De Tweede Kamer staat achter
het regeeringsbeleid.
Verordening op de oorlogs
huishouding in Duitschland.
De laatste vredespoging var
Mussolini.
KORT OORLOGSNIEUWS
Lof voor het verloop der
mobilisatie.
50 opcenten op de inkomsten
belasting.
OPROEP AAN HET DUITSCHE VOLK
OM HITLER OMVER TE WERPEN.
Londen bereidt zich op het ergste voor. In Kensington Gardens worden de zandzakken bij groote hoeveel
heden gevuld voor de beschermingsmaatregelen, welke in de Engelsche hoofdstad worden getroffen
DE TOESTAND TE BERLIJN, TOEN
DE OORLOG UITBRAK.
Duitsche vliegtuigen wierpen
bonbons omlaag.
DE EERSTE VROUWELIJKE
KRIJGSGEVANGENE.
Tsjechische en Slowaaksche
legioenen in Polen.
GEBRUIKEN POLEN DUM-DUM
KOGELS?
TELEGRAM VAÏTBENESJ AAN
CHAMBERLAIN.
DE HERTOG VAN WINDSOR STELT
ZICH TER BESCHIKKING.
De forpedeering van de
„Athenia".
Duitschland schond de internationale
regelen, zegt Londen.
„Britsche gruwelpropaganda."
Officieele ontkenning.
„Getorpedeerd zonder een
enkele waarschuwing."
Nadat de Kamervoorzitter en de minis
ter-president gisteren in de Tweede Kamer
hun verklaringen hadden afgelegd, die wij
elders in dit blad publiceeren, ging de Ka
mer in besloten zitting, waarna in het
.openbaar behandeld werden de volgende
wetsontwerpen:
Regelen met betrekking tot de genees
kundige voorziening onder de burgerbevol
king in geval van oorlog, oorlogsgevaar of
andere buitengewone omstandigheden.
Wijziging van de beurswet 1914.
Wijziging van verhooging der begrooting
van economische zaken voor 1939 (buiten
gewoon crediet).
Onder de wapenen blijven van dienst
plichtigen.
Doen voortduren van den staat van oor
log.
De griffier deed voorlezing van de ver
slagen, in de afdeelingen vastgesteld.
De minister-president, de heer D. J. d e
Geer, merkte naar aanleiding van het
verslag op, dat hij hoopt, dat de uitzonde
ringsmaatregelen ten opzichte van de nat.-
socialisten zullen worden opgeheven, indien
deze hun houding zullen hebben veranderd.
De minister van defensie, de heer D ij x-
hoorn, bracht een eeresaluut aan allen
die de mobilisatie zoo vlot hebben doen ver-
loopen. Ook de Wed. Spoorwegen deelden
hierin.
Overwogen werd een mildere regeling
van de kostwinnersvergoedingen, inzonder
heid verhooging van het maximum.
Ook werd overwogen het instellen van
de mogelijkheid van beroep op de commis
sarissen der Koningin ten aanzien van de
vorderingen van paarden en automobielen.
De minister van Sociale Zaken, de heer
Van den Tempel, beantwoordde de
vraag, of het mogelijk zal zijn, dat de on
der de wapenen geroepen artsen zooveel
mogelijk in de nabijheid van de plaats hun
ner practijk worden geplaatst. Spr. zal deze
mogelijkheid met den minister van defensie
overleggen.
De minister van Economische Zaken, de
heer Steenbergh e, was van oor
deel, dat een nota betreffende den toestand
thans nog niet mogelijk is, daar de econo
mische toestand van ons land nog onduide
lijk is. Spr. beloofde echter zoo spoedig mo
gelijk een nota te doen verschijnen.
EENHEIDSMANIFESTATIE.
Alle partijen in de Tweede Kamer be
toonden daarna instemming met de Voorge
stelde ontwerpen en de meeste sprekers
verklaarden zich ook geheel achter de re
geering te stellen.
De heéren Deckers voor de R.K.,
D r e e s voor de Soc.-Democraten, T i
1 a n u s voor de Chr. Hist. Unie, J o e -
k e s voor de Vrijz.-Democraten en B i e-
r e m a voor de Lib. Staatspartij zeiden het
regeeringsbeleid te steunen en hun stem te
geven aan de behandelde ontwerpen. Graaf
deMarchant et d'A n s e m
b o u r g voor de N.S.B. en de heer D e
Visser voor de Comm. Partij kondigden
eveneens aan vóór te zullen stemmen, hoe
wel dit niet beschouwd mocht worden als
een instemmen met het beleid der regee
ring.
De heer Zandt (St. Geref.) was ver
heugd over de neutraliteitsverklaring van
de regeering. Spr. heeft altijd voorspeld, dat
de Volkenbond ineen zou storten, niets dan
verwoesting achterlatende.
De heer Van Houten (chr. dem.)
was van oordeel, dat de tegenwoordige toe
stand een verschijnsel is van een wereld,
die God heeft losgelaten. Spr. is bereid de
regeering te steunen, doch mag niets tegen
zijn geweten doen. Hij verzoekt daarom
aanteekening tegen de beide militaire ont
werpen te hebben gestemd.
Nadat de minister-president dank be
tuigd had voor den steun der volksverte
genwoordiging werden de ontwerpen z.h.s
aangenomen met aanteekening, dat de C.D
U. fractie wenscht geacht te worden tegen
de beide laatste te hebben gestemd.
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Onder voorzitterschap van generaal-veld-
maarschalk Goering heeft de ministerraad
voor de rij ksverdedi ging een verordening op
de oorlogshuishouding opgesteld, die ten
doel heeft de krachten van de Duitsche
volkshuishouding in te zetten voor de be
veiliging van de grenzen en de vrijheid van
Duitschland.
De verordening omvat vier punten.
Het eerste voorschrift stelt straffen op
gedragingen, die schadelijk zijn voor den
oorlog. Zeer zware straffen bedreigen den-
gene, die grondstoffen of producten, welke
behooren tot de vitale behoeften der bevol
king, vernietigt, uit den weg ruimt of ach
terhoudt. Dat geldt ook voor dengene, die
betalingsmiddelen zonder gerechtvaardigde
reden hamstert of achterhoudt.
BELASTING VERHOOGING.
Het tweede voorschrift heeft betrekking
op belastingverhoogingen, waarbij principi
eel rekening wordt gehouden met de eco
nomisch zwakkere volkslagen. Het r ij k
heft een toeslag op de in
komstenbelasting ten be
drage van 50 Zij, die inkom
stenbelasting moeten betalen en wier inko
men niet hooger is dan 2400 mark per jaar,
zijn van den toeslag vrijgesteld. Bovendien
bepaalt dit voorschrift, dat oorlogstoeslagen
geheven zullen worden op een reeks van
genotmiddelen, zooals b.v. bier, tabakswa
ren, brandewijnproöucten en champagne.
Bij bier en tabakswaren bedraagt
de toeslag 20 pet. van den verkoops
prijs. Voorts is een buitengewone bijdrage
vastgelegd van de landen, gemeenten en an
dere lichamen van het openbare recht aan
het rijk.
Het derde voorschrift behelst een aanpas
sing van de voorschriften op het gebied van
het arbeidsrecht, de arbeidsbescherming en
de arbeidsvoorwaarden aan de eischen van
de oorlogshuishouding. Het ontstaan van
ongepast hooge arbeidsverdiensten moet ver
hinderd worden en het loonpeil moet men
aanpassen aan de bijzondere oorlogshuis-
houdingsvoorschriften. Er wordt vastgehou-
den aan het beginsel van belooning naar
prestatie. Verder kunnen verzachtingen in
gevoerd worden van de voorschriften op den
geregelden arbeidstijd. Gelijke offers van
allen en inspanning van alle krachten zijn
de grondgedachten van de sociale wetge
ving van het rijk.
Het vierde voorschrift behelst een stren
ge prijspolitiek, die gericht wordt naar de
beginselen van de volkshuishouding in oor
logstijd. Bezuinigingen op de kosten voor
het loon, welke een gevolg zijn van de
maatregelen op loongebied, moeten tot uit
drukking komen in de prijzen, d.w.z. de prij
zen moeten op overeenkomstig peil verlaagd
worden.
Reuter meldt uit Londen:
De Executieve van de Duitsche Sociaal-
Democratische partij heeft gisteren een op
roep uitgegeven aan het Duitsche volk om
Hitier omver te werpen, teneinde vrede in
Europa te verkrijgen. Het manifest, dat on
derteekend is door Otto Wels en Hans Vo-
gel'...die beiden voorzitter van genoemde
partij waren, verklaart: „Het geheele ge
wicht van de schuld voor deze monsterach
tige misdaad tegen vrede en menschelijk-
neid rust op Hitier en zijn systeem. De ver
nietiging van de vrijheid en de verstoring
V* wereldvrede was van den aanvang
af het ideaal en het wezen van de nat.-so-
ciahstisehp. politiek. De val van Hitler is
Stefani meldt uit Rome: Officieel wor
den de volgende bijzonderheden gegeven
over de laatste poging, die in het werk
gesteld is om den vrede te redden, toen
deze zeer ernstig bedreigd was.
Op 31 Augustus stelde Mussolini de En
gelsche en Fransche regeeringen ervan
in kennis, dat hij op 5 September een in
ternationale conferentie zou kunnen bij
eenroepen met het doel, de clausules te
herzien van het verdrag van Versailles
welke de oorzaak vormen van de huidige
verwarring in het Europeesche leven
zulks echter op voorwaarde, dat hij, Mus
solini, van te voren de zekerheid zou
hebben van de adhaesie van Frankrijk en
Engeland en dat deelneming van Polen
door het optreden van Londen en Parijs
verzekerd zou zijn.
Ondanks de verzoeken van de Italiaan
sche regeering waren Londen en Parijs
niet in staat voor den eersten September
hun antwoord aan Rome te doen toeko
men. Intusschen deden zich in den nacht
van 31 Augustus op 1 September de in
cidenten voor aan de Poolsch-Duitsche
grens, welke Hitier ertoe dreven de mi
litaire operaties tegen Polen te beginnen
Aangezien de door de Italiaansche re
geering ontvangen antwoorden in begin
sel gunstig waren, zoowel van Fransche
als van Engelsche zijde en een bijzondere
belangstelling voor de mogelijke ontwik
keling van het initiatief van den Duce
aan den dag getreden was aan den kant
van Frankrijk, en ondanks het eerste mi
litaire conflict tusschen Duitschland en
Polen, stelde 'de Italiaansche regeering
rijkskanselier Hitier op 2 September om
10 uur ervan in kennis, dat er nog een
mogelijkheid bestond een conferentie bij
een te roepen, voorafgegaan door een
wapenstilstand, welke conferentie op
vreedzame wijze het Duitsch-Poolsche con
flict zou hebben moeten oplossen.
Door tusschenkomst van den Italiaan
schen ambassadeur te Berlijn antwoordde
Hitier, dat hij niet a priori de eventua
liteit van een conferentie van de hand
wees, maar van te voren wilde weten, of
de door Frankrijk en Engeland aan Ber
lijn aangeboden nota het karakter droeg
van een ultimatum aangezien in dat ge
val iedere onderhandeling nutteloos zou
zijn. Voorts vroeg hij, of hij op een uit
stel van 24 uur kon rekenen om 2ijn be
sluiten in dit verband te doen rijpen en
vast te leggen. De Italiaansche regeering
stelde zich opnieuw in contact met de re
geeringen te Londen en Parijs op 2 Sep
tember om 14 uur en stelde haar in ken
nis van hetgeen Hitler had gevraagd,
Achtereenvolgens werden', laat in den
avond, bevestigende antwoorden ontvan
gen van Londen en Parijfc betreffende de
beide gestelde vragen, maar men voegde
hieraan toe, dat Frankrijk en Engeland
tengevolge van het nieuwe feit der be
zetting van Poolsch gebied, uitgevoerd
door Duitsche strijdkrachten tusschen 31
Augustus en 2 September een fundamen-
teele voorwaarde stelden voor de (jdeel-
neming aan een internationale conferen
tie, te weten: ontruiming der bezette ge
biederi.
In dezen staat van zaken bepaalde de
Italiaansche regeering zich er foe, Hitler
in kennis te stellen van de genoemde
voorwaarden, hieraan toevoegende', dat
zij zonder tegenbericht van de Duitsche
regeering van meening was, geen verde
re actie te kunnen ontplooien
derhalve het doel, waarvoor wfj zullen strij
den tezamen met alle democratische krach
ten in Europa."
Ooggetuigen melden uit Berlijn, aan Reu
ter, dat de bevolking aldaar noch het wilde
enthousiasme van 1914 betoont, noch uit
barstingen van haat of verbittering.
Een groot aantal, menschen heeft ge
luisterd naar de radio-uitzending van het
Britsche ultimatum, waarbij zij zich ont
hielden van blijken van goed- of afkeuring.
Er zijn geen betoogingen gehouden in de
buurt der ambassadegebouwen van Frank
rijk en Engeland en de daar geposteerde
schildwachten hadden niets te doen.
Het Poolsche telegraaf agentschap meldt:
De Duitsche luchtmacht heeft den middag
van den derden September Potkowa Lesna,
een bij Warschau gelegen lustoord, gebom
bardeerd. Kort daarop hebben Duitsche
vliegtuigen twee bommen van vijftig kilo
geworpen op het kerkhof van Brwinow,
waar juist een begrafenis was geweest van
de slachtoffers der Duitsche luchtaanvallen
van den eersten oorlogsdag. Gelukkig zijn
de bommen niet Ontploft, al hebben zij
trechters van drie meter diepte geslagen.
Een bom is juist terecht gekomen bij den
muur van het kerkhof.
Tezelfdertijd hebben andere Duitsche
vliegtuigen gevlogen boven Pruszkow, dat
niet ver van Warschau is gelegen. Zij heb
ben een groot aantal „bonbons" laten val
len. Er is evenwel reden te gelooven, dat
deze vergiftigd zijn. De bevolking werd
door de politie en via de radio gewaar
schuwd. Een gedeelte der „Duitsche bon
bons" werd door deskundigen onderzocht,
een ander gedeelte door den geneeskundi
gen dienst begraven.
o
HEILIGDOM GEBOMBARDEERD.
De Poolsche bladen wijzen er met ver
ontwaardiging en afschuw op, dat de
„Hitleriaansehe overweldiger" niet heeft
geaarzeld het beroemde klooster van Jasna
Gora te Czestochowa, het Katholieke en
nationale heiligdom aan te vallen. De
bommen werden geworpen op het ge
bouw en de kapel, waarin zich het beeld
bevindt van de Heilige Maagd.
Zondag is aan boord van het Brit
sche schip „Georgie" dat zich in de haven
van New-York bevindt, de eerste vrouwe
lijke krijgsgevangene geïnterneerd. Het be
trof een jeugdige Duitsche stewardess, die
sinds vijf jaar in dienst is van de „Cunard
Line". Zij verklaarde, volgens Havas, een
Engelsch gevangenkamp te verkiezen bo
ven een terugkeer naar het Derde Rijk als
„vrij burgeres".
De president der Poolsche republiek,
Moscicki, heeft een Tsjechisch en een
Slowaaksch legioen ingesteld. Het decreet,
waarbij dit geschiedde, bevatte o m. de
volgende bepalingen:
Met het oog op de agressie van den
doodsvijand van alle Slavische^naties op
de republiek Polen en de groote tragedie
begrijpende van de door de Duitsche be
zetting onderworpen Tsjechische en Slo
waaksche naties, worden Tsjechische en
Slowaaksche legioenen gevormd op het
grondgebied van Polen teneinde aan deze
naties de mogelijkheid te verschaffen zich
door een gepaste gewapende actie te be
vrijden.
De legioenen zullen deel uitmaken van
het Poolsche leger en zullen, zonder scha
de van hun bijzonder nationaal karakter,
onder het opperbevel worden gesteld.
Bij de Tsjechische en Slowaaksche legi
oenen kunnep dienst nemen: vrijwilligers.
Poolsche staatsburgers, zoomede personen
zonder Poolsch staatsburgerschap van
Tsjechische of Slowaaksche afkomst. De
legioenen zullen onder bevel staan Van
generaal Prehala, de vroegere minister van
oorlog van Tsjecho-Slowaköe.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
„De speciale berichtgever van de B. Z.
am Mittag maakt heden melding van on
gehoorde schendingen van het volken
recht door Polen. Bij de gevechten in den
sector Brahe zijn Poolsche machinege
weergordels gevonden, waarbij de pa-
troonpunten waren afgevijld. Het betreft
hier dus een systematisch gebruik van de
volgens internationaal recht verboden
dum-dum kogels. Voorts heeft men gas-
granaten gevonden."
o
INSTELLING VAN HET IJZEREN KRUIS
IN DUITSCHLAND.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: de
Fuehrer heeft Zaterdag de orde van het
ijzeren kruis weer ingesteld. De orde zal in
vier klassen, ril. tweede klasse, eerste klas
se, ridderkruis en groot kruis verleend wor
den, en wel uitsluitend voor dapperheid te
genover den vijand, resp. voor bijzondere
prestaties. Deze orde kan in al haar graden
zonder onderscheid van dienstrang verleend
worden. Ook de eenvoudige soldaat kan het
ridderkruis krijgen.
HET BOMBARDEEREN DER
BURGERBEVOLKING.
't Poolsche telegraaf agentschap meldt:
In den nacht van 1 op 2 September heeft
de Duitsche regeering aan de Poolsche re
geering door bemiddeling van de Neder-
landsche legatie in Warschau voorgesteld
de luchtbombardementen te doen beperken
tot militaire objecten en de burgerbevol
king te sparen. De Poolsche regeering heeft
dit voorstel aanvaard. Zaterdag heeft de
Duitsche luchtmacht echter een reeks lucht
bombardementen volgens officieele consta
teering uitgevoerd op een reeks Poolsche
steden. Sommige van deze plaatsen werden
Zaterdag verscheidene malen gebombar
deerd. In Torun vielen de bommen op een
kindertehuis. Behalve steden werden ook
verscheidene dorpen en gehuchten gebom
bardeerd en zelfs boeren, die op het land
werkten. De bombardementen hebben tal
rijke slachtoffers gemaakt.
Chamberlain heeft het volgende tele
gram ontvangen van dr. Benesj, den vroe-
geren president van Tsjecho-Slowakije,
waarin deze zegt:
„Ik wensch Uwe Excellentie het diepe ge
voelen van sympathie te uiten en den
wensch en het voornemen der Tsjechen en
Slowaken, om zonder aarzeling ons te slui
ten bij Uw volk in dezen strijd voor een vrij
Europa. Wij, Tsjecho-Slowaaksche burgers,
beschouwen ons ook als in oorlog met
Duitschland en zullen met uw volk optrek
ken naar de uiteindelijke overwinning en
de bevrijding van ons vaderland."
De Hertog en de Hertogin van Windsor
hebben den wensch te kennen gegeven naar
Engeland terug te keeren, teneinde zich
ter beschikking te stellen van Groot-Brit-
tannië.
Zij wachten op antwoord van Londen.
o
DE DUITSCHE
KRIJGSGEVANGENEN IN POLEN.
Een correspondent van Havas heeft
Maandag een bezoek gebracht aan het
kamp van Duitsche krijgsgevangenen in
een buitenwijk van Warschau. DSfer be
vinden zich vier en twintig Duiïsche vlie
gers, de door de Poolsche luchtmacht tot
dalen gedwongen waren. Binnen het kamp
zijn de gevangenen vrij in hun bewegingen
en zij worden door de Poolsche soldaten
met volkomen hoffelijkheid behandeld.
o
POOLSCHE CAVALERIEBRIGADE IN
OOST-PRUISEN.
Na de uitzending van het legerbericht
van den generalen staf zon de zender
te Warschau het volgende bericht uit:
„Wij vernemen zoo juist; dat een Pool
sche cavaleriebrigade in de buurt van
Kowalewen de grens Jvan Post-Pruisen
heeft overschreden. De Duitschefs trokken
in wanorde terug, De brigade rukt ver
der op".
o
Het Engelsche ministerie van voorlich
ting verklaarde gistermiddag, dat de ont
vangen rapporten er op wezen, dat de
„Athenia" zonder waarschuwing werd ge
torpedeerd op ten minste 200 mijl uit de
kust.
Een dergelijke actie, aldus werd ver
klaard is een directe overtreding van de re
gelen met betrekking tot het duikbootwa
pen, welke Duitschland heeft onderschre
ven. In deze regelen, waarin Duitschland,
zooals in het bulletin van Zondagavond
werd verklaard, heeft toegestemd, is duide
lijk neergelegd, dat in geen geval een koop
vaardijschip tot zinken zal worden gebracht
aleer alle passagiers en leden der beman
ning in veiligheid zijn.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde gis
teren uit Berijn:
„Van bevoegde zijde wordt medegedeeld:
Het Britsche ministerie van voorlichting
heeft, zooals te verwachten was, de onza
lige traditie der oude Britsche gruwelpro
paganda hervat.
Het heeft aan Reuter het bericht gege
ven, dat het vernomen heeft, dat het En
gelsche stoomschip „Athenia" op 4 Septem
ber met 1400 passagiers, waaronder een
groot aantal Amerikanen, aan boord, op
200 mijl ten Westen der Hebriden werd ge
torpedeerd en tot zinken gebracht.
Hiertegenover kan worden vastgesteld,
dat overeenkomstig het door den Fuehrer
in zijn op 1 September uitgesproken bevel
aan de geheele Duitsche weermacht door
deze geenerlei handelingen mogen worden
gepleegd, welke in strijd zijn met het vol
kenrecht en de door het Duitsche rijk on-
derteekende verdragen.
Het bericht en de wijze, waarop het werd
verspreid, kan slechts worden beschouwd
als een poging, de meening van het Ame-
rikaansche volk te beïnvloeden in den geest
diergenen, die streven naar een nieuwe uit
breiding van het conflict.
Hiermede vallen de door het agentschap
Havas verspreide berichten over een te
verwachten door Amerika tegenover deze
torpedeering in te nemen positie in elkaar.
Van semi-officieele zijde werd gistermid-,
dag te Berlijn verder nog gemeld:
Naar van goed ingelichte zijde bekend
wordt, heeft de staatssecretaris in het de
partement van buitenlandsche Zaken, Von
Weiszacker, heden den Amerikaanschen
zaakgelastigde ontvangen. Hij deelde hem
mede, dat Duitsche zeestrijdkrachten bij
den aanslag op het s.s. „Athenia" niet be
trokken kunnen zijn. Verder wees de
staatssecretaris erop, dat de Duitsche zee
strijdkrachten instructie hebben zich aan
de regelen van het prijsrecht te houden.
De nieuwe minister van marine in het
pasgevormde oorlogskabinet, Churchill,
verklaarde gisteren in het Lagerhuis, dat
de „Athenia" zonder de minste waarschu
wing getorpedeerd was. Om 1 uur des
nachts meldde de kapitein, dat het schip
snel zonk. Eenigen van de passagiers be
vonden zich toen nog aan boord. In geen
enkel opzicht was de „Athenia" een hulp
kruiser. Het schip werd getorpedeerd on
der omstandigheden, die alle landen ter
wereld, inclusief Duitschland zelf, aan
het einde van het vorige jaar als onmen-
schelijk hebben gekenmerkt.
GEEN AMERIKAANSCH PROTEST.
In officieele Amerikaansche kringen
verwacht men niet, dat de Ver. Staten
een formeel protest zullen indienen bij de
Duitsche regeering betreffende het tor-
pedeeren van de „Athenia". Ambtenaren
verklaarden dat het twijfelachtig was of
de Ver. Staten een motief hadden om te
protesteeren, gezien het feit, dat het schip
onder Britsche vlag voer.
Er waren 34 passagiers van Duitsche
nationaliteit aan boord.
In verband met de Duitsche lezing, dat
het schip óp een Engelsche mijn geloopen
zou zijn, verklaart hét Britsche ministe
rie van voorlichting, dat in het betrokken
gebied geen Britsche mijnen gelegd zijn.
