HP tyyroxrtrtcii&le U ^eetiurgcfye (&GOESCHE COURANT DE STOOMVAARTMAATSCHAPPIJ „ZEELAND" IN GEVAAR. Opstand in Bohemen en Moravië? Engeland en Frankrijk zullen niet berusten in den ondergang van Polen. Varen onder de tegenwoordige omstandigheden te duur. Maar stopzetting zou uitloopen op opheffing. Beroep op de regeering gedaan. EEN ONDERHOUD MET DIRECTEUR BRON. TOEN EN THANS. STOPZETTING BETEEKENT ONDERGANG. Volgens Engelsche verklaring honderden terechtstellingen. „GEEN SPRAKE VAN ONGEREGELDHEDEN," VAN HET WESTELIJK FRONT GEEN NIEUWS. Griekenland en Italië trekken hun troepen van de Albaneesche grens terug. Om het hardst De Russen wonnen Eet. (Ingez. MedJ Het doel van denfoorlog is Europa te verlossen^van den angst voor Duitsehe agressie. Engeland zal zich niet in avonturen storten. ANTWOORD AAN HITLER. De belangen der neutralen. GEEN AVONTUREN NUMMER 223 182e JAARGANG ^Dagblad. Uitgave C.V. De Middel- burgsche Courant. Bureaux: te .MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28, Tel. Redactie 269, Administratie 139; te GOES: Turfkade, Tel. 2863. Post- ,giro 359300. Abonnementsprijs voor Middelburg en Goes 2.30, elders 2.50 per kwartaal. Weekabonne menten in Middelburg en Goes 18 ct. wy TWEE BLADEN MIDDELBURGSCHE COURANT EERSTE BLAD DONDERDAG 21 SEPT. 1939 Advertentiën 30 cent per regel, ingezonden mededeelingen 60 cent per regel. Bij contract lager. Tarief op aanvraag. Familieberichten en dankbetuigingen minimum 2.10. „Kleine Advertenties", maximum 6 regels, 75 cent, by vooruitbetaling. „Brieven, of adres bureau v. d. blad" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct. .fa?,rrr.'tfc' "v '-.j- Het oorlogsmonster vreet ook aan de neutrale landen! Vooral de instellingen, die haar bestaansrecht ontleenen aan den we reldhandel, of aan het internationale ver keer, ondervinden dit thans reeds aan den lijve. In onze provincie dreigt de stoomvaart maatschappij Zeeland, het aloude trait d'union tusschen ons land en Engeland als eerste instelling van beteekenis aan den oorlog, die buiten onze grenzen woedt, ten offer te vallen. Tenzij de regeering ingrijpt, zal de Zeeland haar beperkten dienst op En geland, die de vorige week Donderdag werd ingevoerd, moeten stopzetten, haar personeel moeten ontslaan, haar vijf schepen moeten opleggen, en aan het onderhoud van haar bezittingen zooveel ten koste dienen te leggen, dat zij na een jaar niet meer over voldoen de middelen beschikt om in leven te blijven. Dit is de conclusie, getrokken uit het ge sprek, dat wij gisteren hadden met den di recteur van de „Zeeland", den heer K. G. Bron, over de moeilijke positie waarin zijn maatschappij eensklaps door oorzaken van buiten af, is gebracht. De heer Bron is een vrij nuchter zaken man. Tijdens de weinige jaren dat hij aan het hoofd van de „Zeeland" staat, heeft hij reeds enkele keeren bewezen uitnemend in cijfers te kunnen denken, en met beide bee- nen op den grond te staan. Toch verwon derde het ons niet, dat hij gisteren tijdens ons onderhoud zijn hart vóór de getallen stelde, dat hy vooral met bewogenheid sprak over de leden van het talryke „Zee- land"-gezin, die de dupe van den eensklaps over het bedrijf gekomen tegenslag dreigen te worden. „Verdraaid wat is het zuur als je een paar honderd menschen, die altijd voor de zaak gewerkt hebben, aan de armoede moet prijsgeven." Zoo ongeveer luidde de klacht, die meer malen tijdens het onderhoud terugkwam. Niet slechts voor het personeel, waaraan de heer Bron leiding geeft, is de horizont donker. Zuur is in de eerste plaats de gang van zaken voor den heer Bron zelf, wien het noodlot onverbiddellijk de illusie uit han den sloeg, dat hij van 1 Sept. af van de „Zeeland" een bedrijf zou maken, dat winst afwierp. Illusies verspelen is altijd wreed, maar een illusie in scherven zien vallen, die men met alle krachten waarover men beschikt, tegen de normale moeilijkheden eenige ja ren heeft beveiligd, is dubbel hard. Dit is den heer Bron overkomen! Na twintig down-jaren, na 20 jaren vech ten om de gevolgen van den vorigen oorlog te overwinnen, was het mede voornamelijk aan hem te danken, dat de stoomvaart maatschappij dit jaar „boven Jan" ging ge raken. De nieuwe motorschepen maakten een goedkoopere exploitatie mogelijk, zij waren het uitgangspunt van een personeel sorganisatie. Beide ingrijpende maatrege len zouden de „Zeeland" in staat stellen weer winst te maken. En thans inplaats van dit blijde perspec tief, het vooruitzicht, binnen afzienbaren tijd te moeten liquideeren, en ruim 200 per sonen broodeloos te moeten maken! De heer Bron heeft ons niet over zich zelf gesproken. Dit ligt niet in zijn aard. Zijn bewogenheid over het lot van zijn men schen sneed ons echter ook om zijnentwille door de ziel Men vraagt zich af, hoe het komt dat de Zeeland den 4-jarigen wereldoorlog wel kon doorstaan, en waarom zij thans, nu de vij andelijkheden nog slechts eenige weken duren, reeds aan het einde van haar mo gelijkheden is gekomen. We hebben direc teur Bron deze vraag voorgelegd, en hy beantwoordde haar als volgt: „In 1914 was de positie van de Zeeland zoo geheel anders dan thans. Toen in 1914 België onmiddellijk bij den oorlog werd be trokken, werd de Ostende-dienst direct ge staakt, zoodat vrijwel al Het personenver voer, ook uit dat land, zich op Vlissingen concentreerde. De geweldige stroom Belgi sche vluchtelingen naar Engeland werd uit sluitend verwerkt door de Zeeland, die schepen te weinig had om aan aanvragen te kunnen voldoen. Men moest zelfs met twee schepen parellel varen. Om de be schikbare plaatsen op de booten werd als 't ware gevochten, en passage-prijzen speel den geen rol. Europa, dat in 1914 volkomen door den oorlog overvallen was, zat vol Amerikanen, die eveneens van de Zeeland gebruik maakten om naar Engeland te ko men. tr,DTara o-!Les maakte de maatschappij 1914 en 1915 zulke ontvangsten, dat zij e minanC.iee goed vo°r kwam te staan. Thans is alles geheel anders. Het vervoer van passagiers is van weinig beteekenis- het postvervoer is sterk ingekrompen, en de reserve van de Zeeland is juist dit 'jaar belegd in twee nieuwe motormailschepen, de „Koningin Emma" en de „Prinses Be atrix". Toen Engeland aan Duitschland den oorlog had verklaard, aldus de heer Bron, stonden wij voor de vraag, of we onzen dienst moesten stoppen of doorzetten. Zoo lang de regeering onze schepen niet wilde herverzekeren tegen molest-risico, konden we uiteraard niet varen, maar zoodra deze kwestie geregeld was, besloten wy tot het instellen van drie retour-vaarten per 14 dagen. We deden zulks, hoewel we gecal culeerd hadden, dat wij vermoedelijk met verlies zouden varen. De practijk is nog ongunstiger gebleken dan de calculatie. De boot, die Donderdag j.l. voer, had 25 passagiers voor Engeland, en kwam met 27 passagiers terug. Dinsdag werd de overtocht met 58 passagiers ge maakt. De lading bedroeg beide keeren 100 ton. Normaal vervoeren we in dezen tijd per dag 250 passagiers, terwijl we 250 ton vracht kunnen bergen. Dan echter wordt onze exploitatie niet gedrukt door een mo- lest-risico-premie van ruim 5000 per re- tourreis, en niet door de verhoogde gages van thans. De practijk heeft onomstootelyk aangetoond, dat elke dienst, hoe economisch we hem ook uitoefenen, ons thans zooveel geld kost, dat we de verbinding met En geland na eenigen tijd niet meer zullen kun nen onderhouden. „Hoe wordt de positie van de Zeeland als U de diensten staakt?" „We kunnen dan door vrijwel het ge- heele personeel te ontslaan, natuurlijk veel bezuinigen, maar alleen het onderhoud van onze vijf opgelegde schepen en van onze gebouwen zal dan nog zooveel uitgaven vergen, dat de Zeeland na een jaar zal moe ten liquideeren. Uit twee kwaden hebben we het minst kwade gekozen door ons tot de regeering te wenden met het verzoek de Zeeland tij delijk in dier voege te steunen, dat zy in staat zal zijn den beperkten dienst van drie rondvaarten per veertien dagen te hand haven. Dit verzoek is uiteraard in de eer ste plaats gedaan met het oog op de toe komst van onze maatschappij, maar het is tevens gebaseerd op een nationaal belang. Het is immers een nationaal belang, dat thans, evenals in den wereldoorlog, de ver binding tusschen Nederland en Engeland, voor passagiers en post wordt onderhouden, en dat de Zeeland een kans krijgt om na den oorlog haar aloude taak weer op te vatten. Een gang naar Den Haag om steun, ging de heer Bron voort, is nooit een aangename. Pijnlijk was onze gang echter niet, want het ging er niet om een noodlijdend bedrijf, dat al lang op sterven lag, kunstmatig op de been te houden. Het ging er om een oude maatschappij met veel ups en downs, een instelling, die juist de moeilijkheden van den vorigen oorlog te boven was geko men, en die er goed voor stond, te bescher men tegen onvoorziene overmacht." „Was de positie van de Zeeland inder daad zooveel beter dan nog niet zoo lang geleden het geval was?" „In verband met het indienst stellen van de nieuwe motormailschepen was een per- soneel-reorganisatie tot stand gebracht, waarvan de uitkomsten, tezamen met de veel gunstiger exploitatie-mogelijkheden dier schepen, een dusdanige algeheele be drijfsvoering waarborgden, dat de Zeeland voortaan een redelijk winstcijfer zou ma ken. Er is steun gevraagd voor een maat schappij, die 20 jaar gevochten heeft om er boven op te komen, die weliswaar wel voor schotten van de regeering heeft gehad te gen een normale rente (ze zijn afbetaald), maar die haar moeilijkheden had overwon nen. Niet voor een bedrijf, dat door den eersten tegenwind op zij werd geduwd. In afwachting van de beslissing der re geering wordt de beperkte dienst normaal uitgevoerd." Tot zoover de mededeelingen van den directeur van de Zeeland, die zich ook tot den directeur-generaal der P.T.T. heeft ge wend om te trachten het in 1927 gewijzigde post-contract te vernieuwen op een basis, die voordeeliger voor de maatschappij is. Voor Vlissingen is het antwoord op de vraag wat de regeering met de Zeeland zal doen, van zeer groote beteekenis. Vlissin gen is n.l. niet slechts de plaats van in woning van de ruim 200 personen, die bij de maatschappij in betrekking zijn, en die werkloos dreigen te worden; het is tevens de gemeente, waar velen indirect aan de stoomvaart-maatschappij verdienen, en de stad, die haar internationale bekendheid ten deele aan de „Zeeland" dankt. De beteekenis van de „Zeeland" voor Vlis singen is 'n aantal jaren geleden gebleken, toen de directie der maatschappij pogingen in het werk stelde om het bedrijf van de Schel- destad over te brengen naar de voor vracht en passagiersvervoer zooveel gunstiger ge legen gemeente Hoek van Holland. Vlissin gen heeft zich toen met hand en tand ver zet tegen deze voorgenomen verplaatsing, ontsproten uit bedrijfs-economische over wegingen, met als gevolg, dat de regeering besliste, dat de zetel van de „Zeeland" Vlis singen zou blyven. Als de „Zeeland" van overheidswege in staat gesteld mocht worden den thans in- gestelden beperkten dienst, die met één schip kan worden onderhouden, te hand haven, zal het personeel weliswaar niet ge heel ontkomen aan de konsekwenties, welke uit die beperking voortvloeien, maar het voornemen bestaat om dan door middel van een rouleeringssysteem deze gevolgen zoo weinig mogelijk drukkend te doen werken. „In gezaghebbende kringen wordt verno men aldus een mededeeling van het Engel sche ministerie van Voorlichting dat op 17 September een revolutionnaire beweging is begonnen in Bohemen en Moravië. Deze beweging was eenige dagen vroeger voorafgegaan door arbeidersbetoogingen in Praag, welke zich tegen Zaterdag ontwik keld hadden tot ernstige botsingen tusschen de bevolking en de Duitsehe autoriteiten, hoofdzakelijk S.S. Aan beide kanten werd gebruik gemaakt van vuurwapens en men zegt, dat een aanzienlijk aantal dooden en gewonden is gevallen. Tusschen 17 en 19 September hebben zich relletjes voorge daan in een aantal plaatsen in Bohemen en Moravië. In Brno (Brünn) maakt een deel van de Duitsch-Tsjechische bevolking ge- meene zaak met de Tsjechen. Op 19 Sep tember verspreidde de beweging zich naar West-Slovakije. De Slovaaksche garnizoenen te Ruzomberok, Zilina en Trencin revol teerden en ongeveer 1500 man troepen wer den ontwapend. Toen de Duitsehe autori teiten er zich van bewust werden, dat zij niet stonden tegenover sporadische uitbars tingen, maar tegenover een georganiseer de beweging, werden onmiddellijk mee- doogenlooze maatregelen genomen. De lijst der arrestaties loopt in de duizenden en honderden werden terechtgesteld. Deze on derdrukkingsmaatregelen schynen niet het beoogde effect te hebben gehad. De strijd tegen de sterkere strijdkrachten en de on- meedoogende tyrannie wordt met moed en vastberadenheid voortgezet. Dat het hier niet gaat om een storm in een glas water aldus het Engelsche ministerie wordt be- wpzen door de eensgezindheid van doel, de hardnekkigheid en de discipline van de be trokkenen. Wie geen vuurwapens bezat, greep ieder voor de hand liggend wapen. Arbeidersvrouwen in Praag stelden zich te vreden met bespijkerde planken, waarmede zij op den vijand insloegen. Zoolang de strijd duurde, was er geen mededoogen; er werd grimmig gevochten en aan geen van beide zijden werd kwartier gegeven. Tij dens den opstand werd aanzienlijke mate- rieele schade aangericht. Bruggen op be langrijke spoorlijnen en wegen werden af gebroken; brandweerposten werden buiten bedrijf gesteld, rollend materiaal der spoor wegen en ander spoorwegmateriaal werd beschadigd; werkplaatsen van belangrijke fabrieken gebombardeerd en machines ver nield". In verband met deze van Engelsche zijde gepubliceerde berichten, is merkwaardig wat een medewerker van de Telegraaf meldt uit het Proteetoraatsgebied. Er is daar aldus deze medewerker althans voor wat Pilsen en Brün betreft, geen sprake geweest van ongeregeldheden. In geheel Bohemen en Moravië oefent de Ge stapo een verscherpt toezicht als gevolg waarvan in verschillende plaatsen arresta ties zijn verricht, doch in geen geval op groote schaal. Verder zijn er eenige kort- stond ge stakingen geweest bij Skoda en Pilsen. Er heersehte in het geheele vroegere Tsjechoslovakije in verband met het con flict tusschen Duitschland en Polen uiter aard een groote spanning, doch van iets wat op een opstandige beweging lijkt is in het geheele Protectoraat niets te merken. Ook te Praag is de toestand rustig. Er zijn wel is waar na het vallen van den avond in sommige stadsgedeelten straten afgeslo ten, doch dit is gesclred in verband met de verduistering. Alom in het geheele Protectoraat is men diep onder den indruk van den snellen op- marsch der Duitsehe strijdkrachten in Po len en algemeen houdt men zich in Tjechi- sche kringen voor oogen, dat hetzelfde wat thans in Polen geschiedt, ook Tsjechoslo vakije zou zijn overkomen als het zich had verzet. Hieraan is het voor een groot deel toe te schrijven, dat de ongeregeldheden geen ernstiger vormen hebben aangenomen. Het Fransche legerberieht van heden ochtend luidt: Plaatselijke activiteit van de voorposten en bedrijvigheid der artillerie aan beide zyden. Van Duitsehe zijde meldt men: In het Westen werden drie kabelballons en acht vijandelijke vliegtuigen omlaaggeschoten. Overigens zijn geen gebeurtenissen te ver melden. De Grieksche en Italiaansche bladen pu bliceerden gisteren een communiqué waarin wordt gezegd, dat Griekenland en Italië den stand der huidige betrekkingen tusschen beide landen besproken hebben. Daar ge constateerd werd, dat deze betrekkingen vriendschappelijk en met wederzijdsch ver trouwen bezield zijn, hebben beide regee ringen besloten haar militaire strijdkrach ten aan de Grieksch-Albaneesche grens te rug te trekken. Het Italiaansche blad „Stampa" schrijft, dat de opmarsch der Russische troepen in Oost-Galicië werd ten uitvoer gelegd, alsof er een wedstrijc^ werd gehouden, wie het eerst aan de Hongaarsche grens zou komen. Er werd, aldus het bi<id, een gyoote wedstrijd gehouden tusschem de gemotoriseerde Duitsehe divisies van het leger in Galicië en de snelle colonnes van het Russische eger, die de Dnjestr waren overgetrokken. Deze wedstrijd is gewon nen door de Russen, die het gebied, waar de grenzen van Hongarije, Polen en Roe menië bijeenkomen, bezetten. 't Is heerlijk als ik mij des morgens in het bad stort, Ten minste als ik zorg, dat d' IBIS-pijp niet nat wordt! IBIJSHM MtSÊ? tÊW VOORDE PIJP Dohbeimanniekker, man De Engelsche minister-president, Cham berlain heeft in het begin van den oorlog toegezegd iedere week in het Lagerhuis een overzicht te geven van den internati onalen toestand. Over de gebeurtenissen in de afgeloopen week zeide hij gisteren: „Deze gebeurtenissen zijn van zoo v.er gaand belang, dat er nog geen tijd is ge weest om den invloed hiervan op den uitslag van den oorlog en op de houding van de andere landen na te gaan. De druk van Duitschland op het Poolsche le ger en de tegenstand van de Polen heeft deze week voortgeduurd en duurt nog voort in vele deelen van Polen. Nog steeds bestaan eilanden van verzet zoo als' te Warschau;, dat -.geweijgepdi heeft' zich over te geven Op 17 September ge beurde iets1, dat onvermijdelijk een be slissende invloed had op den oorlog aan het Oostelijk front. Op den ochtend van 17 September overschreden de Russische troepen de Poolsche grens en trokken Polen binnen Ik kan niet zeggen, dat deze actie van de Sovjet-Russische regee ring onverwacht kwam." Chamberlain zeide verder, dat in de Sovet-Russische pers en in de radiover klaringen waren verschenen, waarin ge sproken werd over de positie van de Wit-Russen en Oekrainers in Polen, waaruit men kon opmaken, dat de Sov jet-regeering zich gereed maakte tot in terventie. De Britsche regeering heeft daarop een verklaring gepubliceerd, volgens wel ke de intocht der Russische troepen niet gerechtvaardigd was. Deze verklaring zeide verder, dat er niets was geschied, dat verandering kon brengen in het be sluit van Engeland om zijn verplichtingen tot het eind te vervullen. Sprekende over de rede van Hitier zeide Chamberlain: „Het is niet onze ge woonte om te pochen en te dreigen Misschien, dat daarom de Duitsehe leiders ons zoo slecht kunnen begrijpen. De uit eenzetting van Hitier kan niet als juist worden aanvaard Hitier heeft veel ge sproken over humane methoden. ,.Ik kan alleen zeggen aldus Chamberlain dat methoden niet humaan worden ge maakt door ze zoo te noemen De berichten over het bombardeeren van open steden en het schieten met mitrail leurs op vluchtelingen hebben de heele wereld geschokt (toejuichingen). Ons algemeen doel in dezen strijd is bekend: Europa te verlossen van een voortdurenden en steeds terugkeerenden angst voor een Duitschen aanval en de volken van Europa in staat te stellen hun vrijheid te bewaren. Geen bedreigingen zullen ons of onze Fransche bondgenooten afhouden van dit voornemen. Aan het Westelijk front gaan "de Fran- schen methodisch en met succes voor waarts. Waardevolle (strategische plaat sen zijn bezet en de behaalde terreinwinst is behouden. DE STRIJD TER ZEE Het resultaat van den strijd tegen de duikbooten is nu in iets meer dan 14 dagen grooter dan wat de Britsche marine zelfs gedurende een langer tijdperk in den vo rigen oorlog tot stand heeft gebracht Ik geloof, dat ik niet te veel zeg, wan neer ik verklaar, dat reeds zes of zeven Duitsehe duikbooten den vollen prys be taald hebben voor hun aanvallen op Brit sche schepen. Ik vertrouw, dat wanneer het convooisysteem in vollen omvang wordt toegepast, deze onderzeesche bedrei ging met overeenkomstige snelheid zal verdwijnen. Chamberlain zeide verder, dat het eerste doel van de Britsche politiek ter zee is de vijandelijke oorlogsschepen te vernietigen of onschadelijk te maken en te- zelfder tijd de eigen en neutrale koopvaardij te be schermen. „De belangen van de neutralen zijn werkelijk g'elijk aan de onze." In oor log en in vrede hangt ons leven af van den ononderbroken handel en het is fundamen teel voor de Britsche politiek om zooveel mogelijk de voorwaarden van den norma len handel te handhaven. Plet onderdruk ken van den handel in contrabande moet evenwel noodzakelijkerwijze eenig ongemak verschaffen aan de neutralen. De neutralen zullen zich kunnen voor zien van de normale behoeften van eigen gebruik. De Britsche regeering houdt zich strikt aan de wet, hetgeen in contrast is met de politiek, welke door Duitsch land wordt gevolgd. Geen levens zijn ver loren gegaan door het optreden van de Britsche zeemacht en geen neutraal eigen dom wordt wetteloos vastgehouden. De Duitsehe methode van onderzeeschen oorlog en het leggen van mijnen in volle' zee heeft reeds talrijke onschuldige slacht offers geëischt, zonder rekening te houden met neutraliteit en neutraal eigendom is vernield. Tenslotte zeide Chamberlain: „Het laat ste woord, dat ik vandaag wil spreken, is een waarschuwing. De regeering zal zich niet laten meeslepen in avonturen, welke niet zijn goedgekeurd door onze militaire raadgevers, met wie wij in het nauwste contact en wederkeerig vertrouwen samen werken. Er is geen offer, waarvoor wij zullen te rugschrikken, er is geen operatie, welke wij niet zullen ondernemen, op voorwaarde, dat onze verantwoordelijke raadslieden, on ze bondgenooten en wijzelf overtuigd zijn, dat het een bijdrage is tot de overwinning. Wat wy evenwel niet zullen doen is ons storten in avonturen, welke weinig uitzicht geven op succes, welke onze krachten uit putten en de uiteidelijke overwinning ver schuiven. De les, welke de militaire geschiedenis ons heeft geleerd, zegt, dat deze weg tot een zekeren ondergang leidt. Op dit oogenblik van den oorlog kan ik nog niet zeggen, waar en wanneer de be slissende macht vereenigd zal zijn, of wan neer het beslissende oogenblik zal komen. Dit hangt af van de gebeurtenissen, welke niemand kan voorzien. De omvang van on ze voorbereiding en het feit, dat wij reeds hebben aangekondigd, dat wij ons baseeren op de veronderstelling, dat de oorlog op zijn minst drie jaar kan duren, verzekert, dat wy onze kracht geleidelijk zuilen ver sterken om alles wat zal komen het hoofd te bieden. JAPAN EN AMERIKA. Uit Tokio meldt het Japansche telegraaf- agentschap Domei, dat binnenkort een mi nister van buitenlandsche zaken zal worden benoemd, teneinde de buitenlandsche politiek van Japan, in het bijzonder tegenover Ame rika een actiever vorm te geven. Minister president Abe heeft voor deze functie het oog laten vallen op admiraal Nomura.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1939 | | pagina 1