Amerikaansche koetjes
en haar kalfjes
LAATSTE BERICHTEN.
SPORT.
Groötevaoders reize mit
den trein in 1839.
BUITENLAND.
Over de warmte, Japan, de presidentsverkiezing,
Cactus Jim en Tom Dewey, soep met tranen, theorie
en practijk van de service, een trage tram en een
verdronken kalf.
De ontmoeting tusschen
Von Ribbentrop en Ciano.
BELGEE.
POLEN. I
ITALIË
Brieven nit Amerika.
i/Va n onzen
t e N e
correspondent
w - Y o r k.
Wanneer u er eenig begrip van had hoe
warm het in New-York kan zijn en hoe
verschrikkelijk warm het op dit oogen-
wik is dan zoudt u het mij met kwalijk
nemendat ik zoo onbeleefd ben om dezen
nriêf in hemdsmouwen te zitten schrijven,
terwijl het drie uur in den namiddag is
1 dan zult u het billijken, dat ik er
nu eens zin in heb u over koetjes en
kalfjes te schrijven. De thermometer staat
op 89 in de schaduw en naar men zegt
js het vochtigheidsgehalte 80. Ik ben erg
onklimaatkundig aangelegd en die cijfers
op zich zelf zeggen mij niets, doch ik on
dervind 't zelfs in hemdsmouwen
aan den lijve wat 89 en 80 in dit ver
band beteekenen. Ik waag mij niet op
straat en wanneer ik alleen maar aan de
ondergrondsche denk, waar de benauwd
heid je op de keel slaat en waar de hitte
je op den schedel davert dat je instantelijk
hoofdpijn krijgt zoodra ge u tusschen de
opeengepakte, transpireerende mede-rei-
zigers hebt gedrongen, dan loopt het me
met en zonder uw permissie al met
straaltjes van het voorhoofd. Vier keer
per dag onder de koude douche en twin
tig keer per dag met de handen onder
de koude kraan en tien keer per dag een
fieschje ijskoude caca-cola dat geeft tel
kens voor vijf minuten schijn-van-opluch-
ting. En wanneer u dan nog wilt beden
ken dat de auto's die onafgebroken van
zeven uur 's morgens tot twee uur na
middernacht langs mijn raam stroomen
mijn kamer vullen met benzinedamp, dan
kunt u zeker wel begrijpen dat ik liever
tusschen de koetjes en kalfjes op de mal-
sche weide van het alledaagsche leven
ronddartel, dan dat ik mij nog warmer ga
maken over hoog-politieke zaken, w&ar
we overigens heelemaal midden-in zitten.
Juistv andaag heeft Cordell Huil het
handelsverdrag tusschen de Vereenigde
Staten en Japan opgezegd. En dat is geen
kleinigheid. De consequenties ervan zijn
nog niet te overzien. Behalve deze eene:
dat de Amerikaansche pers deze daad al
gemeen goedkeurt onder het motto-.
„Wanneer ze in Europa hun vuist niet
ballen dan zullen wij het doen". Amerika
voelt zich heel sterk. En wanneer u het
mij vraagt dan geloof ik dat dit overi
gens zoo vredelievende Amerikaansche
volk het plezierig zou vinden, wanneer-
de vloot in Azië eens een flink en luid
geluid zou doen hooren.
Het is trouwens voor een Europeaan,
die van huis uit zoo zijn denkbeelden over
de Vereenigde Staten heeft meegekregen
heel verrassend om te ervaren hoe ge-
weldig-nationalistiseh, ge zoudt wel kun
nen zeggen: chauvinistisch de Amerikanen
zijn. Dat vaderlandslievende gevoel uit
zich op bijzonder verheffende wijze. Bij
voorbeeld in den altijd en overal duide-
lijk-blijkenden eerbied voor Lincoln, Was
hington en dergelijke nationale figuren,
of uit het feit dat er geen Amerikaan is,
die zal nalaten het hoofd te ontblooten,
wanneer de wapperende sterren en strepen
worden langs gedragen. Maar net uit zich
ook wel eens op heel kinderlijke wijze:
wanneer men de superlatieven zoekt om
alles wat Amsirikaansch is te onder
scheiden van alles wat niet-Amerikaansch
js; u kent cfat wel, alles is het mooiste,
het duurste, het grootste, het hoogste,
het langste en het vlugste ter wereld.
(Vandaag ben ik gaarne geneigd te zeg
gen, dat New-York de heetste en vochtig-
ste stad ter wereld is). Dit sterke natio
nalisme waaruit een verheffende lief
de en een heel zuiver idealisme spreken
en deze superlatieven-manie die het
gevolg is van voor Europeanen ongeken
de kinderlijkheid leiden ook tot een
groot nationaal zelfvertrouwen.
En dit zelfvertrouwen brengt dan weer
mee, dat men het hier best zou vinden,
wanneer nu de vloot maar eindelijk eens
den Stillen Oceaan op zou varen om de
Japanners mores te leeren. Maar zoover
is het gelukkig nog lang niet en
laten wij maar vurig hopen dat het zoo
ver ook nooit zal komen.
Eep tweede belangwekkende politieke
zaak, die nu reeds de gemoederen in
drukke beweging houdt is de aanstaande
-president-verkiezing. Daarover schreef ik
u alreeds een brief en van de namen die
ik daarin heb genoemd komen er nu ver
scheidene op den voorgrond. Maar deze
gansche, zoo buitengewoon belangrijke
materie, staat nog in het (vraag) teeken
van Roosevelts al- of niet-begeerigheid
naar een derden presidentieelen termijn
en daarom is er eigenlijk nog niets van
te zeggen. De journalisten zijn ijverig
aan het visschen, maar het eenige wat zij
te hooren krijgen wanneer ze een meneer
ondervragen, die als democratisch candi-
daat voor het presidentschap wordt ge
doodverfd is: ik kan u nog niets
zeggen, het eenige wat ik zeker weet is
dat de Democratische Partij zal overwin
nen", en wanneer ze een republikeinschen
hoogeheer interviewen: ik mag en
kan me nog niet uitlaten, maar het staat
natuurlijk wel vast dat er een republikein,
zal worden gekozen". En intusschen be
ginnen er plaatjes en levensbeschrijvingen
in de kranten te verschijnen van de ge-
doodverfden: senator Taft en senator Van
den Berg, de conservatiefste en meest
anti-Rooseveltsche elementen der Repu
blikèinsche Partij: Thomas Dewey (spreek
uit „DjoewieT), de jonge New-Yorksche
officier van justitie, die een dapperen
strijd voert om de laatste resten van de
Tamany-corruptie weg te bezemen, die
pas 38 jaar is en die (dat speelt hier ook
een rol) een aardig gezicht heeft. Een,
rets minder beeldschoone Anthony Eden,
maar dan met een wipneus. Hij is ook
republikein, maar toch een paar graden
minder hard dan de beide vorigen. Van
de democraten krijgen we den zeventig
jarigen „cactus-Jim" Garner, die op het
oogenblik vice-president is, maar die Roo
sevelt nog al eens dwars zit. Hij heeft
roode wangen, wit haar, bruine gebrok
kelde tanden en een klein krom neusje.
Hij zou best cowboy kunnen zijn en zoo
als zijn bijnaam aanduidt is hij een ste
kelig, puntig en zelden bloemrijk man
netje; dan is er de heer Farley, die hoofd
van de posterijen is en wiens vleezige ge
laat zou kunnen toebehooren aan een
deftigen butler, een dominé of een ban
kier. Hij heeft met zijn post een braaf
winstje gemaakt en dat strekt hier in
FRANSCHE EN BRITSCHE MILITAIRE
MISSIES TE MOSKOU AANGEKOMEN.
Havas meldt uit Moskou: De Fransche
en Britsche militaire missies, die de mi
litaire zijde van het (nog tot stand te
komen.) -accoord tusschen Frankrijk en
Engeland en Rusland, met Russische col
lega s zullen bespreken, zijn vanochtend
te Moskou aangekomen. Vanmiddag zou
Worosjilof (de Russische volkscommissa
ris van oorlog) hen ontvangen. Later in
den middag zou Molotof, volkscommissaris
van buitenlandsche zaken) generaal Dou-
menc, den leider der Franse)"-' "elegatie
en den Engelschen admiraal ?°^.&tt ont
vangen.
S'
Het aangekondigde onderhoud tusschen I
den Duitschen minister van buitenlandsche I
zaken Von Ribbentrop en den Italiaanschen I
minister van buitenlandsche zaken, graaf I
Ciano, zou hedenmiddag te Salzburg aan-l
vangen. Men verwacht, dat de besprekin-l
gen tot Zondag zullen duren. De twee mi- I
nisters zullen de verschillende vraagstuk-1
ken van den internatiolen toestand bespre-1
Amerika altijd tot voordeel. En de derde I hen. Daartoe behooren allereerst Dantzig
democraat, die behalve dan Roosevelt
zelf aan het opkomen is, is de bruin
verbrande ambitieuze, handige en popu-
lariteit-najagende heer Mc. Nuut. Tus
schen de partijen in zweeft dan nog de
deftige, diplomatieke en keurige Cordell
Huil, de eenige van deze allen, die ik mij
niet kan voorstellen zonder boord en in
zpn overhemd, wat hem natuurlijk heel
wat minder populair maakt dan die an
dere oolijkerds. Het zal niet zoo heel lang
meer duren of wij weten wie hun hoed
in de arena zullen gaan werpen. Dan zal
het praten, overreden en flink doen, in
den letterlijken zin van dat woord, niet
van de lucht zijn. Want de heeren-candida-
ten zullen in de microfoon klimmen en
hun klemmende betoogen en pleizierige
voornemens zullen in onze huiskamers
binnen daveren.
Die microfoons hebben trouwens ook
vóór den verkiezingsstrijd wat te verdu
ren. De heer Vogt mag blij zijn, dat hij
en zijn collega's niet iedere vijf minuten
behoeven op zij te gaan voor een of an
dere reclame-maker. Want zooals die
radio-reclame hier overdreven wordt, tart
alle beschrijving. Daar komt bij dat die
reclame-radioten zoo verschrikkelijk dy
namisch zjjn. Men heeft hier wel eens de
veronderstelling uitgesproken, dat zij hun
microfoon-manieren bewust of onbewust
hebben afgeluisterd van sommige Euro-
peesche staatslieden, die aan de microfoon
zooveel te danken hebben.
In ieder geval werken deze radiorators
met wagonladingen nadruk en emphase.
Bijna ieder woord dat zij zeggen is twee
maal onderstreept, cursief gedrukt en
gespatieerd. De stem die ons tracht te
dwingen de verdiensten van moutstout,
he nieuwe kant-en-klaar ontbjjtvoer,- te
beproeven, is gelijk die van den Psalmist,
bulderend uit de diepten. De stem die de
hoedanigheden van Rinsux, de nieuwe
wonderzeep voor biljarters, accountants
en prepidenten van gerechtshoven tot
hooge hoogten tracht op te voeren, heeft
een snik in elk zijner woorden. Het alge-
meene effect dat deze voortdurende en
voortdurend opgewonden en schier-buiten-
zich-zelf-verkeerende lofuitingen op den
in wezen onwilügen luisteraar maken, is
alsof Handels Largo ware opgedragen aan
de vereenigde .havermout- en haarwater
fabrikanten der Vereenigde Staten. On
getwijfeld kennen die radio-reclamema
kers hun vak uitstekend, maar toch dur
ven wij zeer schoorvoetend en aarzelend
de mogelijkheid onder het oog te zien dat
deze heeren willen bedenken, dat sinds
onheugelijke tijden alle overdaad schaadt
Is een stem overkropt van tranen werke
lijk op den duur het beste middel om
soep-in-blik te verkoopen? „Waarheid in
de reclame'' dat is een zin en een begin
sel die wij in Europa hebben geleerd van
Amerika. Maar de leerling heeft zich be-
ter gedragen dan de leeraar
Dat is trouwens iets, dat ook op een
ander gebied in New York opvalt: dat
men zich hier niet altijd gedraagt naar de
ze'lfopgestelde gulden regels die wij van
Amerika hebben geleerd en waarnaar
wij ons wel gedragen. Daar is bijvoorbeeld
die befaamde service. Ik heb mij voorge
nomen nooit meer over gebrek aan service
in Nederland te klagen, want wat u daar
van hier dikwijls in de practijk ziet
Het is mij reeds eenige malen overkomen,
dat men mij in een winkel eenvoudig liet
staan en dat, toen ik dan maar wegging
zonder iets gekocht te hebben, niemand
zich er iets van aantrok. Het is mij vele
malen overkomen dat mijn bank mij be
loofde me Dinsdagmorgen, eenige, voor
mij belangrijke, inlichtingen te geven en
dat ik Vrijdagmorgen zelf moest opbellen
om te vragen hoe het er mee zat. En de
bediening en bestelling der heel groote
zaken (Macy is de grootste winkel ter
wereld met16,000 bedienden!) laat
heel veel te wenschen over en leidt her
haaldelijk tot verzuim en misverstand.
Neen, wat de theoretici als typisch-
Amerikaansche service hebben geschilderd,
dat komt zeker niet uit New-York. U
behoeft alleen maar de New Yorksche
post met de Nederlanidsche te vergelij
ken. Er zijn in deze wereldstad 3 postbe
stellingen per dag: om 8 uur, om 10 uur
en om 15 uur; Zaterdags vervalt de derde
bestelling en Zondags is er heelemaal
geen. Bovendien komt het drukwerk nooit
met de eerste post. Wanneer er hier bij
voorbeeld Vrijdagmorgen om 10 -uur een
boot uit Europa aankomt dan mag ik de
kranten, die deze voor mij meebrengt
niet eerder verwachten dan op z)'n vroegst
Maandag om halfelf.
Maar u moet wel goed in het oog hou
den, dat Amerikanen veel geduldiger en
lang niet zoo veel-eischend zijn als Euro
peanen. Het bovengrondsche verkeer bij
voorbeeld is hier zoo traag als wij het
ons nauwelijks kunnen voorstellen. Na
tuurlijk ligt dit voor het grootste deel aan
de bouworde van Manhattan, die heele
maal uit vierkante blokken bestaat: gis-
en Polen, doch men verwacht dat ook Hon
garije, Roemenië, Spanje en Zuid-Tirol op
het programma staan.
De toenemende spanning tusschen
Duitschland en Polen om de kwestie Dant
zig zal wel het hoofdonderwerp van de ver
schillende internationale kwesties, welke
besproken zullen worden, vormen. De Itali
anen hebben den Duitschen koers in deze
aangelegenheid tot nu toe goedkeurend ge
volgd. Maar de mogelijke consequenties en
het van kracht worden van het bondge
nootschap bij een eventueel optreden zul
len toch nader onder het oog gezien be
hooren te worden.
In sommige politieke kringen in Duitsch
land acht men het niet onwaarschijnlijk
dat de over Zuid-Oost-Europa te voeren
besprekingen van even groot belang geacht
moet worden. De Hongaarsche eischen ten
opzichte van Roemenië en de daardoor
tusschen deze twee landen ontstane ge
spannen toestand wordt door de beide as-
landen eveneens een groot gevaar voor
den vrede in Europa genoemd. Ook de door
Japan geuite wensch nauwere betrekkin
gen met Duitschland en Italië aan te knoo-
pen zal wel niet onbesproken blijven.
Graaf Ciano is gisteravond uit Rome ver
trokken en kwam in den loop van den
ochtend te München aan.
„Positieve daden?"
De directeur van de „Giornale d'Italia"
schrijft, dat de aanstaande ontmoeting tus
schen Von Ribbentrop en Ciano beant
woordt aan de natuurlijke ontwikkeling
van het bondgenootschap tusschen Italië en
Duitschland en ook overeenkomt met het
gewicht van het oogenblik in verband met
den toestand in Europa, die geladen is met
gebeurtenissen en vraagstukken. „Het
oogenblik aldus de „Giornale" is zeer
moeilijk, want de omsingelingspolitiek, door
Engeland, Frankrijk en de Vereenigde Sta
ten toegepast tegen Duitschland, Italië en
Japan maakt een voortdurende verdediging
noodig, te meer, waar deze politiek zich in
Oost-Europa heeft geopenbaard door een
onrust zaaien en 'n oorlogzuehtigen geest".
Het blad voegt hieraan toe, dat de beide
ministers van buitenlandsche zaken na
tuurlijk den toestand van Europa en dien
in de rest van de wereld, daarbij inbegre
pen het Verre Oosten, zullen bestudeeren.
De ontmoeting te Salzburg zal dus beves
tigen, dat de solidariteit tusschen Duitsch
land en Italië steeds tegenwoordig en ac
tief is en bereid zich door positieve daden
te manifesteeren.
De strijd in het Verre Oosten.
CHINEESCHE TROEPEN BIJ SJANGHAI
Volgens een bericht uit Sjanghai, aldus
het Chineesche persbureau, worden de
twee districten Nanwei en Fenghsien, on
middellijk ten Zuiden van Sjanghai, geheel
beh-eerscht door Chineesche geregelde en|
guerilla-troepen. Ten Noordoosten van de
stad, aan de samenvloeiing van Wangpoe!
en Jangtse, is een andere guerilla-afdeeling
verschenen, die de Wangpoe reeds is over
gestoken.
Japansche troepen op den terug-
tocht.
Reuter meldt uit Tsjoengking: De Japan-1
sche troepen in Noord Hoepe trekken naaf
het Zuidwesten terug, na een heftigen aan
val van de Chineezen. De Japansche troe
pen hebben hierbij zware verliezen geleden I
en hun linie is ineengestort. Zij trekken
thans terug op Soeisjen.
BETOOGING VAN „HEIMATTREUE
FRONT" VERBODEN.
Belga meldt uit Eupen: De plaatsvervan- I
gende arrondissementscommissaris heeft 'n
betooging, die het „Heimattreue Front" op
12, 13 en 14 dezer te Eupen had willen hou
den, verboden, omdat deze bijeenkomst de I
openbare orde in gevaar zou kunnen bren
gen. Tegelijkertijd zijn samenscholingen van
meer dan vijf personen verboden.
DUITSCHER WEGENS ANTI-POOLSCHE
PROPAGANDA GEARRESTEERD.
Havas meldt uit Warschau: De Poolschel
autoriteiten hebben te Byelsko een Duit
schen agent gearresteerd, die anti-Poolsche
propaganta voerde en o.a. het gerucht in
omloop bracht, dat de Poolsche valuta bin
nenkort zou deprecieeren en het koopen]
van zilveren minister aanraadde.
De autoriteiten hebben besloten, deze I
Duitsche agenten, alsmede zij, die zilver
stukken opsparen met het doel, den Pool-
schen handel te benadeelen, naar de con-1
centratie-kampen te zenden.
TWEE LICHTINGEN NAAR HUIS,
TWEE ANDERE OPGEROEPEN.
Uit Rome: Nu de groote manoeuvres zijn
afgeloopen, is besloten, de lichtingen 1901
en 1912 naar huis te zenden. Tevens is ech
ter besloten, de lichtingen 1902 en 1910 op
te roepen voor het tijdvak van 21 Augustus
tot 31 October. Eveneens zullen voor het
zelfde tijdvak worden opgeroepen de offi
cieren van de zes lichtingen 1902, 1903, 1904,
1905, 1906 en 1910.
POLITIERECHTER TE MIDDELBURG.
(Zitting van Vrijdag 11 Augustus 1939).
De volgende persoon werd gedagvaard',
H. D. B., 42 jaar, zeeman, gedomicili
eerd te 's-Gravenhage, zonder vaste woon-
of verblijfplaats hier te lande, wegens
landlooperij gepleegd op 9 en 10 Augustus
1939 in West Zeeuwsch-Vlaanderen.
Eisch en uitspraak 3 dagen hechtenis
en plaatsing in een rijkswerkinrichting
voor den tijd van 2 jaar en 9 maanden.
COMPLOT BIJ DE DANTZIGSCHE
POLITIE
Havas meldt uit Warschau: De Pool
sche pers meldt uit Dantzig, dat bij de
Dantzigsche politie een complot zou zijn
ontdekt. Eenige tientallen politiebeambten
zouden gearresteerd zijn.
DE DUITSCHE PERS OVER DE
REDE VAN FORSTER.
Het D.N.B. meldt uit Berlijn: De
„Deutsche Allgemeine Zeitung" schat het
aantal deelnemers aan de gisteravond te
Dantzig gehouden betooging op minstens
100,000 en schrijft o.a.: Na de groote be
tooging der Duitsche bevolking in Dant
zig zelf, kan er in Polen geen twijfel meer
over bestaan, hoe Dantzig gezind is. Po
len speculeert, Duitschland constateert.
Europa kan niet langer een« Pilatusrol in
de kwestie Dantzig dulden. Elkeen weet,
waar het hier om gaat, en wanneer de
Polen nog zoo veel spreken over hun
rechten en eischen, het Duitsche recht
wordt hun als schild van onwrikbaren af
weer tegengehouden. Wie op Dantzig
doelt, treft Duitschland. Daarom: handen
af van Dantzig*
De „Boersenzeitung'i' schrijft: Het Duit
sche Dantzig heeft gisteravond den Polen
en hun ophitsers in Londen en Parijs een
antwoord gegeven, dat definitief is. De
finitief als het feit, dat het Duitsche Dant
zig naar het Groot-D-uitsche rijk onder
leiding van Adolf Hitler zal terugkeeren.
teren heb ik „voor de statistiek" eens ge-I
tramd. Over Broadway. En ik heb heel
goed geteld. Over een afstand van ander-1
halven kilometer heb ik op den kop af|
35 minuten getramd. En we hebben..
53 maal stilgehouden. Heeren directeuren
van ,Nederl(andsche tramwegmajatschap-
pijen, ik zal nooit meer klagen.'
Na deze koetjes en kalfjes van vandaag,
nog even het koetje uit de wereld van
morgen doen opdraven (het kalfje is reeds
verdronken in de befaamde sloot). Dat
koetje die tentoonstelling, die wereld
tentoonstelling is geen melkkoetje. Toen
New-York's best gekleede man, Grover
Aloysius Whalen, zijn tentoonstelling van
157 millioen dollar opend.e in Mei, ver
telde hij dat de vreemdelingen van bul
ten New-York de poorten zouden gaan be
stormen, zoodra het 1 Juli was. In stede
daarvan is het bezoek van 1 Juli af in
die mate gedaald, dat er allerlei maatre
gelen moesten worden genomen om de
menschen binnen te lokken en om de kos
ten te verlagen. Gedurende de eerste
twaalf weken van de tentoonstelling zijn
er 11 millioen betalende bezoekers ge
weest. Ongeveer de helft van wat men
had gehoopt. Zooals de zaken er nu voor
staan zal men dus blij moeten zijn wan
neer de 30 millioen worden gehaald in
stede van de verwachte 60 millioen. Men
had uitgerekend dat wanneer er 50 mil
lioen menschen zouden komen er een
winst zou worden gemaakt van 1 millioen
en dat wanneer er 40 millioen bezoekers
zouden zijn het verlies 4 millioen dollar
zou bedragen.
Grover Aloysius Whalen zal het nog
wel warmer hebben dan de andere New-
Yorkers vandaag.
Mr. E. Elias.
KORFBAL.
SWIFT—BILTHOVEN 2—5.
Gisteravond speelde Swift op het Gem.
Sportterein te Middelburg een vriend-
schappelijken wedstrijd tegen den Weste
lijken tweede klasser Bilthoven. Deze ont
moeting gaf, ondanks net gladde veld en
de gladde bal, ondanks het gladde veld en
twaalftallen hebben een goeden wedstrijd
gespeeld. Het spel ging vlug op en neer
en de twaalftallen wogen tegen elkaar
op. Bilthoven vertoonde een rustig, be-
heerscht spel, waarbij het positiekiezen,
samenspel en snelheid opvielen. Swift
heeft zich tegen deze gasten kranig ge
weerd. Technisch en tactisch waren de'Mid-
delburgsche dames en heeren iets minder
sterk dan Bilthoven, maar Swift legde
een snel tempo op en het enthousiasme
deed weldadig aan. Zoo is hêt een aardige
wedstrijd geworden. Swift nam de leiding
door een keurig doelpunt van G. de Ru.
Kort daarop maakte Bilthoven gelijk. De
rust ging in met 11. Na de hervatting
bracht H. Bruggeman den stand op 21
voor Swift. Bilthoven pakte nu wat ste
viger aan en niet zonder fortuin wisten
de gasten den stand op te voeren tot 52.
De overwinning was wel verdiend, doch
geflatteerd.
ZWEMMEN.
JENNY KAMMERSGAARD ZWEMT
OVER DE OOSTZEE.
Kopenhagen, 11 Aug. (A.N.P.) De Deen-
sche zwemster Jenny Kammersgaard, die
Donderdagavond om 8 uur te Dars, een
Duitsch kustplaatsje, was gestart voor een
tocht over de Oostzee, kwam vanmorgen om
6.15 uur aan de Oostkust van Falster, en
kele kilometers ten Noorden van de Deen-
sche havenplaats Gedsör, aan. Aan het
strand waren duizenden tezamen gekomen,
om de koene zwemster 'n enthousiaste ont
vangst te bereiden. Zij kwam moe, doch
volkomen fit uit het water.
In 't jaer 1839 ao 'n nöom van gröo-
tevaoder 't in z'ïi óod gezet om is naer
Amsterdam te gaen. Z'n uusouwster erre-
geweerde d'er tegen zövee, as zé mè kon.
Mè i'jt ielp niks, oor: ie wou en ie zou
naer Amsterdam. Mè ze kreeg toch gedae,
dat dien. nöom gröotevaeder mee zou
neme vö gezelschap. Je begriept, dat die
gr,aog mee wou.
Wa .kon grootevapder over die reize
smaelijk vertelle. Ie ao voraol vrêed z'n
aordigeid g'aod, in de reize mit den trein
van Amsterdam naer Aerelem. Mit da 'k
zó goed van ontouwen bin, weet 'k nog
bienae aoles van die reize en naedemaele,
dat 't noe binnenkort onderd jaer gelee
za weze, dat den trein vö 't êeste ree,
wi 'k is wat van gröotevaoders reize ver
telle.
Op Zaeterdagochend den 28 September
van 't jaer '39 stekkerde gröotev-aoder en
z'n nöom van ulder lozzement nae 'it stao-
tion an d'Aerelemmerpöorte. Ze wouwe
mit den êesten trein mee. Die gieng om
9 uren. Ze waer om kwart vö negene an 't
staotion. Dat was net bieties, wan z'iaode
toen graog, dat de menschen 'n kwartier
vö den tied dr waere. Net toen ze deu
de doenkere gank van 't oute staotion
nae binnen gienge, begon d'r 'n klokke te
luen. Dat duurde vuuf menuten. Dae zat
werentig 'n klank in die klokke, da je
dienke zou, dat 't 'n kerkklokke was.
Drekt daerop kochte ze bie den onfanger
twee flodderige pappiertjes van 8 stuvers
't stik vö plekken in 'n brune waggon.
Z'aode ook kunne gae zitte in 'tn gele
sarrebank of in 'n groene dielezanse. Vö
den êesten kostte de kaortjes 16 stuvers
en vö den twêeden 24 stuvers. Op de les
te soort waegens was 'n dek, mer in
d'landere waegens zat j'open en blöot. Mè
daerom moet er nie gedocht öore, dat in
odie waegens de menschen onderwegt in
de rook en de smook zaete. Eêlemaele
nie, öor, wan de lokkemetief wier in den
êesten tied gestookt mi kooks. En van
stof aode ze nè zö min last, wan daevo
lag er op de wegt schulpjes. Mè 't is te
begriepen, dat 't êelemaele nie leutig
was om in die open waegens te zitten, as
t regende of waoide.
t Was dan ook mè gelukkig, dat al 'n
maend laeter de sarrebanks van boven
dicht gemaekt waere en op iéleke wag
gon 'n zeil geleid wier. Gröotevaeder en
z'n öom zaeg' ook, dat er nog kisten en
döozen en pakken op de dielezanses ge-
laoie wiere. Zioopte mè, da z'er niks van
op ulder öod zouwe kriege. Mer ast er
iet aftumelde, konde d'eigenaers gerust
weze, da ze 't terugkrege, wan dae wier
nè zö lank gezocht, toet dat 't gevonde
was. Twee menuten vor achte wier d'er
wi geluud, mè noe vrêed schielijk. Ulder
klomme gauw in 'n waggon. Sebiet gienge
de deuren van de waegens en ook van
de wachkaemer dicht. Gelukkig was 't
nie êel druk, wan anders aode d'er zeker
ier en daer zevene neffen mekaore moe-
te zitte. 't Luen ieuw op en drekt kloenk
er uut de trompet van de kondukteur
een wiesje, da 'k ier za probbeere voo te
stellen, 't Was zöo iet van: lage sol, ut,
mi. lange ooge sol, lange lage sol, ut.
Dat wou zeie: Lokkemetief, gae vort.
Daerop gieng de trein dan ook weg. In
't êeste gieng it mè lankzaem an, mè
gaendeweg ree 'n arder en 't duurde mè
kort of de „Sneleid" (zö êette de lokke
metief) dee z'n naeme êer an.
Lienks zage ze weien mi beesten, die
verschrokke en biesd' om weg Fe kommen.
„As dat mè gin zure melk in d'elders
geeft)'", zei nöom stilletjes tegen gröote-
vaoder. Mè die schudde mè z'n öod en
dae bleef 't bie.'Lienks v,an ulder zaege
z'n endje verder 'n kannaol. Dae vaerde
net de trekschute, die z'in 'n ommezien
vöbie waere. Lanks 't kannaol liep de
wegt, waerover ze de dielezanse zaege
lie, zö ard as 't mè kon. En op de pad
lienks van de wegt stekkerd 'n man, mit
'n bagge mi potten en pannen op zf'n rik.
Lienks en rechs zaege ze groote plassen
waeter. Toe gröote verwonderienge van
gröotevaoder en z'n nöom zeid' er één,
dat -*t korsgelee uugemaekt was, dat 't
gröote waeter lienks, 't Aerelemmermêer
zou moete verdwiene. Rechs zaege z'in
de verte 'n êeleboel meulens. Die stieng'
in Zaendam. Vlak bie Alfweg, toen de
trein in de bocht kwam, docht nöom nie
anders, of de waegen zou omkappe, zö
schêef ieng 'n. Ie wier d'r kompleit ze
nuwachtig van. Mer ie kwam wi gauw toe
zi'n zeileven, toen d'er êen zei, dat de
wegt espres zö schêef geleid was om te
zurregen, dat det rein juust nie om zou
slae. Bie Alfweg stieng d'er 'n schut-
tienge van wè 200 m lank en vuuf m
öoge. Die was dae gezet, omdat den trein
dae zö kort lankst de wegt ree, dat 't
ieselijk vö de menschen geweest zou we
ze om "m dae te zien rie.
Lankst de wegt stienge d'er ier en daer
wachters mit 'n öogen oed op en 'n oran-
jeserp over ulder schouwer. In seheel
waere d'er wel 21. Z'aod 'n roaie en 'n
witte vlag bie ulder. Gelukkig staeke z'
aolemaele 'n witte vlagge uut en dat wou
zeie: Rie mè gerust deur, öor. Ze zurreg-
den d'er voo, dat er gin menschen onder
de trein raekte. Mer as de trein vöbie
was, moste zf ook toet de vollegende post
om te kieken, of t'er in dat endje niks
an dê wegt mankeerde. En zö jae dan
moste ze 'n opzichter waeschoe en ze
moste mit 'n röoie vlagge den voTlegenden
trein tegenouwe, as 't nog nie verollepe
was.
De reize duurde iet meer dan 'n allef
ure. In Aerelem konde z' uutstappe, wan
ulder lenden waere nie gekraekt, ulder
erremen en bêenen nie gebroke, -ulder
essens nie deu mekaore geschud en ze
waer' ook deu de gröote vaert nie ge
stikt. Je moe begriepe, dat er werentig
vorspeld was, dat dat aoles daegefljks zou
gebeure.
Ze gieng' om allef zesse mit "den lesten
trein wi terug naer Amsterdam.
in 1839 reed de eersten spoortrein
in ons land, tusschen Amsterdam en
Haarlem. Dit jaar vieren de Spoorwegen
hun honderdjarig jubileum. Red.
