P ffirxrtrïttcïHle
MIDDELBURGSCHE COURANT
GOESCHE COURANT)
Engelands antwoord
op Hitiers voorstellen.
Het moet toch kunnen
zonder bloedvergieten
„De deur nog open voor onderhandelingen".
Het woord is aan Polen.
3p 1 en 2 September geen
reizigersvervoer per trein.
Duitsche soldaten, die niets voor een oorlog voelen.
Alle macht in Duitschland
aan een militairen raad.
Volledige mobilisatie in
Polen.
Omdat Duitsche troepen Slo-
vakije zijn binnengerukt.
T„ „Nieuwe provocatie."
Geen wijziging in de Engelsehe
houding.
„De spanning neemt toe", zegt
Italië.
POOLSCHE SNOEVERIJ.
Engeland wil geen invloed
uitoefenen.
Frankrijk vordert de
spoorwegen op.
De Paus werkt voor den vrede.
DUITSCHERS MISHANDELD?
ITALÏë NEEMT MAATREGELEN,
In verband met troepen
verplaatsingen.
SCHERMUTSELING AAN POOLSCHE
GRENS,
Het aanbod van Koningin
Wilhelmina en den Belgischen
Koning.
Drukke conferenties van
Henderson.
NUMMER 205. TWEE BLADEN. DONDERDAG
31 AUG. 1939. EERSTE BLAD. 182e JAARG.
ïDagblad. Uitg. N.V. De Middelburgsche Crt.
(Bureauxte MIDDELBURG: St. Pieterstr. 28,
Telefoon Redactie 269, Administratie 739;
}e GOESTurfkade Tel. 17. Postgiro 43255.
•Abonnementsprijs voor Middelburg en Goes
2.30, elders f 2.50 per kwartaal. Week
abonnementen in Middelburg en Goes 18 ct.
3'. it Q
Advertentiën 30 ct per regel, ingezonden
mededeelingen 60 ct p. r. Bij contract lager
Tarief op aanvraag. Familieberichten eis
dankbetuigingen minimum f 2.10. „Kleine-
Advertenties", max. 6 regels, 75 cent, btjj
vooruitbetaling. „Brieven, of adres bureau
v. d. blad" 10 ct extra. Bewüsnummers 5 '59
Vanacht om even na twaalven heeft de
jBritsche ambassadeur te Berlijn, Hender
son, het Britsche antwoord op Hitiers voor
stellen aangaande Dantzig aan den Duit-
schen minister van Buitenlandsche Zaken
Von Ribbentrop, overhandigd.
Deze heeft het vervolgens aan Hitier ge
bracht. Vannacht is er naar aanleiding van
het Britsche antwoord geen Britsche mede-
deeling gekomen, zoodat de wereld nog
steeds in spanning blijft.
Het bezoek van Henderson aan Von Rib
bentrop duurde 35 minuten. Het Britsche
antwoord is met een speciaal vliegtuig van
Londen naar Berlijn overgebracht.
Volgens het Engelsehe persbureau Reu
ter is de deur voor verdere onderhandelin
gen opengelaten.
Intusschen zijn de laatste berichten uit de
internationale politieke centra niet bijster
hoopgevend.
Duitschland en Polen bv. nemen maatre
gelen, die steeds verder ingrijpen in het
maatschappelijke leven, zoodat beide landen
thans practisch op voet van oorlog zijn ge
bracht.
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Hitier heeft gisteren een decreet uitge
vaardigd, dat alle macht in handen legt
van een raad, waarin het militaire element
de overhand heeft-:
Dit lichaam heet „ministerraad voor de
rijksverdediging". Van dezen ministerraad
maken als permanente leden deel uit:
generaal-veldmaarschalk Goering als voor
zitter, de plaatsvervanger van den Fuehrer
Rudolf Hess,, de algemeene gevolmachtig
de voor de rijksadministratie, de algemeene
gevolmachtigde voor het economische leven,
de rijksminister en chef der rijkskanselarij,
en de chef van het oppercommando der
weermacht. De voorzitter kan ook andere
personen in de beraadslagingen betrekken.
De ministerraad voor de rijksverdediging
kan verordeningen met kracht van wet uit
vaardigen, indien Hitier niet beschikt, dat
een wet door de rijksregeering of door den
rijksdag moet worden behandeld.
De bevoegdheden van generaal-veldmaar
schalk Goering, in het bijzonder zijn recht
tot het geven van bevelen, blijven bestaan.
Het tijdstip van buitenwerkingstelling
van dit decreet wordt bepaald door Hitier.
Havas meldt uit Warschau: Hier is een
officieel communiqué gepubliceerd van den
volgenden inhoud:
Sinds verscheidene maanden voert
Duitschland een agressieve politiek jegens
Polen. De perscampagne, de bedreigingen
der leidende Duitsch staatslieden, de syste
matische provocaties van grensincidenten,
en de steeds toenemende concentratie van
troepen aan de Poolsche grenzen, zijn hier
van het duidelijkste bewijs. De onlangs ont
plooide actie op het gebied van de vrije stad
Dantzig, welke gericht is tegen de rechten
en onweerlegbare belangen van Polen, als
mede de territoriale oogmerken, welke door
Duitschland tegenover den Poolschen staat
aan den dag worden gelegd, laten geen twij
fel bestaan over het feit, dat Polen bedreigd
wordt. Alle pogingen tot verzoening, welke
ondernomen zijn, ofwel door hooggeplaatste
persoonlijkheden, die opkomen voor het be
houd van den vrede, of wel door de regee
ring der landen, welke met Polen verbonden
en door denzelfden geest bezield zijn, heb
ben steeds de volledige instemming gevon
den bij de Poolsche regeering, doch vonden
tot dusver geen weerklank bij de Duitssche
regeering.
Rekening houdende met
;>f+Ze ,eiten, vooral na den
intocht Van Duitsche troe-
0 v a k ij e, is de Pool-
<r regeering, na de maat
regelen, welke zij vroeger
en„° m 6 w\e e f thans ge
noodzaakt haar veiligheid
te ver hoogen, door die defen
sieve militaire m a a t r e g e 1 e n t e
treffen, welke de omstan
digheden vereischen. De po
litiek van de Poolsche regeering, welke te
gen geen enkelen staat agressieve bedoe
lingen koestert, blijft ongewijzigd.
De wensch naar een loyale samenwerking
met alle staten, welke wensch onlangs tot
uiting is gekomen in het antwoord, dat de
president der Poolsche republiek gericht
heeft tot den president der Vereenigde Sta
ten, kenmerkt het beste de richting van
de Poolsche politiek."
Politieke kringen te Warschau verklaar
den, dat de militaire maatregelen, welke in
bovenstaand communiqué worden aange
kondigd, practisch van mindere draagwijdte
len^11 dan vroeger gnomen maatrege-
t erllJn en Rome zegt men echter, dat
]pn noq^i Poolsche defensiemaatrege-
Politr i°m^°P een alSemeene mobilisatie.
dat dit ee^ tUltfhe kringen verklaarden,
Dit standnwT £rristigen toestand schiep.
Dit standpunt heeft in Rome een einde ee-
maakt aan het optimisme. Men gaf uitdruk
king aan de vrees, dat het geduld van Hit-
Ier geen weerstand zou kunnen bieden aan
.„deze nieuwe provocatie".
Deze mobilisatie is volgens de Duitsche
„Voelkische Beobachter" een nieuwe poging
om alle bemoeiingen tot redding van den
wereldvrede in gevaar te brengen. Polen
„motiveert" dezen stap met een zgn. ag-
gressie van Duitschland, welke zou bestaan
uit de aanwezigheid van Duitsche troepen
in Slovakije. Het door Polen nagestreefde
doel is duidelijk: men zou Engeland het
wachtwoord willen geven voor de inlossing
van de door Londen in het Engelsch-Pool-
sche bondgenootschapsverdrag aangegane
verplichtingen. De aanwezigheid van Duit
sche troepen in Slovakije is het resultaat
van de reeds in Maart van dit jaar door
het rijk voorgenomen bescherming schrijft
het Duitsche blad verder. Het schijnt den
Polen ontgaan, dat de Slovaaksche regee
ring herhaaldelijk en nog in de laatste da
gen officieel heeft gewezen op de vriend
schap en kameraadschap met het rijk en
heeft doen uitkomen, dat het Slovaaksche
leger schouder aan schouder zal strijden
met de kameraden uit het rijk, ingeval Po
len den inval zou krijgen de integriteit van
Slovakije te schenden. Po-len durft dus
thans een zeer zwaarwegenden maatregel
te motiveeren met hetgeen sinds Maart van
dit jaar aan de geheele wereld bekend is,
n.l. dat Duitschland in het kader van het
Duitsch-Slovaaksche staatsverdrag een
militair verdrag heeft gesloten, welks con
sequentie de aanwezigheid is van Duitsche
troepen in Slovakije. De Poolsche manoeu
vre is behalve gevaarlijk te dom om niet
gemakkelijk te kunnen worden doorzien.
De verantwoordelijkheid van Polen is daar
mede opnieuw bewezen".
fhiltschers uit buitenland
teruggeroepen.
Dat de toestand nog steeds ernstig is,
blijkt ook uit het volgende bericht uit
Athene:
Alle Duitschers onder den leeftijd van 45
jaar, die in Griekenland verblijf houden,
keeren naar Duitschland terug, daar zij zijn
opgeroepen voor den militairen dienst.
„De toestand blijft ongewijzigd. Het feit
evenwel, dat de uitwisseling van nota's tus-
schen Londen en Berlijn voortduurt, laat
toe de hoop te behouden, dat de crisis nog
op vreedzame wijze kan geregeld worden".
Aldus is de meening, welke in de Engel
sche bladen van hedenmorgen wordt weer
gegeven.
De diplomatieke redacteur van de „Ti
mes" schrijft:
„Er is geen positieve wijziging in den
stand van de crisis gekomen. Hitier hand
haaft zijn eischen jegens Polen en wij hou
den ons aan onze verplichting om dit land
te helpen zich te verzetten tegen elke be
dreiging van zijn onafhankelijkheid. Wij
hebben de overtuiging niet prijsgegeven,
dat een oorlog niet noodzakelijk de eenige
uitkomst behoeft te zijn, hoe weinig ver
stand en matiging zich ook zou laten hoo-
ren. Dat is het Britsche standpunt, hetwelk
wij blijven verkondigen, en dat wij gepaard
doen gaan met de meest duidelijke waar
schuwing aan Duitschland, dat Groot-Brit-
tannië en Frankrijk aan de zijde van Polen
zouden strijden zoodra dit land zou moeten
opkomen voor het behoud van zijn onaf
hankelijkheid."
Ook de diplomatieke redacteur- van de
„Daily Herald" verklaart, dat de gister
avond door Londen verzonden nota geen
enkele verzwakking en geen enkele wijzi
ging vertoont in de Britsche politiek.
In opschriften op de eerste pagina schrij
ven de Italiaansche bladen, dat de spanning
tusschen Berlijn en Warschau is toegeno
men tengevolge van de algemeene mobili
satie in Polen, nu de diplomatieke onder
handelingen tusschen Londen en Berlijn
voortduren. De bladen wijzen voorts op de
verscherping der militaire maatregelen van
verschillende landen, waaronder Italië. In
antwoord op de beweringen van Fransche
bladen ten aanzien van de houding van Ita
lië, schrijft de „Messagero", dat de positie
van Rome dezelfde blijft. „De vrede kan
alleen gered worden door een herziening
van het verdrag van Versailles en slechts
met toepassing van die gerechtigheid, wel
ke de eerste voorwaarde vormt voor het
maatschappelijk leven. Indien men werke
lijk vrede wil, moet men gerechtigheid doen
aan het Duitsche volk".
De „Popoio di Roma" schrijft, dat de be
sprekingen nog niet verbroken zijn, en dat
men ondanks de algemeene mobilisatie in
Polen en ondanks de afkondiging van den
alarmtoestand in sommige departementen
van Frankrijk, nog moet wenschen, dat een
vreedzame regeling tot stand komt.
Havas meldt uit Warschau: Gisterochtend
werden te Warschau honderden aanplak
biljetten aangebracht, waarop een portret
van maarschalk Smygly Rydz (den inspec
teur-generaal van het Poolsche leger) stofid
afgedrukt, omringd door tanks, kanonnen
en marcheerende soldaten, met het volgen
de opschrift, ontleend aan een rede van
den maarschalk: „Op geweld antwoordt
men alleen met geweld. Wij zullen den aan
valler overwinnen. In geval van oorlog zal
ieder man, ongeacht zijn leeftijd, en iedere
vrouw soldaat zijn."
Uit Londen wordt aan het Fransche blad
„Matin" gemeld, dat in over het algemeen
goed ingelichte kringen te verstaan werd
gegeven, dat Hitler in zijn laatste nota
zjjn innigen wensch zou hebben herhaald te
komen tot de sluiting van een duurzame
overeenkomst met Groot-Brittannië, welke
overeenkomst het veiligste bolwerk zou
vormen voor een Europeeschen vrede. Hit-
Ier zou vervolgens opnieuw betoogd hebben,
dat aan zijn eischen ten aanzien van Po
len moet worden voldoon. Evenwel zou Hit-
Ier beloofd hebben een agenda voor te be
reiden, waarop zijn eischen zouden worden
geformuleerd en die de basis zou vormen
voor directe onderhandelingen met Polen
op voorwaarde, dat Polen gevolmachtigden
naar Berlijn zou sturen.
Gisteren werd vele malen overleg ge
pleegd tusschen het Britsche ministerie van
Buitenlandsch Zaken en de Poolsche re
geering naar aanleiding van Hitiers aan
bod. Later op den avond wist men te Lon
den nog niets van een gereserveerde ont
vangst door Polen. De Engelsehe regeering
heeft te kennen gegeven, dat het aan de
Poolsche regeering is de Duitsche voorstel
len al dan niet aan te nemen en dat Enge
land in geen geval druk op Warschau zou
uitoefenen.
De Britsche regeering heeft slechts den
wensch uitgesproken, dat maatregelen zou
den worden genomen, om de spanning, wel
ke bestaat tusschen Duitschland en Polen,
weg te nemen.
Wat het antwoord van Groot-Brittannië
aan Hitier aangaat, aldus de Matin, dit zou
in hoofdzaak hebben bestaan in een uit
eenzetting van deze houding.
Havas meldt uit Parijs: Officieel wordt
medegedeeld, dat heden de staatscourant
een decreet van de ministers van landsver
dediging en openbare werken heeft gepu
bliceerd, waarin wordt bepaald:
1. De spoorwegmaatschappijen moeten
onmiddellijk al hun personeel en materieel,
dat de regeering noodig oordeelt voor het
vervoer van oorlogstransporten man
schappen en materieel te harer beschik
king stellen op last van den minister van
oorlog.
2. Civiele transporten worden tot nader
order gestaakt, voor zoover dit noodig is
voor de militaire behoeften. Dit geldt zoo
wel voor het personen- als voor het goe
derenvervoer.
De treinen kunnen onderweg zoo noodig
worden opgehouden, of op dood spoor wor
den gezet.
De maatschappijen worden derhalve ont
heven van iedere verantwoordelijkheid voor
vertraging in het reizigers-verkeer, alsme
de van het transport en de aflevering van
goederen.
o
Nadat hij een langdurig onderhoud heeft
gehad met den Paus, heeft de kardinaal
staatssecretaris gistermiddag den Fran-
schen ambassadeur bij het Vatikaan, Char
les Roux, ontvangen, alsmede de gezanten
van Engeland en Polen bij het Vatikaan.
De apostolische nuntius in Hongarije,
mgr. Rotta, die eenige dagen geleden te
Rome is aangekomen, is gisteren naar
Boedapest teruggekeerd, na belangrijke be
sprekingen te hebben gevoerd met vooraan
staande persoonlijkheden van het staats
secretariaat.
De apostolische nuntii in de Ver. Sta
ten en Japan, die zich te Rome bevinden,
hebben opdracht gekregen onmiddellijk
naar hun standplaats terug te keeren.
Voor hun vertrek hebben beiden een
langdurig onderhoud gehad met den kardi
naal-staatssecretaris, mgr. Maglione, waar
in deze hen, naar verluidt, op de hoogte
heeft gesteld met n'euwe pogingen, welke
de Paus zou willen ondernemen tot het be
houd van den vrede.
Het Duitsche Nieuwsbureau D.N.B. meldt,
dat de Poolsche politie te Lodz, Kattowitz
en Warschau honderden personen van
Duitsche afkomst gearresteerd heeft on
der het voorwendsel, dat men een ter
reur- en spionnage-organisatiè op het
spoor was gekomen. De arrestanten wer
den in hun woningen "mishandeld, hun
woningen geplunderd.
Uit Moravisch Ostrau wordt gemeld,
dat een Poolsch 1 verkenningsvliegtuig
over het gebied van het protectoraat ge
vlogen heeft en dat daardoor de grens
voor de derde maal in enkele dagen door
Poolsche vliegtuigen is geschonden.
o-
In de Noord-Italiaansche steden, in het
bijzonder in Piemont, Lombardije en Ligu-
rië zijn uitgebreide maatregelen tot passie
ve verdediging tegen luchtj^vaar genomen.
Er zijn schuilplaatsen en loopgraven aange
legd. Er zijn verder oefeningen voor de eva
cuatie van de arbeiders in de autofabrie-
ken gehouden, die evenals de verduiste
ringsoefeningen uitstekend verliepen. De
bevolking toont overal de grootst» kalmte
Koffie voor het leger.
Er is gisteravond een bevel gepubliceerd
dat alle voorraden koffie reserveert voor de
Italiaansche gewapende macht en dat den
verkoop aan particuliere verbruikers van
Vrijdag a.s. af verbiedt. Alle firma's zijn
gedwongen hun voorraden koffie ter be
schikking te stellen van de militaire auto
riteiten en hospitalen.
In verhand met de verplaatsing van
tfoepen zal op 1 en 2 September ook de
beperkte dienstregeling bij de Nederland-
sche Spoorwegen op hoog bevel buiten
werking worden gesteld, zoodat reizigers-
vervoer op die dagen niet mogelijk zal
zijn.
Reizigers, die zich op genoemde dagen
van en naar een andere plaats willen be
geven, zullen dat met een ander vervoer
middel, o a. bussen, uitgaande van de Ne-
derlanösche Spoorwegen, of met parti
culiere auto's moeten doen.
Vermoedelijk zal op a.s. Zondag 3 Sep
tember de beperkte dienstregeling op en
kele uitzonderingen na weer in werking
treden.
In verband met het bovenstaande zullen
de autobusdiensten, welke de spoorwegen
onderhouden, worden uitgebreid.
Om twee uur vannacht heeft zich aan
de gfens tusschen Polen en Dantzig nabij
Orlowo een schermutseling voorgedaan. Er
verden verscheidene schoten gewisseld,
doei', er zijn geen slachtoffers.
Het A.N.P. verneemt, dat uit de antwoor
den, tot dusver door de Nederlandsclie re
geering ontvangen op het gezamenlijk aan
bod van H.M. de Koningin en Z.M. den Ko
ning der Belgen om haar „goede diensten"
aan te bieden indien zulks door de betrok
ken staten nuttig wordt geacht, blijkt, dat
de Fransche regeering zich bereid verklaart
het initiatief met alle kracht te steunen,
dat de Duitsche regeering met dankbaar
heid van het aanbod kennis heeft genomen,
terwijl de Poolsche regeering, welke even
eens met sympathie van het aanbod kennis
nam, in herinnering brengt, dat zij in hafir
antwoord op het voorstel van president
Roosevelt haar standpunt heeft bepaald,
waardoor het haar thans onmogelijk is
meer omstandig op het NederlandschBel
gische aanbod te antwoorden.
De Britsche ambassadeur te Berlijn, Hen
derson, heeft vandaag reeds tweemaal den
ambassadeur van Italië ontvangen, een-
maai om 8 en eenmaal om 10 uur. Het
laatste onderhoud duurde een half uur.
Voorts ontving Henderson den Griekschen
gezant. Men gelooft, dat hij in den loop van
den dag nog andere belangrijke conferen
ties zal hebben.
(Van onzen specialen
verslaggever).
DANTZIG, Maandag.
Met razende snelheid volgen elkander
de geruchten het heeft geen nut ze
alle te memoreeren. Ze zijn voor tele
gram of telefoon naar Nederland niet ge
wichtig genoeg. Van telegrammen gespro
ken, een collega van mij vertelegrafeerde
voor een stevig bedrag, achteraf bleek
hem dat de depêche niet eens was verzon
denHet is nu eenmaal niet anders
men moet het er op wagen.
Het zou mij niets verwonderen, aldus
zei mij vanmorgen een Duitscher, wan
neer wij Dinsdag iets beleefden, en hij
bleek niet zeer optimistisch gestemd te
zijn en meende, dat van onderhandelingen
geen sprake zou zijn. Daartegenover hoort
men tal van andere stemmen zij be
schouwen het uitstellen van Tannenberg
en Neurenberg als een gunstig teeken en
spreken als hun hoop uit, dat bij de Po
len het gezond verstand terugkeeren mo
ge.'.' Over het eigen verstand zwijgen zjj
kieschheidshalve
Zondagmiddag waren wij in de naburi
ge badplaats Zoppot vrijwel door ie-
deren vreemdeling verlaten, op een klbi-
ne anderhalve kilometer liggend van de
Poolsche grens. Ik maakte daar met een
collega een kleine inspectietocht, daarbij
op de meest welwillende vrtjze geholpen
door de vele soldaten, die hier in dit ge
bied dat vooral 's nachts zeer gevaar
lijk is de wacht hebben betrokken. Men
ziet weermacht en men ziet de S.A., men
ziet draadversperringen en men ontdekt
loopgraven, van waaruit men den voor
zich liggenden weg bestrijken kam Het
terrein leent zich hier bijzonder voor
overvallen, daar het ter linkerzijde door
een bosch wordt begrensd, een bosch van-
waaruit al meer dan eens schoten zijn
gevallen, schoten die dooden hébben ge-
eischt.
Na de noodige moeilijkheden* slaagden
wij er in vanaf een hoogte de Poolsche
verdedigingsposten te zien. Door onzen
kijker zagen wij de Poolsche soldaten pa
trouilleeren en wij liepen over een weg
getje, dat door een nog geen meterbreed
stroompje" van het Poolsche gebied ge
scheiden was. Het was zonder eenigen
twijfel een interessante tocht, een tocht
waarop wij van den ons begeleidenden
sergeant bevel kregen in dekking te
gaan, daar nog geen honderd meter van
ons vandaan een' Poolsch soldaat zijn kij
ker op de Duitsche stellingen richtte.
Toen wij zoo af en toe eens een praatje
met de Duitsche soldaten maakten al
lemaal zonder onderscheid jonge kerels,
die zeer wel weten dat zij hier op een bui
tengemeen belangrijken post staan toen
bleek ons duidelijk, hoe weinig populair
(om het zoo maar eens uit te drukken)
de oorlog bij hen was. Dat moet toch ge
regeld kunnen worden, luidde het ant
woord, en ook hier in Dantzig hoor ik
met name van de ouderen den
wensch dat Git alles zonder bloedvergieten
opgelost moge worden. Maar hoe en op
welke wijze?
Zeer vele Duitschers heb ik gesproken,
die mij niet verzwegen dat het niet van
gevaar ontbloot moet worden genoemd
altijd maar méér te nemen. En mij werd
het beeld van den zeepbel genoemd. Ik
geloof dat daar inderdaad véél 'van waar
is, het bekende „Qui trop embrasse, mal
étreint" is een expressie, die voor de
hand ligt.
En om nu nog eens even op onzen tocht
naar Zoppot terug te komen. De weg daar
heen gaat door het Vorort Langfuhr en
daar zagen wij verschillende prikkeldraad
versperringen aangebracht. Dikwijls nog
zeer primitief, een over den weg gegooi
de boerenkar, wat planken en andere
dingen, die in een oogenblik uit den weg
kunnen worden geruimd.
Aan den kant van den weg was men
bezig loopgraven te maken, mëïï zag
schuilplaatsen van waaruit een soldaat
.met een machinegeweer den weg kon be
strijken, maar eerst werkelijke verdedi
gingswerken ontdekte men in het prach
tige Nordpark in Zoppot, waar stevige
prikkeldraad-versperringen waren aange
bracht en de vele wandelaars zich ver
gaapten aan den niet alledaagschen aarf-
blik van anti-tankgeschut.
Ook hier ontdekte men machinegeweer-
nesten en op het weggetje dat mijn col
lega en ik dank zij onze perskaart moch
ten volgen, wemelde het van posten. Ik
zei U al dat dit een gevaarlijke streek is,
immers biedt het bosch", van waaruit
ook wij een paar maal werden aangeroe
pen, een uitnemende gelegenheid jden
soldaten in het duister te besluipen. De
Polen hebben dit dan ook meer dan eens
gedaan en men liet ons de plek zien,
waar een S.A.-man op Duitsch gebied
door een Poolsch soldaat neergeschoten
is.
Men zou allicht denken dat "dergelijke
laffe aanvallen den haat bij de Duitsche
soldaten hebben vermeerderd, maar dat
is ons niet gebleken, wel is ons gebleken
dat men den Duitschen soldaat onder
zéér strenge discipline heeft, wel wetend
dat een wachtpost hier vóór alles zijn
zenuwen en geweer in bedwang heeft te
houden. Vele van hen gaven ons te ken
nen dat zij van harte hoopten dat het
alles nog kon worden geregeld, van eeni
ge „Begeisterung" was geen sprake en
ook wanneer U hier in Dantzig met de
menschen spreekt, zal men altijd weer
den wensch hooren dat dit alles zonder
bloedvergieten af moge loopen.
Een jong Duitsch soldaat vertelde mij,
hoe meer dan eens Poolsche burgers en
Poolsche soldaten van hun tegenstanders
een stuk brood kwamen vragen wel
zeer scherp belicht een dergelijke mede-
deeling de waanzin van een oorlog. „En
hebben jelui het gegeven?" vroegen v/'
„Aber natürlich luidde het antwoord
„die armen KerTe könhen doch auch
nicht dafür.'!"
Meer beelden komen iemand op een
tocht langs de grens als wij maakten voor
den geest. Men herinnert zich waarschijn
lijk ook nog wel het beroemde boek van
Pieter Maritz, den Transvaalschen boe
renjongen. In dat boek komt een plaatje
voor, waarop wij Pieter Maritz te paard
langs een rivier zien rijden en hij opeens
met zijn geoefend oor een geluid hoort
alsof er iets door het water glijdt. Hij
tuurt in het duister en ontdekt dan een
Zoeloe, die gewapend met schild en speer
bijna geruischloos tracht 'de posten der
Boeren te naderen.
Op dat moment wint het hart het van
het verstand bij den boerenzoon, hij richt
dreigend de loop van zijn geweer op de
hem grimmig aanstarende figuur en aan
zijn lippen ontsnappen de woorden: „Terug
Zoeloe." Dankbaar kijken de oogen van
den zwarten tegenstander hem aan en
even geruischloos als hij is gekomen, ver
dwijnt de vijand weer in het duister van
den nacht.
Zietdaar nog een beeld der menschelijk-
heid in dagen, waarin menschelijk ge
voel eigenlijk haast „zondig" schijnt
