De luchtbescherming in Zeeland. Hausse in „oorlogsfondsen" Tal van maatregelen zijn of worden getroffen. De kunstschatten in veiligheid. Moeilijkheden met de bescherming van historische gebouwen. De Com missaris der Koningin spoort de bevolking tot meer activiteit en tot meer samenwerking aan. Machtigingen voor uitgaven aan gemeenten opgeschort. Indien de uitgaven niet absoluut noodig zijn. De grondstoffenmarkten loopen vooruit op de verwachte vraag. Onze Indische cultures als oorlogswinst-bedrijven. Gun stige positie der Koninklijke Shell. Toenemende vraag naar scheepsruimte. Dreigen de gevaren voor internationale concerns. De zee-oorlog eischt steeds meer slachtoffers. VORDERING VAN AUTO'S EN MOTOREN OP STRAAT, (Van onzen b ij zonderen medewerker.) Evenals in de meeste andere deelen des lands, worden de laatste weken in Zeeland met bekwamen spoed tal van maatregelen getroffen, die verband houden met de be scherming tegen aanvallen uit de lucht. In een onderhoud, dat we gehad hebben met den commissaris der Koningin, jhr. mr. J. W. Quarles van Ufford, heeft deze ons een overzicht gegeven van de voornaamste voorzieningen, met behulp waarvan het mogelijk wordt geacht aan eventueele ge varen uit de lucht voor een goed gedeelte het hoofd te bieden. De heer Quarles herinnerde er aan, dat Walcheren het eerste gebied in ons land is, waar reeds geruimen tijd geleden door dr. Frederiks, secretaris-generaal van binnen- landsche zaken, generaal De Ridder en hem zelf, contact is gezocht met alle burgemees ters, de hoofden van luchtbescherming en de medici, teneinde een georganiseerde, re delijke bescherming tegen gevolgen van luchtaanvallen tot stand te brengen. De Walchersche gemeentebesturen werd ge wezen op de verschillende middelen, die zij voor de luchtbescherming dienden aan te schaffen, en vrijwel alle gemeenteraden op het eiland hebben nog op de begrooting voor 1939 een post geplaatst om de ge- wenschte voorzieningen te kunnen treffen. Nadat op Walcheren de bereidheid tot zelfbescherming was gebleken, heeft de boven genoemde commissie in Tholen, Zie- rikzee, Goes, Oostburg, Sas van Gent en Axel besprekingen gevoerd met de burge meesters uit die deelen der provincie, en hen uitgenoodigd volgens artikel 18 van de luchtbesehermingswet een regeling voor in tercommunale samenwerking tot stand te brengen. Dit is geschied, en in verschillen de gemeenten hebben de gemeenteraden bo vendien reeds de regeling gemaakt, bedoeld jn artikel 137 der gemeentewet. Als gevolg van een en ander, ging de ^pmmissaris der Koningin voort, is onze provincie thans verdeeld in de kringen Schouwen-Duiveland, Tholen, Zuid- en Noord-Beveland,, Walcheren, Oostelijk- Zeeuwsch-Vlaanderen, en Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen, waarbij onderlinge hulpverleening het bindende element vormt. Deze onderlinge hulpverleening kan slaan op medische verzorging, op politie-diensten, bijstand van brandweer, op organisatie van hulpdiensten, ontsmetting, voorlichting der bevolking, opleiding van personeel, enz. Wat de medische verzorging betreft, in alle kringen zijn, in overleg met de militaire autoriteiten, gebouwen aangewezen, die in tijd van nood dienst moeten doen als hulp ziekenhuis. Op Walcheren wordt daarvoor kasteel Westhove te Oostkapelle ingericht, op Schouwen-Duiveland de jeugdherberg in Noordgouwe. SCHUILLOOPGRAVEN. De heer Quarles van Ufford vestigde ver volgens de aandacht op het feit, dat in Zee land thans een begin is gemaakt met het aanleggen van sch uilloopgraven voor de bevolking, die zich tijdens een luchtaanval op straat bevindt, n.l. in Zeeland's hoofd stad, waar de aanleg van openbare schuil- gelegenheden voor 500 personen, dat is voor ruim 2% der bevolking, in verschillende wijken ter hand is genomen. Ook in Vlis- singen worden voorbereidingen getroffen. Deze vorderen echter tijd omdat voor het personeel van de Kon. Mij. de Schelde, dat eenige duizenden personen omvat, en dat bij een luchtaanval onmiddellijk de werkplaat sen moet verlaten, vermoedelijk van over heidswege voorzieningen zullen moeten worden getroffen. Wij hebben den commissaris der Konin gin gevraagd wat tot nu toe is geschied om de vele historische kostbaarheden, waaraan Zeeland rijk is, te beveiligen. Hij antwoordde, dat in het voorjaar reeds een commissie werd ingesteld, die tot taak had na te gaan welke maatregelen moesten worden genomen om de historische docu menten en voorwerpen, in het bezit van Zeeuwsche gemeenten, polders en water schappen, te beveiligen. Dank zij het werk van deze commissie zijn de laatste maan den bij Ged. Staten uit alle deelen de der provincie verzoeken ingekomen om gelden toe te staan voor het bouwen van klui zen. In Middelburg, aldus jhr. Quarles, be- Jhr, mr. J. W. Quarles van Ufford. schikt men thans over voldoende beschut te ruimte om alle kostbare bescheiden van Rijk, provincie en gemeente in veiligheid te brengen. Het zeer omvangrijke archief van de pro vincie wordt van de zolders overgebracht naar de Kapittelzaal in de Abdij-gebouwen, die scherfvrij Vordt gemaakt. Onder de pro vinciale bibliotheek zijn onlangs de kelders, die volgestort waren met puin en zand, in orde gemaakt, en zij bevatten thans alle werken, die maar eenigszins belangrijk zijn, en verder al het materieel, dat de biblio theek in bruikleen heeft. Bovendien zijn zij bestemd voor berging van een groot gedeel te van het archief en de bibliotheek van het Zeeuwsch Genootschap, en voor een ge deelte van het Rijksarchief. Het overige gedeelte van het Rijksarchief wordt dezer dagen geborgen in de kluis-in- richting van den polder Walcheren op het Abdij-plein. De kostelijke Zelandia-illustra- ta, en andere stukken van groote waarde, alsmede de beroemde beker van Maximi- liaan van Bourgondië, het erfstuk van de gemeente Veere, krijgen een plaats in een beschikbaar gekomen particuliere kluis-in- richting in Middelburg. DE BEROEMDE GOBELINS. De gobelins uit de Statenzaal en uit de sectie-kamers van het Abdij-complex, die elk jaar de bewondering van tienduizenden toeristen oogsten, zijn reeds verwijderd, in looden, hermetisch gesloten kisten verpakt, en overgebracht naar een van de kelders onder de provinciale griffie. Overwogen wordt om ook de vaste gobelins, die in de zaal van Ged. Staten zijn aangebracht, eveneens te verwijderen, en naar veiliger oorden te doen verhuizen. De Commissaris der Koningin deelde me de, dat de Abdij drie schuilkelders bevat, bestemd voor de ambtenaren van de griffie, en voor het personeel van de P.Z.E.M., dat na de in beslagneming van zijn gebouw in de Koepoortstraat door het commando Zee land, gehuisvest werd in de koffiekamer en in de sectie-kamers van de Abdij, en dat zich volgens den Commissaris der Koningin, op zulk een voorbeeldige wijze heeft aan gepast aan de zeer moeilijke omstandighe den. ZEELAND'S HISTORISCHE GEBOUWEN. „We hebben door Uw mededeelingen den indruk gekregen, dat in Zeeland voor de roerende historische waarden op afdoende wijze is gezorgd", merkten we op. „Zoudt U ons willen zeggen in hoeverre het onroe rende historische, de vele kostbare gebou wen, die in Zeeland staan, in deze zorg zijn betrokken". De Commissaris der Koningin antwoord de, dat uiteraard aan de bescherming van Zeeland's historische bouwwerken is ge dacht, ook, dat men nog naar middelen zoekt om te dezer zake tot een eenigszins bevredigende oplossing te komen, maar dat vooralsnog tal van bezwaren, voornamelijk van finantieelen aard, de verwezenlijking van de plannen in den weg staan. Wij heb ben destijds bij benadering eens nagegaan, zei jhr. Quarles, wat het zou kosten om het Middelburgsche stadhuis door middel van zandzakken te beschermen. We kwamen daarbij tot zulk een fantastisch hoog be drag, dat we er van duizelden. Wel zal alles in het werk worden gesteld om de onder deden van de historische gebouwen, die ge borgen kunnen worden b.v. de beelden aan het Middelburgsche stadhuis in vei ligheid te brengen. EEN TEKORT. Aan het slot van het onderhoud hebben wij van gedachten gewisseld over de be scherming der bevolking tegen luchtaanval len. De opvatting van den Commissaris der Koningin bleek, dat het tot de inwoners van tal van gemeenten nog niet is doorge drongen, dat zij zich zelve moeten bescher men, dat in zeer vele Zeeuwsche plaatsen een tekort aan medewerking aan de lucht bescherming dient te worden geconsta teerd. „Laat mij Middelburg maar eens als voorbeeld nemen", zei de heer Quarles. „De bewoners van de verschillende stads- deelen denken er niet aan de hoofden bij een te steken om na te gaan hoe zij, b.v. door zich in rayons te verdeelen, in tijden van gevaar het minste risico kunnen loo- pen. De mannelijke bevolking legt voor de vrijwillige hulpverleening zoo weinig daad werkelijk enthousiasme aan den dag, houdt zich dermate afzijdig, dat men zich afvraagt wat er dan toch wel voor verschrikkelijks moet gebeuren alvorens men hier tot een drachtige samenwerking komt, alvorens men niet langer enkelen voor het geheel laat opkomen. Er is echter één lichtpunt, besloot de Commissaris der Koningin zijn gesprek. De jeugd! Alle bewondering voor de wijze waarop zij zich in Middelburg aan de gemeenschap pelijke taak geeft, voor de bereidwilligheid, waarmee zij zich in groote getale heeft op gemaakt om de archieven van provincie en gemeente in veiligheid te brengen. De oude ren nemen ditmaal de jeugd ten voorbeeld! De Regeeringspersdienst meldt: Aan de onderscheidene colleges van Ge deputeerde Staten is door den minister van Binnenlandsche Zaken het volgende be richt: „Door verschillende gemeentebesturen is, v o o r de buitengewone omstandigheden van het oogenblik intraden, op grond van de ongunstige budgetaire- of schuldpositie der gemeente, machtiging gevraagd tot het uitvoeren van werken, of tot het doen van bepaalde aanschaffingen. Vrij zeker mag worden aangenomen, dat verscheidene dier aanvragen in deze dagen niet zouden zijn ingediend en dat door de betrokken ge meenten op verdere behandeling voorshands geen prijs wordt gesteld. Aangezien het der regeering niet moge lijk is te beoordeeien welke aanvragen wel en wélke niet voor verdere behandeling in aanmerking komen, heeft zij gemeend goed te doen de afdoening der loopende aanvra gen voorloopig op te schorten. Slechts die aanvragen zullen verder in behandeling worden genomen, ten aanzien waarvan het gemeentebestuur, door uwe tusschenkomst, een nader verzoek doet en aantoont, dat het werk of de aanschaffing, ondanks de buitengewone tijdsomstandigheden, onmid dellijk voortgang dient te hebben. Een en ander geldt uiteraard niet voor uitgaven, verband houdende met de lucht bescherming of de defensie, noch voor machtigingen, betreffende aangelegenhe den van organisatorischen of administratie ven aard. De behandeling van machtigingen tot het doen van uitgaven ingevolge de Lager On derwijswet 1920, wordt met het oog op de aanspraken, welke anders door enkel tijds verloop voor de schoolbesturen zouden kun nen ontstaan, gewoon voortgezet, behalve in die gevallen, waarin het gemeentebe stuur alsnog mededeelt, dat ook de behan deling hiervan kan worden gestaakt, b.v- in verband met de omstandigheid, dat de betrokken school voor militaire doeleinden in gebruik is genomen. Zoo noodig ware, in dien het bijzondere scholen betreft, met de schoolbesturen in overleg te treden, opdat de aanvrage tijdelijk worde ingetrokken." DE RADIO-WAARSCHUWINGEN VAN ONZEN LUCHTMACHTDIENST. Naar aanleiding van de waarschuwingen van onzen luchtwachtdienst betreffende vreemde vliegtuigen, welke het Nederland- sche publiek af en toe door de radio kan beluisteren, heeft van verschillende kan ten de vraag bereikt of de hiermede gege ven publiciteit eigenlijk wel raadzaam is is en of zij niet noodelooze ongerustheid kan verwekken. In verband hiermede wordt van bevoegde zijde op het volgende gewezen. Onvermijdelijk is het nu eenmaal, dat de ze waarschuwingen, welke blijkens vorm en inhoud niet bedoeld zijn voor het groote publiek, doch voor inlichting van de mili taire organen van de luchtverdediging en voor de burgerlijke organen van de lucht bescherming, door iedereeif kunnen worden opgevangen. Het daaraan verbonden na deel. zooals b.v. dat zulke berichten zenuw achtige naturen kunnen verontrusten weegt echter niet op tegen de voordeelen, ook van preventieven aard, welke door de handha ving van onze neutraliteit aan zulk een doeltreffende signaleering van ongewensch- te gasten in de lucht verbonden zijn. Financieel economisch weekoverzicht. Zelfs de oudste „beursrot", die aan de dolle capriolen der fondsenmarkt gewend is, staat vreemd tegenover het beeld, dat de beurs sinds het uitbreken van den wereld oorlog te zien heeft gegeven. Reeds dade lijk vormde de groote weerstand, die de beurs aan den druk ,der beangstigende be richten bood, een tegenstelling met de er varingen, die men in 1914 had opgedaan. De krachtige en zelfs tot excessen leiden de hausse, waarmede de effectenmarkt het uitbreken van het wereldconflict heeft be antwoord, is echter wel volkomen in strijd met de ontwikkeling, die op grond van lo gische overwegingen verwacht had kunnen worden. Hoe onzeker immers de toekomst ook zijn moge, als niet alle teekenen bedriegen bevinden wij ons aan den vooravond van een vernietiging op groote schaal van menschenlevens en van materiëele waarden en het spreekt van zelf, dat het bedrijfsle ven, dat toch alleen kan worden gevoed door de welvaart van de gjeheele wereld huishouding, uiteindelijk door dit vernieti gingsproces dreigt te zullen worden mede- gesleept. De naweeën van den vorigen we reldoorlog, de monetaire en financiëele ont wrichting en de schokken, welke het zaken leven in de na-oorlogscrisis te doorstaan heeft gekregen, liggen nog te versch in het geheugen, dan dat wij hierop nader zouden behoeven in te gaan. En toch, de beurs, die gewend is, in de toekomst te zien, bekommert zich op het oogenblik niet in het minst om deze gebeur lijkheden. Zij liggen blijkbaar al te ver af; men heeft nog niet den tijd genomen, zich rekenschap te geven van wat later, als een onafwendbaar noodlot uit de huidige ontwikkeling voortspruitende, over de wereldhuishouding zal worden gebracht; men heeft thans slechts oog voor datgene, wat de naaste toekomst aan „goeds" voor het zakenleven zal kunnen brengen. Over korteren of langeren tijd zullen de omstan digheden echter er toe dwingen, nota te ne men van de symptomen van uitputting en verarminig, die inhaerent aan een oorlog zijn en de terugslag zal dan des te scherper worden naarmate den omvang van de uit spattingen, waaraan men zich inmiddels overgeeft. Elke onderbreking van de koersstijging, ook indien deze, zooals tegen het einde der afgeloopen week het geval was, alleen maar aan winstnemingen is toe te schrij ven, moet dan ook worden toegejuicht, om dat zij een correctie vormt op de overdre ven disconteering van de verwachtingen voor de naaste toekomst. Het spreekt van zelf, dat deze verwach tingen in de eerste plaats verband houden met de mogelijkheid van het maken van groote oorlogswinsten door bepaalde onder nemingen. Wanneer de reeds ingetreden prijsstijging op de grondstoffenmarkten, waarmede deze op de verwachte vraag vooruit zijn geloo- pen, aanhoudt, zullen de ondernemingen, welke deze producten voortbrengen, hier van in sterke mate profiteeren, voor zoo ver tenminste door bemoeilijking van de scheepvaart hun afzetmogelijkheid niet zal worden beperkt. Onze Indische cultuuron dernemingen zouden dan in de eerste plaats tot de „oorlogswinstmakers" gaan behoo- ren, wellicht met uitzondering van de ta bakscultuur, welker afzetgebied voor een groot deel in Duitschland ligt, dat vermoe delijk als afnemer geheel of ten deele zal worden uitgeschakeld, wegens het gebrek aan deviezen van dat land, hetwelk zich thans wel zeer sterk zal doen gevoelen. Een internationaal concern als de Ko ninklijke Petroleum Mij., die de geheele wereldmarkt als afzetgebied heeft en wel ker productie-bronnen buiten het oorlogs terrein gelegen zijn, zal zijn inkomsten stel lig aanzienlijk zien stijgen. Hiertegenover zullen vermoedelijk slechts betrekkelijk ge ringe verliezen staan tengevolge van het te loor gaan van bezit in de oorlogvoerende staten. De belangen van de Koninklljke- Shellgroep in Midden-Europa zijn van be trekkelijk weinig beteekenis; het zwaarte punt van het bedrijf ligt in Groot-Britannië en de Vereenigde Staten. Evenals in den vorigen wereldoorlog zal het voor de oor logsvoering zoo bij uitstek belangrijke pro duct petroleum door Engeland en Frankrijk in hoofdzaak van de Koninklijke-Shell- groep betrokken worden. In een na den vo rigen wereldoorlog verschenen geschriftje met den beteekenisvollen titel „The „Shell" that hit the Germans most" werd de over winning der Gealliëerden voor een goed deel toegeschreven aan de ruime petroleum- voorziening door de Koninklijke -Shellgroep. Een andere groep van ondernemingen, die in het bijzonder als „oorlogsfondsen" mogen worden gekenmerkt, is die der scheepvaartmaatschappijen. De noodzake lijkheid van aanvoer van grondstoffen op groote schaal moet wel tot een toeneming van de vraag naar scheepsruimte leiden, waarmede een verhooging der vrachtprijzen gepaard zal gaan. Hietegenover staat wel iswaar een sterke stijging der uitgaven voor verzekeringspremies, maar in den vo rigen oorlog is gebleken, dat de vêrvoer- kosten nauwelijks een rol spelen, wanneer het er om gaat, de beschikking te krijgen over dringende benoodigde artikelen. De aandeelen van alle bovengenoemde ondernemingen hebben in het centrum ge staan van de hausse-beweging, die zich in de afgeloopen week op de Amsterdamsche beurs heeft ontwikkeld. Aanvankelijk kocht men luk-raak, vrijwel zonder eenige selec tie, ook aandeelen van maatschappijen, die vermoedelijk niet eens eenig voordeel van den oorlog zullen hebben of voor welke in tegendeel wellicht verliezen hieruit zullen voortspruiten. Later ging het publiek zich hiervan blijkbaar meer rekenschap geven en bekoelde de kooplust voor bepaalde fond sen; in sommige gevallen maakte zij zelfs plaats voor omvangrijk aanbod, waardoor in één slag belangrijke lagere koersen wer den bereikt. Dit goldt met name voor de aandeelen van Nederlandsche concerns, die groote belangen hebben in de met elkander in oorlog zijnde staten en die hiervan wel licht moeilijkheden zullen gaan ondervin den. Als zoodanig moet in de eerste plaats het Philips-fconcern worden genoemd, voorts de Aku en ook de Unilever. Wat laatstgenoemde maatschappij betreft moet echter ook rekening worden gehouden met de groote grondstoffenbelangen, die zij in Afrika bezit; de door de Afrikaansche doch», termij. te maken winst zal wellicht een compensatie vormen voor de elders te lij den verliezen. Zuiver Nederlandsche industriëele aan deelen waren meerendeels veronacht zaamd; blijkbaar verwacht men, dat de event, door de desbetreffende ondernemin gen (waaronder scheepsbouwmaatschap pijen e>d.) te maken winst voor een groote deel door den fiscus in beslag zal worden genomen. Hetzelfde zou dan echter gelden voor de winsten der scheepvaartonderne mingen en de Indische cultures, terwijl ook nog moet worden afgewacht, welk deel van de winsten der Amerikaansche ondernemin gen door den fiscus aldaar zal worden opge- ëischt. Over het geheel trouwens zou de beurs zich, bij een berekening der winsten, wel eens leelijk kunnen misrekenen, omdat zij een mogelijk ingrijpen van regeerings- wege buiten beschouwing laat. Op verschil lende markten zijn van overheidswege reeds maximumprijzen vastgesteld; de Neder landsche regeering heeft zulks reeds ge daan voor de theeveiling te Amsterdam. Vrees voor ingrijpen van regeeringswege ook op ander gebied is stellig niet vreemd geweest aan de reactie op de Amsterdam sche beurs tegen het eind van de week, toen velen er de voorkeur aan bleken te geven, in afwachting van de verdere ont wikkeling de te maken winsten binnen te halen. Een schrille tegenstelling tot de willigte op de aandeelenmarkt vormde de flauwe stemming voor obligatiën, waaronder staatsfondsen. De verwachte verdere stij ging van den rentevoet in verband met de groote geldbehoeften van den Staat legt een zwaren druk op de markt. Hieronder volgt een overzicht van het koersverloop: Anaconda Copper 18%30%29% Bethlehem St. 43%—62%—60% U.S. Steel 35—51—48%—49% Lever Bros 115%—128%—105%—115% Philips' 180—194—158—164% Kon. Petrol. 288—345—334% Shell Union 8—14%—13% A'dam Rubber 166—234—222—229 Serbadjadi 80—109—104—108 H.V.A. 377%—440—428—431 Javasche Cult. 190—219 Koloniale Bank 152%169% Deli Bat. Tabak 112—108—120 Deli Mij. 177%—183—160—161 Ned. Scheepv. Unie 108—131%—126— 129% Aan de „Nouvelle Gazette de Zurich" wordt volgens Havas gemeld, dat de Britsche vloot nauwkeurig de scheep vaart aan de Atlantische kust van Noor wegen controleert. Het Duitsche schip „Van Holferbuh" is voor de Noorsche kust door een Britsch oorlogsschip tot zinken gebracht Van verscheidene zijden wordt medege-- deeld, dat schepen geladen met ijzererts, die uit de Noorsche haven Narvik naar Duitschland vertrokken zijn, door Engel- sche oorlogsbodems zijn aangehouden en opgebracht Andere Duitsche vaartuigen spoeden zich naar Noorsche havens Aangezien twee derde van den Noorschen uitvoer van. ijzererts door Duitschland werd afgeno men, krijgt de Duitsche invoer hierdoor een zwaren slag De Noorsche maatschap pij Stavanger, die het grootste deel van: haar productie aan Duitschland heeft ver kocht, heeft reeds 1500 man ontslagen. Op de lijst van artikelen, welke de En~ gelschen als contrabande beschouwen,, staat ook ijzererts Door een Amerikaansch radiostation is een telegram opgevangen van aen Bel gischen kruiser „Jean Jadot"', waarin ge meld werd, dat deze 42 man had opge nomen, opvarenden van het Engelsche vrachtschip „Regent Tiger", dat getorpe deerd was door een duikboot. GEEN BEROEP OP DUITSCHERS IN HET BUITENLAND? Volgens het in de Zwitsersche hoofdstad' verschijnende blad „Bund" zijn de oproe pingen voor dienstnemingen, welke de Duit sche legatie in Zwitserland verspreid heeft, opgeschort. Het schijnt, aldus het blad, dat Duitschland voorloopig geen beroep wil doen op de Duitschers in het buitenland. o Van bevoegde zijde deelt men ons meder Van diverse zijden is de vraag gesteld in hoeverre de militaire autoriteiten bevoegd zijn op straat motorrijtuigen en mo torrijwielen te vorderen, alsmede welke voorschriften daarbij eventueel in acht moeten worden genomen. Naar aanleiding daarvan wordt aan het publiek medegedeeld, dat de militaire com mandanten tot eene zoodanige vordering inderdaad bevoegd zijn, doch tevens dat zij van deze bevoegdheid niet anders gebruik zullen maken dan bij zeer hoog® u i t z o n d e r i n g, en wel wanneer zö dringend verlegen zijn om het be trokken motorrijtuig of motorrijwiel «i die behoefteniet op andere wijze KW voorzien.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1939 | | pagina 6