föt&trïttciute$eeziw0cfye
GOESCHE COURANT
DE TROONREDE.
DE DUIKBOOTEN BLIJVEN HAAR PROOI EISCHEN.
DE TOEKOMST VAN HET OVERWELDIGDE! POLEN.
Groote dankbaarheid voor den geest van toewijding en
dienstvaardigheid. Hoop op vreedzaam overleg.
Lof voor Land- en Zeemacht. Deernis met de getrof
fenen door het oorlogsleed.
Duitsche troepen uit Polen naar
het Westelijk front.
Prins Oskar von Hohenzollern
gesneuveld.
De „Courageous" zonk in
twintig minuten.
Er worden „volksgemeen
schappen" gesticht.
„Polen zal niet sterven."
Engeland zal geen oorlog
verklaren aan Rusland.
Warschau geeft zich niet over.
De Poolsche duikboot „Orzel" is
ontsnapt.
NUMMER 221 182e JAARGANG
Dagblad. Uitgave C.V. De Middel-
burgsche Courant. Bureaux: te
MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28,
Tel. Redactie 269, Administratie 139;
te GOES: Turfkade, Tel. 2863. Post-
giro 359300. Abonnementsprijs vóór
Middelburg en Goes 2.30, elders
2.50 per kwartaal. Weekabonne
menten in Middelburg en Goes 18 ct.
TWEE BLADEN
EERSTE BLAD
MIDDELBURGSCHE COURANT
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1939
Advertentiën 30 cent per regel,
ingezonden mededeelingen 60 cent
per regel. Bij contract lager. Tarief
op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum 2.10.
„Kleine Advertenties", maximum 6
regels, 75 cent, bij vooruitbetaling.
„Brieven, of adres bureau v. d. blad"
10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct.
De Troonrede, die H.M. de Konin
gin hedenmiddag uitsprak tot de in
eerbiedige stilte luisterende ver-
eenigde vergadering der beide Ka
mers en, door de radio, tot heel ons
volk, luidde als volgt:
„Leden der Staten-Generaal!
Onder sombere omstandigheden
kom Ik heden in Uw midden. Ander
maal wordt ons werelddeel geteis
terd door de verschrikkingen van een
oorlog.
Dankbaar, dat ons land den vrede
bewaren mocht, vervult Mij nochtans
deernis met de velen, die elders on
der het oorlogsleed gebukt gaan.
Het verheugt mij, dat onze vriend
schappelijke betrekkingen met alle
mogendheden onverzwakt voortdu
ren.
In het bijzonder geldt dit ook onze
verhouding tot die neutrale landen,
met welke reeds in een vroeger tijd
perk nauwere aanraking was verkre
gen.
De gezamenlijke vredesoproep,
kortgeleden door Zijne Majesteit den
Koning der Belgen mede namens zes
andere staatshoofden gedaan, heeft
aan dien zin tot samengaan opnieuw
uiting gegeven.
Dat deze oproep, evenals het aan
bod van goede diensten van Zijne
Majesteit en Mij, in breeden kring
instemming heeft gevonden, beves
tigt Mij in de overtuiging, dat, on
danks ondervonden teleurstelling,
velen de hoop blijven koesteren, dat
door vreedzaam overleg betere inter
nationale verhoudingen kunnen wor
den in het leven geroepen.
Ter handhaving van de volstrekte
onzijdigheid, waartoe ons land ge
roepen is en waaraan het zich met
inzet van alle krachten wijdt, heb Ik
mij genoopt gezien bevel te geven tot
de mobilisatie van zee- en landmacht.
Tot mijn groote voldoening heeft die
mobilisatie, evenals de daarop vol
gende concentratie, zich op voor
beeldige wijze voltrokken. Beide
deelen onzer weermacht vervullen,
met den besten geest bezield, hun
moeilijke en soms gevaarvolle taak.
Het economisch leven van ons
land, dat zich den laatsten tijd in be
langrijke mate had hersteld, wordt
door den uitgebroken oorlog in al
zijn geledingen zwaar getroffen. Het
verkeer ter zee is ontwricht, waar
van in de eerste plaats de scheep
vaart en de visscherij den terugslag
ondervinden. Tal van ondernemingen
missen den aanvoer van noodzake
lijke grondstoffen. Land- en tuin
bouw, reeds vóór het uitbreken van
net internationaal conflict in een
moeiijke positie, ondervinden nieu-
den JËÏÏÏt* d0°r de Stagnatie Van
rfoufluuf261 k?Proevingen ontbreken
de ^punten niet. Van
een ernsügen schok bij ons geld- en
bankwezen is geen sprake geweest.
Hoewel prijsstijgingen niet konden en
kunnen uitblijven, is prijsopdrijving
met m verontrustende mate voorge
komen terwijl waar noodig, van
wettelijke bepalingen met goed ge
volg gebruik wordt gemaakt. Ten be
hoeve van de regelmatige voedsel
voorziening zijn reeds maanden gele
den zoodanige voorbereidingen ge
troffen, dat er voorloopig geen enke
le reden tot ongerustheid behoeft te
bestaan. Maatregelen voor bodem
productie, voorraadvorming en dis
tributie vormen hier een aaneenslui
tend geheel. Voorts zijn voor de in-
dUS+rije'e Pr°ductie rijksbureaux in-
j0s e'd, waarin het bedrijfsleven met
e overheid samenwerkt bij de regel-
verc^eeling van die artikelen,
Het i^j tekort kan ontstaan.
gericht bfijvederde 6gekring °P
den der bevolLl °PkomencJe noo-
lenidpn .vo[kmg naar vermogen te
aan de n m ïle^\i?,on^er een tekort
len fp noo^zakelijke levensmidde-
te voork°men. Distributie van
verbruiksartikelen zal niet op het be
staan van zulk een tekort behoeven
te wijzen, doch zal reeds plaats heb
ben, wanneer een rechtvaardige ver
deeling gevaar zou kunnen loopen.
Daarnaast zal de regeering alles in
het werk stellen om het normale ver
loop van het bedrijfsleven te bevor
deren.
De Regeering hoopt hierdoor te
vens zooveel doenlijk te voorkomen,
dat de werkloosheid, waarvan zij ook
overigens de bestrijding krachtig en
onverdroten wil voortzetten, uit den
ingetreden oorlogstoestand nieuw
voedsel ontvange.
Ook in Nederlandsch-Indië, Suri
name en Curaqao heeft de interna
tionale toestand het treffen van een
aantal bijzondere maatregelen nood
zakelijk gemaakt.
Op maritiem en militair gebied zijn
voorzieningen getroffen om, wanneer
zulks noodig mocht blijken, de plich
ten der neutraliteit stipt na te ko
men, terwijl daarnaast maatregelen
zijn en nog zullen worden genomen
op economisch terrein, in het bijzon
der in het belang van de voedsel
voorziening. Belangrijke stoornissen
op dit of ander gebied kwamen tot
dusver gelukkig niet voor.
Met groote dankbaarheid heb Ik
kennis genomen van den geest van
toewijding en dienstvaardigheid, die
in dezen ernstigen tijd, zoowel in Ne
derland als onder alle bevolkings
groepen in de overzeesche gebieds-
deelen, op zoo verheffende wijze tot
uiting komt.
Ik verwacht, dat dit besef van
saamhoorigheid tot het einde zal
worden bewaard. Ook indien de tij
den nog moeilijker worden, zal dan
de toekomst met vertrouwen kunnen
worden tegemoet gezien.
Met de bede, dat God mijn volk
moge zegenen in de beproeving en
aan ieder van ons de kracht zal ge
ven tot datgene, waartoe hij thans
geroepen is, verklaar Ik de gewone
zitting der Staten-Generaal ge
opend."
Als de Franschen verder trekken, wordt
het ernst,
Naar Reuter uit Parijs meldt, brengen
de Duitschers groote versterkingen, troe
pen en luchtstrijdkrachten), uit Polen
naar het Westelijk front en voeren zij
strategische terugtochten uit om hun li
nie recht te trekken.
De ontruimde dorpen worden opgebla
zen om te verhinderen, dat zij als dek
king worden gebruikt.
De Fransche troepen hebben thans vas
ten voet gekregen in het bosch Bienwald,
dat zich over 15 mijl uitstrekt tusschen
Wissemburg en den Rijn. Militaire waar
nemers gelooven, dat het doel der Duit-
sche terugtochten is een zoo goed moge
lijk gebruik te kunnen maken van de ar
tillerie, die de Siegfriedlinie verdedigt.
Een gordijn van spervuur, bestaande uit
een linie van voortdurend voor de op
rukkende troepen ontploffende granaten,
is het doeltreffendst, wanneer de linie
recht is en van te voren nauwkeurig in
kaart gebracht.
Men is van oordeel, dat de Franschen
thans de limiet hebben bereikt, voorbij
welke de Duitschers zich niet in staat
achten meer terrein af te staan.
Een kleinzoon van den
Duitschen ex-keizer.
Het eerste lid van het vroegere regeeren-
de huis in Duitschland, Prins Oskar von
Hohenzollern, is op het slagveld gevallen.
Prins Oskar, die 24 jaar oud is, is de oud
ste zoon van 's keizers vijfden zoon prins
Oscar.
Prins Oscar werd op 5 September ge
dood. De dood van genoemden prins werd
door betrouwbare particuliere bronnen be
vestigd; tot nu toe werd geen officieele be
vestiging hiervan gegeven.
Prins Oscar diende bij de infanterie. Het
is nog niet bekend gemaakt waar prins Os
kar gesneuveld is.
WEER EEN BOMONTPLOFFING
TE BERLIJN?
Hoofdbureau van politie zou beschadigd
zijn.
Naar United Press verneemt, heeft zich
Zaterdag te Berlijn een tweede bomontplof
fing voorgedaan, ditmaal in het hoofdkwar
tier van de politie aan den Alexanderplatz,
waarbij de ingang van het gebouw aanzien
lijk beschadigd zou zijn. De politie weiger
de commentaren te geven.
Bij een verzoek om nadere inlichtingen,
werd van officieele zijde het bericht tegen
gesproken. (Tel.)
Het is nog niet bekend hoeveel van de
ruim 1100 leden der bemanning van het En-
gelsche vliegtuigmoederschip „Courageous"
gered zijn. Bijna 400 overlevenden echter
zijn door torpedobootjagers aan land ge
bracht en het is bekend, dat talrijke andere
door koopvaardijschepen zijn opgepikt.
Volgens een der overlevenden, die vijf
kwartier in het water had gelegen, moesten
vele leden der bemanning rondzwemmen
tot hulp arriveerde. Men weet nog niet,
wat het lot is van den gezagvoerder van de
„Courageous", kapt. Jones. Een officier
verklaarde, dat 'hij Jones voor de laatste
maal op de commandobrug had gezien, toen
hij het bevel gaf het schip te verlaten. Een
geredde vertelde, dat toen de „Courageous"
was getroffen, het schip onmiddellijk be
gon over te hellen naar bakboord en dat
binnen vijf minuten de kapitein bevel gaf
het schip te verlaten. Het schip raakte eerst
met den voorsteven onder water, zoodat
het achterschip in de lucht werd geheven.
Het vliegtuigmoederschip zonk binnen
twintig minuten.
Eenige reddingbooten konden aan stuur
boord in zee gelaten worden; de redding
booten aan bakboord konden echter niet
worden gebruikt, aangezien het schip te
snel overhelde. Er waren twee afzonder
lijke ontploffingen, met een tusschenpoos
van misschien een seconde. Ik geloof, aldus
vertelde de geredde verder, dat er ook eeni
ge kleine ontploffingen waren. De meeste
opvarenden sprongen te water, toen het
schip op het punt stond te zinken. Wi.e niet
kon zwemmen, klampte zich vast aan stuk
ken hout en vlotten. De torpedobootjagers
pikten de overlevenden op en een snel, ter
plaatse verschenen Britsch koopvaardij
schip redde, naar men gelooft, nog een
groot aantal menschen.
Ook werd hulp verleend door een N e -
derlandsch mailschip en een Ameri-
kaansche vrachtboot. Een andere geredde
vertelde, dat de mannen zich kalm gedroe
gen en zelfs zongen en hoera riepen terwijl
zij zwommen. Nog een ander verhaalde, dat
de lichten uitgingen toen de „Courageous"
getroffen werd.
De Engelsche admiraliteit heeft een lijst
gepubliceerd met de namen der overleven
den van de ramp. Het aantal vermisten is
niet bekend gemaakt.
EEN ZWARTE DAG VOOR
ENGELAND
De torpedeering van de „Courageous"
en de deelname van Rusland aan den strijd
in Polen stempelen den dag van gisteren
wel tot een zwarten dag voor Engeland.
Groot-Brittannië bezat 4 vliegtuigmoeder
schepen. De „Courageons" was daarvan het
oudste. Daar het schip in zoo korten tijd
zonk, was er geen tijd om de vele vliegtui
gen, die aan boord waren, te laten opstij
gen. Alle toestellen die op het oogenblik
van den aanval „binnen" waren, gingen
mee naar den zeebodem,
Engelsch vrachtschip getorpedeerd.
Het passagiersschip „American Farmer"
heeft draadloos medegedeeld, dat het 129
opvarenden van het Engelsche vrachtschip
„Kafirstan", dat door een Duitsche duik
boot tot zinken is gebracht, op 300 mijl ten
Westen van Ierland aan boord heeft geno
men.
„HET WAS EEN MIJN".
De bemanning van het vergane Belgische
vrachtschip „Alex van Opstal" is gister
avond te Oostende aangekomen. Slechts de
kapitein en vier mannen, die te Weymouth
verpleegd worden, zijn in Engeland geble
ven. De geredden verklaarden, dat het schip
op een mijn moet zijn geloopen.
(Zooals men weet, heeft het Engelsche
ministerie van voorlichting bericht, dat het
schip door een Duitschen onderzeeër ge
torpedeerd moest zijn.)
De strijd tegen de duikbooten.
Het Engelsche ministerie van Voorlich
ting deelde gisteravond betreffende de cam
pagne tegen de duikbooten mede: „Vele
duikbooten zijn waargenomen en vele zijn
aangevallen. Sommige hunner zullen nooit
weer te voorschijn komen van den zeebo
dem, waar zij thans liggen. Andere zijn
zwaar beschadigd".
Onder de vele 'beschouwingen over de
toekomst van Polen is van het meest be
lang de opsomming van een zestal pun
ten in de Duitsche bladen. Deze punten
schijnen als een officieele overeenkomst
tusschen Berlijn en Moskou gezien te
moeten worden.
De punten luiden als volgt:
le. Beide regeeringen zijn van oordeel,
dat van het oogenblik van zijn oprichting
af den vroegeren Poolschen staat de na
tuurlijke voorwaarden voor zijn bestaan
ontbraken.
2e. Deze Poolsche staat moest door zijn
politieke onbekwaamheid ineenstorten en
dat is ten slotte ook gebeurd. De beide
regeeringen trekken de noodzakelijke
conclusies uit die feiten.
EEN VOLKOMEN NIEUWE
REGELIN G
3e. Zij komen overeen, dati, met het
oog op de positie van de verschillende
volken, die Polen bewonen, een volkomen
nieuwe regeling noodzakelijk is, welke
moet verkregen worden door de stichting
van volksgemeenschappen.
4e. De taak van beide staten bestaat
in een volkomen nieuwe regeling van
hun invloedssferen, 'ter verzekering van
vrede en orde.
5e. Bewezen is, dat het verlangen van
Frankrijk en Groot-Brittannië om Polen
hulp te verleenen volkomen ongegrond
was en dat de bondgenootschappen met
Polen niet meer bestaan.
6e. Frankrijk en Groot-Britannië wor
den opnieuw voor de vraag gesteld, wat
nu eigenlijk het doel is van hun oorlog
tegen Duitschland.
„RUSLAND WIL DUITSCHLAND
NIET AAN DE ZWARTE ZEE ZIEN,"
De diplomatieke reda.cteuj." j/an de
„Daily Telegraph" heeft een beschouwing
gegeven over de toekomst van Polen.
Hoewel zijn bericht van een „bufferstaat"
door de vorenstaande zes punten, wel als
achterhaald mag worden aangenomen»
is zijn uiteenzetting toch zeer belang
wekkend.
Naar hij uit Sovjet-bron verneemt,, is
het de bedoeling dat de Russische troepen
het geheele Oosten van Polen tot de zg.
„Curzonlijn", n.l. van Grodno over Bialy-
stok, Brest-Litovsk en Przemysl tot aan
de Karpathen bezetten.
In 1920 vertegenwoordigde deze Curzon
lijn de Britsche opvatting omtrent de ge
rechtvaardigde Oostgrens Van den nieu
wen Poolschen staat. De redacteur wijst
erop, dat indien dit Russische plan met
succes ten uitvoer wordt gelegd, de ge
heele Oekraine binnen de Russische gren
zen zal vallen. Het is nog niet gemakke
lijk, aldus de redacteur, na te gaan, in
hoeverre dit optreden reeds door Duitsch
land was goedgekeurd, hoewel verklarin
gen uit Sovjetkringen het waarschijnlijk
maken, dat Moskou geen plannen had
voor de vestiging van een gemeenschap
pelijke Russisch-Duitsche grens.
Het had en heeft nog de instelling van
een Poolschen bufferstaat op het oog.
Evenzeer mag worden aangenomen, dat
Rusland Duitschland niet volledig aan de
Zwarte Zee gevestigd wenscht te zien.
Waarschijnlijk staat het bezoek van den
Turkschen minister van Buitenlandsche
Zaken aan Moskou meer met de coördi
natie der verdediging van de Zwarte Zee
dan met eenig ander vraagstuk in ver
band. Het schijnt dan® ook, dat Rusland
defensieve stellingen in het Westen, het
Zuiden en het Oosten betrekt en niet wil
streven naar uitbreiding van gebied, be
halve daar, waar aangrenzend gebied
wordt bedreigd door een derdep machti
gen staat, zooals Duitschland.
De aanval van de Sovjet-Unie op Polen
heeft diepen indruk gemaakt op het Vati-
caan. Men aarzelt niet te zeggen, dat deze
aanval, zonder waarschuwing en met ver
achting van alle openlijk gesloten verdragen
gedaan op een land, dat reeds voor drie
kwart door een buitenlandseh leger was
bezet, een flagrante schending beteekent
van de beginselen waarop het internatio
nale recht is gegrondvest, alsmede van de
moreele orde. De aanval van de Sovjet-
Unie heeft de verontwaardiging van het
Vaticaan gewekt. De indruk van het Vati-
caan vindt weerklank in het artikel van
graaf Delia Torre in de „Osservatore Ro
mano" waarin hij schrijft:
„Polen zal niet sterven; wij zullen het
einde van Polen niet bijwonen. De recht
vaardige goedheid van de menschelijkheid
en niet minder de logica eischen dit. Men
heeft gezegd, dat een volk, dat zich niet
verdedigt, niet verdient te bestaan. Meer
waar is nog, dat volken, die zich verdedi
gen het recht hebben op leven. Dit is het
geval met Polen, dat dit dubbel verdient
door den heldhaftigen tegenstand aan twee
fronten tegelijk. Allen, die vereenigd zijn
in hetzelfde katholieke geloof, dat ook het
geloof van Polen is, voelen dit en gelooven
dit met alle kracht, want zij kennen het
gevaar, dat met het lot van Polen, dat van
het katholicisme zelf bedreigt: dat wil zeg
gen den geest en de vlam der beschaving
van Europa en de geheele wereld.
„Met Duitschland wordt de strijd
voortgezet tot het doel is bereikt".
Reuter meldt uit Londen:
In welingelichte kringen is men van
meening, dat op den Russischen inval in
Polen niet automatisch een Britsche oor
logsverklaring aan Rusland volgt en dat
het voorbarig zou zijn aan té nemen, dat
de Sovjet-actie geheel in het voordeel van
Duitschland is..
Officieel wordt te Londen verklaard:
De volledige strekking van deze gebeur
tenissen is nog niet duidelijk, maar de Brit
sche regeering maakt van de gelegenheid
gebruik om te verklaren, dat niets van wat
is gebeurd eenig verschil heeft uitgemaakt
voor de vastbeslotenheid der Britsche re
geering, met volledigen steun van het land
om haar verplichtingen jegens Polen ten
uitvoer te leggen en den oorlog voort te
zetten met alle energie tot haar doel is be
reikt".
Via het ministerie van voorlichting is
gisteravond een gezaghebbende verklaring
uitgegeven, welke als volgt luidt:
„De Britsche regeering heeft den toe
stand bestudeerd, die ontstaan is door den
aanval op Polen, waartoe bevel is gegevèn
door de Sovjet-regeering. Deze aanval, die
gepleegd is op den eigen bondgenoot van
Polen, op een oogenblik, waarop hij neer
geworpen ligt tegenover overweldigende
strijdkrachten, die door Duitschland tegen
hem in het veld zijn gebracht, kan naar de
meening der Britsche regeering niet wor
den gerechtvaardigd door de argumenten
die door de Sovjet-regeering naar voren
zijn gebracht".
GEEN RADICALE WIJZIGING.
Uit Parijs wordt gemeld:
„De Fransche en Britsche regeeringen
hebben gisteren nauw contact gehouden in
verband met den Sovjetinval in Polen.
Waarnemers zijn van oordeel dat voor
het oogenblik geen radicale wijziging in de
EngelschFransche politiek verwacht mag
worden of ten minste niet voor volledige
rapporten zijn ontvangen van de ambassa
deurs in Moskou.
Wat ook de consequenties mogen zijn van
het optreden der Sovjets, de Fransche
meening blijft standvastig, dat de toestand
de positie der beide democratieën niet
raakt en dat niets minder dan de totale
overwinning in overweging kan worden ge
nomen.
De burgemeester van Warschau heeft
gisteravond in een radiotoespraak ver
klaard, dat de stad zich niet zou overge
ven, doch zich tot het bittere einde zou
verdedigen,
Het Duitsche oorlogscommuniqué, dat
gisteravond per radio is uitgezonden,
zeide o.m.: „Aangezien een onderhande
laar uit Warschau niet aangekomen is,
zal de militaire actie tegen de Poolsche
hoofdstad beginnen.
OPSTAND?
De bijzondere correspondent van Stefa-
ni bij de Duitsche troepen voor Warschau
berichtte gisteravond, dat zich nog geen
Poolsch onderhandelaar had geir. ,.d bij
de Duitsche voorposten voor Warschau
om te antwoorden op het Duitsche ulti
matum. Hitler had evenwel opdracht ge
geven nog te wachten en dientengevolge
hadden de artillerie en de luchtmacht het
vuur nog niet geopend.
Het gerucht ging verder, dat in de
stad een opstand zou zijn ontstaan. Een
deel van de bevolking zou zich willen
overgeven, terwijl de militaren tegen
stand zouden willen bieden.
De Poolsche duikboot „Orzel", welke de
vorige week werd geïnterneerd in de Est-
landsche haven Tallinn, is in den nacht op
dramatische wijze ontsnapt, onder het vuur
der Estlandsche artillerie.
Verklaard wordt, dat verscheidene man
schappen der Estlandsche wacht, welke
probeerdje de duikboot te laten stoppen,
werden gedood.
De kustartillerie opende het vuur, doch
de duikboot ging snel onder water. Een
oorlogsschip en vliegtuigen zetten direct
een achtervolging in. Sluitstukken van het
geschut van de „Orzel" en 14 van haar 20
torpedo's waren den vorige avond aan land
gebracht. De „Orzel" was in Tallinn bin-
nengeloopen wegens uitputting der beman
ning en gebrek aan noodzakelijke voor
raden.
DE VROEGERE POOLSCHE PREMIER
PRYSTOR HEEFT ZELFMOORD
GEPLEEGD.
Alexander Prystor, de vroegere Pool
sche premier., is dood aangetroffen in een
villa te Wilna, aldus fheldt het Deensche
blad Berlingske Tidende Prystor was
een der intieme vrienden van maarschalk
Pilsoedski.