firvtrtnciuIeW $eetttir0chf£
HIDDELBURGSCHE COURANT
GOESCHE COURANT)
Mr. dr. van Walré
de Bordes geïnstalleerd.
Als burgemeester van Zeeland's hoofdstad.
Rede wethouder
Onderdijk.
Rede van den nieuwen
burgemeester.
WEERBERICHT.
bagblod. Uitg. N.V. De Middelburgsche Crt.
bureauxte MIDDELBURG: St. Pieterstr. 28,
telefoon Redactie 269, Administratie 139;
te GOESTurfkade Tel. 17. Postgiro 43255.
Abonnementsprijs voor Middelburg en Goes
5 2.30, elders f 2.50 per kwartaal. Week
abonnementen in Middelburg er> Goes 18 ct.
NUMMER 128.
VRIJDAG
2 JUNI 1939. EERSTE BLAD. 182e JAARG.
in.:
:o",
iin.:
|,,De
ZO
J.V.
»fw.-
QOh.
trg.
IgAgLL - -
Advertentiën 30 ct per regel, ingezonden?
mededeelingen 60 ct p. r. Bij contract lager.
Tarief op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum f 2.10. „Kleine
Advertenties", max. 6 regels, 75 cent, bij
vooruitbetaling. ^Brieven, of adres bureau
v. d. blad" 10 ct extra. Bewijsnummers 5 ct,
Hedenmiddag te drie uur kwam de Mid
delburgsche Raad bijeen voor de installatie
van mr. dr. J. van Walré de Bordes als
burgemeester van Middelburg.
De raadzaal had ditmaal een zeer bij
zonder aanzien. Aan de tafel van het dage-
Hjksch bestuur stond een stoel meer dan
anders. De tafel die midden tusschen de
tafels van de Raadsleden pleegt te staan
was weg, evenals de ballustraden, die de
publiek tribune afsluiten. Al deze ruimte
stond nu vol stoelen voor hen, die de in
stallatie van mr. dr. Van Walré de Bordes
ais burgemeester wilden bijwonen.
Tegen drie uur kwamen hun plaatsen in
nemen: vele familieleden en bekenden van
onzen nieuwen burgervader, burgemeesters
van vele gemeenten op Walcheren, bij wie
zich ook onze oud-burgemeester, de heer
M. Fernhout, had gevoegd; verder de gar
nizoenscommandant, majoor Kamm; de in-
deelingscommandant, overste Van Woer
den; verschillende hoofdambtenaren der
gemeente; de kantonrechter, een vertegen
woordiging van de afdeeling Zeeland van de
vereeniging van Nederlandsche gemeenten,
de heer C. v. d. Weel, oud-lid van den Raad,
de heer H. de Bordes, oud-burgemeester van
Bussum en vele anderen.
Tegenover de tafel van B. en W. namen
plaats mevrouw Van Walré de Bordes
Grothe van Schellach met haar moeder en
haar oudste twee dochters. Onder de ver
dere aanwezige dames waren mevrouw
Quarles van Ufford—baronesse Mülert tot
de Leemcule, mevrouw Boasson—Sanders
en mevrouw v. d. Veurvan Wijk.
Toen allen gezeten waren en mr. dr. Van
Walré de Bordes was binnengeleid, opende
de loco-burgemeester, de heer J. Onderdijk,
de vergadering en verzocht spr. den secre
taris voorlezing te doen van het besluit tot
benoeming en het bericht van beëediging.
De loco-burgemeester sprak daarna als
volgt:
Mijnheer de Burgemeester,
Het oogenblik is thans aangebroken,
waarop U de plaats zult gaan innemen
van Uwen voorganger burgemeester Fern
hout wegens diens eervolle benoeming te
Bussum.
Terecht of ten onrechte zijn sedert diens
vertrek, verschillende meer of minder
bekende namen in onze omge.ving ge
noemd, voor wie het eerste burgerschap
dezer gemeente een eervolle belooning zou
zijn geweest, wegens de wijze waarop zij
hun ambt in hun respectieve gemeenten
hebben vervuld.
Toen dan ook tenslotte Uwe benoeming
tot burgemeester van Middelburg, het
eerst langs den weg der Pers tot ons
kwam wie zou het in dezen tijd anders
verwachten kostte het eenige moeite,
ik zou haast zeggen eenige zelfoverwin
ning, daarmee vertrouwd te geraken.
De Pers heeft U daarop verder bij ons
geïntroduceerd, en daarbij mochten wij
vernemen dat U reeds op 43-jarigen leef
tijd een langdurige eervolle loopbaan
achter den rug hadt, een werkkring van
internationalen aard, meestal op finan
cieel gebied, die voor de toekomst onzer
gemeente veel doet verwachten van Uw
groote kennis en gaven op dit terrein.
Zulks was voor het College van Burge
meester en Wethouders een geruststelling
tegenover het feit dat U Uwe ambtelijke
kennis nimmer op gemeentelijk terrein
hadt kunnen ontplooien en ook het bur
gemeestersambt U volkomen vreemd was.
Immers dit was zoo heel anders bij den
heer Fernhout, die zijn benoeming te Mid
delburg aanvaardend, welhaast zijn zil
veren Burgemeestersjubileum'zou vieren.
Uit een gemeente komend van ongeveer
gelijken omvang als deze, was het geen
vraag of hij het gemeentelijk beleid ken
de, hoogstens was het de vraag hoe Bur
gemeester Fernhout, krachtens zijn gods
dienstige en politieke overtuiging, de zich
aan ons voordoende vraagstukken zou be
zien.
Onder bovenstaande overwegingen was
het, dat wij niettemin U onze medewer
king gaarne aanboden, daarbij te kennen
gevend alleszins prijs te stellen op een
hartelijke samenwerking, gegrond op we-
derzijdsche waardeering van elkanders
overtuiging.
Wij herhalen het hier in deze raadsver
gadering. waarin gij het ambt aan het
welk gij U op middelbaren leeftijd gaat
geven, aanvaardt: dat dit moge zijn in
het besef van het volle gewicht van het
verantwoordelijke doch hoogstt eervolle
ambt van eersten burger onzer goede stad.
Wij reiken U daarbij van ganscher har
te de hand en bieden U onze hulp aan,
omdat wij beseffen dat Uwe groote ga
ven en kennis op financieel gebied, zich
kunnen paren aan onze practische erva-
ring en kennis der plaatselijke toestanden
Gelijk ik ook reeds bij de installatie van
den heer Fernhout heb gezegd is de eco
nomische toestand der Gemeente ongunstig,
doch de financieele toestand is de nood
lijdendheid nabij. Al moge dan sinds dien
tijd de werkloosheid afgenomen zijn, de
financieele positie is steeds moeilijker ge
worden. men zou bijna zeggen: het water
is tot aan de lippen gestegen. Een goed
financieel beheer is het fundament eener
organisatie, het is dit ook van Staat
en Gemeente. De laatste kan echter als
zoodanig niet veel tot stand brengen in
een tijd waarin de autonomie juist dooi
de ontreddering, veroorzaakt door de eco
nomische omstandigheden, werd aangetast.
Dit neemt niet weg dat wij allen heb
ben. te werken aan den wederopbouw van
datgene wat onder deze crisisomstandig
heden heeft geleden of teloor is gegaan.
De uitvoering van belangrijke zaken
wachten U, het zou teveel tijd vergen ze
afzonderlijk te noemen. Wij zullen deze
hopelijk in goede samenwerking onder
de oogen zien en daarbij is een burge
meester wiens belangstelling ligt op finan
cieel gebied zeker welkom.
In een interview, dat U dezer dagen
één onzer journalisten toestond, verklaar
de U:
„Ik ben een bepaald tegenstander van
wat ons volk verdeelt en wil alles doen
om te bevorderen wat het vereent. Niet
echter door de oprichting van een partij
die alle andere partijen wil opheffen."
Als wij deze gedachte ook mogen toe
passelijk verklaren op gemeentelijk ter
rein, dan zal Middelburg zich" gelukkig
kunnen prijzen zulk een burgemeester te
bezitten en al zijt gij dan geen Zeeuw van
geboorte, zoo zult gij ongetwijfeld de har
ten der Zeeuwen en in het bijzonder die
der ingezetenen dezer stad voor U winnen.
In dit vertrouwen geloof ik, zonder eenig
voorbehoud, namens den geheelen Raad,
het College van B. en W. en den Secreta
ris te spreken, wanneer ik U onzen vol
len steun en krachtige medewerking toe
zeg bij het vervullen van Uw moeilijke
taak.
Tijdens het aangenaam onderhoud, dat
ons College kort na Uwe benoeming, met
U mocht voeren, vernamen we tot onze
vreugde dat ook Mevrouw Van Walré de
Bordes zich aangetrokken gevoelt tot
maatschappelijk werk.
Dit stemde ons daarom tot verheuging
wijl onze gemeente tal van vereenigingen
telt, welke op dit gebied werkzaam zijn
en daadwerkelijke hulp en steun hooge-
lijk zullen waar deer en.
Zoo moge het werk op maatschappelijk
terrein in een gemeente van kleinen om
vang, het vertrouwen waarmee men U
daar ontvangt en de waardeering van de
zijde der burgerij voor het zich geven aan
die taak, U een vergoeding zijn voor het
gemis van het wonen in een zooveel groo-
tere stad in het centrum van het land.
In de hoop dat het U gegeven moge zijn
vele jaren Uw taak als burgemeester on
zer gemeente te vervullen in eendracht!
ge samenwerking met allen, die hoewel
verschillend van overtuiging, toch ieder
naar beste weten arbeiden aan het welzijn
onzer goede stad en haar inwoners, ver
klaar ik U mr. dr. Jan van Walré de
Bordes geïnstalleerd als burgemeester de
zer gemeente en verzoek ik U wel den voor
U bestemden zetel te willen innemen.
Hierop nam de nieuwe burgemeester het
woord voor het uitspreken van de volgende
rede:
Mevrouw en Heeren, leden van den
Raad,
Bij het aanvaarden van het ambt van
Burgemeester van Middelburg, dank ik
voor alles God dat Hij mij op deze plaats
heeft gebracht. Ik ben mij bewust, dat
slechts indien Hij mij kracht geeft en ik
voortdurend Zijn leiding zoek en volg, ik
dit ambt op de juiste wijze zal kunnen ver
vullen. Ik zeg deze woorden mede namens
mjjn vrouw. Wij aanvaarden samen met
Gods hulp onze nieuwe taak.
Vervolgens spreek ik mijn groote dank
baarheid uit aan H. M. onze geliefde en
diep geëerbiedigde Koningin aan Wie het
behaagd heeft mjj tot Burgemeester van
Middelburg te benoemen. En evenzeer gaat
mijn dank uit tot Hare Ministers en Haren
Commissaris in de Provincie Zeeland, die
mijn benoeming hebben voorgedragen en
bevorderd. Ik zal al mijn krachten inspan
nen om het vertrouwen waardig te blij
ken, dat zij in mij hebben gesteld.
U, Wethouder Onderdijk, die mij zoo
juist in Uwe kwaliteit van waarnemend
Burgemeester hebt geïnstalleerd, dank ik
voor de vriendelijke woorden, welke gij tot
mijn vrouw en mij hebt gesproken. Gij hebt
Uw sporen verdiend op het gebied der ge
meente-administratie en ik hoop als vierde
Burgemeester met wien gij samenwerkt
van Uw rijke ervaring ten volle te profi-
teeren. Moge het U gegeven zijn nog vele
jaren Uw bijzondere krachten aan onze ge
meente te kunnen wijden. Onze arbeid in
het college van Burgemeester en Wethou
ders begint onder gunstige auspiciën en het
verheugt mij, met U en met Wethouder
Boasson te mogen samenwerken. Doordat
de werkkring, die voor mij ligt, voor mij
geheel nieuw is, zal ik nog meer dan an
ders het geval mocht zijn, een beroep moe
ten doen op de medewerking van U, Mijne
Heeren Wethouders, evenals op die van den
Secretaris onzer Stad, mr. Van der Veur,
en die van de overige gemeente-ambtena
ren. Ik hoop, dat gij allen te allen tijde mij
met raad en daad zult willen bijstaan. Mij
nerzijds zal ik altijd voor U open staan en U
allen dankbaar zijn voor alles, wat gij zult
willen doen om mij te helpen.
Mevrouw en Heeren Raadsleden, ook U
dank ik voor deze vriendelijke ontvangst,
Ik hoop met U in eendracht en harmonie
samen te mogen werken tot heil en voor
den bloei der stad Middelburg, ik mag nu
zeggen van onze stad Middelburg.
De burgers onzer stad hebben aan U de
behartiging hunner belangen opgedragen,
evenals de Kroon aan mij de zorg voor be
paalde openbare belangeft heeft toever
trouwd. Deze combinatie van zelfbestuur
en centralisatie, één der historisch gegroei
de bolwerken van ons staatsrecht, kan
slechts vollen zegen afwerpen, indien bij
alle instanties het verlangen en de bereid
heid tot samenwerking aanwezig is. Ik
koester den wensch hiertoe en spreek de
hoop uit, dat wij samen veel zullen mogen
doen, zoowel op finantieel als op ander ge
bied, in het belang en voor den bloei van
deze prachtige stad. Ik ben mjj bewust, dat
de wetgever aan een stad als Middelburg
op finantieel terrein tegenwoordig niet veel
armslag laat, maar er zijn andere gebieden,
op welke de mogelijkheden om zoo te zeg
gen vrjjwel onbeperkt zijn en het in de
eerste plaats van onszelf afhangt, waar wij
de grenzen van onze activiteit willen trek
ken. Het doet mijn vrouw en mjj genoegen,
dat er na deze plechtigheid gelegenheid zal
zijn om persoonlijk met U kennis te maken
en wij zijn overtuigd, dat er ook buiten de
officieele raadszittingen mogelijkheid tot
samenwerking gegeven zal zijn.
Mogen de betrekkingen tusschen Raad en
Burgemeester even aangenaam en hartelijk
bljjven, als zij dit geweest zijn tijdens het
bewind van mijn voorganger. Ik ben bijzon
der blij hem en zijn echtgenoote hier aan
wezig te zien en maak van deze gelegenheid
gebruik, om hem nog eens te danken voor
wat zij gedaan hebben en nog steeds doen
om ons bij onze komst hierheen behulp
zaam te zijn.
Het doet mij eveneens groot genoe
gen, dat vele Burgemeesters van Walche
ren en het overige Zeeland deze plechtig
heid met hunne tegenwoordigheid hebben
willen vereeren. Ik dank U allen zeer voor
Uw komst en hoop, dat gij Uw jongsten
collega met de schatten Uwer kennis en
ervaring zult willen bijstaan. Ik verheug er
mij op met U te mogen samenwerken in het
belang van dit eiland en deze provincie.
Tenslotte wil ik hier van deze plaats nog
eens allen danken, in Middelburg en in
Utrecht, in de rest van het land en in het
buitenland, voor alle gelukwenschen en
andere bewijzen van medeleven, voor alle
hartelijkheid, welke mjjn vrouw en ik in
den laatsten tijd hebben mogen ontvangen
In het bijzonder zijn wij getroffen door de
hartelijkheid, waarmede wij als onbekenden
van het eerste oogenblik af hier in Mid
delburg zijn ontvangen en waarmede alles
wordt gedaan om ons het beginnen in deze
voor ons nieuwe omgeving te vergemak
kelijken.
Wij zijn zeer gelukkig, dat wij naar deze
schoone, traditierijke stad en dit roman-
tisch-mooie eiland mogen komen. Wie veel
in de wereld heeft rondgekeken, weet, dat
er niets eentoniger of geestdoodender is,
dan een land, een stad, dan menschen, die
al het eigene en karakteristieke verloren
hebben. Onze Oostelijke naburen hebben
voor zulke menschen de plastische uitdruk
king „Asphaltmensehen" gevormd. Geluk
kig kan niemand Zeeland daarvan beschul
digen. Integendeel, het heerlijke is, dat hier
in zoo ruime mate het karakteristieke en
eigene bewaard is gebleven. Laten wij al
het schoone, wat het voorgeslacht ons na
gelaten heeft, in hooge eere houden: de ge
bouwen, waaraan Middelburg zoo rijk is, in
de eerste plaats ons schitterende stadhuis;
dan het natuurschoon, hier nog in zoo groo
te mate voorhanden. En evenzeer de ge
bruiken en tradities en de kleederdrachten
Bewaren wij dit alles, in dankbaarheid aan
onze vaderen, als één van onze grootste
schatten. Maar bovenal, laat ons geen gees
telijke asphaltmensehen worden. Laten wij
de historische geestelijke tradities van Zee
land handhaven. Laat ons eigen overtuigin
gen hebben en daarvoor uit durven ko
men.
Ik ben blij Burgemeester geworden te
zijn en zal alles doen dit ambt zoo goed
mogelijk te vervullen. Drie maanden gele
den, toen eenige goede vrienden er bij mij
op aandrongen, dat ik naar het Burgemees
terschap van Middelburg zou solliciteeren
heb ik in het begin niet gezien, dat hier
mijn weg lag. Maar hoe meer ik er over na
dacht en er anderen over raadpleegde, des
te meer ging ik inzien, welke groote moge
lijkheden er open liggen om als Burgemees
ter en in het bijzonder als Burgemeester
van een stad als Middelburg, actief te wer
ken voor den opbouw van ons land.
De eerste maal dat ik iets ben gaan be
grijpen van wat een Burgemeester voor zijn
gemeente kan zijn, was in Januari van dit
jaar bij het aftreden van mijn Oom De Bor
des als Burgemeester van Bussum. Ik werd
getroffen door die plechtigheid, waar eerst
de aftredende Burgemeester sprak en uit
eenzette, in welken geest hij gewerkt en
zijn ambt bekleed had en vervolgens spre
ker na spreker hem bedankte voor al het
gene wat hij in den loop van vele jaren in
zijn gemeente en daarbuiten had gedaan.
Het is een wondere schikking, dat nadat
mijn Oom ontslag had gevraagd, de Burge
meester van Middelburg in Bussum be
noemd werd en ik daarna weer in diens
plaats in Middelburg. Het is als het ware.
alsof mijn Oom, die na het overlijden van
mijn vader, de oudste van onze familie in
Nederland is, voor mij plaats heeft ge
maakt. Oom Hugo, gij weet het, het heeft
ons nauwer dan ooit verbonden.
De tweede factor, welke van grooten in
vloed is geweest op mijn besluit, is de ra
diorede, waarbij H. M. de Koningin op 27
Januari ons Nederlandsche volk opriep tot
Moreele en Geestelijke Herbewapening. Ve
len van U zullen die rede persoonlijk be
luisterd hebben en zich nog duidelijk den in
druk herinneren, die zij op hen maakte. Ik
zelf was dien dag in Londen en eenige En
gelsche journalisten vroegen mij, hen be
hulpzaam te willen zijn om snel van de
woorden van H. M. een overzicht in het
Engelsch op te stellen. Het was een merk
waardige sensatie daar in de hoofdstad van
het groote Britsche wereldrijk te luisteren
naar de woorden, die H. M. tot Haar volk
en dus ook tot ons sprak. Wij had
den het gevoel, aanwezig te zijn bij een
groote historische gebeurtenis. Dit werd ons
bevestigd na afloop, toen een der Engel-
sche journalisten, die vervolgens lange tele
grammen uitzonden naar alle hemelstreken
om H. M.'s woorden den volkeren kond te
doen, uitriep: „Men moet eeuwen in de
geschiedenis teruggaan om een precedent
te vinden dat een vorst in dezen geest tot
Zijn volk heeft gesproken."
Het is uit de pers bekend, dat veertien
dagen nadat Zij Haar rede voor de radio
had gehouden, H. M. in tegenwoordigheid
van den Minister van Binnenlandsche Za
ken de Commissarissen der Koningin in de
elf provinciën bij Zich heeft ontboden en
hen heeft geraadpleegd over wat er in ons
land op hét gebied der Moreele en Geeste
lijke Herbewapening gebeurde en diende te
gebeuren. Daarmede heeft ons binnen-
landsch bestuur een prachtige nieuwe taak
gekregen. Het is U allen bekend, hoe in
vele gemeenten de Burgemeesters zich aan
het hoofd van de beweging hebben gesteld.
Bevordering van Moreele en Geestelijke
Herbewapening, is m.i. des Burgemeester's
voornaamste taak, omdat zij de kern der
problemen raakt en de werkelijke oplossing
brengt. Alle moeilijkheden in het maat
schappelijk en staatkundig leven, waar wij
mee worstelen zpn in laatste analyse pro
blemen tusschen menschen en gevolgen van
zelfzucht. Wanneer die menschen tot een
andere instelling tegenover elkaar komen,
en van hun zelfzucht bevrijd worden, krij
gen plotseling hun moeilijkheden een ander
aspect en kunnen oplossingen gevonden
worden, die te voren ondenkbaar waren.
Dit geldt van moeilijkheden in een ge
meente evengoed als van moeilijkheden in
een gezin. Evenzeer is het waar voor moei
lijkheden tusschen volkeren.
Wat kan het voor een gemeente beteeke-
nen? Een groot aantal Canadeesche Burge
meesters de vertegenwoordigers van 800
gemeenten heeft onlangs een resolutie
aangenomen waarin zij verklaren: „Moree
le Herbewapening zal een geheel nieuwe
doelmatigheid aan het gemeentelijk leven
geven. Wij weten allen uit ervaring hoe de
zelfzuchtige belangen van een kleine min
derheid of zelfs van een enkelen persoon
in onze gemeenteraden eindelooze moeilijk
heden en tijdverlies kunnen veroorzaken.
Het behoort tot onzen taak als Burgemees
ters om het peil van alle vergaderingen en
van de geheele politiek boven de persoon
lijke ambities, de vooroordeelen en de par
tijbelangen uit te heffen. Geschiedt dat,
dan kunnen gemeentebestuur en ambtena
ren al hun krachten wijden aan construc
tief, opbouwend werk. Een geest van Mo
reele en Geestelijke Herbewapening in den
gemeenteraad zal op zijn beurt tot een geest
van onderling vertrouwen en begrijpen in
de geheele gemeente leiden. Behoef ik U te
zeggen, dat ik deze resolutie als aanstaand
Burgemeester met zeer bijzondere belang
stelling las?
Twee andere recente uitspraken van Bur
gemeesters wil ik nog citeeren. De Burge
meester van New-York verklaarde voor
eenige dagen, ter gelegenheid van een reus
achtige bijeenkomst in zijn stad: „In het le
ven van deze stad is een nieuwe vastbera
denheid gekomen, tengevolge van het ver
langen naar Moreele en Geestelijke Herbe
wapening, naar eerlijker en onzelfzuchtiger
verhoudingen, naar grooter bereidheid om
samen te werken voor het algemeen wel
zijn, zonder partjj-vooroordeelen en met
vaster geloof in ons aller God."
En bij diezelfde gelegenheid telegrafeerde
de Lord Mayor van Londen: „Mogen de
grootste steden der wereld voorgaan in Mo
reele Herbewapening om de nieuwe wereld
van morgen te grondvesten."
Maar waarom alleen de grootste steden,
zou ik willen vragen. Elke stad, elke ge
meente kan in Moreele en Geestelijke Her
bewapening de eerste van Nederland, ja
van de wereld, zijn.
Welk een invloed zal Middelburg, zal Zee
land, daardoor niet op de wereld kunnen
uitoefenen? In het verleden hebben deze
stad en deze provincie op velerlei vaak
ingrijpende wijzen de wereld beïnvloed
Ik denk aan den ouden overzeeschen han
del; aan den strijd tegen de Armada; aan
de groote zeehelden hier geboren; aöm het
jaar 1672, toen de bevrijding van ons vader
land van uit Zeeland een aanvang nam;
aan dat land aan de andere zijde van den
aardbol, thans een trotsch Britsch Domi
nion, waarvan de naam Nieuw-Zeeland er
aan herinnert, dat het ontdekt werd door
zonen van deze stranden. Ik herhaal, welk
een invloed zal Zeeland niet in Nederland
en in de wereld kunnen hebben, indien het
vooraan gaat in Moreele en Geestelijke
Herbewapening en werkelijk wordt naar de
woorden van zijne fiere volkslied: „het land
waar d'aloude eendracht woont"?
Want Moreele en Geestelijke Herbewa
pening beteekent eenheid. Door Haar rede
en door Haar persoonlijk woord eenige
maanden te voren heeft de Koningin voor
ons volk de mogelijkheid geopend tot een
nieuwe eenheid te komen en heeft daar
mede ons land een dienst bewezen', welke
door ons, tijdgenooten, nog moeilijk op de
juiste waarde is te schatten. Welk een
kracht, vooral welk een moreele en gees
teljjke kracht, zal er niet van Nederland
uitgaan, wanneer wij Nederlanders werke
lijk één zijn? Ik behoor tot het groeiende
leger van Nederlanders, welke naar deze
eenheid hunkeren en wien de verdeeldheid
van ons Nederlandsche volk een gruwel is.
Herhaaldelijk hebben wij ons in de laatste
jaren als Nederlanders één gevoeld: Bij de
verschillende hoogtijdagen van ons Vorsten
huis en evenzeer in September van verle
den jaar en onlangs met Paschen, toen ons
vaderland in gevaar scheen. Maar om die
eenheid te beleven en door te voeren van
dag tot dag, daar is meer voor vereischt
dan feestjubel of angst. Daarvoor is noo
Verwachting tot morgenavond:
DE BLLT: Droog, vrij warm weer, hel
der tot half bewolkt, zwakke tot matige,
N O. tot Z.O. wind.
UKKEL: Mooi warm weer bij matige tot
vrij sterke wind uit N.O. tot O. richtingen.
ZA 3 Jun. Zon op: 4 h 45; onder: 21 h. 12.
Licht op: 21 h 42. Maan op: 22 h 16; onder:
6 h 00. L.K. 10 Juni.
Hoog- en Laagwater te VUssingen:
Juni.
Hoogwater. Laagwater.
Vrijdag 2 2.18 14.40 8.45 21.08
Zatrdage 3 3.00 15.19 9.24 21.49
Zondag 4 3.40 15.56 10.01 22.27
Westkapeile is 28 min. en Domburg 23
min. vroeger, Veere 38 min. later. S
springtij.
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
Juni.
Hoogwater. Laagwater.
Vrijdag 2 4.09 16.36 9.46 22.10
Zaterdag 3 4.52 17.18 10.27 22.49
Zondag 4 5.33 17.55 11.06 23.28
dig een hoog gemeenschappelijk doel, dat
ons opheft boven onszelf en aan al ons den
ken en handelen een nieuwen inslag geeft.
Dat doel, noodzakelijk voor de nieuwe een
heid van Nederland, heeft de Koningin ons
in Haar oproep tot Moreele en Geestelijke
Herbewapening gegeven. Een doel, waar
iedereen zich achter kan scharen, welke
ook zijn grondslag zij en met behoud van
dien eigen grondslag.
Zulk een eenheid kan slechts ontstaan,
wanneer er van binnen uit een nieuwe
geest komt in de verschillende partijen en
andere groepeeringen van ons volk. Zien
wij niet de aanvangen van zulk een nieuwe
eenheid, wanneer spontaan den dag nadat
de Koningin op 10 October Haar persoon
lijk woord gepubliceerd heeft, warm waar-
deerende artikelen verschijnen in „Het
Volk" en in „De Maasbode", wanneer Libe
ralen en Vrijzinnig-Democraten als oud-
Minister Van Lldt de Jeude en Burgemees
ter Oud, Anti-revolutionairen als prof. Hepp
van de Vrije Universiteit en Christelijk
Historischen als minister De Geer
de groepen in onzen gemeenteraad verte
genwoordigd hun volle instemming be
tuigen? Ik zou hen allen, en nog vele an
deren, willen aanhalen, maar moet mij tot
enkelen beperken. Zoo schreef „Het Volk",
dat de Koningin van een andere gezichts
hoek uit, dezelfde gedachte benaderde als
Troelstra, toen hij na den oorlog, zijn par-
tijgenooten toeriep: „Socialiseert eerst U
zelf!" Prof. Hepp verklaarde dat in den
strijd voor de Moreele en Geestelijke Her
bewapening „de geloovigen, inzonderheid
de Calvinisten, bereid moeten zijn, de kern
van de troepen uit te maken en zich aan
hebben te melden voor de vuurlinie". En
de heer De Geer, de Voorzitter van de Chr.-
Historische Unie, sprak nog onlangs op de
jaarvergadering der Unie, naar aanleiding
van den oproep van H. M„ deze woorden:
„Laat ons elk, voor onze persoon, maar
ook voor den engeren of breederen kring,
waarin wij staan, en ook voor ons volks
leven, die roepstem volgen en pogen daar
aan een levenden en daadkrachtigen inhoud
te geven. Als de Christelijk-Historische
Unie in dat teeken dit nieuwe jaar intreedt
en daarbij volhardt, dan zal zij, wat de toe
komst ook brengen moge, een zegen zijn
voor ons Volk". Mogen de leiders van alle
partijen en groepeeringen zich zóó positief
uitspreken.
Het blijkt duidelijk uit zulke citaten, wel
ke met vele anderen te vermeerderen zou
den zijn, dat iedereen in de woorden van de
Koningin een appèl heeft gevoeld aan zijn
eigen hoogste beginselen en idealen. Zij
heeft woorden weten te kiezen en uitdruk
kingen te formuleeren, vrij van vroegere
associaties en waar iedereen zich bij kan
aansluiten. En toch heeft zij reeds in Haar
persoonlijk woord heel duidelijk gemaakt
waar het bij de Moreele en Geestelijke Her
bewapening om gaat: „die innerlijke drang,
welke ook uitwendigen ommekeer teweeg
brengt en tot gevolg heeft, dat eerlijkheid,
vertrouwen en liefde richtsnoer worden
tusschen personen en volken".
Dus „een innerlijke drang". In Haar ra
diorede spreekt H. M.-in denzelfden zin, en
noemt zij, wat wij noodig hebben een „in
nerlijke vernieuwing", „een geheel nieuwe
instelling", „een geheel gewijzigde, nieuwe
geestesgesteldheid". Moreele en Geestelijke
Herbewapening is dus in de eerste plaats
een innerlijk proces. Het moet beginnen in
de ziel van de menschen, in ons eigen hart.
Wij hebben allen het gevoel, met onze we
reld volkomen vastgeloopen te zijn. Zooals
ik op Pinkstermorgen een predikant in zijn
prediking hoorde uitroepen: „Zoo gaat het
niet langer! Er moet óf een geweldige cata
strophe óf een geweldige vernieuwing ko
men!" Daar tusschen hebben wij allen te
kiezen. Ieder van ons is er persoonlijk voor
verantwoordelijk of hij door zijn geheele
levenshouding en door zijn daden tot de
catastrophe of tot de vernieuwing van de
wereld bijdraagt.
De oplossing van al onze problemen moet
bevochten worden in de harten van de
menschen. Laat mij trachten U dit duidelijk
te maken 'aan één der grootste problemen
van onzen tijd: dat van den wereldvrede. Ik
heb persoonlijk vele jaren lang als ambte
naar van den Volkenbond getracht mee të
helpen den wereldvrede te organiseeren
van bovenaf. Zulk werk is noodzakelijk.
Maar in de laatste jaren is het mij, even
als vele andere menschen, steeds duidelijker
geworden, dat oorlog en vrede voortkomen
uit de harten der menschen en dat de wer
kelijke wereldvrede opgebouwd moet wor
den van onderen op. Werkelijke wereldvre
de kan slechts het eindresultaat zijn, de
hoogste top van een berg, welke als elke
berg alleen beklommen kan worden stap
na stap. Vrede in het hart van den enke-
