heele
wn ng °P toe had gelegd, hoe hij het
best zijn medemenschen kon overwinnen,
werd 7>jn comedie slechts een masker, dat
(echter mets verborg.
Vooral voor de grootere schepen zooals
de „Tiny" bijvoorbeeld die vlak tegen de
werf ligt 't mooie schip met zijn achter
dekken en die ik wel 'n vierhonderd ton
doodgewicht schat loopen de onkosten
per reis zeer hoog 'k geloof wel 'n acht
duizend gulden en dat valt niet aan
vracht te besommen
Stil en bewegingloos liggen ze daar
eenigszins ongewoon in het stadsbeeld... 'n
dorpje op het water
De anders regelmatige klop van de sta
len harten daar beneden in de fórsche
scheepslichamen is verstildde levens
organen zijn koud en als dood
Op de rijzige achterschepen staan hóóg
de hutten en verblijven daarvóór solied
neergeplant het stuurhuis; de dekken zijn
van zwaar materiaal, bestand tegen hoo-
ge zeeën want in de vaart hebben ze
heel wat te verduren soms
Nu is alles aan boord stil en gesloten
Hebt ge ooit iets triestigers gezien dan
een „opliggend" schip?
Is het in de vaart een wereldje op zich
zelf een object van leven en beweging
van bedrijvigheid overal op de dek
ken in de machinekamer -op de bak
zoowel als in 't stuurhuis waar genavi
geerd wordt
Opliggend is het een toonbeeld van
doodschheid
Aan den Kousteenschen dijk te Middelburg, tegenover de Houtkaai, zijn
opgelegd, nu de oorlog den kranigen zeelieden dezer schepen
Engeland te blijven uitoefenen.
verscheidene Groninger kustvaarders
belet, hun vrachtvaart
De patrijspoorten van het anders zoo
levendig bevolkte logies staren als doo-
de oogen de bak is ontvolkt 't stuur
huis onbezet en het dek biedt een hope
loos verlaten aanblik zelfs het anders
zoo actieve ankerspil heeft het leven ver
loren
Een opliggend schip is als een
lichaam een drijvend pakhuis...
dood
En toch hadden deze scneepjes bijna de
geheele Engelsche kustvaart veroverd!
De ketches en barges, de Lord Duffe-
rin's, de Lord Salisbury's de Enter
prise's en hoe die Engelsche kustscheep-
jes die jaren geleden zoo dikwijls op de
reede van Rammekens op goede wind
voor den overtocht naar Engeland lagen
te wachten ('t ging toen alles nog op
de zeilen) verder nog heeten mochten,
zijn successievelijk verdwenen en vervan
gen door deze veel practischer en handi
ger motorschoeners, door de Antaris'sen
de Wega's de Hoendiep's en Mars-
diep's de Geziena's de Noordzee's
en andere „Grönnigers"
Voor de Engelsche reeders niet aange
naam doch „business is business."
De verladers maakten wél gaarne van
deze scheepjes gebruik die hadden niet
veel tegen deze „fair competition' en de
vloot vaderlands'che schepen van dat slag
dat de Noordzee overstak werd allengs-
kens grooter
Tot de oorlog kwamdie ze hierheen
dreef
Bij tientallen liggen ze nu hier en daar te
wachten op betere tijden die vlug moe
ten komen willen ze hun scheepjes „niet
gaan opeten" zooals ze dat noemen
En wij begrijpen die uitdrukking best
Want de gewone kosten van levensonder
houd en die van 't schip gaan door en ook
de rente van 't scheepsverband en zoo
veel meer is er nog waarvoor te zorgen
valt
'n Klap achteruit voor die menschen
na jaren ploeteren
Wanneer zal de brug weer voor hen
draaien
Ik hoop dat het spoedig moge zijn
dit zou wijzen op betere tijdenook voor
hen
En zoo niet dan moeten vrouw en kind
op
maar aan wal blijven en zullen ze als er
weer vracht is
Ja wat zullen ze dan eigenlijk?
Probeeren te varen misschien zonder
verzekering
Dat is wel 't laatste en veel geris
keerd maar ze zouden 't misschien wel
wagen 'n mensch sterft niet voor z'n tijd,
meneer zoö'n drijvende mijn zie je nog
wel Iets te voren als d'r een goeie uitkijk is
enne voor 'li bellebadn kan je nog wel
er is uitwijken
En tenslotte, als 't lang duurt wé moe
ten toch eten?
En dan op een goede morgen zal een van
de Groningers voor de brug blazen
„Bruggoo. o"
En de Koningsbrug zal draaien voor de
„Antaris" de „Hoendiep" de „Wega"
of een andere die de eerste wil zijn
En dat scheepje zal 't kanaal afvaren
naar Vliss ngen en daar de verrader
lijke zee opgaan - omdat 't moet
En dan ja dan kunnen de anderen
toch immers niet blijven liggen!
Midd. Sept. '39.
woon stroef en met groote vertraging.
Chèques moeten vergezeld zijn van een
zg. „enemy-declaration", om ter incasso
te kunnen worden aangenomen en zelfs
dan nog geschiedt de uitbetaling eerst na
geruimen tijd.
Ernstiger nog zijn de nadeelen, die de
andere Engelsche oorlogsmaatregelen
voor de neutralen met zich medebrengen,
zooals het vasthouden van schepen ter
contróleering van de lading. Speciaal ons
land, dat voor een groot deel is aangewe
zen op het normaal functioneeren van het
internationale handelsverkeer, wordt door
den „economischen oorlog" zeer gedu
peerd. Het kan niet uitblijven, of de in
vloed hiervan zal zich binnenkort op ver
schillend gebied doen gelden en het is
de vraag, of de „voordeelen", die wij als
neutrale staat van den oorlogstoestand
kunnen hebben, tenslotte niet overtroffen
zullen worden door de nadeelen, die uit
de belemmering van den handel voort
spruiten.
„Toe maar" zulke eenvoudige woorden,
en toch beteekenden ze zooveel. Nee, het
was nutteloos te trachten dezen man wat
cp de mouw te spelden.
De grijze oogen hadden thans een uit
drukking van ironie en Gordon, die zijn va
der zoo goed kende, begreep in welke stem
ming deze nu verkeerde.
De millionnair streek een lucifer aan en
hield die zijn zoon voor. Toen Gordon voor
over boog, ontmoetten hun oogen elkaar.
„Ben je klaar?" vroeg de vader, die in
tusschen zijn eigen sigaar opstak.
Gordon lachte en knikte.
„Dan heb ik wat te zeggen". De million
nair leunde achterover in zijn stoel en blies
een rookspiraaltje de lucht in. Hij zuchtte
en zei:
„Goede sigaren zijn dit. Mallinsbee heeft
wel smaak."
„Mallinsbee?"
„Ja".
„Ga door".
„Hij heeft me goed verzorgd, moet, ik
zeggen. Ik heb ook goeden wijn gehad. Wat
dat betreft, ben ik hem een groote rekening
schuldig, denk ik". Hij zweeg peinzend. Toen
vervolgde hij vastberaden: „Het zou uren
duren om antwoord op al mijn vragen te
krijgen. Ik houd niet van zulk tijdverlies en
bovendien ben ik geen advocaat van mijn
vak. Wij kunnen enkel ronduit met elkaar
praten. Ik heb zeven volle weken gehad om
na te denken. Laten we van 't begin af be
ginnen.
Slosson zou land voor me koopen. Hij is
al jaren lang mijn vertrouwde agent. Ik
heb nooit reden gehad hem te wantrouwen.
Hij regelt een en ander voor ons en stuurt
me bericht, dat ik komen moet. Dat is al
vaker gebeurd, dus dat was niets onge
woons. Toen ik hier aankwam, werd ik af
gehaald door een allercharmantste jonge
99'
De „Popoio d'Italia" publiceerde giste
ren een hoofdartikel, waarin eerst wordt
gezegd, dat de democratische commenta
ren beoogen heen te loopen over de in
menging van het leger der Sovjet-Unie in
Polen, alsof het een te verwaarloozen ge
beurtenis was, terwijl het een nieuw feit
is van enorme en beslissende beteekenis.
Het blad doet uitkomen, dat de valsche
decors, welke de werkelijkheid verbergen,
moeten worden vernietigd. De werkelijk
heid is, dat al hetgeen tegen Duitschland
wordt ingebracht bij de verdediging van
het overleden Polen van Versailles, zich
Wie meent de wereld te kunnen
ontberen, is een dwaas; maar nog
dwazer hij, die waant, dat de wereld
hem niet zou kunnen missen.
La Rochefoucauld.
V-I® v
dame met een span paarden en een wa
gentje. Haar excuus, waarom ze me komt
afhalen» was redelijk. De rest is eenvoudig:
we werden beiden aangehouden en hier
heen gebracht als gevangenen. Toen ben ik
gaan nadenken waarmee ik echter niet
veel opschoot, totdat dit brave kind, dat
overigens haar uitterste best heeft gedaan
het hier zoo aangenaam mogelijk voor me
te maken, zich versprak. Zoodra ik wist,
dat ze de dochter van Mallinsbee was, ging
me een licht op. Ik begreep, dat Mallinsbee
en zijn handlangers dit op hun geweten had
den, en te oordeelen naar hun methoden,
namen ze geen halve maatregelen. Zie je,
we hadden al eerder met Mallinsbee over
zijn land bij Buffalo Point onderhandeld.
Snap je?"
Gordon knikte zwijgend.
Zijn vader ademde zwaar en rolde zijn si
gaar van zijn eenen mondhoek naar den
anderen.
„Toen ik tot deze conclusie was gekomen,
deden er zich twee mogelijkheden voor. De
eene was min of meer bevredigend. Wat
was er van Slosson geworden? Hadden ze
hem ook te pakken genomen of was hij om
gekocht? Dit laatste leek me uitgesloten.
Hij heeft altijd voor me gewerkt, zooals ik
dat hebben wou. Dat zou hij nooit gedurfd
hebben. En dus moest hij ook uit den weg
geruimd zijn op de een of andere wijze. De
ook kant tegen Rusland. Om het Polen
van Versailles weer overeind V:e zetten,
zou men niet alleen Duitschland moeten
verslaan, waarbij eenige millioenen doo-
den op het slagveld zouden moeten wor
den achtergelaten, doch zou ook een
nieuwe campagne tegen Rusland moeten
worden geleid en tot een goed einde ge
bracht. Het is eenvoudigweg absurd en
grotesk te beweren op een toon van
groote stelligheid, dat men van zins is
Polen te reconstrueeren zooals het was.
Het blad doet uitkomen, dat de demo
cratieën ook Rusland moeten veroordee-
len, indien zij van plan zijn Duitschland
te veroordeelen als schuldige van een
agressie.
De conclusie, waartoe het gezonde ver
stand van het volk moet komen, is, dat,
indien men geen oorlog voert tegen Rus
land, men niet het recht heeft oorlog te
voeren tegen Duitschland. Zoogoed als
andere vraag was: hoe konden ze met de
Union Grayling onderhandelen zonder mijn
autoriteit? Hierop kon ik geen antwoord
vinden, ofschoon het me, nu ik jou hier zie,
duidelijk begint te worden. Gordon, jongen,
ik ben nog nooit zoo verwonderd geweest,
als nu ik jou hier met Mallinsbee geasso
cieerd vind en bemerk, dat je aan het ac-
teeren bent geslagen. Tjonge, wat een aar
dig spelletje was dat daarstraks buiten met
die revolvers. Ik moet bekennen, dat ik er
in liep. Maar toen ik je zag binnenkomen,
overdreef je te erg en ik kreeg je door. En
ik begreep toen nog iets: n.l. dat een aar
dig meisje in vijf seconden tijds het levens
werk van een man kan verknoeien. Ach,
ach, wat had ze het benauwd over haar fa
milie, en wat was ze bang voor dien ellen-
digen Chinees. Het doet me echter genoe
gen, dat ze blijkbaar toch niet zoo dom is
en dat ze alleraardigst kan comedie spelen.
Misschien kun jij me nog een en ander op
helderen. Ik rook onderwijl wel."
Vader en zoon keken elkaar lachend aan.
Gordon keek vol bewondering naar zijn
vader, terwijl deze een ironische uitdruk
king op zijn gezicht had, die den zoon
waarschuwde, dat de zure appel nog niet
geheel doorgebeten was.
„Ik ben blij, dat u zoo over Hazel denkt,
vader", riep Gordon oprecht verheugd uit.
„Ze is een prachtmeisje. Ik bende geluk
kigste kerel, die er bestaat!"
„Dus je gaat met haar trouwen?"
„Ja. Ze is het beste, het liefste, het
„O, ja. Maar ik hoef niet met haar te
trouwen."
Gordon leunde lachend achterover. Maar
zijn vaders gezicht veranderde niet.
„Ja", gaf Gordon toe, „er is nog meer
te bepraten. Wat er met Slosson is ge
beurd? Ik denk, dat Slosson zijn best doet
geen kou te vatten ergens in een hutje. Hij
Rusland de kans schoon heeft gezien, op
te marcheeren om gebieden te herover.en,
welke vroeger den Russen toebehoorden,
marcheert ook Duitschland om Duitsche
gebieden te heroveren. Het gezond ver
stand van de volken is van oordeel, dat
er een noodelooze oorlog is geweest,
doch dat het onmenschelijk en valsch
zou zijn, Europa een tweeden nutteloozen
oorlog op te leggen. De vastberaden en
afgemeten redevoering van Hitler is niet
gehouden voor Duitsche soldaten^ maar
voor die andere soldaten, welke over
tuigd, dat een nieuwe wereldramp non
sens zou zijn, toch veroordeeld moesten
worden en niet om nationale belangen
te pletter te loopen tegen onoverwin
nelijke muren.
Het blad besluit met te zeggen, dat
niemand het Westen wil onderwerpen.
De Siegfriedlinie is een defensieve ver
sperring, maar zij is ook een grens naar
het Westen voor het Duitsche volk.
is een schoelje en ik heb met genoodzaakt
gezien hem dat te vertellen ook. Voor zoo
ver ik weet, heeft hij nog geen kou gevat,
maar indien dat zoo ware; zou het me niet
erg dwarszitten." Hij zocht even in zijn
zakken en overhandigde zijn vader toen een
boek, in marokijnleer gebonden en vervolg
de: „U zult nu niet veel uitleg meer noo
dig hebben, denk ik. Dit is uw geheime
telegraafcode, die ik in de haast bij mijn
vertrek uit New-York heb vergeten terug
te geven."
De millionnair keek het even in en stopte
het toen kalm in zijn eigen zak.
„Dat zal ik dan maar houden," zei hij
bedaard. „Het verklaart veel. Het zegt me,
dat ik Mallinsbee al had beschuldigd van
hetgeen mijn zoon heeft gedaan. Het zegt
me, dat het idee om zijn vader op te lich
ten en de uitvoering daarvan van mijn zoon
afkomstig zijn. Het zegt me ook, dat de
principes van de groote geldzaken ergens
in mijn zoon een vruchtbaren bodem heb
ben gevonden."
Het was een angstig moment geweest
voor Gordon, toen hij de code teruggaf en
hij had zijn vader nauwlettend gadegesla
gen. Hij zocht naar uitingen van boosheid,
spijt of zelfs pijn, zooals zijn eigen emoties
zichtbaar waren voor zijn vader. Doch hij
kon ze niet ontdekken. De millionnair had
een ironisch lachje op zijn gezicht en ver
ried verder niets. Zijn geduld scheen on
uitputtelijk. Maar Gordon zag niet in, dat
dit geduld juist het teeken was, waarnaar
hij zocht. James Carbhoy hield van zijn
zoon, zooals maar weinig vaders hun kind
liefhebben en hij wou trotsch op hem zijn.
Hij wou die heerlijke, ijdele voldoening sma
ken, dat Gordon zijn zoon was zijn va
ders zoon!
(Wordt vervolgd).
