KRONIEK VAN DEN DAG
Het luchtgevecht
bij Ameland.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT GOESCHE COURANT) VAN VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1939. No. 218.
el
VT,
De Britsch-Fransche
samenwerking.
Een Duitsche lezing over het
incident.
EEN 200N VAN Z'N VADER.
MOBILISATIE EN
WERKLOOZENSTEUN.
Het periodiek verlof van de
gemobiliseerden.
DE K.L.M, ONDERHOUDT SLECHTS
TWEE VLIEGDIENSTEN,
Beperking van het
luchtpostverkeer buiten Europa.
Prins Bernhard bezocht
Zuid-Limburg.
De Vrijwillige Burgerlijke Dienst.
-14,.
jierga"
Bon
-7,50;
I'S 3
sbrun
aan-
Alex
üalle-
F—12;
amot-
Dr.
lEmile
Jutten
epein-
toose-
I; Sol-
iperen
fhelle-
Bur-
6,50;
ftoria-
4—9;:
To-
loenenu
Iks.
fmmmm
IMMMB
zoekt
Wal-
aurna-
Echief-
:jf prot.
blacL
voor-
zak-
arraad
straat,
cent,
jHand-
lltapp.
^>loem-
ap. D.
\l. 762,
Cad-
P- P-
vanaf
ïgeer-
50 ct,
Drie-
ippels
ziken,
aente-
rg-
twie-
,645,
i, lui-
ïiltjes
25,
Vlbrg,
zurê
kens-
agerij
loord-
rg
kom-
bos
aonen
kilo.
(ente
burg.
uil
Er hebben zich thans twee feiten voor
gedaan, welke, in verband gebracht, aan-
toonen, hoe innig Engeland en Frankrijk
hun samenwerking in de huidige oorlogs
omstandigheden hebben gemaakt: Engel-
:sche troepen zijn op Fransch gebied aange
komen en „ergens in Frankrijk" is de Op
perste Oorlogsraad der „entente cordiale"
voor de eerste maal bijeen geweest. Minis
ter-president Chamberlain en de Britsche
minister voor de coördinatie der defensie,
lord Chatfield, waren per militair vliegtuig
het Kanaal overgestoken en zijn op dezelfde
wijze teruggekeerd, zoodat de premier nog
denzelfden avond verslag van zijn bevindin
gen aan den Koning kon uitbrengen.
De snelle overkomst van het Britsche ex-
peditieleger naar 't vasteland was een groo-
te verrassing, want het geheim was goed
bewaard gebleven. Eerst den dag van aan
komst (Dinsdag) vernam „men" in Enge
land, dat de troepen zich reeds aan den
overkant bevonden. Hun vertrek was zorg
vuldig voorbereid, in alle stilte, opdat ook
de vijandelijke duikbooten, die zich met de
jacht op koopvaardijschepen bezig hielden,
er geen „lucht" van zouden krijgen. Men is
een heel stuk voor bij 1914, toen de eerste
Engelsche detachementen pas tien dagen
na de oorlogsverklaring scheep gingen en
op 22 Augustus aan het front bij Bergen in
Henegouwen aankwamen, waar dienzelfden
avond de groote slag begon. Dit Britsche
hulpleger bestond uit ca. 100.000 man, n.l.
vier divisies infanterie en een divisie cava
lerie, een in vergelijking met de Duitsche
en Fransche strijdkrachten zeer gering aan
tal, wat dan ook in Duitschland aanleiding
was, om van ,,'t belachelijk kleine legertje"
te spreken. Maar geleidelijk is dit „kleen
hoopken" uitgegroeid tot een formidabele
krijgsmacht, die mede zijn aandeel heeft
gehad in de eindbeslissing. Trouwens, reeds
aan de Marne, nu precies 25 jaar geleden,
hadden de Engelschen hun strijdvaardig
heid bewezen, ofschoon zij in de kunst der
moderne oorlogvoering te land bij Duit-
schers en Franschen achter stonden. Een
achterstand, die later volkomen werd inge
haald.
Wat het thans op Franschen bodem aan
wezige Britsche contingent, dat zeker wel
spoedig zal worden uitgebreid, waard is, zal
de toekomst moeten leeren. Maar 't heeft
althans iets voor op de mannen van 1914:
de voorbereiding zal langer en beter zijn
geweest, want men kon den oorlog als 't
ware zien aankomen en dienovereenkom
stig zijn maatregelen treffen. Daartegen
over staat, dat ook weer zwaardere eischen
dan destijds worden gesteld; de oorlogstech
niek heeft zoowel wat het offensief als het
defensief betreft opnieuw groote vorderin
gen gemaakt, waaraan de Britten zich wel
licht nog eenigszins moeten aanpassen. In
elk geval heeft de legerleiding, samenwer
kend met de marine en luchtmacht, bewe
zen, snel te kunnen handelen; naar ver
luidt zijn reeds Engelsche afdeelingen in de
frontlyn aangekomen.
Natuurlijk wordt omtrent de sterkte van
de naar „the continent" gezonden troepen
hoegenaamd niets medegedeeld. Wèl lezen
wij, dat zij anders en beter geoefend zijn
dan hun voorgangers en dat de overtocht
ook doeltreffender was geregeld. De man
schappen zijn niet onder 't oog van fami
lieleden of vrienden en onder de tonen van
militaire muziek scheep gegaan. Zij hadden
den avond te voren van de hunnen afscheid
genomen en begaven zich bij 't invallen van
het donker aan boord, waarop naar Frank
rijk werd koers gezet. De havens van in
scheping en de namen der schepen zijn om
begrijpelijke redenen niet bekend gemaakt.
Dezelfde motieven hebben de Britsche re
geering ertoe genoopt, veranderde routes
en binnenkomst- of vertrekhavens voor tal
van koopvaarders aan te geven.
Niet alleen uit militair oogpunt bezien,
is de komst der Engelschen in Frankrijk
van beteekenis. Immers, thans blijkt, dat
Groot-Brittannië de consequenties trekt uit
het eenmaal genomen besluit tot oorlog
met Duitschland en den bondgenoot niet al
leen laat staan bij zijn moeilijken strijd te
gen het machtige Duitsche leger. De En-
„Naar aanleiding van het bericht van
den Regeeringspersdienst inzake het inci
dent op de Waddeneilanden, waarbij het
Nederlandsche marinevliegtuig R 5
na door een Duitsch militair vliegtuig te
zijn aangevallen en tot daling gedwon
gen is vergaan, meldt het Duitsche
Nieuwsbureau uit Berlijn:
Ter hoogte van Ameland buiten de
Nederlandsche territoriale wateren werd
Woensdagmiddag om 2 uur 21 een Ne
derlandsch watervliegtuig, een Fokker
dat op een Duitschen verkenner afkwam
door dit vliegtuig omlaag geschoten.
Het Nederlandsche vliegtuig sloeg bij
de daling over den kop. De Duitsche ma
chine, welke pas na de daling de Neder
landsche nationaliteit van het andere
vliegtuig vaststelde, is ondanks de woe'j-
ge zee gedaald en heeft de vier man van
de equipage aan boord genomen.
De Nederlanders werden naar Nor-
derney gebracht. Bij allen werden slechts
lichte wonden vastgesteld (kneuzingen
ontvellingen. Een man had een schot*
door een teen.) De Nederlanders hebben
verklaard, dat hun manoeuvre in de
richting van het Duitsche vliegtuig ver
keerd is geweest, te meer daar zij zelf
nog uit de zon kwamen, zoodat het on
mogelijk was hun nationaliteit te her
kennen. Het verhoor is nog gaande. Een
tweede tot hulpverleening gezonden
Duitsch watervliegtuig is op de plaats van
het ongeluk slecht neergekomen en kon
nog slechts het Nederlandsche eiland
Ameland bereiken.
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt aan
dit bericht nog toe: Nederland is natuur
lijk vastbesloten zijn neutralteit overal te
verdedigen.
Des te meer is dit ongelukkig toeval
te betreuren, waaraan een Nederlandsch
vliegtuig is ten offer gevallen en waar
door Nederlandsche vliegers ernstig in
gevaar werden gebracht.
Anderzijds kan de bemanning van het.
Duitsche verkenningsvliegtuig geen ver
wijt worden gemaakt. Het betreft hier
een samenloop van ongelukkige omstan
digheden, welke in tijden van oorlog niet
te vermijden zijn."
Naar het Engelsch
door
T. TEN HAVE— v. d. MADE.
60).
Haar vrees verdween weer, toen ze de
rustige stem van den man hoorde zeggen:
„Ja, miss Mallinsbee, we zijn hier nu
eenmaal en we moeten hier blijven. Ik
wacht maar af, tot mijn beurt komt. En
intusschen heb ik een mooie vacantie in
een prachtige omgeving met berglucht,
goeden wijn en goede sigaren. Alleen die
ellendige Chinees, die
„Sst!" Hazel hief waarschuwend haar
Vinger op.
James Carbhoy draaide zich met een ruk
om. Inderdaad stond daar die gehate kerel
onbewegelijk bij den hoek van het huis.
James Carbhoy ging weer recht zitten.
Zijn goede stemming was verdwenen en
zijn gezicht drukte nog slechts afkeer uit.
„Loop naar den bliksem!" riep hij uit
en smeet zijn sigaar woedend in de rich
ting van den Chinees.
HOOFDSTUK XXII.
's Nachts op weg.
Het was een nacht om niet licht te ver
geten. De volle maan stond aan den he
mel en wierp haar zilveren schijnsel over
de wereld. De sterren, die als juweelen
flonkerden, verrieden de ongedachte pracht
en weelde van het heelal. De lucht was
zacht en geurig en de schemerige schoon
heid, die tusschen de heuvels hing, maakte
den mensch droomerig en deden hem zijn
hoop en zijn zorgen vergeten.
De eerste tien mijl van den rit vanaf
Een der „vragen van dezen tijd" luidt:
Kan iemand, die in militairen dienst
wordt opgeroepen en daardoor zijn betrek
king verliest, na afloop van de mobilisa
tie voor steun ingevolge de steunregeling
voor werklooze arbeiders in aanmerking
komen, als hij tijdens de mobilisatie ge
huwd is?
Van officieele zijde wordt hierop ten
antwoord gegeven:
Zoo betrokkene op het moment in mili
tairen dienst niet werkloos was, kan bo
venstaande vraag in beginsel bevestigend
worden beantwoord.
gelsche hulp moge voor 't oogenblik nog
bescheiden zijn, maar zij zal voor de "Fran
schen een moreelen steun vormen, die niet
mag worden onderschat. En in dit verband
is zeker de reeds vermelde bijeenkomst van
den Oppersten Oorlogsraad ten minste even
belangrijk, 't Fransche persagentschap Ha-
vas ziet er een nieuw bewijs in voor de al-
geheele overeenstemming tusschen de bei
de Westelijke groote mogendheden. Deze
zijn, naar verzekerd wordt, vastbesloten,
niet slechts volgens evenwijdige lijnen te
handelen, maar op te treden in volkomen
eenheid, alsof er van één enkele natie spra
ke was. De conferentie zal door andere ge
volgd worden en was al voorafgegaan door
een uitsluitend militaire gedachtenwisseling
waaraan de stafchefs Gamelin en Ironside,
benevens de beide luchtvlootcommandan-
ten, deelnamen.
het oude boerenhuis was Hazel geheel en
al onder de bekoring van dezen nacht. Het
was niet nieuw voor haar: de bergnachten
waren evenzeer een deel van haar bestaan
als het leven op de boerderij zelf. Maar
ze genoot er altijd opnieuw van. Met diepe
teugen ademde ze de frissche lucht in en
keek verukt om zich heen, waarbij een ge
voel van grooten dank en eerbied voor den
Schepper in haar oprees.
De rit naar huis was twintig mijl, maar
die afstand was niets te ver voor haar
mooie, jonge lichaam. En haar merrie
draafde, dat het een lust was.
In het begin dacht ze nergens aan, en
gaf ze zich volop over om van de schoon
heid rondom haar te genieten. Maar al
lengs keerden haar gedachten terug naar
de werkelijkheid.
Ze werd angstig en onrustig. Ze
schaamde zich en was tegelijkertijd boos.
Ze was met haar gedachten bij twee per
sonen: vader en zoon. Ze beschouwde den
zoon als een soort half-god, terwijl ze
voor den vader groote genegenheid voelde.
Ze hield op verschillende wijze van allebei
zeer veel en haar gevoelens van boosheid
en schaamte werden veroorzaakt door de
wreede, kluchtige atmosfeer, die om het
heele geval hing.
Maar bovenal was ze bezorgd over haar
eigen onbedachtzaamheid, toen ze in haar
belangstelling voor hetgeen de millionnair
zei, hem haar naam had genoemd. Ze pro
beerde te overzien, wat er gebeuren kon.
Stel je voor, dat hij haar vaders naam
wist. Natuurlijk wist hij die. Maar na die
eene scherpe vraag had hij niets meer la
ten merken.
Ze zuchtte half opgelucht, maar was
toch niet overtuigd. En daarom was ze nu
in den nacht op weg naar huis. Ze was da-
Z.K.H. Prins Bernhard maakte Donderdag een inspectietocht langs de Nederlandsche grensverdediging
in Zuid-Limburg. De Prins inspecteert de eerewacht tijdens zijn bezoek aan Maastricht.
De regeeringspersdienst meldt:
De Minister van Defensie verzoekt de
directies van de onderscheiden tramweg
maatschappijen alsmede de ondernemers
van autobus- en bootdiensten om, militai
ren, die aanvangende 16 September a.s. met
periodiek verlof vertrekken, voor rijksre
kening te vervoeren, zoowel voor de heen
als voor de terugreis. Aan voornoemde mi
litairen wordt voorloopig een eenvoudige
verlofpas verstrekt, welke geteekend moet
zijn door den compagnies-, batterij-, eska
drons-, detachements- of overeenkomstigen
commandant. Verzocht wgrdt tegen afgif
te van dezen verlofpas een plaatsbewijs
voor den heen- en terugrit (vaart) met een
geldigheidsduur van meer dan één dag te
willen verstrekken. Verrekening geschiedt
door het departement van Defensie.
De Regeeringspersdienst meldt verder:
Wellicht ten overvloede vestigt de Mi
nister van Defensie er de aandacht van
compagnies-, batterij-, eskadrons-, detache
ments- en overeenkomstige commandanten
op, dat aan de met verlof vertrekkende mi
litairen een afzonderlijke verlofpas moet
worden verstrekt voor elk te bezigen ver
voermiddel geldig zoowel voor de heen- als
voor de terugreis.
De K.L.M.-dienst op Londen, Berlijn en
Parijs ligt geheel stil. Men had gehoopt dat
men toestemming zou verkrijgen den dienst
van Amsterdam naar de Engelsche hoofd
stad te blijven onderhouden, doch tot he
den is zij nog niet ontvangen. Ook op de
Indië-route wordt niet gevlogen, daar de
toestemming om over Frankrijk te vliegen
nog steeds niet is afgekomen. De K.L.M.
vliegt alleen op de lijnen AmsterdamKo
penhagen en AmsterdamOslo.
Èén smakelijk gebakken brood op
tafel, is beter dan een oogst die nog
op het veld staat.
delijk weggereden, toen ze zeker wist, dat
de gevangene zich ter ruste had begeven.
Ze had nog acht mijl voor den boeg
voordat ze de boerderij zou hebben bereikt,
toen ze zoo schrok, dat ze wel dadelijk
wou omkeeren en denzelfden weg terug
vliegen zoo hard als haar merrie draven
kon.
In de verte zag ze een ruiter te paard
aankomen, die geluidloos naderde door het
hooge gras.
Sinds al die jaren was het haar nog
nooit óverkomen, dat ze 's nachts iemand
was tegengekomen. Ze zat verstijfd van
schrik. Wie was hij? Hij kwam steeds meer
naderbij over hetzelfde spoor, als zij moest
gaan. Ze moesten elkaar ontmoeten! be
greep ze.
Op dat oogenblik wou ze haar merrie
keeren, maar zoover kwam ze niet. Ze
herkende het paard, dat de ruiter bereed.
Het was Sunset. Toen herkende ze ook de
breede schouders van den man in het za
del. Ze slaakte een verheugden kreet en
zette haar merrie aan om vlugger bij hem
te komen.
„Gordon!" riep ze, verheugd en opge
lucht, uit.
„Jij hier, Hazel?" klonk het vroolijke
antwoord.
„Wat heb je me laten Schrikken", zei
Hazel, toen hij bij haar was.
„Heusch?" Gordon lachte het figuurtje
toe, dat hem in het maanlicht op haar
In verband met de stopzetting der Fran
sche en Belgische bui^en-Europeesche
luchtdiensten naar Zuid-Amerika, Afrika
(behalve die op Tunis en Algiers), de Le
vant en Indo-China worden van heden af
de volgende beperkingen in het buiten-
Europeesche luchtpostvervoer ingevoerd.
Luchtpostverzending naar Zuid-Amerika,
de bestemmingen in Afrika, welke door de
thans opgeheven Fransche en Belgische
diensten worden bereikt, de Levantijnsche
staten en Indo-China vindt niet meer
plaats.
Luchtpostcorrespondentie voor Suriname
en Curasao wordt per boot naar New-York
gezonden en gaat vandaar met de Ameri-
kaansche luchtdiensten verder.
Indien de K.L.M.-luchtdienst op Ned.-
Indië weder kan worden uitgevoerd, zullen
met dezen dienst ook luchtpostbrieven voor
de Levantijnsche staten en Indo-China kun
nen worden meegegeven.
Z.K H. Prins Bernhard heeft gisteren
namens H. M, de Koningin een bezoek
gebracht aan Zuid-Limburg.
De Prins was vergezeld van zijn waar
nemend adjudant, majoor H. J. PhafS Bij
zijn aankomst te Sittard werd ZjK.H. ont
vangen door den territorialen bevelheb
ber van Zuid-Limburg en eenige officie
ren van het stafkwartier te Maastricht
In den loop van den dag bezocht de
Prins verschillende militaire opstellingen
in Zuid-Limburg, terwijl hij in de middag
uren een bezoek bracht aan het bureau
van en territorialen bevelhebber te
Maastricht. Prins Bernhard inspecteerde
de hier opgestelde eerewacht, waarna hij
de officieren, verbonden aan het staf
kwartier, aan zich liet voorstellen.
Prins Bernhard vertrok om kwart voor
vijf van Maastricht naar 's-Gravenhagé.
bruine merrie fascineerde.
„Nou en of, ik dacht ik weet het zelf
niet precies wat ik allemaal dacht. Hoe
kom jij hier op dit uur?"
Het meise lachte gelukkig. Zelfs in het
zilveren maanlicht was het te zien, dat
ze kleurde.
„Dat wou ik jou ook al vragen", ant
woordde Gordon. „Nou eerst ik dan
maar." Hij begon te lachen. „Ik kwam
eigenlijk naar jou kijken maar niet
enkel naar jou. Ja, ik ben de zwakhartig-
ste samenzweerder, dien je je kunt voor
stellen. Kijk maar eens goed naar me, zoo
iets krijg je niet eiken dag te zien. Ik
vond het zoo ellendig, dat vader daar nu
gevangen zit. Ik moest eens gaan kijken,
of hij het goed maakte."
Hazel keek met zachte oogen naar de
groote gestalte in het maanlicht. Zooeven
was ze nog boos geweest over die harte-
looze daad van den zoon en nu bleek, dat
hij het tegenovergestelde daarvan was,
zoodat ze een groote teederheid voor hem
in zich voelde opkomen.
„Hij ligt in bed en ik vermoed, dat hij
nu wel vredig zal snurken", zei ze lachend.
„Ik ben niet weggegaan, voordat hij in
bed lag." Toen keek ze hem aan en vroeg:
„Waarom kwam je me opzoeken?"
Deze directe vraag overviel hem bijna.
Gordon had excuses genoeg, maar slechts
één ware reden. Hij aarzelde voordat hij
antwoordde.
,,'t Gaat goed", zei hij bij wijze van
uitvlucht en het meisje slaakte een diepe
zucht van vreugde.
„O ja?" vroeg ze.
Gordon plaatste zijn paard zoo, dat zij
haar merrie kon keeren en hij zei opge
wonden
„Laten we samen naar de gevangenis
gaan." Ze reden nu naast elkaar terug en
Het regeeringscommissariaat voor den
Vrijwillïgen Burgerlijken Dienst deelt
mede:
In versch llende kringen blijkt eenig mis
verstand te bestaan omtrent taak en doel
stelling van den Vrijw. Burgelijken Dienst!
De bedoeling is geenszins, dat bemidde
ling wordt verleend bij de voorziening in de
opengevallen plaatsen van hen, die onder
de wapenen geroepen zijn, voorzoover door
de openbare arbeidsbemiddeling daarin kan
worden voorzien Intusschen zijn er ver
schillende functies, waarvan de vervulling
in den regel niet mogelijk is langs den
weg der gewone arbeidsbemiddeling. Het
regeeringscommissariaat is doende voor de
ze functies bepaalde voorzieningen te tref
fen.
i
Voor ingenieurs en architecten is een ré
geling getroffen met het „bureau 1939",
dat door het Kon. Inst, van Ingenieurs te
zamen met de Ver. van Delftsche Inge
nieurs wordt beheerd. Dit bureau, dat ge
vestigd is Prinsessegracht 23, 's-Graven-
hage, stelt zich ten doel bemiddeling te ver-
leenen bij de voorziening in functies, welke
door het onder de wapenen komen vari in
genieurs en architecten tijdelijk zijn open
gevallen.
Zij, die bereid zijn, zich daartoe beschik
baar te stellen, worden verzocht zich recht
streeks aan het bureau op te geven.
Aan organisaties, waarvan te verwachten
is, dat zij op eenigerlei wijze te dezen be
hulpzaam kunnen zijn, wordt verzocht zich
op te geven aan het regeeringscommissa
riaat, Binnenhof 19, 's-Gravenhage.
VOOR DUITSCHLAND IS VOORTAAN
EEN VISUM VEEEISCHT.
Naar men ons mededeelt, is voor het be
zoek van Nederlanders aan Duitschland
voortaan een visum vereischt.
Gordon vervolgde: „Ja, het gaat goed.
Luister maar, ik zou het kunnen uit
schreeuwen van plezier. Buffalo Point is
in opkomst. Overal worden er groote han
delskantoren opgericht en iedereen, die je
tegenkomt is een handelaar. Toen de in
genieurs en landmeters van den spoorweg
kwamen, gaf de Brede en Sydely corporatie
hun lijn op. Het volk kwam bij stroomen
om te koopen. Maar je vader gaf nog niet
toe. Intusschen hebben we de zaak in het
Oosten geregeld. De spoorweg is op mijn
bevel een groote reclamecampagne begon
nen en de kolenvereeniging doet hetzelf
de. Binnen een maand zal het hier zoo
storm loopen, als alleen in Amerika moge
lijk is. De grond brengt nu al fantastische
prijzen op. Er zijn van den spoorweg al
tien treinen met constructiemateriaal en
men is al aan den bouw van het nieuwe
depót begonnen."
Hij zuchtte voldaan. Toen ging hij iet
wat beschaamd verder: „Maar we zullen
toch ook aan vaders belangen denken. We
kunnen de zaak niet goedmaken en hem
geheel en al over het hoofd zien. Zie je,
wat Slosson in Snake's Fall heeft gedaan,
moet goed gemaakt worden. En daarom
moet ik aan je vader een optie van zes
maanden vragen op een stuk land, vlak
bij de kolengroeven, dat hij nog niet aan
Bude en Sydely verkocht heeft. En als
daar kolen zijn zet ik daar vader in en
hij zal dan nergens schade van ondervin
den. Maar vader zal daar nog een maandje
moeten blijven."
„Prachtig," riep Hazel met schitterende
oogen. Toen vroeg ze een beetje bezorgd:
„Maar als je vader hoort, wat je gedaan
hebt, wat dan?"
'Wordt vervolgd).
