PBIIAarnhem pmspicius
BELGIË IN ZIJN
NEUTRALE POSITIE.
De
beuFS past zich aan.
ALGEHEÜE HADDELSKEIHIIS
Onze Zuiderburen bezien de toekomst
voorloopig betrekkelijk optimistisch.
Groote speculatieve be
drijvigheid. Winstne-
mingen na den hausse.
Extra kosten voor de
scheepvaart.
middenstanders vo/g een
(Ingez. Med.j
Een omwenteling in de
auto-industrie?
Een Zweedsch uitvinder rijdt op
petroleum en water
Dronken studenten in een auto.
Ernstige botsing onder Wouw.
Kalmte na de aanvankelijke
consternatie.
GUNSTIGE ECONOMISCHE
PERSPECTIEVEN,
SOCIALE MAATREGELEN.
MOHAMMEDANEN NEMEN DIENS1
IN HET FRANSCHE LEGER,
CHINEESCH GUERILLA-
AANVOERDER UITGELEVERD.
INGEZONDEN STUKKEN
DE KERKELIJKE KWESTIE IN
OOST- EN WEST-SOUBURG.
Luchtbeschermingsplicht en de
veerkracht onzer weermacht.
Financieel economisch
weekoverzicht.
Het proces van aanpassing der beurs aan
de door den oorlog geschapen verhoudingen
is nog in vollen gang. Voor een deel bestaat
het nog uit een tastend zoeken naar dat,
wat volgens menschelijke berekening zal
gaan komen, ten deele is echter reeds een
vaste richting ingeslagen, naar het, in de
verte wenkende doel van oorlogswinsten
voor bepaalde bedrijfstakken. De verwach
tingen, die men aanzien van de economi
sche ontwikkeling in oorlogstijd koestert,
zijn uiteraard voornamelijk gebaseerd op
datgene, wat men gedurende den vorigen
oorlog heeft meegemaakt. Men herinnert
zich de ware honger naar goederen, die des
tijds is ontstaan en de phantastische prijs
stijging, welke daaruit is voorgevloeid. Uit
vrees, zich niet tijdig en tot de nog gelden
de betrekkelijk lage noteeringen in het be
zit te kunnen stellen van aandeelen van on
dernemingen, die, naar men aanneemt,
voornamelijk van den oorlog zullen profi
teered haast men zich, reeds thans aan
kooporders te geven, vaak zonder nauw
keurige selectie, dikwijls ook zonder eenige
koerslimite. Dit verklaart de wilde koers-
sprongen, die men in de afgfdoopen week
ter beurze heeft meegemaakt vooral voor
aandeelen van ondernemingen, welker ka
pitaal slechts van beperkten omvang is en
waarvan dus slechts weinig materiaal ter
markt pleegt te komen.
Hiertoe behooren in de eerste plaats ver
schillende Indische rubber- en andere cul
tuurondernemingen, maar ook de kleinere
scheepvaartmaatschappijen, welken aan
deelenkapitaal tijdens de jongste crisis aan
zienlijk gereduceerd is. Een betrekkelijk
geringe vraag naar aandeelen van derge
lijke ondernemingen kan des te moeilijker
bevredigd worden, omdat het aandeelenka
pitaal voor een deel vaak in vaste handen
zit en omdat de huidige houders ook al we
gens de verbeterde vooruitzichten slechts
tegen aanmerkelijke hoogere koersen van
hun bezit willen scheiden.
Meer nog dan onder normale omstandig
heden is het thans geboden, om bij het ver
strekken van kooporders, vooral voor in
courante fondsen, een koerslimite op te ge
ven, wil men voorkomen, het aandeel tot
een tientallen percenten hoogeren koers
dan waarop men gerekend had naar huis te
krijgen. Tenzij men inderdaad zonder eenige
restrictie, coüte-que-coüte, de desbetreffen
de fondsen wil verwerven, in de meening
dat, wat heden duurkoop is, morgen wei
eens goedkoop kan blijken te zijn.
De speculatieve belangstelling heeft zich
geconcentreerd op de aandeelen van onder
nemingen, welke van de tot dusverre op de
goederenmarkt reeds ingetreden prijsver-
hoogingen profiteeren, van scheepvaart
maatschappijen die voordeel trekken uit de
al aangekondigde verhooging van vracht
en passagierstarieven en voorts op shares
van Amerikaansche „war-babies". Wat
laatstgenoemde betreft, sloot de Amster-
damsche beurs zich volkomen aan bij de
speculatieve bedrijvigheid in Wallstreet, die
op sommige dagen overweldigend was en
voor eenige fondsen koerswinsten van 10
punten tegelijk met zich medebracht. De
neutraliteitsverklaring van President Roo
sevelt, die leveranties aan oorlogvoerende
landen vrijwel onmogelijk maakt, heeft op
de New Yorksche beurs niet den minsten in
druk gemaakt. Men is er blijkbaar vast van
overtuigd, dat in het binnenkort bijeen te
roepen Congres de neutraliteitswet in dien
zin zal worden gewijzigd, dat leveringen
van wapens, munitie en andere goederen
aan de belligerente landen weder zullen
kunnen plaats vinden en men twijfelt er
niet aan, of er zullen in dit geval op om
vangrijke schaal nieuwe orders ontvangen
worden. De eenige beperking daarbij zal
dan vermoedelijk de bepaling zijn, dat de
ontvangers der goederen zelf voor de ver-'
scheping moeten zorgen en contant zullen
moeten betalen, de z.g. „cash and corry"-
ciausule. Het risico van verscheping en aan
komst op de plaats van bestemming komt
m dat geval geheel op rekening van de op
drachtgevers en niet van de leveranciers.
vJr' geen verwondering te wek-
H' -I te.mP°. waarin de koersstijging
was ingezet, niet behouden kon blijven. Al-
1e®n d°or wmstnemingen is herhaalde
lijk een deel van de stijging te niet ge
daan; aanvankelijk kwam telkens nieuwe
vraag opzetten, waardoor de koersen toch
weder een stijgende richting volgden, doch
schriftel. opleid, voor hef examen
onder de beproefde /eid/ng van
tegen het midden der week kreeg het aan
bod de overhand. Na een dagen lang aan
houdende hausse-beweging is zulk een te
rugslag niets ongewoons, maar toch zal nog
moeten blijken, of er geen diepere oorzaken
voor de ingetreden reactie zijn. Velen zul
len, nu de koersen reeds op een aanmerke
lijk hooger niveau zijn aangeland, er de
voorkeur aan geven, af te wachten, of de
toestand voor de verschillende bedrijven
zich inderdaad zóó zal ontwikkelen, als
men zich heeft voorgesteld.
Reeds hebben zich enkele feiten voorge
daan, die te denken geven. Zoo heeft de
Duitsche verklaring omtrent de „economi
sche neutraliteit" een onaangenamen in
druk gemaakt, omdat men vreest, dat de
reeds zoo bezwaarlijke aanvoer van goede
ren nog meer belemmering zal gaan onder
vinden. Anderzijds vormt het aanhouden
van de „Nieuw-Amsterdam" der Holland-
Amerika Lijn „ter onderzoek" door de En-
gelsche autoriteiten een aanwijzing van de
moeilijkheden waarmede onze reederijeri te
kampen zullen krijgen. Een vertraging van
enkele dagen veroorzaakt onmiddellijk ex
tra kosten aan voeding en gages, nog af
gezien van de toch reeds sterk gestegen' en
nog verder oploopende uitgaven voor le
vensmiddelen, brandstoffen, verzekerings
premies enz. Het zou dan ook onjuist zijn,
de reeds ingetreden verhooging van vracht
en passagierstarieven als een eenzijdig
voordeel voor de maatschappijen te be
schouwen.
Behalve scheepvaartaandeelen gaven
vooral ook rubberwaarden wilde koersfluc
tuaties te zien. De uitbreiding der produc
tie, tezamen met de stijging van den rub-
berprijs, werkte de hausse in deze afdeeling
in de hand, doch de latere reactie van de
rubbernoteering te New York leidde hier
tot winstnemingen met dienovereenkomsti
ge koersverliezen. Naar verhouding het
grootst was de koerswinst voor aandeelen
Bandar Rubber, welke maatschappij tenge
volge van een gunstige beslissing inzake een
door haar aangevraagde herziening van de
vastgestelde standaardproductie den export
in dit jaar aanzienlijk mag verhoogen.
De leidende industriëele fondsen, Phi
lips' en Unilever, namen opnieuw ter
beurze een uitzonderingspositie in. Beide
fondsen hadden voortdurend van aanbod te
lijden; weliswaar is het nog te vroeg, om de
draagwijdte te beoordeelen van de eventu-
eele gevolgen, die de oorlog voor deze bei
de concerns met hun over geheel Europa
verspreide vertakkingen zal hebben, doch
men kan wel aannemen, dat deze in geen
geval van gunstigen aard zullen zijn. Wat
de binnenlandsche industriëele ondernemin
gen betreft, en hiertoe behooren ook de
Nederlandsche afdeelingen van de beide
bovengenoemde concerns, voor deze
brengt de huidige situatie zeker niet alleen
nadeelen met zich mede. Wat Philips' aan
gaat, denke men aan de door de omstandig
heden gestimuleerde vraag naar radio-ap
paraten; voorts profiteert de binnenland
sche industrie van defensieijorders en ande
re regeeringsopdrachten, terwijl de uitscha
keling der buitenlandsche concurrentie
eveneens een factor van beteekenis is.
Hieronder volgt een overzicht van het
koersverloop
3%3 Nederland 85%848514
3 Ned. Indië '37A 83%—82%—83%
Bethlehem Steel 6676%69%
U. S. Steel 53%—62—58
Philips' 169%—143—150—141%—144
Unilever 11714—101—104%
Kon. Petr. 339—350—343—349—338%
A'dam Rubber 235253235243%
227%—230
Deli Bat. Rubb. 174—197—181—187—171
—175
Serbadjadi 114%131117
H.V.A. 439450428439—426430
Deli Bat. Tabak 136142131132
Ned. Scheepv. Unie 140153132139
—130—132%
KRTIDENIERSEXAMEN.
Den candidaten voor het Kruideniersexa
men in OctoberNovember a.s., die gemo
biliseerd zijn, wordt aangeraden onverwijld
schriftelijke opgave te doen van hun vol
ledig veldpostadres aan het bureau Krui
deniersexamen te Haarlem, Nassauplein 5.
Een zekere Carl Ahlstedt in de Zweed-
sche hoofdstad Stockholm heeft een uitvin
ding gedaan welke in dezen tijd van e-ont
belang lijkt te zijn.
Het betreft een carburateur voor auto's
waardoor zou zijn te rijden op een mengsel',
bestaand uit 40 pet. water en 60 pet. pe
troleum.
Men heeft een moderne auto voorzien
van een dergelijken carburateur. Hierbij
viel zoowel wat betreft het aantal toeren
als bij het motorgeluid geen enkel verschil
op te merken.
Hoewel het optrekken iets minder snel
was dan bij een gewonen benzine-carbura-
teur, werd bij het rijden met deze auto in
1 vorkeer geen enkele moeilijkheid onder
vonden De bereikte maximum-sneiheid bij
feerUin bovenstaande brandstof was
hen 1, eenigen tijd gereden te heb-
nende °Ve merken> dat de motor loo-
ze?hen°^P KUm en water' geruischioo-
ze brandttef°u beazine- B« gebruik van de-
reukloos^gas dat h *2? UitIaat een b«na
gas, dat bovendien niet giftig is.
Donderdagavond omstreeks negen uur is
op den Roosendaalschen weg bewesten
Wouw (N.B.) een ernstige botsing voorge
vallen.
De autobestuurder K. uit Wouw stond in
gezelschap van zijn twee kinderen de
voorlichten van zijn wagen te herstellen,
waarbij de nabijwonende postbode Van
den B. hem met een zaklantaarn bijlicht
te.
Een tweepersoonsauto, waarin drie stu
denten uit Leiden, niet vrij van alcohol
waren gezeten, kwam in snelle vaart aan
rijden en botste met een hevigen slag te
gen den stilstaanden wagen. Alle vier
ier bijstaande personen werden gegre
pen. De postbode werd op het rijwielpad
ges ingerd. Hij liep een schedelbasisfrac-
tuur op en moest ter plaatse van de
H.H. Sacramenten der stervendéh worden
bediend. In levensgevaarlijken toestand
werd hij zijn woning binnengedragen De
autobestuurder K. en zijn beide kinderen
werden licht gewond, evenals de drie stu
denten, wier auto totaal werd vernield
De politie van Wouw heeft de studen
ten naar het politiebureau meegenomen.
(Van onzen correspondent).
Brussel, 13 September.
De kaarten worden op het oogenblik ge
drukt met het oog op de rantsoeneering van
de Belgische bevolking voor sommige pro-
dukten. Welke deze produkten zullen zijn,
is nog niet bekend. Men mag echter aan
nemen, dat tegen het einde van de maand
de rantsoeneering van brood zal worden
ingevoerd, met dien verstande, dat zij ruim
zal worden opgevat en iedereen voldoende
brood zal ter beschikking krijgen. Men
spreekt van 350 gram per persoon en per
dag. De handel zal niet worden uitgescha
keld. Het publiek zal over een ravitaillee-
ringskaart beschikken en hierop zullen ze
gels worden geplakt naar gelang de waren
worden geleverd waarop de klant kan aan
spraak maken en door middel van deze
kaarten zullen de winkeliers dan hun voor
raad kunnen vernieuwen. De regeering
wenscht regelend op te treden, zoowel wat
betreft de prijzen als wat betreft de ver
bruikte hoeveelheden. Door hamsterprak
tijken waren er in sommige gedeelten van
het land tekorten ontstaan aan zout, suiker,
zeep en koffie, doch het is reeds verholpen
door de transportmiddelen te verbeteren.
Het publiek is nu tot kalmte gekomen.
Nochtans zijn er op sommige plaatsen po
gingen vastgesteld om de prijzen op te drij
ven. Zoo werd gesproken over graanspecu-
laties. De normale graanprijs is 120 tot 130
franken, maar sommigen hebben dezen prijs
verhoogd tot 150 franken. Het roggemeel
werd op enkele plaatsen verhoogd met 100
pet., wat van invloed is geweest op de gees
tesgesteldheid van de landbouwers, die ge
neigd werden, hun vee onder den prijs van
de hand te doen. Prijzen van reuzel werden
verhoogd met 100 pet. en prijzen van sui
ker met 25 pet.
De regeering heeft direct maatregelen ge
nomen om prijsopdrijving te beteugelen en
het opstapelen van voorraden met winst
oogmerken tegen te gaan. Het is verboden
andere prijzen te vragen, dan wat normale
prijzen worden genoemd en de rechtbanken
oordeelen oppermachtig over een eventueel
abnormaal karakter van de prijzen. Op
grond van de volmachtwet zijn verder aller
lei maatregelen genomen, die vrij drastisch
kunnen worden toegepast. Overtredingen
kunnen gestraft worden met vijftien dagen
tot drie jaar gevangenisstraf en een boete
van 100 tot 100.000 fr.
Men is het er overigens algemeen over
eens, dat de toestand van België thans veel
beter is dan in 1914. De rantsoenen die aan
de bevolking zullen kunnen verstrekt wor
den, zullen steeds heel wat hooger zijn dan
in den vorigen wereldoorlog. De kwaliteit
van het brood zal verminderen, de marga
rine zal verminderen en de boter eveneens.
Het vleesch zal moeten gerantsoeneerd
worden. Op het gebied van koffie wordt
niet veel gevreesd indien de verbindingen
met de Congo verzekerd blijven. De ravi
tailleering van België zal overigens in
groote mate afhangen van zijn eigen econo
mische bedrijvigheid en van nu af worden
de maatregelen genomen om de economie
van het land te handhaven en in te stel
len op de nieuwe eischen.
Ondanks het feit, dat vele arbeiders wer
den gemobiliseerd, is de werkloosheid se
dert het uitbreken van den oorlog gestegen
van 168.000 tot 188.000. Niet alleen zijn de
bestellingen opeens achterwege gebleven,
maar tévens werden door de mobilisatie tal
van ondernemingen beroofd van hun trans
portmiddelen, waardoor zij tot gedwongen
werkloosheid werden gebracht. Er wordt
geleidelijk getracht orde te brengen in den
toestand.
Het komt er op aan dat België in staat
is, aan het buitenland zijn produkten te le
veren, zoowel van de industrie als van den
bodem en de middelen daartoe worden
grondig voorbereid. In de onderhandelingen
die worden gevoerd met de oorlogvoerende
landen nopens de grondstoffen die aan Bel
gië moeten worden geleverd, beschikt Bel
gië over een belangrijk ruilmiddel, namelijk
de kolen, waaraan zeer spoedig tekort zal
ontstaan, vermits de oorlogvoerende lan
den exportlanden zijn en nu zelf meer ko
len noodig hebben, zonder dat zij in staat
zijn de wereldmarkten te voorzien van
brandstof. Op deze situatie wordt nogal
veel gebouwd. Nu reeds wordt in overwe
ging gegeven de Kempische kolenmijnen
tot hun maximumexploitatie op te voeren,
terwijl ook de kwestie van den werktijd
wordt gesteld.
Men ziet de mogelijkheid onder oogen om
terug te keeren tot de 48-urenweek, zelfs
tot de 50-urenweek. Dit zal niet gaan zonder
moeilijkheden en de syndicaten zullen ook
overigens dienen geraadpleegd over nieuwe
maatregelen. Maar nu reeds is men het er
over eens, dat zonder kolen België ontwa
pend zou zijn met het oog op zijn econo
mie. Men verwacht ook nog een gunstige
ontwikkeling voor de Belgische economie
wat betreft de constructiefabrieken en de
ijzer nijverheid. De textielindustrie heeft
ook voordeel te verwachten. België zal op
grond van zijn neutraliteit handelen met
alle partijen tegen contante betaling en op
grond van den normalen handel. Met het
oog op de algemeene economie wordt ook
verwacht dat voor den landbouw een rege
ling zal worden getroffen en bepaalde in
structies zullen moeten worden gevolgd.
Een economisch en financieel expert, prof.
Baudhuin, heeft berekend dat van de
3.050.000 ha grond in België slechts
1.883.000 ha akkergrond is en België slechts
voor 55 door zijn bodem in de eigen
voedingsbehoefen kan voorzien. Door ech
ter 240.000 ha weiland in akkergrond te
doen verkeeren, zou er veel ten goede kun
nen veranderen. Men is dus over 't alge
meen nogal optimistisch.
Wat het openbare leven betreft, wordt
vastgesteld dat in alle steden en speciaal
ook te Brussel maatregelen worden geno
men om de lichten te dooven. Nochtans is
er een streven merkbaar om daar tegen
in te gaan en integendeel op te komen
voor een algemeene openbare verlichting,
opdat vliegers van oorlogvoerende landen
duidelijk zouden kunnen zien dat zij boven
neutraal gebied vliegen. Vermoedelijk
wordt gewacht op een zekere stabilisatie
van den toestand, om hieraan gevolg te
geven. Voor het oogenblik worden de offi-
cieele maatregelen nofg steeds ingegeven
door de overweging dat men op alles moet
voorbereid zijn.
De sluiting van de café's die slechts toe
gankelijk zijn van 12 u. tot 14 u. 30 en van
17 u. tot 21 u. blijft een zeer speciaal uit
zicht geven aan Brussel. Deze maatregel
werd in den beginne als onvermijdelijk met
goed humeur onthaald, doch thans is men
er over heen en zijn stemmen opgegaan om
er een einde aan te maken. Gedurende en
kele dagen is dat inderdaad gebeurd en de
Brusselsche autoriteiten hadden juist
maatregelen genomen om de café's defini
tie tot middernacht geopend te laten, doch
de regeering heeft op advies van den mi
nister van landsverdediging opnieuw het
besluit gehandhaafd van sluiting van 9 u.
's avonds af. Voorloopig zal daar wel niet
op teruggekomen worden, daar zich, naar
verluidt, enkele incidenten ten gevolge van
dronkenschap hebben voorgedaan.
Men kan ook vaststellen dat er wat meer
kalmte is gekomen in de radioberichten.
Men heeft begrepen dat de opwinding van
de openbare meening door voortdurende
berichten, waarvan het bijzonder karakter
steeds alarmeerend moest werken, niet
d'.enstig kan zijn. De fabrieken hebben het
verzoek gekregen geen sirenes meer te ge
bruiken. Anderzijds is ook een beroep ge
daan op de automobilisten om zuinig te zijn
met benzine, teneinde rantsoeneering of
stopzetting van den verkoop te vermijden.
Men overweegt de mogelijkheid of den zo
mertijd langer te laten duren dan den offi-
cieelen datum van 8 October waarop hij
eindigt, ten einde besprekingen te doen.
Men overweegt ook nog steeds maatrege
len ten opzichte van vreemdelingen die
hetzij in den handel, hetzij in een betrek
king, de plaatsen zouden kunnen innemen
van gemobiliseerden. Teneinde te voorzien
in het gebrek aan oefening van de oudere
klassen heeft de regeering ook nog een
aantal manschappen van de oudere reserve
opgeroepen teneinde dezen gedurende een
zekeren tijd te oefenen. Het geldt hier geen
werkelijke mobilisatie.
Men weet dat een Kamerlid, de Waal
Hubin, dienst genomen heeft, ondanks zijn
hoogen leeftijd, in het Fransche leger. Het
is opvallend, dat de houding van den heer
Hubin in alle kringen afkeuring vindt. Men
neemt aan, dat hij vrij is te handelen naar
eigen inzicht, doch dat hp niet het recht
heeft de neutraliteit van het land in het
gedrang te brengen. De openbare meening
is algemeen in haar eisch tot handhaving
niet alleen van een theoretische maar van
een strikte neutraliteit. Men spant zich aan
hooger hand in om zooveel mogelijk een
mentaliteit van neutralen te bevorderen
door alle middelen en de oprichting van
een Ministerie van Nationale Voorlichting
heeft tot doel dit te bevorderen. Dit betee-
kent niet dat de meeningsvrijheid moet
worden beprkt. Men wijst geregeld op het
voorbeeld van Nederland in dit opzicht,
dat zonder censuur en zonder afstand te
doen van de grondwettelijke vrijheden zij
ner burgers de moeilijke oorlogsjaren van
1914-1918 heeft weten door te brengen.
De Mohammedanen in Parijs en om
geving hebben onder de huidige omstan
digheden bewijs geleverd van een trouw,
die levendig op prijs is gesteld door de
Fransche overheid. Op den eersten dag,
waarop de inschrijving voor vrijwilligers
opengesteld was, hebben zich 150 Mo
hammedanen aangemeld, hetgeen meer
dan iets anders kenmerkend is voor den
onder hen heerschenden geest. Een be
langrijke groep Tunesische soldaten
heeft zich aangemeld bij de moskee in
Parijs. Zij verzochten den priester het
gebed uit te spreken en de goddelijke
bescherming af te smeeken voor zij hun
plicht gingen vervullen.
Het Japansche nieuwsbureau Domei
deelt mede: Na de uitlevering der vier
Chineezen, die verdacht worden van
moord op den douane-ambtenaar Tsjeng
in Tientsin, hebben de Britsche auto
riteiten der concessie den Chineeschen
guerilla-leider Soetsjing Woe gistermid
dag aan de Japansche autoriteiten uit
geleverd. De man had Chineesche gueril-
labenden georganiseerd om moeilijk
heden te veroorzaken achter het Ja
pansche front, waarbij hij optrad als
opperbevelhebber van de' Chineesche
guerillatroepen aan het noordelijk deel
van de spoorlijn Tientsin-Poekau. Hij
had zijn hoofdkwartier gevestigd in de
Britsche concessie. Op verzoek van de
Japansche autoriteiten hadden de Brit
sche autoriteiten hem in October j.l. ge
arresteerd.
(Buiten verantwoordelijkheid der redactie)
Mijnheer de Hoofdredacteur,
Uw stuk over bovenstaand onderwerp,
eindigt met de mededeeling, overgenomen
uit het blad van de kerkvoogdij van Sou
burg, dat de kerkvoogdij besloten heeft de
kerk in West niet ongebruikt te laten
staan. Dat is wel interessant, stel U zich
eens voor, dat de kerkvoogdij besloten had
de kerk, die zij in West wil bouwen, als zij
er eenmaal zou zijn, ongebruikt te laten.
Maar nu zou het wel prettig zijn, als de
kerkvoogdij ook eens vertellen wilde, waar
voor zjj die kerk gebruiken wil. Gaat zij
er concerten in organiseeren of er lezin
gen in laten houden of haar verhuren voor
vergaderingen? Godsdienstoefening er in
laten houden kan deze kerkvoogdij al even
min als elke andere kerkvoogdij, en men
moet wel geen, maar dan ook heelemaal
geen greintje verstand hebben van het Her
vormd kerkrecht om niet te weten, dat
ook de kerkeraad van Souburg in die kerk
geen godsdienstoefening houden kan zonder
medewerking van zijn predikant. Daarbij
komt nog, dat, gezien het feit, dat de ker
keraad van Souburg, zooals uit Uw relaas
blijkt, klakkeloos een aanklacht tegen zijn
eigen predikant ingediend heeft, er wel
geen dominee bereid gevonden zal worden
in die kerk een godsdienstoefening te lei
den en daarbij gevaar te loopen, dat ook
tegen hem een aanklacht ingediend wordt.
Met dank voor de plaatsing,
Canonicus.
VOOR DE GEMOBILISEERDEN.
Geachte Redactie.
Ik las gisteren in uw blad, dat men van
plan was, voor onze militairen te gaan brei
en.
Dit zal door alle Nederlandsche huisvrou
wen met dankbaarheid aanvaard worden.
Nu de winter aankomt en 't weer slechter
gaat worden, moet er voor onze jongens
goed gezorgd worden. Ik geloof niet, dat,
die veldjassen op de duur den regen zullen
tegenhouden, dus zouden ze nog een olie-
jas moeten hebben. Kunnen hier nu geen
maatregelen voor getroffen worden? Ik
hoop, dat hier nota van genomen zal wor
den, en verblijf met de meeste hoogachting
Een moeder van een milicien.
Vele tienduizenden Nederlandsche echt-
genooten, vaders en zonen staan op het
oogenblik gereed orn zoonoodig met inzet
van hun leven het Vaderland te verdedigen.
Tientallen van hen zijn reeds gevallen
in deze uitoefening van hun plicht.
Allen die tot dien plicht werden geroepen
hebben recht op den dank en den steun der
achterblijvers. Ongetwijfeld is ons volk ten
volle bereid hun die te geven, doch het
maakt wel eens den indruk, dat men nog
niet duidelijk voor oogen heeft in welken
vorm dit het beste kan geschieden.
Zéker, er worden speldjes verkocht,
boeken en tijdschriften ingezameld en er
wordt finantieelen steun gegeven aan de
achtergebleven gezinnen; doch is dit al
les wel voldoende om den soldaat te velde
of den matroos aan boord van een scheep
je in staat te stellen zich zonder zorgelijke
bijgedachten volkomen te wijden aan zijn
soms moeilijke taak?
Neen!
Waar de militair in de eerste plaats be
hoefte aan heeft, dat is aan de zekerheid,
dat zij die hem dierbaar zijn niet slechts
voor den honger worden behoed, doch dat
zij tevens worden beschermd tegen de ge
varen van den modernen oorlog.
Mist hij deze zekerheid, dan is het on
herroepelijk gedaan met zijn moreele veer
kracht. Dan verricht hij zijn taak met de
voortdurend knagende bijgedachte, dat wel
van hém geëischt wordt, dat hij zoonoo
dig zijn hoogste goed inzet terwille van het
algemeen belang, doch dat het hem onmo
gelijk is in voldoende mate te zorgen voor
hen die hem het naaste staan.
Van die zorg moet onze Nederlandsche
weermacht zoo goed mogelijk èn zoo snel
mogelijk worden ontheven!
Niet slechts gevoelens van dankbaarheid
of medelijden of zelfs plicht tenopzichte
van hen die hun dienstplicht moéten ver
vullen, doch het inzicht dat het noodzake
lijk is, dat het de plicht is van ons allen,
om de weermacht tot het hoogste peil op
te voeren, moet de niet-opgeroepenen ver
vullen.
Boeken en tijdschriften, chocolade en
cigaretten, och het is wel heel prettig om
zulke zaken te mogen ontvangen, doch het
genoegen dat men er van zou kunnen heb
ben wordt toch bedorven als men bedenkt,
dat zijn gezin onvoldoende beschermd is
tegen gas- en luchtgevaar. Als men be
denkt, hoe bitter weinig gelegenheid er in
het algemeen tot nog toe werd gegeven
aan zijn gezin om weg te schuilen. Als men
bedenkt, dat zoo zeer velen van hen, die
des avonds te midden van de hunnen zijn
er nauwelijks toe zijn te brengen om do
meest noodzakelijke beschermingsdiensten
te vervullen. Als men bedenkt, hoe diezelf
den ruimschoots in de gelegenheid zijn om
voor hun eigen gezin te zorgen, terwijl men
zelf door de opgelegde plicht machteloos
moet afwachten hoe het straks zal gaan!
Als men ontwaart hoe ontstellend gering
het aantal is van hen, die bereid werden
gevonden om althans een deel van hun
vrijen tijd te oferen aan de bescherming
van de gezinnen van hen die aan de gren
zen staan.
Burgers van Nederland! Daar roept U
een plicht. Een plicht jegens Uzelf, jegens
de honderdduizenden, die reeds tot de
hoogste plicht werden geroepen, jegens het
Vaderland!
Burgers van Nederland! Een groot deel
èn een goed deel van ons volk staat aan
de grenzen.
Zij doen hun plicht jegens U, doet Gij het
iegens hen!
W. H. van Zadelhoff.