KRONIEK van den BAG.
BINNENLAND.
DERDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEÜWSCHE MIDDELBÜRGSCHE COURANT (W.ü. DE GOESCHE CRT.) VAN ZATERDAG 11 MAART 1939. No. 60.
MARCO POLO
Terugkeer van vertrouwen.
De Arbeid van de Ned. Vereen,
voor Luchtbescherming.
De wankele Belgische frank.
De Amerikaansche minister van finan
ciën heeft een paar dagen geleden in den
Senaat een rede gehouden, waarin hij voor
1939 nieuwe monetaire crises voorspelde.
Hoewel men den indruk kreeg, dat deze
sombere voorspelling ook werd geuit „pour
besoin de la cause (nl om den Senaat
over te halen tot de verlangde verlenging
der monetaire volmachten, aan president
Roosevelt verstrekt), lijdt het geen twijfel
dat de minister wel degelijk zekere landen
op het oog had, waar de financiëele toe
stand maar al te gemakkelijk een mone
taire crisis kan veroorzaken. Een dezer is
België.
De gang van zaken in België wijst eens
te meer, dat zelfs een langdurige periode
van monetaire rust en valuta-stabiliteit
geen garantie geeft voor een blijvende
consolidatie, indien de ondergrond, waarop
het monetaire en financiëele beheer is op
gebouwd, niet stevig genoeg is. Technisch
is de positie van den Belgischen frank nog
krachtig genoeg Naar men weet, is Bel
gië, in tegenstelling met de meeste ande
re landen, toen het tot devaluatie van
den frank met 28 pet. overging, onmiddel
lijk tot den gouden standaard teruggekeerd.
Dit beteekent, dat de wisselkoers door af
gifte van deviezen en goud door de Natio
nale Bank automatisch op peil wordt ge
houden, wanneer van buiten af druk op
de valuta wordt uitgeoefend, zooals in den
jongsten tijd het geval is. Een terugkeer
tot den gouden standaard geeft echter niet
de minste zekerheid voor de toekomst
eener valuta, wanneer niet tegelijkertijd
voldaan wordt aan de voorwaarden, noodig
voor het finantiëele en economische her
stel van het land.
Deze voorwaarden nu zijn in België
nimmer vervuld. Wel heeft het land, in
den eersten tijd na de scherpe devaluatie,
een periode van voorspoed gekend, dank
zij den plotseling verkregen valuta-voor
sprong, maar de aanpassing van prijzen
en loonen aan den lageren valuta-stand is
betrekkelijk snel in zijn werk gegaan, te
meer omdat de regeeringspolitiek gericht
was op een „vergrooting der koopkracht",
zoowel door uitgaven voor publieke werken
e.d. als door verhooging van salarissen en
loonen. Deze politiek is zich gaan wreken,
toen de prijzen op de wereldmarkt gingen
dalen en daarmede ook de groothandels-
prijzen in België terugliepen, terwijl de
loonen en salarissen onveranderd bleven.
In het dezer dagen gepubliceerde jaar
verslag van de Société Génerale de Bel-
gique werd deze ongunstige ontwikkeling
duidelijk in het licht gesteld. Er wordt op
gewezen, dat de nijverheid werkt op pro
ductiekosten, gelijk aan die in een jaar van
voorspoed, waartegenover de verkoopprij
zen op alle markten zijn ingestort, hetgeen
tot een sterke afneming der bedrijvigheid
heeft geleid. De industriëele productie is
in België meer gedaald dan in welk ander
land in Europa ook en zij was het laagste
m verhouding tot den omvang der produc
tie van 1929. België, aldus concludeert het
verslag, worsten in het begin van 1939 met
vruwel dezelfde zorgen als in 1930 (d.
vv.z. vóór de devaluatie).
Ook de toestand der Belgische staatsfi
nanciën is in de laatste jaren hoe langer
hoe ongunstiger geworden; door gebrek
aan middelen heeft de vorige regeering
reeds moeten breken met 'de politiek van
buitensporige uitgaven en zich moeten be
perken tot de voltooiing van reeds begon
nen groote werken. De poging van het
Kabinet-Pierlot, om door verlaging van
loonen en salarissen van het staatsperso-
neel de begrootingslasten te verminderen,
tegelijkertijd den weg effenend voor een
algemeene loonsverlaging in hef bedrijfs
leven liep op zooveel socialistisch verzet
uit, gelijk men weet, dat Pierlot niet eens
aan het afleggen van zijn regeeringsver-
klaring toekwam.
Indien men straks te Brussel niet komt
tot vorming van een krachtige nationale
regeering (hetwelk om politieke redenen
waarvan de affaire-Martens het jongste
griezelige symptoom vormt, niet waar
schijnlijk is) dan zal een verdere amputa
tie van den Belgischen frank nauwelijks
te vermijden zijn. Sinds geruimen tijd
wordt van bepaalde zijden in België trou
wens reeds propaganda gemaakt voor een
„aanpassing" van den frankenkoers aan
den verder gedaalden koers van het pond
sterling, die een verscherping van de Brit-
sche concurrentie op de wereldmarkt met
zich heeft gebracht. De verdere waarde
vermindering van den Franschen frank
Finantieel economisch
3).
Uit het Amerikaansch
van DONN BYRNE.
Hij doolde rond met de ontevredenheid
van het seizoen in zijn binnenste; de zon
was eindelijk onder gegaan en overal zag
men toortsen en de weerspiegeling van
toortsen in het water. Groote booten bewo
gen zich over de kanalen van de stad; over
al scherpe, nobele schaduwen en het ge
plas van roeiriemen. Hier was de galei van
een groot admiraal, gereed om zee te kie
zen tegen Genua en daar een groote koop
vaarder, teruggekeerd uit Afrika. En langs
de kanalen bewogen zich al de menschen
van de wereld, zou men denken. Nu was
het een Franschman, geheel in zijde en sa
tijn gekleed en „la-di-da, monsieur", of een
Spanjaard met puntbaard en lange, slanke
beenen en een lang, smal zwaard; en dan
weer was het een Grieksche courtisane,
blank als melk, gezeten in haar gondel als
op een troon. Hier was een Moskoviet, be
haard en vuil, met prachtig bont en prach
tige juweelen en met tanden zoo scherp als
van een hond en daar een verwijfd Grieksch
edelman, indolent als een bruid. En daar
v^aren Moorsche hoofdmannen, Othello's
mannen, groote reuzen van zwart marmer,
donkere kooplieden uit Palestina met gebo
gen neuzen en de schildknapen van kruis
vaarders aardige jongens met krullend
haar, die vloekten als duivels. En hier en
daar zag men Schotsche en Iersche huurlin
gen, in kilts, een driftig volkje, het eene
weekoverzicht.
De gulden weer vast. Ver
betering Amerikaansche obli-
gatiemarkt. Bevredigende
dividend-verwachtingen voor
de Nederlandsche industrie.
Met betreKking ioi aen gulden is in de
afgeloopen week de toestand op de wissel
markt heel wat kalmer geworden. Het Ne
derlandsche Egalisatiefonds heeft den dol
larkoers gehandhaafd op 1.88%, wat haar
gemakkelijk is gemaakt door de sterke ver
mindering van het internationale aanbod
van guldens, resp. den teruggang in de
vraag naar dollars, in verband met de be
tere beoordeeling der politieke vooruitzich
ten.
De terugkeer van het vertrouwen heeft
zich ter beurze weerspiegeld in een prijs
houdende, op sommige dagen zelfs uitge
sproken vaste stemming, waarbij de Lon-
densche fondsenmarkt meestal den toon
aangaf. Ook in Wallstreet is de stemming
gunstiger dan sinds langen tijd het geval is
geweest. Meer nog dan op de aandeelen-
markt komt dit op de obligatiemarkt tot
uiting. De gemiddelde noteering van op de
New Yorksche beurs verhandelde binnen-
landsche obligatiën is in de afgeloopen
week gestegen tot 92, waarmede het hoog
ste punt voor dit jaar bereikt is.
Het Nederlandsche publiek legt even
eens in toenemende mate belangstelling
voor Amerikaansche bonds aan den dag,
waarbij men de voorkeur schijnt te geven
aan tweede- of zelfs derde-rangsobligatiën,
die wegens hun lagen stand een behoorlijk
rendement opleveren. Indien de conjunc
tuur in Amerika geen terugslag te zien geeft
en daarvoor bestaan momenteel geen
aanwijzingen, dan zal, met een verbete
ring der financiëele resultaten van de Ame
rikaansche ondernemingen, ook de positie
der obligatiën gunstiger worden, in welk
geval een koersstijging niet zou uitblijven.
Reeds zijn verschillende soorten belangrijk
in koers gestegen, zoo b.v. de diverse lee
ningen der Cities Service Co., van welke de
5 Goldbonds van 53 op 2 Jan. opliepen
tot ruim 60 in de afgeloopen week. De wij
ziging der houding van de Amerikaansche
regeering ten opzichte van de openbaar
nutsbedrijven is hieraan natuurlijk niet
vreemd geweest.
De Nederlandsche beleggingsmarkt was
vrijwel onveranderd. De koersvariaties be
dragen hier slechts bij uitzondering meer
dan 1/16 een teeken van uiterst gerin
gen handel. In gemeente-leeningen en
pandbrieven gaat eveneens slechts weinig
om en de koersverschillen zijn ook hier on
belangrijk.
Op de Amsterdamsehe aandeelenmarkt
was het koersverloop tamelijk afwisselend.
Na een vaste stemming in den aanvang der
week viel er een inzinking te constateeren,
maar een hervatting van de koersstijging
in Wallstreet veroorzaakte ook hier een
gunstigere tendenz in de meeste afdeelin-
gen.
Van industriëele waarden waren aandee-
len Lever Bros Unilever hooger op de
publicatie van gunstige jaarcijfers van de
tot het Unilever-concern behoorende En-
gelsche ondernemingen uit het levensmid-
delenbedrijf, die alle een hoogere winst
konden boeken en meerendeels hun divi
denden handhaafden. De eveneens bij het
Unilever-concern aangesloten British Oil
Cake Mills heeft haar uitkeering echter bij
een iets lagere winst van 10 tot 9 ver
laagd. Een tijd lang waren aandeelen Le
ver Bros Unilever speciaal van Engelsche
zijde aangeboden geweest, doch in de ai-
heeft eveneens een zeer nadeeligen invloed
gehad op de positie van het Belgische be
drijfsleven, het toeristenverkeer enz. en
dit heeft de aandrang tot verdere vermin
dering van de goudwaarde van den Belga
nog in de hand gewerkt. Men bepleit zelfs
de algeljeele opheffing van den gouden
standaard, en de vastkoppeling van den
Belgischen frank aan het pond sterling,
aangezien dit de valuta is, die feitelijk Ret
geheele economische leven van België be-
heerseht. Door afgifte van belangrijke be
dragen aan goud en wissels heeft de Bel
gische Nationale Bank den contanten wis
selkoers tot dusverre op prijs gehouden. Zij
kan daarmee echter niet oneindelijk door
gaan.
oogenblik klaar met een glimlach en het
volgende gereed om een mes in uw keel te
stooten.
En terwijl hij over de binnenpleinen liep,
werd er gefluisterd en gelachen en af en toe
noodigde een zachte stem hem uit om bin
nen te komen; maar hij glimlachte en
schudde het hoofd.
Bij het Canal de Mestre, dat in de nabij
heid van het Ghetto ligt, hield hij stil bij
een wijnhuis, genoemd de Vorst van Bul
garije en hij kon een hevige discussie hoo-.
ren. Sommigen spraken over Boudewijn den
Tweeden, dat hij den moed niet had om
Paleologus te beletten Constantinopel van
hem af te nemen en anderen mompelden
over Genua: „Onthoud, wat ik je zeg, ze
willen moeilijkheden die honden. Het zou
beter zijn hen nu van de aarde weg te va
gen". En de eene groep besprak de kansen
om het Joodsche koninkrijk van de Yemen
te plunderen: „Ze hebben daar tempels met
goud gedekten een Iersch doedelzak
speler speelde op een kleine zilveren fluit
en een Indisch toovenaar deed groote goo
cheltoeren
„Ik zal naar binnen gaan en met de
vreemde buitenlanders praten", zeide Mar
co Polo.
H.
Nu zoudt ge kunnen denken, dat het
beeld, hetwelk ik hier ophang, uit mijn
eigen brein komt; denkt daarom niet aan
deze stad zooals zij nu is, een stad van scha
duwen en geesten, met een enkel paar be
zoekers op de kanalen. Toen ter tijd was zR
de trots van het Westen, het juweel van
het Oosten; Constantinopel was haar bin
geloopen week maakte dit aanbod plaats
voor levendige vraag, waaruit men mag
afleiden dat de dividend-vooruitzichten
voor het concern in zijn geheel gunstig
worden beoordeeld.
Verwacht mag worden, dat de financiëele
resultaten van de meeste binnenlandsche
industriëele ondernemingen over het afge
loopen jaar bevredigend zullen blijken te
zijn. De tot dusverre gepubliceerde dividen
den gaan vaak reeds boven de verwachtin
gen uit, zoo b.v. dat van 10 van Wil-
ton-Fijenoord terwijl de handhaving van
het dividend der Nederlandsche Ford op
20 (waarvan ad interim reeds 6 was
uitgekeerd) ook bevredigend is te achten.
Over de jaarresultaten van Philips', die
zijn boekjaar, naar men weet, eerst op 1
April afsluit, tast men nog in het duister.
De export van radio-artikelen, die in de
tweede helft van 1938 een flinke toene
ming te zien had gegeven, is in de eerste
maanden van het nieuwe jaar teruggeloo-
pen. In Februari bedroeg hij 3.15 millioen
tegen 3.43 millioen in Januari, welke te
ruggang echter op rekening moet worden
gesteld van den korteren duur dezer maand
en van seizoeninvloeden. Ook in Februari
in voorgaande jaren is de export van deze
artikelen teruggeloopen.
In de eerste elf maanden van het loo-
pende boekjaar heeft de uitvoer van radio
artikelen 41.54 millioen bedragen, waar
mede hij ruim 5% millioen ten achter is
gebleven bij den export in dezelfde periode
van het vorige boekjaar. De uitvoer van
gloeilampen was in de eerste elf maanden
van dit boekjaar met 6.16 millioen ca.
6 ton kleiner dan in den overeenkomstigen
tijd van het boekjaar 1937/38. Ofschoon de
voortgezette decentralisatie der Philips'-
bedrijven wijzigingen in den export te weeg
kan brengen, zonder den afzet van het con
cern in zijn totaal te beinvloeden, en ook
de binnenlandsche afzet een op zich zelf
staanden factor vormt voor de bedrijvig
heid bij de Nederlandsche Philips' fabrie
ken, zoo is in vorige jaren toch wel geble
ken, dat de omvang van den export een
zekere aanwijzing vormt voor den alge-
meenen gang van zaken bij het concern. Op
basis van bovenstaande cijfers zou men dan
tot de concluise moeten komen, dat de be
drijvigheid in het loopende boekjaar min
der groot is geweest dan in 1937/38, over
welk jaar een dividend van 11 werd uit
gekeerd.
Wat de cultuurafdeeling betreft, zoo
trokken nieuwe groote afdoeningen der N.I.
V.A.S. de aandacht, gepaard gaande met
een verhooging der limites voor verkoopen
naar Britsch-Indië. De suikerprijzen voor
deze bestemmingen zijn thans weer aange
land op het niveau, dat van half November
tot half December gold. Zij zijn echter, met
resp. 6.20 per 100 kg voor de Oostkust
en 6.15 voor de Westkust van Britsch-
Indië nog 50 cent per 100 kg lager dan de
limites, die op 15 December j.l. waren vast
gesteld. Ook het tegenwoordige prijsniveau
is nog winstgevend, maar het meest bevre
digende is de vlotte afzet naar dit gebied,
waardoor de N.I.V.A.S. niet gedwongen zal
zijn, suiker tegen lagere prijzen „bewesten
Suez" te spuien tegen de daar geldende,
aanmerkelijk lagere noteeringen.
Rubberaandeelen waren nauwelijks meer
dan prijshoudend, hoewel het verloop van
de Londensche rubbermarkt vrij bevredi
gend is. Er worden regelmatig partijen rub
ber door handelaren gekocht en de markt
wordt gesteund door geruchten over Ame
rikaansche plannen tot vorming van een
groote voorraad ruwe rubber (200.000
300.000 ton) voor verdedigingsdoeleinden.
De financiering van deze voorraden schijnt
echter vooralsnog moeilijkheden op te leve
ren, evenals de noodzakelijkheid, om ten
einde bederf te voorkomen, de oude par
tijen telkens door nieuwe te vervangen.
Koninklijke Petroleum werden gunstig
beinvloed door een prijsverhooging voor
ruwe petroleum in Amerika.
Hieronder volgt een overzicht van het
koersverloop:
3%3 Nederland 100%—100%—100%
3 Ned. Indië 98%—98%—98%—98%
Het rapport van de Commissie-
Quarles van Uiford gereed.
De Commissie-Quarles van Ufford, wel
ke door den minister van binnenlandsche
Zaken werd ingesteld, om een onderzoek
in te stellen op welke wijze de arbeid van
de Nederlandsche Vereeniging voor Lucht
bescherming het meeste nut voor de Lucht
bescherming in het algemeen kan afwerpen,
heeft haar conclusies in een rapport aan
den betrokken minister overhandigd.
Alvorens de Commissie in meer concre
te beschouwingen treedt, stelt zij eenige al
gemeene opmerkingen, waaraan wij het
volgende ontleenen:
De Commissie acht het een aangelegen
heid van eminent belang, dat bij het Neder
landsche volk het besef doordringt, dat de
zelfbescherming, de bescherming van eigen
huis en haard, een m o r e e 1 e plicht
is van de geheele bevolking. Een krachtige
stimulans voor een dergelijk bewustworden
dient uit te gaan van de burgemeesters,
daarin bijgestaan maar onder supervisie
van evengenoemde gezagsdragers door
de Nederlandsche Vereeniging voor de
Luchtbescherming.
De Commissie is zich bewust van de be
langrijke taak, welke te dezen voor de Ne
derlandsche Vereeniging voor Luchtbe
scherming is weggelegd. In deze Vereeni
ging dienen zich de belangstelling en -daden
drang van de burgerij t.a.v. de zelfbescher
ming te kanaliseeren.
De Commissie acht verder naast een zoo
scherp mogelijke afbakening aan de taak
der N.V.L., een zoo groot mogelijke samen
werking tusschen de N.V.L. en de Over
heid noodzakelijk. Te dien einde wordt de
volgende aanvulling van de wettelijke voor
schriften noodzakelijk geacht.
Art. 2 v/h K. B. van 15 Augustus 1936,
Staatsblad no. 347, onder I, hoofd „organi
satie" met een nieuw lid g, aan te vullen,
dat als volgt zou kunnen luiden:
g. het in vereenigingsverband brengen
van de burgerij uit de gemeente of de
streek tot:
1. het verspreiden van juist begrip bij de
bevolking omtrent luchtbescherming;
2. het geven van voorlichting en instruc
tie op het gebied der zelfbescherming;
3. het geven van medewerking bij het
leggen van verband tusschen de werkzaam-
heden van de burgerij en de overheidsdien
sten;
in overeenstemming met hetgeen van de
zijde van het bevoegde gezag noodig of ge-
wenscht wordt geacht.
Het „in vereenigingsverband brengen"
moet worden opgevat in drieerlei zin:
plaatselijk, gewestelijk en
landelijk.
De Commissie meent, dat het tevens aan
beveling verdient, artikel 2 bovendien aan
te vullen met een nieuw lid h:
„h. het leggen van verband tusschen de
werkzaamheden van de krachtens letter g
ingestelde organisatie mits door het be
voegde plaatselijke gezag bruikbaar bevon
den en de maatregelen van overheidswe
ge".
Dit wat de wettelijke voorschriften be
treft.
De taak der N.V.L. wordt als volgt gefor
muleerd:
„In overeenstemming met hetgeen van
Lever Bros 140%—144%—142—142%
Philips* 220—221—215—218
Kon. Petr. 321%—327—325—326%
A'dam Rubber 210%—212%—208%—
210%
Serbadjadi 101—103—101—102%
H.V.A. 436—438%—435.
Deli Batavia 211—212%
Deli Mij. 232%—234—231%—234%
Ned. Scheepv. Unie 113%—114%—114%
de zijde van de overheidsorganen op het ge
bied van luchtbescherming noodig of ge-
wenscht wordt geacht:
„1. het verspreiden van juist begrip bij
de bevolking omtrent luchtbescherming;
„2. het geven van voorlichting en instruc
tie op het gebied der zelfbescherming;
„3. het geven van medewerking bij het
leggen van verband tusschen de werkzaam
heden van de burgerij en de overheidsdien
sten;
een en ander door middel van organisa
tie van de burgerij in alle geledingen en
groepeeringen".
De leden worden afdeelingsgewijze ver-
eenigd, welke afdeelingen weder territoriaal
in een verband worden ondergebracht. Het
ressort van zulk een verband wordt in over
leg met den betrokken commissaris van de
Koningin vastgesteld. De algemeene verga
dering, welke gevormd wordt door de voor
zitters en de secretarissen der respectieve
lijk territoriale verbanden, kiest het hoofd
bestuur.
Het dagelijksch bestuur, hetwelk (even
als de te benoemen directeur van het bu
reau) voor de daadwerkelijke aanvaarding
van haar functie het placet van den minis
ter van binnenlandsche zaken behoeft:
1. is belast met de leiding van de propa
ganda en instructie;
2. houdt toezicht op de besturen van af
deelingen en territoriale verbanden;
3. zorgt voor de instandhouding van het
bureau van de vereeniging;
4. bezorgt de middelen voor individueele
en massale propaganda en instructie;
5. beheert de geldmiddelen van de ver
eeniging en houdt de controle op de geld
middelen van de afdeelings- en territoriale
verbanden;
vertegenwoordigt de vereeniging in den
ruimsten zin.
In deze conclusies komen verder diverse
bepalingen voor welke verband houden met
het bijwonen der Vergadering door autori
teiten, alsmede met de samenstelling van
een Raad van Advies.
De Commissie besluit haar rapport met
een hoofdstuk gewijd aan financieele be
schouwingen, waaraan een ontwerp-begroo-
ting is toegevoegd.
Het oordeel van minister Van Boeyen
Het rapport heeft den minister van bin
nenlandsche zaken aanleiding gegeven tot
verschillende opmerkingen.
In het algemeen kan de minister zich
met de in het rapport voorgedragen denk
beelden vereenigen.
Het verdient naar de meening van den
minister, aanbeveling, dat de Commissaris
der Koningin en de minister van binnen
landsche zaken ieder twee gedelegeerden
kunnen aanwijzen om namens hen de ver
gaderingen van het bestuur en van het
territoriaal verband, onderscheidenlijk die
van het dagelijksch bestuur, van het hoofd
bestuur en van de algemeene vergadering
bij te wonen. De gedelegeerden dienen in
die vergaderingen een raadgevende stem te
hebben.
De minister geeft verder in overweging,
dat bij de reorganisatie van de vereeniging
zooveel mogelijk wordt zorg gedragen, dat
in de onderscheidene besturen en in den
raad van advies de burgerij in al haar ge
ledingen en groepeeringen wordt vertegen
woordigd.
Het ligt in het voornemen van den mi
nister om het bedrag van het subsidie voor
de vereeniging voor de jaren 1939, 1940.
1041, 1942, 1943 vast te stellen op resp.
40.000, 35.000, 30.000, 25.000 en
25.000. Deze bedragen zijn als maxima
bedoeld.
Na deze vijf jaren kan het subsidie-be
drag opnieuw worden herzien.
Tenslotte deelt de minister mede, dat het
in zijn voornemen ligt, om een wijziging
van het koninklijk besluit van 15 Augustus
1936 te bevorderen, waardoor dit wordt
aangevuld met een verplichting voor de
burgemeesters om een plaatselijke luchtbe
schermingsorganisatie van particulieren tot
stand te brengen.
K doetjeqoed!
(Ingez. Meded.)
nenplaats, Griekenland, Egypte, Abessynië,
Bulgarije en Moskovië haar tien-morgen
hoeven. Op hun weg om de Saracenen te
bestrijden bleven de kruisridders er toeven
om haar hulp en edelmoedigheid in te roe
pen. Geen soldaten waren riddelijker, zelfs
de Franschen niet en er waren geen betere
strijders, de clans uit de Hooglanden niet
uitgezonderd. Zeelieden? Men had kunnen
denken, dat deze mannen de zee hadden
uitgevonden! Wat rijkdom en kostbaarhe
den betreft, was zij het wonder der wereld.
Iedereen was schatplichtig aan haar; de
vier groote paarden van San Marco zij
kwamen uit Constantinopel; de twee groo
te marmeren colommen tegenover de Pia-
zetta zij kwamen uit Acre! Als vreemde
machten geld wilden leenén, dan was het
Venetië, bij wie zij aanklopten. Denk eens
aan het vertrouwen, dat de mannen van
Venetië genoten: eenmaal hielden zij zelfs
de Doornenkroon in pand en Koning Lode-
wijk IX van Frankrijk loste hem in!
De processies der handwerkslieden waren
als een koninklijke stoet, als zij in statie
omtrokken bij de verkiezing van een doge.
Zij kwamen in een bepaalde volgorde, zoo
als het behoorde, de meester-smeden het
eerst, omhangen als overwinnaars, met hun
vaandel en trompetters; daarna de bont
werkers in hermelijn en taf, de looiers met
zilveren bekers, gevuld met wijn, de kleer
makers in het wit met vermiljoenroode
sterren, dan de wolwevers met olijftakken,
dekenmakers in mantels, belegd met fleur-
de-l!s, de goud-laken-wevers met gouden
kronen, bezet met paarlen, de schoenma
kers in fijne zijde terwijl de zijdewevers in
bombazijn waren; de kaaskoopers en var
kensslagers liepen in scharlaken en purper,
de visdhhandelaren en poeliers gewapend als
krijgslieden, de glasblazers met sierlijke
modellen van hun kunst, de kammenma-
kers met kleine vogels in kooien, de bar
biers-chirurgijns te paard, hoogwaardig en
hooggeleerd. En dan zoudt ge gedacht heb
ben, dat het daarmee uit was, maar kijk
eens naar het nog komende deel der pro
cessie en ge zult bemerken, dat er nog gil
den zijn, zoover het oog reikt
Gaat eens naar de markten en wat vindt
ge daar ten verkoop aangeboden? Schoe
nen, kleeren, brood? Neen, dat was er niet
te zien, maar uitgestald in de kramen, als
stapels brood op een jaarmarkt, zoudt ge
kruidnagelen en nootmuskaat vinden en
foelie en ebbenhout van de Molukken, aan
gevoerd over Alexandrië en de Syrische
havens, sandelhout van Timor in Azië en
kamfer van Borneo. Sumatra en Java heb
ben benzoë gezonden, Cochin China bitter
aloëhout, China en Japan en Siam gom,
specerijen, zijde, schaakfiguren en curiosi
teiten voor de woonkamers. Rubies uit Pegu
waren er, fijne waden van Coromandel en
nog fijnere van Bengalen. Zjj kregen nar-
dusolie van Nepal en Bhutan, diamanten
van Galconda en van Nirmul kochten zij
Damasrus staal voor hun zwaarden. Nog is
dat niet alles, wat ge zoudt zien en op een
zonnigen morgen zoudt ge langs de mark
ten kunnen wandelen met een opgewekte
vrouw met een zachte stem aan uw arm en
ge zoudt paarlen zien en saphieren, topazen
en kaneel van Ceylon, lak en agaat, bro-
caat en koraal van Cambay, gedreven
schalen en ingelegde wapens en geborduur
de sjaals van Cashmir.
Wat specerijen betreft, nimmer zou uw
neus zulke geuren opsnuiven, van muskus
uit Thibet, moederhars uit Khorasan, dui
velsdrek uit Afghanistan, priemkruidhars
van Perzië, ambergris en civet uit Zanzi
bar, vanwaar ook ivoor kwamen van
Zeila, Berbera en Shehri kwam balsem en
frankincense
Dat was Venetië, toen Marco Polo een
jonge man was, maar thans is het slechts-
een stad als iedere andere, behalve dan
wat de kerken en kanalen betreft. En in
vele steden zijn geesten, maar nergens de
geegten van Venetië, zelfs in Rome niet, of
in het Tara der Koningen.
Eens hield het het prachtvolle Oosten
schatplichtig,
En was het de waker van 't Westen.
Venetië's waarde was nimmer zijn
geboorte onwaardig,
Venetië, het oudste kind der vrijheid.
Een maagdelijke stad, lustig en vrij,
Welke geen sluwheid kon verleiden,
geen kracht kon schenden;
En, toen het zichzelf een levensgezellin
zocht,
Was het de eeuwige zee, die het huwde!
De tijd is de grootste deugniet van allen.
Al de pijlen van Attila kunnen niet zooveel
schade toebrengen als een straaltje zand
in een zandlooper! Tyrus en Sidon, Cart
hago, het oude Babyion en Venetië, de ko
ningin van hen allen...
■T (Wordt vervolgd).
