föt&trïttciute$eeziw0cfye GOESCHE COURANT DE TROONREDE. DE DUIKBOOTEN BLIJVEN HAAR PROOI EISCHEN. DE TOEKOMST VAN HET OVERWELDIGDE! POLEN. Groote dankbaarheid voor den geest van toewijding en dienstvaardigheid. Hoop op vreedzaam overleg. Lof voor Land- en Zeemacht. Deernis met de getrof fenen door het oorlogsleed. Duitsche troepen uit Polen naar het Westelijk front. Prins Oskar von Hohenzollern gesneuveld. De „Courageous" zonk in twintig minuten. Er worden „volksgemeen schappen" gesticht. „Polen zal niet sterven." Engeland zal geen oorlog verklaren aan Rusland. Warschau geeft zich niet over. De Poolsche duikboot „Orzel" is ontsnapt. NUMMER 221 182e JAARGANG Dagblad. Uitgave C.V. De Middel- burgsche Courant. Bureaux: te MIDDELBURG: St. Pieterstraat 28, Tel. Redactie 269, Administratie 139; te GOES: Turfkade, Tel. 2863. Post- giro 359300. Abonnementsprijs vóór Middelburg en Goes 2.30, elders 2.50 per kwartaal. Weekabonne menten in Middelburg en Goes 18 ct. TWEE BLADEN EERSTE BLAD MIDDELBURGSCHE COURANT DINSDAG 19 SEPTEMBER 1939 Advertentiën 30 cent per regel, ingezonden mededeelingen 60 cent per regel. Bij contract lager. Tarief op aanvraag. Familieberichten en dankbetuigingen minimum 2.10. „Kleine Advertenties", maximum 6 regels, 75 cent, bij vooruitbetaling. „Brieven, of adres bureau v. d. blad" 10 cent extra. Bewijsnummers 5 ct. De Troonrede, die H.M. de Konin gin hedenmiddag uitsprak tot de in eerbiedige stilte luisterende ver- eenigde vergadering der beide Ka mers en, door de radio, tot heel ons volk, luidde als volgt: „Leden der Staten-Generaal! Onder sombere omstandigheden kom Ik heden in Uw midden. Ander maal wordt ons werelddeel geteis terd door de verschrikkingen van een oorlog. Dankbaar, dat ons land den vrede bewaren mocht, vervult Mij nochtans deernis met de velen, die elders on der het oorlogsleed gebukt gaan. Het verheugt mij, dat onze vriend schappelijke betrekkingen met alle mogendheden onverzwakt voortdu ren. In het bijzonder geldt dit ook onze verhouding tot die neutrale landen, met welke reeds in een vroeger tijd perk nauwere aanraking was verkre gen. De gezamenlijke vredesoproep, kortgeleden door Zijne Majesteit den Koning der Belgen mede namens zes andere staatshoofden gedaan, heeft aan dien zin tot samengaan opnieuw uiting gegeven. Dat deze oproep, evenals het aan bod van goede diensten van Zijne Majesteit en Mij, in breeden kring instemming heeft gevonden, beves tigt Mij in de overtuiging, dat, on danks ondervonden teleurstelling, velen de hoop blijven koesteren, dat door vreedzaam overleg betere inter nationale verhoudingen kunnen wor den in het leven geroepen. Ter handhaving van de volstrekte onzijdigheid, waartoe ons land ge roepen is en waaraan het zich met inzet van alle krachten wijdt, heb Ik mij genoopt gezien bevel te geven tot de mobilisatie van zee- en landmacht. Tot mijn groote voldoening heeft die mobilisatie, evenals de daarop vol gende concentratie, zich op voor beeldige wijze voltrokken. Beide deelen onzer weermacht vervullen, met den besten geest bezield, hun moeilijke en soms gevaarvolle taak. Het economisch leven van ons land, dat zich den laatsten tijd in be langrijke mate had hersteld, wordt door den uitgebroken oorlog in al zijn geledingen zwaar getroffen. Het verkeer ter zee is ontwricht, waar van in de eerste plaats de scheep vaart en de visscherij den terugslag ondervinden. Tal van ondernemingen missen den aanvoer van noodzake lijke grondstoffen. Land- en tuin bouw, reeds vóór het uitbreken van net internationaal conflict in een moeiijke positie, ondervinden nieu- den JËÏÏÏt* d0°r de Stagnatie Van rfoufluuf261 k?Proevingen ontbreken de ^punten niet. Van een ernsügen schok bij ons geld- en bankwezen is geen sprake geweest. Hoewel prijsstijgingen niet konden en kunnen uitblijven, is prijsopdrijving met m verontrustende mate voorge komen terwijl waar noodig, van wettelijke bepalingen met goed ge volg gebruik wordt gemaakt. Ten be hoeve van de regelmatige voedsel voorziening zijn reeds maanden gele den zoodanige voorbereidingen ge troffen, dat er voorloopig geen enke le reden tot ongerustheid behoeft te bestaan. Maatregelen voor bodem productie, voorraadvorming en dis tributie vormen hier een aaneenslui tend geheel. Voorts zijn voor de in- dUS+rije'e Pr°ductie rijksbureaux in- j0s e'd, waarin het bedrijfsleven met e overheid samenwerkt bij de regel- verc^eeling van die artikelen, Het i^j tekort kan ontstaan. gericht bfijvederde 6gekring °P den der bevolLl °PkomencJe noo- lenidpn .vo[kmg naar vermogen te aan de n m ïle^\i?,on^er een tekort len fp noo^zakelijke levensmidde- te voork°men. Distributie van verbruiksartikelen zal niet op het be staan van zulk een tekort behoeven te wijzen, doch zal reeds plaats heb ben, wanneer een rechtvaardige ver deeling gevaar zou kunnen loopen. Daarnaast zal de regeering alles in het werk stellen om het normale ver loop van het bedrijfsleven te bevor deren. De Regeering hoopt hierdoor te vens zooveel doenlijk te voorkomen, dat de werkloosheid, waarvan zij ook overigens de bestrijding krachtig en onverdroten wil voortzetten, uit den ingetreden oorlogstoestand nieuw voedsel ontvange. Ook in Nederlandsch-Indië, Suri name en Curaqao heeft de interna tionale toestand het treffen van een aantal bijzondere maatregelen nood zakelijk gemaakt. Op maritiem en militair gebied zijn voorzieningen getroffen om, wanneer zulks noodig mocht blijken, de plich ten der neutraliteit stipt na te ko men, terwijl daarnaast maatregelen zijn en nog zullen worden genomen op economisch terrein, in het bijzon der in het belang van de voedsel voorziening. Belangrijke stoornissen op dit of ander gebied kwamen tot dusver gelukkig niet voor. Met groote dankbaarheid heb Ik kennis genomen van den geest van toewijding en dienstvaardigheid, die in dezen ernstigen tijd, zoowel in Ne derland als onder alle bevolkings groepen in de overzeesche gebieds- deelen, op zoo verheffende wijze tot uiting komt. Ik verwacht, dat dit besef van saamhoorigheid tot het einde zal worden bewaard. Ook indien de tij den nog moeilijker worden, zal dan de toekomst met vertrouwen kunnen worden tegemoet gezien. Met de bede, dat God mijn volk moge zegenen in de beproeving en aan ieder van ons de kracht zal ge ven tot datgene, waartoe hij thans geroepen is, verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal ge opend." Als de Franschen verder trekken, wordt het ernst, Naar Reuter uit Parijs meldt, brengen de Duitschers groote versterkingen, troe pen en luchtstrijdkrachten), uit Polen naar het Westelijk front en voeren zij strategische terugtochten uit om hun li nie recht te trekken. De ontruimde dorpen worden opgebla zen om te verhinderen, dat zij als dek king worden gebruikt. De Fransche troepen hebben thans vas ten voet gekregen in het bosch Bienwald, dat zich over 15 mijl uitstrekt tusschen Wissemburg en den Rijn. Militaire waar nemers gelooven, dat het doel der Duit- sche terugtochten is een zoo goed moge lijk gebruik te kunnen maken van de ar tillerie, die de Siegfriedlinie verdedigt. Een gordijn van spervuur, bestaande uit een linie van voortdurend voor de op rukkende troepen ontploffende granaten, is het doeltreffendst, wanneer de linie recht is en van te voren nauwkeurig in kaart gebracht. Men is van oordeel, dat de Franschen thans de limiet hebben bereikt, voorbij welke de Duitschers zich niet in staat achten meer terrein af te staan. Een kleinzoon van den Duitschen ex-keizer. Het eerste lid van het vroegere regeeren- de huis in Duitschland, Prins Oskar von Hohenzollern, is op het slagveld gevallen. Prins Oskar, die 24 jaar oud is, is de oud ste zoon van 's keizers vijfden zoon prins Oscar. Prins Oscar werd op 5 September ge dood. De dood van genoemden prins werd door betrouwbare particuliere bronnen be vestigd; tot nu toe werd geen officieele be vestiging hiervan gegeven. Prins Oscar diende bij de infanterie. Het is nog niet bekend gemaakt waar prins Os kar gesneuveld is. WEER EEN BOMONTPLOFFING TE BERLIJN? Hoofdbureau van politie zou beschadigd zijn. Naar United Press verneemt, heeft zich Zaterdag te Berlijn een tweede bomontplof fing voorgedaan, ditmaal in het hoofdkwar tier van de politie aan den Alexanderplatz, waarbij de ingang van het gebouw aanzien lijk beschadigd zou zijn. De politie weiger de commentaren te geven. Bij een verzoek om nadere inlichtingen, werd van officieele zijde het bericht tegen gesproken. (Tel.) Het is nog niet bekend hoeveel van de ruim 1100 leden der bemanning van het En- gelsche vliegtuigmoederschip „Courageous" gered zijn. Bijna 400 overlevenden echter zijn door torpedobootjagers aan land ge bracht en het is bekend, dat talrijke andere door koopvaardijschepen zijn opgepikt. Volgens een der overlevenden, die vijf kwartier in het water had gelegen, moesten vele leden der bemanning rondzwemmen tot hulp arriveerde. Men weet nog niet, wat het lot is van den gezagvoerder van de „Courageous", kapt. Jones. Een officier verklaarde, dat 'hij Jones voor de laatste maal op de commandobrug had gezien, toen hij het bevel gaf het schip te verlaten. Een geredde vertelde, dat toen de „Courageous" was getroffen, het schip onmiddellijk be gon over te hellen naar bakboord en dat binnen vijf minuten de kapitein bevel gaf het schip te verlaten. Het schip raakte eerst met den voorsteven onder water, zoodat het achterschip in de lucht werd geheven. Het vliegtuigmoederschip zonk binnen twintig minuten. Eenige reddingbooten konden aan stuur boord in zee gelaten worden; de redding booten aan bakboord konden echter niet worden gebruikt, aangezien het schip te snel overhelde. Er waren twee afzonder lijke ontploffingen, met een tusschenpoos van misschien een seconde. Ik geloof, aldus vertelde de geredde verder, dat er ook eeni ge kleine ontploffingen waren. De meeste opvarenden sprongen te water, toen het schip op het punt stond te zinken. Wi.e niet kon zwemmen, klampte zich vast aan stuk ken hout en vlotten. De torpedobootjagers pikten de overlevenden op en een snel, ter plaatse verschenen Britsch koopvaardij schip redde, naar men gelooft, nog een groot aantal menschen. Ook werd hulp verleend door een N e - derlandsch mailschip en een Ameri- kaansche vrachtboot. Een andere geredde vertelde, dat de mannen zich kalm gedroe gen en zelfs zongen en hoera riepen terwijl zij zwommen. Nog een ander verhaalde, dat de lichten uitgingen toen de „Courageous" getroffen werd. De Engelsche admiraliteit heeft een lijst gepubliceerd met de namen der overleven den van de ramp. Het aantal vermisten is niet bekend gemaakt. EEN ZWARTE DAG VOOR ENGELAND De torpedeering van de „Courageous" en de deelname van Rusland aan den strijd in Polen stempelen den dag van gisteren wel tot een zwarten dag voor Engeland. Groot-Brittannië bezat 4 vliegtuigmoeder schepen. De „Courageons" was daarvan het oudste. Daar het schip in zoo korten tijd zonk, was er geen tijd om de vele vliegtui gen, die aan boord waren, te laten opstij gen. Alle toestellen die op het oogenblik van den aanval „binnen" waren, gingen mee naar den zeebodem, Engelsch vrachtschip getorpedeerd. Het passagiersschip „American Farmer" heeft draadloos medegedeeld, dat het 129 opvarenden van het Engelsche vrachtschip „Kafirstan", dat door een Duitsche duik boot tot zinken is gebracht, op 300 mijl ten Westen van Ierland aan boord heeft geno men. „HET WAS EEN MIJN". De bemanning van het vergane Belgische vrachtschip „Alex van Opstal" is gister avond te Oostende aangekomen. Slechts de kapitein en vier mannen, die te Weymouth verpleegd worden, zijn in Engeland geble ven. De geredden verklaarden, dat het schip op een mijn moet zijn geloopen. (Zooals men weet, heeft het Engelsche ministerie van voorlichting bericht, dat het schip door een Duitschen onderzeeër ge torpedeerd moest zijn.) De strijd tegen de duikbooten. Het Engelsche ministerie van Voorlich ting deelde gisteravond betreffende de cam pagne tegen de duikbooten mede: „Vele duikbooten zijn waargenomen en vele zijn aangevallen. Sommige hunner zullen nooit weer te voorschijn komen van den zeebo dem, waar zij thans liggen. Andere zijn zwaar beschadigd". Onder de vele 'beschouwingen over de toekomst van Polen is van het meest be lang de opsomming van een zestal pun ten in de Duitsche bladen. Deze punten schijnen als een officieele overeenkomst tusschen Berlijn en Moskou gezien te moeten worden. De punten luiden als volgt: le. Beide regeeringen zijn van oordeel, dat van het oogenblik van zijn oprichting af den vroegeren Poolschen staat de na tuurlijke voorwaarden voor zijn bestaan ontbraken. 2e. Deze Poolsche staat moest door zijn politieke onbekwaamheid ineenstorten en dat is ten slotte ook gebeurd. De beide regeeringen trekken de noodzakelijke conclusies uit die feiten. EEN VOLKOMEN NIEUWE REGELIN G 3e. Zij komen overeen, dati, met het oog op de positie van de verschillende volken, die Polen bewonen, een volkomen nieuwe regeling noodzakelijk is, welke moet verkregen worden door de stichting van volksgemeenschappen. 4e. De taak van beide staten bestaat in een volkomen nieuwe regeling van hun invloedssferen, 'ter verzekering van vrede en orde. 5e. Bewezen is, dat het verlangen van Frankrijk en Groot-Brittannië om Polen hulp te verleenen volkomen ongegrond was en dat de bondgenootschappen met Polen niet meer bestaan. 6e. Frankrijk en Groot-Britannië wor den opnieuw voor de vraag gesteld, wat nu eigenlijk het doel is van hun oorlog tegen Duitschland. „RUSLAND WIL DUITSCHLAND NIET AAN DE ZWARTE ZEE ZIEN," De diplomatieke reda.cteuj." j/an de „Daily Telegraph" heeft een beschouwing gegeven over de toekomst van Polen. Hoewel zijn bericht van een „bufferstaat" door de vorenstaande zes punten, wel als achterhaald mag worden aangenomen» is zijn uiteenzetting toch zeer belang wekkend. Naar hij uit Sovjet-bron verneemt,, is het de bedoeling dat de Russische troepen het geheele Oosten van Polen tot de zg. „Curzonlijn", n.l. van Grodno over Bialy- stok, Brest-Litovsk en Przemysl tot aan de Karpathen bezetten. In 1920 vertegenwoordigde deze Curzon lijn de Britsche opvatting omtrent de ge rechtvaardigde Oostgrens Van den nieu wen Poolschen staat. De redacteur wijst erop, dat indien dit Russische plan met succes ten uitvoer wordt gelegd, de ge heele Oekraine binnen de Russische gren zen zal vallen. Het is nog niet gemakke lijk, aldus de redacteur, na te gaan, in hoeverre dit optreden reeds door Duitsch land was goedgekeurd, hoewel verklarin gen uit Sovjetkringen het waarschijnlijk maken, dat Moskou geen plannen had voor de vestiging van een gemeenschap pelijke Russisch-Duitsche grens. Het had en heeft nog de instelling van een Poolschen bufferstaat op het oog. Evenzeer mag worden aangenomen, dat Rusland Duitschland niet volledig aan de Zwarte Zee gevestigd wenscht te zien. Waarschijnlijk staat het bezoek van den Turkschen minister van Buitenlandsche Zaken aan Moskou meer met de coördi natie der verdediging van de Zwarte Zee dan met eenig ander vraagstuk in ver band. Het schijnt dan® ook, dat Rusland defensieve stellingen in het Westen, het Zuiden en het Oosten betrekt en niet wil streven naar uitbreiding van gebied, be halve daar, waar aangrenzend gebied wordt bedreigd door een derdep machti gen staat, zooals Duitschland. De aanval van de Sovjet-Unie op Polen heeft diepen indruk gemaakt op het Vati- caan. Men aarzelt niet te zeggen, dat deze aanval, zonder waarschuwing en met ver achting van alle openlijk gesloten verdragen gedaan op een land, dat reeds voor drie kwart door een buitenlandseh leger was bezet, een flagrante schending beteekent van de beginselen waarop het internatio nale recht is gegrondvest, alsmede van de moreele orde. De aanval van de Sovjet- Unie heeft de verontwaardiging van het Vaticaan gewekt. De indruk van het Vati- caan vindt weerklank in het artikel van graaf Delia Torre in de „Osservatore Ro mano" waarin hij schrijft: „Polen zal niet sterven; wij zullen het einde van Polen niet bijwonen. De recht vaardige goedheid van de menschelijkheid en niet minder de logica eischen dit. Men heeft gezegd, dat een volk, dat zich niet verdedigt, niet verdient te bestaan. Meer waar is nog, dat volken, die zich verdedi gen het recht hebben op leven. Dit is het geval met Polen, dat dit dubbel verdient door den heldhaftigen tegenstand aan twee fronten tegelijk. Allen, die vereenigd zijn in hetzelfde katholieke geloof, dat ook het geloof van Polen is, voelen dit en gelooven dit met alle kracht, want zij kennen het gevaar, dat met het lot van Polen, dat van het katholicisme zelf bedreigt: dat wil zeg gen den geest en de vlam der beschaving van Europa en de geheele wereld. „Met Duitschland wordt de strijd voortgezet tot het doel is bereikt". Reuter meldt uit Londen: In welingelichte kringen is men van meening, dat op den Russischen inval in Polen niet automatisch een Britsche oor logsverklaring aan Rusland volgt en dat het voorbarig zou zijn aan té nemen, dat de Sovjet-actie geheel in het voordeel van Duitschland is.. Officieel wordt te Londen verklaard: De volledige strekking van deze gebeur tenissen is nog niet duidelijk, maar de Brit sche regeering maakt van de gelegenheid gebruik om te verklaren, dat niets van wat is gebeurd eenig verschil heeft uitgemaakt voor de vastbeslotenheid der Britsche re geering, met volledigen steun van het land om haar verplichtingen jegens Polen ten uitvoer te leggen en den oorlog voort te zetten met alle energie tot haar doel is be reikt". Via het ministerie van voorlichting is gisteravond een gezaghebbende verklaring uitgegeven, welke als volgt luidt: „De Britsche regeering heeft den toe stand bestudeerd, die ontstaan is door den aanval op Polen, waartoe bevel is gegevèn door de Sovjet-regeering. Deze aanval, die gepleegd is op den eigen bondgenoot van Polen, op een oogenblik, waarop hij neer geworpen ligt tegenover overweldigende strijdkrachten, die door Duitschland tegen hem in het veld zijn gebracht, kan naar de meening der Britsche regeering niet wor den gerechtvaardigd door de argumenten die door de Sovjet-regeering naar voren zijn gebracht". GEEN RADICALE WIJZIGING. Uit Parijs wordt gemeld: „De Fransche en Britsche regeeringen hebben gisteren nauw contact gehouden in verband met den Sovjetinval in Polen. Waarnemers zijn van oordeel dat voor het oogenblik geen radicale wijziging in de EngelschFransche politiek verwacht mag worden of ten minste niet voor volledige rapporten zijn ontvangen van de ambassa deurs in Moskou. Wat ook de consequenties mogen zijn van het optreden der Sovjets, de Fransche meening blijft standvastig, dat de toestand de positie der beide democratieën niet raakt en dat niets minder dan de totale overwinning in overweging kan worden ge nomen. De burgemeester van Warschau heeft gisteravond in een radiotoespraak ver klaard, dat de stad zich niet zou overge ven, doch zich tot het bittere einde zou verdedigen, Het Duitsche oorlogscommuniqué, dat gisteravond per radio is uitgezonden, zeide o.m.: „Aangezien een onderhande laar uit Warschau niet aangekomen is, zal de militaire actie tegen de Poolsche hoofdstad beginnen. OPSTAND? De bijzondere correspondent van Stefa- ni bij de Duitsche troepen voor Warschau berichtte gisteravond, dat zich nog geen Poolsch onderhandelaar had geir. ,.d bij de Duitsche voorposten voor Warschau om te antwoorden op het Duitsche ulti matum. Hitler had evenwel opdracht ge geven nog te wachten en dientengevolge hadden de artillerie en de luchtmacht het vuur nog niet geopend. Het gerucht ging verder, dat in de stad een opstand zou zijn ontstaan. Een deel van de bevolking zou zich willen overgeven, terwijl de militaren tegen stand zouden willen bieden. De Poolsche duikboot „Orzel", welke de vorige week werd geïnterneerd in de Est- landsche haven Tallinn, is in den nacht op dramatische wijze ontsnapt, onder het vuur der Estlandsche artillerie. Verklaard wordt, dat verscheidene man schappen der Estlandsche wacht, welke probeerdje de duikboot te laten stoppen, werden gedood. De kustartillerie opende het vuur, doch de duikboot ging snel onder water. Een oorlogsschip en vliegtuigen zetten direct een achtervolging in. Sluitstukken van het geschut van de „Orzel" en 14 van haar 20 torpedo's waren den vorige avond aan land gebracht. De „Orzel" was in Tallinn bin- nengeloopen wegens uitputting der beman ning en gebrek aan noodzakelijke voor raden. DE VROEGERE POOLSCHE PREMIER PRYSTOR HEEFT ZELFMOORD GEPLEEGD. Alexander Prystor, de vroegere Pool sche premier., is dood aangetroffen in een villa te Wilna, aldus fheldt het Deensche blad Berlingske Tidende Prystor was een der intieme vrienden van maarschalk Pilsoedski.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1939 | | pagina 1