W pv&trïneiute
MIDDELBURGSCHE COURANT
GOESCHE COURANT)
«Landverrader» ofPatriot
ZEELAND.
MIDDELBURG.
GOES.
WALCHEREN.
ZUID-BEVELAND.
SCHOUWEN EN DUIVELAND.
KERK EN SCHOOL.
De Vlamingen en Het Geval Martens.
WEERBERICHT.
De griep in het land.
ONDERWIJSKOSTEN IN
MIDDELBURG EN VLISSINGEN.
Se had-
en ze
Vader
zei di-
Jel maar
moeder
dat de
jdiilderd
lis toch
gewoon
vader
feel suc-
fepel.
Ir vori-
bij de
lis be-
be-
elke
breek-
bdt zo
jullie
lar de
lllands
Dagblad. Uitg. N.V. De Middelburgsche Crt.
Bureaux: te MIDDELBURG: St. Pïeterstr.28,
Telefoon Redactie 269, Administratie 139;
te GOESTurfkade Tel. 17. Postgiro 43255.
Abonnementsprijs voor Middelburg en Goes
f 2.30, elders f 2.50 per kwartaal. Week
abonnementen in Middelburg en Goes 18 ct.
NUMMER 37. TWEE BLADEN. MAANDAG 18 FKBR' 1#s®- KEBBTE BLAD. 182e JAARG. {SQpsï
Advertentiën 30 ct per regel, ingezonden
mededeelingen 60 ct p. r. Bij contract lager.
Tarief op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum f 2.10. „Kleine
Advertenties", max. 6 regels, 75 cent, bij
vooruitbetaling. ..Brieven, of adres bureau
v. d. blad" 10 ct extra. Bewijsnummers 5 ct,
HELAASHET MAG N6G WEL!
Maten en gewichten in den Prov.
Almanak.
Eenigen tijd geleden heeft men ons
van bevriende zijde opmerkzaam gemaakl
op de veronderstelde foutieve aanduidin
gen van maat en gewicht in den Prov.
Almanak van Zeeland 1939. Thans wijst
men ons van andere zijde er op, dat welis
waar bedoelde Wet reeds lang de Tweede
Kamer en de Eerste Kamer is gepasseerd;
dat weliswaar die Wet ree-'s lang de Ko
ninklijke onderteekening draagt en dat
weliswaar de Wet ook reeds lang geleden
in de Staatscourant is verschenen, maar...
dat desalniettemin die Wet toch nog
steeds niet in werking is getreden,
zullende dat geschieden op een nader bij
Kon. Besl. te bepalen tijdstip! Naar luid
onzer verdere informaties zou dit wat op
gehouden worden in verband met de moei
lijkheden, verbonden aan het ijken van
bepaalde moderne meetwerktuigen, zooals
benzinepompen e.d.
Weliswaar zijn de door ons, op zichzelf
volkomen juiste, gepubliceerde aanduidin
gen reeds lang bij vele overheidsinstel
lingen in gebruik en dit heeft ons niet
weinig versterkt in de onderstelling, dat
die Wet reeds zou gelden maar dat
neemt niet weg, dat wij thans, strikt ge
nomen, en in feite toch nog leven onder
de oude IJKwet. Wat dus binnenkort on
der de nieuwe Wet inderdaad verboden
zal zijn, i s thans nog niet verboden.
Wij zouden dus slechts kunnen opmer
ken, dat het beter ware geweest in den
almanak-1939 met een enkel woord van
dezen stand van zaken melding te maken,
dan wel de nog niet in werking getreden
Wet ook niet aan het hoofd van de tabel
te vermelden.
Doch dat verandert maar weinig aan
het feit, dat wij, op de hoofdzaak, mis
getast hebben; wjj betreuren de aldus, te
goeder trouw, begane vergissing en wij
bieden samensteller en uitgevers van den
almanak daarvoor onze verontschuldigin
gen aan.
DE ZEEUWSCHE LUCHTLIJN.
Men schrijft ons: In de laatste maanden
van. het_ vorige jaar was het noodzakelijk
verschillende binnenlandsche luchtverbin-
dingen te staken. Slechts de oudste lijn
van Amsterdam via Rotterdam en Haam-
Stede naar Vlissingen is nog in exploitatie.
De vervoerscijfers op deze lijn zijn ge
stegen, doch toch is de verkeersdichtheid
nog niet bevredigend.
Aangezien de luchthaven Haamstede niet
beschikt over een nachtverlichtingsinstal-
latie, moesten de vertrekuren van de mid
dagdiensten aan het uur van zonsonder
gang worden aangepast, zoodat reizigers
te weinig tijd beschikbaar hadden. Met
ingang van 15 Februari wordt hierin
aanmerkelijke verbetering gebracht. De
laatste machine zal dan om 16,15 uit
Amsterdam vertrekken en de laatste uit
Vlissingen om 16,45 uur.
De burgemeester van Middelburg roept
Marinus Carel Louis Plansoen, behoorende
tot de lichting 1928 van het 14e regiment
infanterie, op voor den duur van 10 dagen,
in werkelijken dienst te komen op 23 Mrt.
1939 te Bergen op Zoom, voor herhalings
oefeningen.
Rijkspostspaarbank.
In den loop der maand Jan. 1939 werd
aan het kantoor alhier op spaarbank
boekjes ingelegd 166,630 en terugbe
taald 115,226. Derhalve meer ingelegd
dan terugbetaald 51,404. Het aantal
nieuw uitgegeven boekjes bedroeg 116.
DOMBURG. In de volle zaal van „Tram-
zicht", gaf de zangvereeniging „Volharding
leidt tot het Doel", een openbare uitvoering
op Vrijdagavond j.l. Een rijk programma
van liederen werd onberispelijk gezongen,
onder leiding van den heer H. J. Adriaan-
sen te Middelburg; een herhaling werd ver
zocht van „De Schrijfmachine", op woorden
van mr. A. A. v. d. Veen en muziek van
Arn. Spoel.
Na de zangstukken vertoonden de leden
een kluchtig spel in 3 bedrijven, getiteld „De
firma Jaeobson Co.", waarmede nog een
paar uurtjes van den Zaterdag gemoeid
werden, doch de gasten zich tot het einde
kostelijk vermaakten.
GRIJPSKERKE. Vrijdagavond werd een
film gegeven voor de leden van de pl. afd.
Z.L.M. en hunne huisgenooten in de zaal
van L. Bimmel, o.a. de Zuiderzeewerken,
zijn vruchtbare bouwgronden met zijn rij
ke oogsten, de bouwtypen van de boeren
bedrijven uit al de provinciën, verschillen
de proefvelden van suikerbieten die be
most waren met Chilisalpeter. Ook werd
het nuttige met het aangename niet ver
geten. De hr A. W. Cevaal, voorzitter
der afd. dankte uit naam der talrijke aan
wezigen den hr Minnaard chef van het
inlichtingsbureau van Chilisalpeter voor
het vele mooie en nuttige en leerrijke van
dezen avond.
OOSTKAPELLE, Gevonden voorwerpen:
een paar glacé handschoenen, te bevragen
bij J. de Lange, Brouwerijweg.
RITTEM. De bibliotheek hield Zaterdag
avond haar jaarvergadering. Uit het jaar
verslag van den secretaris bleek o.m„ dat
er in het afgeloopen jaar ruim 1800 boek
werken waren uitgereikt. Het aantal num
mers is gestegen tot 950. De rekening en
de verantwoording van den penningmeester
wees een batig saldo aan van 5 47
De heeren A. Schout, w. Boogaard en
M. Hoogesteger werden als bestuursleden
herkozen. In de vacature, ontstaan door
het vertrek van ds. G. de Ru, geko
zen ds. H. Bartlema. Daarna werd weer
een belangrijke partij nieuwe boekwerken
aangekocht.
IERSEKE. De mosselhandel blijft goed.
Verleden week gingen ongeveer 4700 ton
mosselen weg, meest 2e soort a 2.30. De
levering bedraagt nu reeds ongeveer 92
en reeds velen hebben heel weinig mosselen
meer om te leveren. Zij, die nog mosselen
voldoende hebben om te leveren, en denken
dat ze geen goed standaard-capaciteits-leve-
ringscijfer hebben, loopen nu met een ver
zoekschrift aan het Centraal Verkoopkan
toor te Bergen op Zoom om een herschat
ting van alle mosselen. De animo om te
teekenen is evenwel niet groot.
De verzending van oesters is goed en de
voorraden ruimen snel. Ook is in zaaigoed
de handel begonnen. Over het algemeen tot
loonende prijzen. De prijs is aanmerkelijk
hooger dan de Fransche geïmporteerde, wat
te begrijpen is, daar de Zeeuwsche oesters
tegen vorst bestand zijn.
Vrijdag hield de pl. afdeeling van den
Ned. Bond van Chr. Fabrieks- en Trans
portarbeiders in het lokaal „Eben Haëzer"
haar jaarvergadering. De voorzitter Van de
Vrede hield een opwekkend openingswoord
en spoorde de aanwezigen aan tot trouw
aan de Chr. vakbeweging. Vervolgens bracht
de secretaris verslag uit over de werk
zaamheden die in 1938 zjjn verricht. In da
gen van werkloosheid is er op het gebied
van werkverschaffing eii werkloozenzorg
veel werk te verrichten. Dit bleek uit den
stapel correspondentie die op de tafel lag.
De penningmeester bevestigde dit met cij
fers. Aan contributie is ontvangen 872.
Door de werkloozenkas was uitgekeerd
1041. Voor het t.b.c.-fonds werd ontvan
gen 63. Aan de leden is volgens de Rijks
steunregeling uitgekeerd 864. Voorwaar
een bewijs dat met een afdeeling van 25
leden nog met veel werkloosheid heeft te
kampen. De heer D. Minnaard behandelde
het onderwerp .„Moreele en Geestelijke her
bewapening", waarop een levendige bespre
king volgde. Een lijst om daarop te teeke
nen, werd daarop gepresenteerd die verzon
den zal worden aan H.M. de Koningin. Naar
de meening van het afdeelingsbestuur kon
hierop niet geteekend worden, daar men
zich met één groep niet kon vereenigen.
Zondagmorgen is tengevolge van een
hartverlamming, geheel onverwacht, over
leden de heer M. Wesdorp, oud-raadslid on
zer gemeente. De overledene bereikte den
leeftijd van 83 jaar.
KRUININGEN. De stembureaux voor de
verkiezingen van den Raad zijn als volgt
samengesteld: Hoofdstembureau: Voorzit
ter: de burgemeester; leden: Job. Sinke, A.
van Hootegem, J. Witte en J. J. Frangoijs;
plaatsvervangende leden: J. Polderman, J.
de Bat en B. P. Burkunk.
Stembureau raadszaal gemeentehuis:
Voorzitter: de burgemeester; leden: J. J.
Frangoijs en Job Sinke; plaatsvervangende
leden A. Dek Sr. en H. C. Baarens.
Stembureau secretarie gemeentehuis:
Voorzitter: A. van Hootegem; leden J. Wit
te en J. Verijzer; plaatsvervangende leden:
J. Polderman en D. van der Peijl.
Stembureau openbare school te Hans-
weerd: Voorzitter: A. van der Straaten;
leden B. P. Burkunk en J. de Bat; plaats
vervangende leden F. V. de Groof en J.
Jansen.
WOLF AARTSDIJK. Voor een geheel
bezette zaal van het gebouw Tavenu gaf
het strijkje „Onderling Kunstgenot" Vrij
dagavond een uitvoring. De muzieknum
mers, evenals het tooneelstukje dat ter-
afwisseling werd opgevoerd, bleken goed
te zijn ingestudeerd. Speelsters en spe
lers viel meermalen een welverdiend ap
plaus ten deel. De avond, die als welge
slaagd mag worden beschouwd werd met
een gezellig dansje besloten.
SEROOSKERKE. Ged. Staten van Zee
land hebben met ingang van 16 dezer be
noemd tot ontvanger dezer gemeente de
heer L. Kloet te Renesse. Zooals eerder
werd gemeld, benoemde de Raad destijds
een ander persoon tot gemeente-ontvanger,
welke benoeming echter vernietigd werd,
daar Serooskerke met de gemeente Renesse
en Burgh was aangewezen om een geza-
menlijken ontvanger, een z.g. streek-ont-
vanger te hebben. Daar de Raad toch be
zwaar maakte tot benoeming over te gaan,
hebben thans Ged. Staten den gemeente
ontvanger benoemd.
De Hervormde Schippersraad.
Wij ontvingen de eerste kerkelijke gids,
betreffende het schipperswerk, uitgaande
van de Ned. Herv. Kerk, geschreven door
cand. F. D. Emous. Voor den schipper is het
een gids waarin hij alle gegevens kan vin
den omtrent kerkdiensten, catechisaties,
huisbezoek en wat verder voor hem van
wege de Ned. Herv. Kerk op geestelijk ge
bied wordt verricht in verscheidene ook
onderscheidene Zeeuwsche gemeenten
van ons land.
Prof. dr. M. J. A. de Vrijer en de heer G.
de Jong, respectievelijk voorz. en secr. van
den Raad schreven een voorwoord tot het
boekje.
Aan de Universiteit te Utrecht slaagde
voor het examen semi-arts: de heer M. P.
Bruijnzeel, geboren te Rilland.
Morgen herdenkt ds. A. G. v. d. Hooft,
Ned. Herv. predikant te Overschie, den dag,
waarop hij vóór 35 jaar het predikambt te
Domburg aanvaardde. Vandaar vertrok
hij in 1911 naar zijn tegenwoordige ge
meente.
(Van een'b'. jjzonderen
medewerker).
Een lezer schrijft ons: „In België is
„er de strijd tusschen Vlamingen en
„Walen. Ik geloof wel, dat de Vlamin-
„gen tot op zekere hoogte een goed
„recht verdedigen, doch wat ik niet
„vermag te begrijpen, is de houding der
„Vlamingen tegenover menschen als
„Borms, dr. Martens, c.s. Ik beschouw
„deze menschen als landverraders: zij
„hebben immers in den oorlog hand- en
„spandiensten verleend aan den vijand,
„die in hun land heeft geroofd, gestolen
„en gemoord; zij hebben samengewerkt
„met de vijanden van hun land. Dit
„doen geen menschen van karakter.
„Daarom begrijp ik niet, dat er Vlamin-
„gen zijn, die het opnemen voor deze
„menschen. Niet dat enkele Vlamingen
„dit doen, maar dat vrijwel de geheele
„Vlaamsche Beweging achter deze ver
gaders staat. Dat begrijp ik niet."
Tot zoover deze brief. Het is ons bekend,
dat vele nuchtere Nederlanders zoo denken.
Wij hebben derhalve deze vraag voorgelegd
aan een journalist, een onzer vaste Belgi
sche medewerkers, geen activist, wel Vla
ming in hart en nieren.
Naar aanleiding daarvan schrijft hij ons:
Er zijn mensehen in Noord-Nederland,
die zich afvragen, hoe het mogelijk is, dat
niet maar sommige Vlamingen, doch de
geheele Vlaamsche Beweging zich schaart
achter mannen als dr. Martens, een na den
oorlog ter dood veroordeelde „landverra
der", en Borms, den eveneens ter dood
veroordeelden voorzitter van den Raad van
Vlaanderen.
Zij hebben immers in den oorlog hand
en spandiensten verleend aan den vijand,
die in hun land geroofd, gestolen en ge
moord heeft? En zulke menschen zijn toch
inderdaad landverraders?
Op deze vragen, die opkomen in de hoof
den van hen, die niet op de hoogte zijn
van wat er zich gedurende den oorlog en
daarvoor in België heeft afgespeeld, zal ik
trachten een antwoord te geven.
En dan lette men in de eerste plaats op
het woordje „daarvoor". D.w.z.: vóór den
oorlog.
In het kort kan ik de behandeling van de
Vlamingen in België het best typeeren met
de uitspraak, niet van een „activist", zelfs
niet van een gewonen Vlaming, maar van
een Waalschen minister, openbaar in het
parlement afgelegd: „De Walen zouden
geen honderd dagen hebben verdragen, wat
de Vlamingen gedurende honderd jaar heb
ben moeten dulden!"
Het activisme gedurende den wereldoor
log was het onvermijdelijke uitvloeisel van
vóór dien tijd bestaande mistoestanden.
Het is moeilijk, in een kort artikel ook
maar te benaderen, waarin deze mistoestan
den bestonden. Laat ik slechts mogen zeg
gen, dat België vier universiteiten bezat,
allen Fransch, tot zelfs diep in het hart van
Vlaanderen, te Gent. Voor de Vlamingen
was er echter geen kans, om eenig uni
versitair onderwijs in eigen taal te beko
men.
Processen, notarisakten, openbare mede
deelingen, straatnamen, het was al Fransch
wat de klok sloeg. Dat men in een tweeta
lig land als België wel minister kon wor
den zonder de taal van het meerendeel van
het volk te kennen, doch geen ministersbo
de zonder de Fransche taal volledig mach
tig te zijn, zegt ook wel wat.
De Vlaamsche boerenjongens, die op
moesten komen in het leger, en zelfs in den
doodenstrijd aan den IJzer, werden gedrild
en kregen hun bevelen in het Fransch, of
schoon ze geen woord van deze taal verston
den.
Is dan de Vlaamsche strijd alleen een
taalstrijd? Hier herinner ik aan het woord
van wijlen kardinaal Mercier: Een volk is
geboren om te heerschen of te dienen; het
Waalsche volk om te heerschen, het Vlaam
sche om te dienen.
En is het niet teekenend, dat een der
stichters van den Belgischen staat heeft
verklaard: „La Belgique sera latine, ou ne
sera pas? (België zal latijnsch zijn, of niet
zijn?)
Ondanks deze stelselmatige onderdruk
king, ondanks deze voortdurende vernede
ring, ondanks het feit, dat geen Vlaming
voor eenig ambt benoembaar was, werd het
Vlaamsche volk zich al meer en meer be
wust. En er bestond dan ook bij het Uitbre
ken van den oorlog reeds een sterk verzet
tegen de franskiljons, die België regeerden
en Vlaanderen overheerschten.
In de bezette Fransche departementen
ontstond géén activistische beweging. In
Polen en Tsjechoslowakije wel. De Noord-
Nederlander denke over dit merkwaardige
verschil eens goed na: het is leerzaam en
kan tot verheldering van begrip dienen.
En als men dan het antwoord op de hier
in besloten vraag gevonden heeft (een ant
woord, dat waarlijk niet moeilijk te vinden
is voor hem, die vinden wil, en die onze
gemeenschappelijke geschiedenis kent gedu
rende ons verzet tegen Spanje in den tach
tigjarigen oorlog) dan zal men ook veel van
de activistische beweging gedurende den
wereldoorlog begrijpen.
Masaryk wordt gevierd als een nationale
held. Terecht. Ook in Nederland was er
niemand, die een steen zou opheffen om
hem daarmede te werpen. Maarheeft
dr. Masaryk iets anders gedaan dan Borms,
dr. Martens, c.s.? Heeft ook hij niet „hand
en spandiensten" verleend aan den vijand,
die in zijn land heeft geroofd, gestolen en
gemoord? En zelfs indien men dit niet aan
vaardt, dan blijft nog altijd het vreeselijke
bloedoffer, door dertig duizend Vlamingen
op de slagvelden aan den IJzer gebracht,
waar zij stervend schreven: „Hier ons
bloed Waar ons recht?" „Alles voor
VlaanderenVlaanderen voor Christus".
Dit offer weegt zwaarder, duizend malen
zwaarder, dan alle „fouten en misdrijven",
die door andere Vlamingen in het bezette
land tegen den onderdrukkenden Belgi
schen staat mochten zijn begaan!
In een van zijn werken schrijft dr. Er-
nest Claes geen activist! over de toe
standen in België gedurende den wereld-
krijg. Hij teekent ons de vele Belgen, die in
dien tijd „zaken deden" met den Duitschen
bezetter. Ik herinner aan het proces tegen
baron Coppens, die ondanks zijn adelijken
naam vijftig millioen ongedevalueerde fran
ken wist te verdienen door leveringen van
benzine aan den vijand gedurende de bezet
ting.
Dr. Ernest Claes laat een van zijn, ook
schatrijk geworden, oorlogsleveranciers bij
het einde van den oorlog en de daarmêe ge
paard gaande liquidatie zijner „zaken" zeg
gen: „Met één soort menschen heb ik mij
niet willen ophouden. Dat zijn de activisten.
Dat waren geen practische menschen. Die
hebben geen centiem verdiend aan den oor
log"
En wanneer ik nu kiezen moet tusschen
deze zich verrijkende oorlogswinstmakers
en de idealistische Bormsen en Martensens,
die in wanhoop het laatste middel gebruik
ten om recht voor hun volk te bekomen en
die, zooals Borms, bij de gevangenneming
aangetroffen werd in zijn eigen armoedige
woning, zittende aan het middagmaal, be
staande uit een bord grauwe erwten
dan is mijn keuze niet moeilijk.
Tijdens de gevoerde processen werd door
den openbaren aanklager erkend, dat geen
der heulers met den vijand dit gedaan had
om eigen voordeel. En hoe zijn deze proces
sen tenslotte dan nog gevoerd! Iemand als
de Kamervoorzitter dr. Kamiel Huysmans
zeide hierover: „Persoonlijk ben ik steeds
een onverzoenlijk vijand van het activisme
geweest, en toen ik Minister van Openbaar
Onderwijs was, heb ik het op de meest
krachtdadige wijze bestreden. Maar daar ik
in de eerste plaats de waarheid wil dienen,
heb ik de dossiers der veroordeelingen op
nieuw onderzocht en voor meer dan 90
heb ik kunnen vaststellen, dat men ten on
rechte had veroordeeld. De eerste minister
Jaspar, aan wien ik de dossiers voorlegde,
heeft moeten toegeven, dat ik volkomen ge
lijk had. Als men daarnaar gehandeld had,
zouden wij thans geen moeilijkheden heb
ben en de atmosfeer zou niet meer vergif
tigd zijn zooals nu nog het geval is."
Is het te verwonderen, dat menschen zoo
als deze anti-activist Huysman en de staats
minister Frans van Cauwelaert, en zooveel
anderen der meest hoogstaande Vlaamsche
Belgen, zich thans niet meer laten over
bluffen door woorden als „landverraders"
en „heulen met den vijand" en „hand- en
spandiensten verrichten"
Natuurlijk zou ik heel onvolledig zijn, als
ik niet ronduit verklaarde, dat er in België
heel wat veranderd is in de mentaliteit te
genover de Vlamingen. Mannen als
Koning Albert en nu weer
Koning Leopold verdienen
den dank van Vlaanderen,
omdat zij wel in de eerste
plaats het hebben aange
durfd inderdaad! er was
moed voor noodig! om te
gen de anti-VIaamsche
strooming in te gaan.
Sindsdien heeft het Vlaamsche volk meer
en meer de kans gekregen, zich cultureel te
verheffen. En vele regeeringen hebben reeds
het hunne gedaan om zooveel mogelijk on
rechtvaardige toestanden op te heffen en
het Vlaamsche volk gelijkwaardig aan het
Waalsche te doen zijn. Maar ook moet er
kend worden, dat het Vlaamsch-hatende
franskiljonisme, hoewel het van dag tot
dag vermindert, toch nog niet is uitgestor
ven. Én het wil van geen verzoening weten.
Omdat verzoening gelijkstelling beteekent,
en een franskiljonisme zonder voorrechten
zou ten doode zijn opgeschreven. Verzoe
ning beteekent bovendien groei en bevesti
ging van het Vlaamsche solidariteitsgevoel
en van de Vlaamsche macht. Deze verbroe
dering, deze bevestiging van de Vlaamsche
solidariteit wil het franskiljonisme met alle
middelen voorkomen. Het is mogelijk, dat
sommige Vlaamsch-haters in de struikeling
van het kabinet-Spaak over het geval-Mar-
tens een franskiljonische overwinning zul
len zien. Wij van onzen kant gelooven inte
gendeel, dat uit deze crisis nieuwe en ver
beterde verhoudingen kunnen worden gebo
ren.
In verband met de houding van mannen
als dr. Borms, dr. Martens en zoovele an
dere idealisten, moge ik besluiten met de
woorden van onzen gemeenschappelijken
Vader des Vaderlands: „Point n'est besoin
d'espérer pour entreprendre, ni de réussir
pour persévérer".......Het Vaderlant
ghetrouwe blyf ick tot inden doet
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: aanvankelijk nog tijdelijk
stormachtige, later krachtige tot matige
N. tot W. wind, regen- of hagelbuien, wis
selende bewolking, zelfde temperatuur.
UKKEL: vrij sterke wind uit W. tot
N.W.-richtingen, afwisselend zwaar bewolk
te en heldere hemel, regen en ook kans
op sneeuwbuien, vrij koel, plaatselijk nacht
vorst.
Di 14 Febr.. Zon op: 7 h 21; onder 17 h 08.
Licht op: 17 h 38. Maan op: 4 h 14; onder:
12 h 43. N.M.: 19 Febr.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen:
Februari
Hoogwater. Laagwater
Maandag 13 8.37 21.31 2.18 15.08
Dinsdag 14 10.03 22.45 3.47 16.30
Woensdag 15 11.17 23.42 5.08 17.35
Westkapelle is 28 min. en Domburg 23
min. vroeger; Veere 38 min. later. S
springtij.
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
Februari.
Hoogwater. Laagwater
Maandag 13 10.06 23.01 3.25 16.08
Dinsdag 14 11.31 4.49 17.30
Woensdag 15 0.19 12.48 6.07 18.39
Dan Mijnhardljes bij de hand
Doos 30 en 50 ct
(Ingez. Med.)
li.
Het middelbaar, gymnasiaal en
nijverheidsonderwijs.
(Van een b ij zonderen
medewerker.)
In ons eerste artikel hebben wij laten
uitkomen, dat de kosten voor het lager on
derwijs per duizend inwoners in Vlissingen
hooger waren dan in Middelburg. Wij zul
len nu nagaan, hoe de verhouding is bij het
middelbaar, het gymnasiaal en nijverheids
onderwijs, om tenslotte de totalen van alle
onderwijskosten te vergelijken. Hierbij tee
kenen wij het volgende aan: ook indien in
een bepaalde gemeente bijvoorbeeld geen
gymnasium gevestigd is, veroorzaakt het
volgen van dit onderwijs in een andere stad
toch kosten voor de gemeente, waar de be
trokken leerlingen woonachtig zijn.
Op het middelbaar onderwijs zal Middel
burg dit jaar 38.330 toeleggen, terwijl
Vlissingen met 27.370 kan volstaan. Per
duizend ingezetenen beteekenen deze be
dragen
Middelburg 2.085
Vlissingen 1.248
Het Middelburgsche bedrag is hierbij
reeds belangrijk hooger dan het Vlissing-
sche, maar toch wordt dit verschil, nog aan
zienlijk overtroffen door dat van het gym
nasiaal onderwijs. Laatstgenoemd onderwijs
brengt voor onze stad n.l. een netto-uitga
ve met zich mede van 26.300 terwijl Vlis
singen voor het gymnasiaal onderwijs zich
slechts een uitgave behoeft te getroosten
van 4.000. Rekenen wij ook deze bedragen
weer per duizend inwoners om, dan komen
wij tot het volgende resultaat:
Middelburg 1.431
Vlissingen 182
Dit verschil is inderdaad geweldig groot.
Het wordt geenszins veroorzaakt door een
grootere royaliteit ten onzent maar onze
stad huisvest belangrijk meer ingezetenen,
die hun kinderen gymnasiaal, d.i. voorbe
reidend hooger onderwijs willen en kunnen
laten volgen dan Vlissingen.
De laatste vorm van onderwijs, waarvoor
de gemeenten offers moeten brengen, is het
nijverheidsonderwijs, en ofschoon de Vlis-
singsche uitgaven hiervoor heel wat hooger
zijn dan die voor het gymnasiaal onderwijs,
worden ze door de Middelburgsche toch
weer aanmerkelijk overtroffen. Het nijver
heidsonderwijs vergt n.l. van de Vlissingsche
gemeentekas dit jaar een bijdrage van
16.090; Middelburg echter zal op het nij
verheidsonderwijs 22.330 moe'ten toeleg
gen.
Per duizend inwoners komen deze bedra
gen neer op:
Middelburg 1.215
Vlissingen 733
Alle onderwijs-uitgaven tezamen zullen
blijkens bovenstaande uiteenzetting op de
Middelburgsche bevolking in 1939 dus een
last leggen van 132.380, terwijl Vlissingen
slechts met 103.060 wordt bezwaard. Per
duizend inwoners is dit:
Middelburg 7.203
Vlissingen 4.698
Uit deze cijfers blijkt duidelijk hoe ver
schillend de gemeentelijke budgets door de
onderwijskosten worden beïnvloed. De uit
gaven per duizend inwoners, en dus ook per
hoofd der bevolking, zijn in Vlissingen 34
procent lager dan in Middelburg.
De gemiddelde onderwijskosten, die ten
laste van de gemeenten komen, zijn voor
het geheele land nog niet bekend voor wat
de jaren 1939 en 1938 betreft. Over het jaar
1937 betroffen de kosten gemiddeld in de
plaatsen van tien tot twintig duizend zielen
5.100 per duizend inwoners en in de ge
meenten van twintig tot vijftig duizend zie
len 6.410. Ook indien wij de Middelburg
sche en Vlissingensche uitgaven voor 1939
naast deze gemiddelden van 1937 stellen,
wordt daardoor de conclusie versterkt, dat
Vlissingen zich ten behoeve van het onder
wijs in al zijn geledingen slechts geringe of
fers behoeft te getroosten, terwijl de Mid
delburgsche uitgaven relatief hoog blijken
te zijn.
