KUNST EN WETENSCHAP.
BUITENLAND.
NOORDBEVELAHD.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D.
LEGER EN VLOOT.
VLAAMSCHE KR0NIJK.
DUITSCHLAND.
De D-trein Berlijn-Praag
ontspoord.
Dertien dooden.
ENGELAND
FRANKRIJK.
Zaterdag wordt Weidmann
terechtgesteld.
SPANJE.
ITALIË.
HONGARIJE.
POLEN.
VER. STATEN
PALESTINA.
BOEKENSCHOUW.
ZUID-AFRIKA
gevaren en blijven zitten. Gisterochtend,
tegen hoog water is het schip met behulp
van zijn sleepboot vlotgekomen en heeft
het de reis voortgezet.
Het Belgische sleepschip Dranaco XI
voer nabij Wintham omhoog waarbij het
belangrijke schade heeft opgeloopen. Het
schip is gister vlotgekomen en hier op de
haven binnen gebracht. Het wacht hier
eerst een expert af om de opgeloopen
schade vast te stellen.
KRABBENDIJKE. Naar wij vernemen
zullen op Woensdag 21 Juni de ouden van
dagen alhier een reisje door Walcheren
gaan maken.
De collecte voor den gewapenden
dienst heeft alhier opgebracht de som van
12.
KORTGENE. De veerdienst Kortgene
Wolfaartsdijksche veer heeft het Donder
dagavond weer eens extra druk gehad. Er
w^aren toen nl. veel personen en auto's wel
ke overgezet moesten worden. Dit stond in
verband met de openingsvoorstelling van
het circus Strassburger in Goes. Uit alle
plaatsen van het eiland waren er menschen
gekomen om overgezet te worden.
Een en ander bracht eenige vertraging
met zich mede.
De boot, welke in normale gevallen om
6.15 van Kortgene vertrekt, vertrok nu 7
minuten over half 7 en had dus ruim 20
minuten vertraging. Het spreekt vanzelf,
dat ook de volgende boot telaat aankwam
te Kortgene. Ook toen stonden er vele
auto's en passagiers te wachten, welke op
hun beurt ook weer te laat overgezet wer
den. Des nachts was er een extra dienst in
gelast.
AARDENBURG. Heden herdenkt de
lieer R. F. Verstraete, besteller bij de poste
rijen te Eede, standplaats Aardenburg, zijn
25-jarig jubileum.
OOSTBURG. Alhier heeft de collecte
voor de blinden te Wolfheze opgebracht
124.
KIND STAK PLOTSELING DEN
WEG OVER.
RETRANCHEMENT. Op den Provinci
alen weg in de gemeente Retranchement,
waren eenige kinderen aan den kant van
den weg aan 't spelen, toen een auto, be
stuurd door mej. Lere uit Sluis, naderde.
Een der kinderen liep plotseling den weg
over en werd door den auto gegrepen. Bij
onderzoek bleek, dat het kind een armp
je gebroken had. Doordat de auto lang
zaam reed werd erger voorkomen/. De
bestuurster treft geen schuld.
SCHOONDIJKE. Op de algemeene jaar
vergadering van ingelanden van den Nieu
wen Havenpolder werd het dijkgeschot per
ha verminderd van 10,50 tot 10. Als
afgevaardigde naar de Waterkeering van
de calamiteuze polders Hoofdplaat en Tho-
maes werd benoemd de heer P. de Badts.
SLUIS. Morgen, Zaterdag zal de feeste
lijke opening plaats hebben van de nieuwe
bad- en zweminrichting alhier. De officieele
plechtigheid zal geschieden door burgemees
ter Aernaudts, terwijl verder het woord ho
pen te voeren de heeren Art. Gevaert, voor
zitter van de Zwemvereeniging ,,'t Vrije" en
M. L. Remery, uit Sas van Gent, official
van den Kon. Ned. Zwembond.
Ter opluistering van deze opening zullen
ck or de Terneuzensche Zwem- en Poloclub
en de reddingsbrigade demonstraties in red
dend zwemmen en wedstrijd-zwemmen wor
den gegeven. Aan deze demonstraties zal
o.a. worden deelgenomen door den heer F.
Rijnberg jr. uit Terneuzen, kampioen van
Zeeland in 1937 en 1938 op de 100 m school
slag. Wanneer het weer zijn medewerking
zal verleenen, zal het een schitterende de
monstratie worden.
KERK EN SCHOOL.
EINDEXAMEN CHRISTELIJKE
KWEEKSCHOOL.
Voor het eindexamen der Chr. Kweek
school te Middelburg slaagden Donderdag
van de 6 candidaten, de heeren J. Schipper,
Serooskerke; H. H. Sijtsma, Vlissingen, S.
Simonse, Sint-Laurens, W. de Voogd, Vrou
wenpolder.
Ds. M. B. Verkerk t
In den ouderdom van 55 jaar is te
Daarle (O.) overleden ds. M. B. Verkerk,
predikant bij de Ned. Herv. Gem. aldaar.
In 1907 candidaat geworden bevestigde
ds. L. Plette van Kleverskerke
hem 29 Maart 1908 te Arnemuiden
in zijn eerste gemeente, waaraan de over
ledene zich verbond sprekende over Joh.
19 vers 19 en 20. In 1910 vertrok hij naar
Tolen,. welke standplaats in 1913 met
Oude Tonge verwisseld werd. Achtereen
volgens diende hij daarna nog de gemeen
ten van Polsbroek, Gouderak, Puttershoek,
Mijdrecht, Oude Tonge en Daarle (O.)
Dienstplichtig sergeant administra
teur J. M. Groenenberg van het 3e regi
ment infanterie is met ingang van 9 Juni
1939 aangesteld tot sergeant-majoor admi
nistrateur.
De dienstpl. soldaten E. Folkers, J.
C. van der Sluis en J. J. Knook van 14e
R.I., leerlingen bij de school voor Reser
ve Officieren der infanterie, zijn op 10
Juni 1939 aangesteld tot dienstpl. korpo
raal.
Bij Kon. besluit is de vice-admiraal
H. Ferwerda eervol ontheven van de be
trekking van commandant der zeemacht
en hoofd van het departement der marine
in Ned Indië met den datum, waarop hij
die aan zijn opvolger zal overdragen, zulks
onder dankbetuiging voor de door hem in
die betrekking bewezen diensten,
en is de betrekking van commandant
der zeemacht en hoofd van het departe
ment der marine in Ned. Indië opgedra
gen aan den schout-bij-nacht C. E. L. Hel-
frich, met ingang van den datum waarop
hij die van zijn voorganger zal overnemen.
W. ERKELENS TE GOES
Kunstzaaltje Sturm.
In Sturm's Kunsthandel, te Goes,
wordt een tentoonstelling (geho«den van
werk van den kunstschilder A. Erkelens
te Vere.
Er zijn stukken in olieverf, aquarels, en
drooge naaldteekeningen. Het is werk van
zeer ongelijke kwaliteit en dit maant, bij
de beoordeeling tot groote voorzichtigheid.
Erkelens houdt van zon en kleur en hij
is een goed teekenaar. Evenzoo is hij een
vlot werker, wat hem nogal eens ver
leidt een stuk te beëindigen zonder het
voldoende door te werken. Hier en daar
treffen we een stuk aan, dat aan hooge
eischen voldoet, bv. het kerkinterieur (29),
het heerenhuis aan de haven (2), beiden
in olieverf, en bv. de drooge naaldteeke-
ning 23. Ook is er werk in waterverf, dat
heel goed is, van teekening, kleur, tech
niek, en, wat van nog meer belang is,
dat een eigen sfeer heeft. Want tenslot
te mag aan de techniek, het een en an
der mankeeren, dat zal pas opvallen bij
een meer critische beoordeeling, wanneer
het werk sfeer heeft, ons ontroert, wan
neer allereerst de geest van den kunste
naar door het werk tot ons spreekt. Dit
laatste missen we helaas teveel in het
werk van Erkelens, en het komt ons voor,
dat hijzelf dat ook teveel gemist heeft bij
zijn arbeid, die inspiratie, die ware kunst
baart. Hij heeft veel mooie dingen ge
schilderd, d w.z., dingen die mooi van zich
zelf zijn, als een kerktoren, een stukje
dijk, een oude brug, een zonnig interieur,
bloemen, maar meer vertelt zijn werk er
ook niet van. Vooral uit zijn bloemen
spreekt dat tekort en als we dan gaan
kijken hoe die bloemen geschilderd zijn
dan ontdekken we, dat Erkelens er zelf
waarschijnlijk ook mee getobd heeft, met
zoo'n bloem niet goed weg wist, en dan
tot een wat prutserige techniek kwam.
Maar Erkelens kent die inspiratie wel,
dat blijkt uit het genoemde heerenhuis (2),
dat is niet mooi van zich zelf, het is een
stijf bouwsel, stijlloos, aan een rechtlijnige
kade, met rimpeloos water. Doch uit dat
geheel spreekt iets tot ons, dat ontroert,
dat stil maakt, dat ons vast houdt.
En omdat Erkelens ook zulk werk
maakt, is zijn tentoonstelling de aandacht
waard en zal een bezoek aan Sturm's
Kunstzaal toch velen voldoening schen
ken.
Verduistering met voorbedachten
rade.
XVIII.
't Is waar, we hebben ons in de laat
ste maanden een weinig als verwaarloos
de kinderen gevoeld. Als we lazen van
allerlei maatregelen in alle» laniden, als
we vernamen van stedelijke, provinciale
en landelijke verduisteringenproeven (de
laaste nog maar aangekondigd) in Neder
land, en we zagen hier maar niets ge
beuren, dan bekroop ons de vrees, dat wij
aan ons lot werden overgelaten.
Maar neen, gelukkig ook over België
waken zorgzame vaders.
En zoo gebeurde het, dat een groot deel
van België verleden week Vrijdag tus-
schen 10 en 12 uur ('s avonds, gelükkig)
van den aardbodem verdwenen moest zijn:
de eerste verduisteringsproef in ons land.
De bevolking van de provincies Ant
werpen, Brabdnt, Oost- en Westvlaande-
ren, zat dien avond te piekeren achter
potdicht afgesloten vensters, opdat er
maar geen straaltje licht tot de buiten
wereld zou doordringen, want buiten
speurde het zgn. oog van den dood en
dat der politieagenten, die ondanks de
duisternis met hun boekje en potlood
klaar stonden om de overtreders van de
wet op de bon te zetten,. En nadien zou
de boete komen, en die was zwaarder dan
een paar uurtjes in het donker zitten of
de kosten van enkele meters papier,
waarmêe de vensters moesten worden ge
blinddoekt. Zullen er bij deze passieve
luchtbescherming geen slachtoffers geval
len zijn, zonder twijfel zullen er heel wat
zeere duimen herinnerd hebben aan het
wanhopig indrukken van punaises. Geen
rijker bron tot kibbelpartijtjes dan die
kleine uitzonderlijke werkjes, die man en
vrouw samen moeten opknappen. Dat al
les is echter binnenshuis geschied. Wij
moeten ons houden bij wat we zagen, of
beter: wat we niet zagen, van de lucht
uit.
Ten tijden van de verduisteringsproef
ging er namelijk een groep van vijf vlieg
tuigen, waarin wat militairen en enkele
genoodigden zaten, over het donkere deel
van België. Als men ons dan vraagt: Is
deze proef geslaagd? Zal België metter
daad onvindbaar te maken zijn? dan ant
woorden wijHet weer viel dien avond
niet mêe. Er was een heldere lucht met
fel schijnende maan. Maar zelfs bij heel
gunstig weer (gunstig bezien van het
standpunt van de verduisteringsproef),
moet het een heel klein kunstje zijn voor
een vlieger om Antwerpen te vinden. Im
mers, bij elk windzuchtje lag de Schelde
tegen ons te knipoogen!
Wat Brussel aangaat: Ja, als alles mee
werkt, een nacht om geen hond naar bui
ten te jagen, zwarte, diepe duisternis al
om, regen met pijpestelen, dan is het wel
licht mogelijk, dat een vlieger, die op
zoek is naar Brussel, boven Mechelen te
recht komt en daar zijn gaven laat val
len. Dat is niet prettig voor de Meche-
laars. Als wij daar woonden,met geen
geld zou men ons er kunnen houden.
VlaanderenNederland.
Door enkele vooraanstaande Vlaam-
sche en Nederlandsche cultuurvereeni-
gingen werd een paar weken geleden
een Komiteit opgericht voor het inrichten
van wederzijdsche cultuurreizen.
Deze nieuwe stichting heeft ten doel
de deelname van Nederlanders aan Vlaam-
sche prestaties op cultureel gebied, of
bezoeken aan bijzondere merkwaardighe
den, te bevorderen, en omgekeerd Vla
mingen in nauwere aanraking met Ne
derland te brengen.
Zoo zullen in 1939 Nederlandsche toch
ten worden ingericht ter bijwoning van
het Vlaamsch nationaal zangfeest te Brug-
ARRESTATIE TE DANTZIG OP
VERZOEK DER GESTAPO.
Havas meldt uit Warschau: De Czas, een
conservatief Poolsch orgaan, deelt mee, dat
17 arrestaties zouden zijn verricht in Dant-
zig, op verzoek van de Gestapo. De arres
tanten zouden zijn overgebracht naar Ko
ningsbergen. Voorts meldt het blad, dat
verscheidene arrestaties in Oost-Pruisen
zijn verricht.
HERSTEL VAN OUDE FORTIFICATIES.
De „Kurjer Polski" meldt uit Dantzig,
dat de autoriteiten der vrije stad een begin
hebben gemaakt met de restauratie van
oude versterkingen in Dantzig, waar wa
penen en munitie zouden worden opgesla
gen, die clandestien het gebied van Dant
zig zouden zijn binnengebracht en die be
stemd zouden zijn voor de S.A.-eenheden,
die zich in de vrije stad bevinden.
DUITSCHLAND VEROORDEELD TOT
BETALING VAN VERGOEDING VAN
50 MILLIOEN DOLLAR
Wegens in den oorlog aangerichte
schade.
Reuter meldt uit Washington: In het
Hooggerechtshof heeft rechter Roberts als
scheidsrechter voor de gemengde Duitsch-
Amerikaansche commissie voor de scha
devergoedingen gister eischen tot een be
drag van ongeveer 50 millioen dollar ont
vankelijk verklaard, welke tegen Duitsch-
land waren ingediend wegens in den oor
log veroorzaakte schade De rechter zei-
de, dat hij de eischen ten behoeve van de
Amerikaansche eischers tot een bedrag
van 25 millioen dollar zou toewijzen uit
de Duitsche fondsen, waarop het Ameri
kaansche departement van financiën be
slag heeft gelegd.
De eischen zijn ingediend naar aanlei
ding van daden van sabotage, die geduren
de den oorlog gepleegd zouden zijn in de
munitiefabrieken te Blackton en Kingsland.
De rechter vernietigde de vorige beslis
sing ten gunste van Duitschland, waar
toe hij aanvoerde, dat sommige Duitsche
getuigen zich aan meineed hadden schul
dig gemaakt.
De voornaamste eischers waren de Le
high Valley Railroad Company, de Bethle
hem Steel Corporation, de Canadian Car
and Foundry Company en verscheidene
verzekeringsmaatschappijen.
DE JOODSCHE VLUCHTELINGEN VAN
DE „St. LOUIS" ZATERDAG TE
ANTWERPEN.
Voor Nederland bestemde vluchte
lingen komen te Rotterdam aan.
Het Duitsche ss „St. Louis" van de Ham-
burg-Amerika lijn zal a.s. Zaterdag, des
middags, in Antwerpen aankomen. Daar
zullen de negenhonderd Duitsche emigran
ten, die zich aan boord van het schip be
vinden, debarkeeren, waarna zij met klei
nere schepen naar het land van bestem
ming worden vervoerd.
De emigranten, die naar Nederland ko
men, zullen te Rotterdam aan land gaan.
Gisterochtend is de D-trein Berlijn-Dres-
den-Praag op het station Mittelgrund bij
Bodenbach door onbekende oorzaak ont
spoord. Drie wagons sloegen om. De loco
motief botste tegen een seinhuis, dat geheel
vernield werd. Dertien menschen zijn bij
het ongeluk om het leven gekomen, vijftien
tot twintig gewond, van wie drie ernstig.
SCHUSCHNIGG NOG STEEDS IN HOTEL
METROPOLE TE WEENEN.
Havas meldt uit Berlijn: In officieele
kringen wordt verklaard, dat oud-bonds
kanselier Schuschnigg zich nog steeds in
hotel Metropole, de zetel' van de Gestapo
te Weenen bevindt. De geruchten, welke
in het buitenland de ronde hebben gedaan,
schijnen het gevolg te zijn van een korte
isoleering van den gevangene. Naar ver
luidt mag zijn vrouw hem nog geregeld
iedere week bezoeken.
De zoon van Schuschnigg, die thans veer
tien jaar oud is, is als alle overige jongens
van zijn leeftijd lid van de Hitler-jeugd en
hij neemt deel aan de verplichte oefeningen
tot militaire voorbereiding.
STAKING EN UITSLUITING IN
BOHEMEN EN MORAVIë
VERBODEN.
Havas meldt uit Brno: De provinciale
president vanMoravië heeft een decreet
gepubliceerd, waarbij uitsluiting en sta
king verboden worden. Gisteren is in Bo-
hemen een dergelijk decreet uitgevaardigd.
„PARTIJDAG VAN DEN VREDE:"
Naar verluidt zal het jaarlijksche con
gres van de nationaal-socialistische partij
te Neurenberg worden gehouden van 2
tot 9 September. Het congres zal „partij
dag van den vrede" worden genoemd.
HET BRITSCHE KONINGSPAAR UIT
CANADA VERTROKKEN.
De Koning en de Koningin van Engeland
zijn gister uit Halifax naar New Found-
land vertrokken met de „Empress of Bri
tain", die door de Britsche kruisers „Glas
gow'" en „Southampton" begeleid wordt.
Een groote menigte had zich verzameld
om het vorstelijk paar goede reis te wen-
schen.
Alvorens zich in te schepen heeft de
ge en naar de Ijzerbedevaart te Diks-
muide. Voor hen, .die zoo vaak een on
juiste gedachte hebben over de Vlaamsche
cultuur en den Vlaamschen strijd, zullen
dit goede gelegenheden zijn om de Vlaam
sche ziel beter te leeren aanvoelen en te
leeren begrijpen.
Van België uit zullen verschillende toch
ten naar Nederland worden gemaakt tot
het brengen van een bezoek aan merk
waardigheden, die pleiten voor den Ne-
derlandschen ondernemingsgeest, zooals bv
de drooglegging der Zuiderzee en de be
zichtiging van de groote musea.
HendricL de Vlaming.
Koning zich in een afscheidsrede tot het'
Canadeesche volk (gericht;. Na woorden
van erkentelijkheid, zeide de Koning
troost en inspiratie te putten uit de ge
dachte, dat zich van den Atlantischen to.
den Stillen Oceaan en van de tropen tot
het Poolgebied een groot deel van de
aarde uitstrekt, waar zich niet de moge
lijkheid voordoet van een oorlog tusscher
buren, welks volken zich geheel wijden aar.
het streven naar vrede en allen menschen
tot voorbeeld strekken voor de wijze, hoe
beschaafde naties tezamen moeten leven
Het is goed te weten, dat er zulke stre
ken zijn. Want wat de mensch eens kan
doen, kan hij met God's hulp nogmaals
doen.
De Koningin richtte haar afscheidswoord
in het bijzonder tot de vrouwen en kin
deren van Canada. Deze wonderschoone
reis, zoo zeide zij, heeft mij herinneringen
geschonken, die de tijd nooit zal doen ver
vagen.
MAATREGELEN TOT BESCHERMING
VAN DE RECRUTEN.
Havas meldt uit Londen:
De Engelsche regeering heeft gister de
bij zonder hedën gepubliceerd welke zijn ge
nomen tot het beschermen van de belangen
van de recruten, die onder de wapenen wor
den geroepen. In beginsel zijn deze maatre
gelen gebaseerd op uitstel van betaling,
huren, termijnbetalingen en .gewone schul
den, welke zijn aangegaan voor een bepaal
den datum voor het dubbele van den duur
van den diensttijd.
Bovendien is een witboek gepubliceerd
over de vergoeding, welke de recruten zul
len krijgen gedurende hun diensttijd. De re
cruten zullen een gelijke soldij ontvangen
als de manschappen van het staande leger,
nl. 17 shilling per week voor hun echtge-
noote, 5 shilling voor het eerste kind en
drie voor het tweede.
Het eerste contingent reservisten heeft
zich gister bij de diverse depots gemeld, het
tweede contingent moet 15 Augustus a.s.
opkomen.
Havas meldt uit Parijs:
De president der Fransche republiek
heeft het door den moordenaar Weidmann
ingediende verzoek om gratie afgewezen. De
terechtstelling is op Zaterdagochtend vast
gesteld.
Gratie voor Million.
President Lebrun heeft het tegen Million,
den medeplichtige van Weidmann, uitge
sproken doodvonnis gewijzigd in levenslan
gen dwangarbeid.
DE VERGELDINGSMAATREGELEN.
De concierge van de gevangenis San Ber
nardo te Madrid, en zijn vrouw, zijn gearre
steerd. In het politierapport wordt gezegd,
dat de man bekend heeft 225 moorden te
hebben gepleegd tijdens den oorlog en me
degewerkt te hebben aan verscheidene dui
zenden andere.
VOOR DE OUDSTRIJDERS.
Uit Madrid: Van gisteren af zullen in
bars, café's en restaurants en hotels 20 pet.
van de consumptieprijzen geheven worden
voor hulp aan de oudstrijders.
UIT SPANJE TERUGGEKEERDE
VLIEGERS DEFILEEREN VOOR DEN
KONING.
Havas meldt uit Genua: De uit Spanje
teruggekeerde 2.800 Italiaansche vliegers en
de met hen meegekomen Spaansche vlie
gers hebben gistermiddag te Genua voor
den koning, minister Ciano en den Spaan-
schen ambassadeur gedefileerd.
NATIONAAL-SOCIALISTEN IN
CONCENTRATIEKAMP WEIGEREN
VOEDSEL.
Het nationaal-socialistische orgaan Pesti
Ujsag meldt, dat de nationaal-socialisten,
die in het concentratiekamp Nagykanisza
zijn opgesloten, tot voedselweigering zijn
overgegaan.
ANTI-DUITSCHE MAATREGELEN.
Het D.N.B. meldt uit Posen: De Poolsche
autoriteiten hebben Donderdag het evange
lische vereenigingshuis te Posen, alsmede
het christelijke hospitium gesloten.
De Poolsche pers bericht verder, dat de
Poolsche autoriteiten den Duitschen groot
grondbezitters Von Rodenacker te Zelban
Von Grass te Klenin levenslang verblijf in
het grensgebied heeft verboden.
DE WAPENUITVOER.
Het staatsdepartement te Washington
deelt mede, dat de uitvoer van wapens en
munitie in Mei 9.556.070 dollar bedroeg.
Daarvan importeerde Groot-Britannië voor
2.754.806 dollar, vooral aan vliegtuigen en
onderdeelen, Mexico voor 2.112.694, Neder
land 1.356.262. Japan ontving voor een be
drag van 13.600 dollar vliegtuigonderdeelen.
In Mei werden licenties voor wapenuit-
voer gegeven tot een bedrag van 17.916.996
dollar, vooral voor vliegtuigen en onder
deelen. In dezelfde maand werd aan Japan
geen enkele licentie verstrekt.
FINLAND BETAALT ZIJN OORLOGS
SCHULDEN.
Havas meldt uit Washington: Finland
heeft 160.000 dollar gestort in de Ameri
kaansche schatkist als annuïteit van zijn
oorlogsschuld. Men herinnert er aan, dat
Finland het eenige land is, dat zich geheel
kwijt van zijn oorlogsverplichtingen jegens
de Vereenigde Staten.
(In vergelijking met de andere schulde
naars heeft Finland echter maar heel wei
nig te betalen. Het kan dit doen, zonder
zijn staatsbegrooting overhoop te moeten
halen).
ACHTTIEN REBELLEN GEDOOD.
Nog steeds worden terroristische aansla
gen gepleegd. Vier Arabieren hebben gis
termorgen een Joodschen vrachtwagen
aangevallen op den weg van Nazareth bij
Tiberias. De Joodsche politieman, die den
Dr. P. J. Bouman: „Van Re
naissance tot Wereldoorlog.
Vier Eeuwen Europeesche Cul
tuurgeschiedenis".
Uitg. H. J. Paris, Amsterdam.
(-§-) „De jaren, waarin het opeenhopen
en critisch schiften van nieuw historisch
feitenmateriaal het hoogste doel der ge
schiedenis scheen, zijn voorbij. Wel is er ook
nu nog een academische traditie van ijveri
ge bronnenstudie en objectieve geschied-
schrijverij, doch de levende historische be
langstelling wordt steeds meer opgenomen
in de stroom van onze woelige tijd. Het gaat
thans minder om de kennis dan om de in
terpretatie van de lange reeksen feiten, die
in het mausoleum der geschiedenis zjjn bij
gezet".
Aldus de schrijver in zijn inleiding op dit
merkwaardige boek, dat in nog geen 300
bladzijden druks een veelzijdig beeld tracht
te ontwerpen van de vier eeuwen historie,
die onmiddellijk aan ons tijdsgewricht voor
afgaan. Een subjectief veelzijdig
beeld dus, waarin aan de feiten een bepaal
de beteekenis wordt toegekend; waarin ze
in een zeker onderling verband worden ge
bracht of uit min of meer geijkt verband
losgerukt.
Wij gelooven niet, dat een puur objectie
ve geschiedschrijving mogelijk is. Zelfs een
droge opsomming van historische feiten
draagt bijna altijd het stempel van den
vervaardiger. Ted van historici schijnen
zelfs zoozeer geschrokken van hun ontdek
king dezer eigenaardige „conditio sine qua
non" dat ze geen pen meer op papier dur
ven zetten.
De geschiedsehrijverij in het aan het onze
voorafgaande tijdperk poogde intusschen
uit alle macht, om de objectiviteit te nade
ren, zoo dicht als dit den mensch dan maar
gegeven is. En met dit pogen nu wordt hier
door dr. Bouman (en met hem door ver
schillende andere jonge historiografen)
bewust gebroken. Wat zij willen is in
den grond van de zaak een soort „ordening".
De baaierd van het opgehoopte historische
materiaal dient geschift, d.w.z. overzichte
lijk gemaakt te worden, en zulk een on
derneming is alleen mogelijk, als men de
interpretatie te hulp roept.
Dr. Bouman betrekt in zijn interpreta
tie (en daaraan is eigenlijk niet te ontko
men, als men eenmaal den weg der sub
jectieve geschiedschrijving is ingeslagen)
intusschen ook het didactische element. Zijn
boek is „leerend" in den opvoedkundigen
zin des woords, betrekt dus de historische
elementen op een zekere overtuiging, met
dien verstande dan dat er niet geraakt
wordt uiteraard, zou men haast kunnen
zeggen aan de diepste, de religieuze in
zichten en belijdenissen van den mensch.
Men kan bjj verschillende onderdeelen
van dit werk vraagteekens plaatsen, men
kan bezwaren hebben tegen tal van uit
spraken van den schrijver. Die zullen echter
nimmer de kern er van kunnen aantasten.
Immers deze kern is een bepaald historisch
beeld, dat uit hoofde van zijn bewuste sub
jectiviteit als het ware aan elke critisch-
wetenschappelijke ontleding ontsnapt. De
schrijver deelt den lezer mede, hoe hij den
ontwikkelingsgang der „vier eeuwen Euro
peesche cultuurgeschiedenis" ziet, hoe van
het tijdsgewricht der renaissance af de
Europeesche samenleving vrijwel regel
recht naar het „zinlooze materialistische
vooruitgangsoptimisme" en het „stuurloo-
ze individualisme" üer 19e eeuw is geschre
den. Hoe zich economisch en sociaal een
„topzwaar industrieel 'stelsel" vormde en
een oppervlakkige civilisatie in de plaats
van een diep gefundeerde cultuur trad. Men
kan het hiermee niet eens zijn, men kan
echter moeilijk beweren, dat de schrijver de
„realiteit" geweld aan zou doen. Immers
elke realiteit is in laatste instantie onom-
vatbaar voor den mensch. Wat hij realiteit
pleegt te noemen is een beeld van de wer-
kelijkheid-op-zich-zelf. Dat geldt wel in
hooge mate van de geschiedenis, wier ware
gedaante volkomen in den nacht der
eeuwen is verdwenen. Zoo kunnen er van
de historische „realiteit" diverse beelden
naast elkaar bestaan, welke alle feitelijk
even juist of onjuist zijn. Hierbij vooropge
steld dan natuurlijk, dat de ontwerper over
een uitgebreide kennis van zaken beschikt.
Aan deze kennis van zaken mangelt het bij
dr. Bouwman wel allerminst. Zijn boek
zelf legt er op elke bladzij getuigenis van
af en achterin vindt men een literatuurlijst,
welke de catalogus van een aardig bi
bliotheekje zou kunnen zijn.
Onze tijd vraagt om bezinning. Zijn veel
zijdige nood dwingt den mensch zich reken
schap te geven van veel, wat een halve
eeuw geleden vanzelfsprekend zou zijn ge
weest. De vragen, welke daarbij opkomen,
hebben voor geen gering deel een historisch
aspect. Het boek van dr. Bouman nu geeft
veel antwoord met betrekking tot dit histo
rische. En duidelijk antwoord. De schrijver
laat den lezer nergens in het ongewisse om
trent zijn opvattingen en inzichten. Zoo zal
het werk voor menigeen, ook al zou hij het
hier en daar niet met den schrijver eens
zjjn, een kostbaar bezit kunnen vormen.
wagen escorteerde, werd gedood.
Tijdens een gevecht van gistermorgen bij
Jeruzalem zijn achttien rebellen, onder wie,
Abdoel Walid, een bekend terroristenlei
der, gedood.
VOORAANSTAAND VAKVEREENI-
GINGSLEIDER DOODGESCHOTEN
Charles Harris de secretaris-generaal
van den Zuid-Afrikaanschen mijnwerkers-
bond en een der meest vooraanstaande lei
ders van de vakbeweging in Zuid-Afrika,
is te Johannisburg voor zijn kantoor dood
geschoten. Hij heeft herhaaldelijk deelge
nomen aan de vergaderingen van het in
ternationaal arbeidsbureau te Genèvê.
Eenige oogenblikken na den moord is
een man gearresteerd, die verklaarde mijn
werker te zijn.
Mevrouw Van den Bergh, de vrouw van
den voorzitter van den Zuid-Afrikaanschen
bond van mijnwerkers, heeft even later nog
de telefonische boodschap gekregen, dat
haar man den volgenden kogel zou krijgen.
In den bond hebben zich den laatsten tijd
strubbelingen voorgedaan.
