lp Mr&trxncïülë
(&GOESCHC COURANT
De Abdij-kwestie
vlcks
Va-tro-nol
Zeeuwsche LuciitbesGhermingsdag.
top verkoudheid
27 October 1938
vóórdat zij begint!
De besprekingen te Komarno
afgebroken.
Middelburgers en iooneellievende
Zeeuwen in het algemeen!!
De regeering doet een
soort van compromis
voorstel.
Hongarije doet een beroep op
de vier mogendheden.
KERK EN SCHOOL.
AFLOOP AANBESTEDINGEN.
Dagblad. Uiig. N.V. DeMiddelburgscheCrt.
Bureaux: te MIDDELBURG: St. Pieterstr.28,
Telefoon Redactie. 269, Administratie 139;
te GOESTurfkade Tel. 17. Postgiro 43255.
Abonnementsprijs voor Middelburg en Goes
f 2.30, elders f 2.50 per kwartaal. Week
abonnementen in Middelburg en Goes 18 ct.
14 OCT. 1938. EERSTE BLAD. 181e JAAKG.
«m» NUMMER 242. TWEE BLADEN. VRIJDAG i i 14 OCT. 1038. EERSTE BLAD. 181e JAARG.. PKJTta
MIDDELBURGSCHE COURANT
Advertentiën 30 ct per regel, ingezonden
mededeelingen 60 ct p. r. Bij contract lager.
Tarief op aanvraag. Familieberichten en
dankbetuigingen minimum f 2.10. „Kleine
Advertenties", max. 6 regels, 75 cent, bij
vooruitbetaling. vBrieven, of adres bureau
v. d. blad" 10 ct extra. Bewijsnummers 5 ct,
(Slot).
IV.
Twee algemeene vragen zijn nog op de
conferentie gesteld en door kap. v. Riesen,
de adjunct-inspecteur van de burgerbe
scherming, beantwoord.
De eerste was deze: als er een West-
Europeesche oorlog uitbreekt, waarin even
wel Nederland neutraal blijft, "althans wil
trachten te blijven, wat doen we dan des
avonds en des nachts? Zooveel mogelijk
verdonkeren, of juist alle lichten alom vol
op laten branden, opdat de belligerenten
weten: wij bevinden ons hier boven niet-
verdonkerd dus neutraal land?
Kap. Van Riksen antwoordde: in het on
derstelde geval zal men hoogstwaarschijn
lijk verdonkeren. Zoolang Nederlands
neutraliteit vaststaat en geëerbiedigd wordt,
is er wel geen directe reden tot verdonke
ring, maarmen zendt tegenwoordig
geen formeele oorlogsverklaringen meer.
Die kan wel tegelijk met de eerste bom uit
een vliegtuig geworpen worden, en dan is
verdonkering uit voorzorg dus toch maar
het beste, ook voor neutrale landen als Ne
derland.
V.
De tweede vraag luidde: hoe staat het nu
eigenlijk met de opvattingen omtrent gas
maskers? Sommige deskundigen huldigen
de opvatting, dat er uiteindelijk naar ge
streefd moet worden iederen man, vrouw,
kind, paard, hond en kat van een gasmas
ker te voorzien; anderen daarentegen pro
pageerden het denkbeeld, dat alleen diege
nen der burgerbevolking, die in geval van
een luchtaanval dienst op straat moeten
doen, gasmaskers en eventueel beschermen
de kleeding dienen te hebben, maar dat
voor het gros der bevolking moet gelden:
van de straat in de huizen, met dichtge
plakte ramen en deur-kieren, of in een gas-
dichte kelder of schuilplaats.
Kap. Van Riesen antwoordde hierop, dat
als men thuis blijft, met ramen en deuren
dicht, men voor 95 wel veilig is vol
treffers uitgezonderd, maar daartegen is
vrijwel niets bestand. Overigens begint de
opvatting te dezer zake te kenteren: vroe
ger was men misschien ook al omdat er
toen geen volksgasmaskers waren meer
de laatste meening toegedaan; thans, nu de
gasmaskers voor de burgerbevolking aan de
markt komen, is men geneigd de eerste op
vatting als juister te beschouwen.
Maar in elk geval dient men toch vooral
niet te meenen, aldus de hr. Van Riesen,
dat de gasaanval het overheerschende ken
merk van een mogelijken volgenden oorlog
zal zijn. Brisant- en brandbommen zijn véél
gevaarlijker dan gas. Buitendien heeft een
aanval met gasbommen op een willekeuri
ge stad b.v., militair gesproken, niet den
minsten zin. En wat de tegenstanders der
luchtbescherming wel eens beweren, n.l.
dat men een stad „eventjes gaat vergassen",
dat is in werkelijkheid niet te ver
wachten, omdat het een p r a c-
tische onmogelijkheid is. De at
mosferische toestand laat dat in ons land
slechts zelden toe; het heeft, militair, geen
zin; er is een enorme luchtmacht voor noo-
dig, enz. enz.
VI.
De" dag waarop. Er is van vele kanten,
aldus bleek ter persconferentie nog, aan
merking gemaakt op den dag, waarop de
groote provinciale oefening gehouden wordt.
Degenen, die er uit hoofde van hun burger
dienstplicht, aan moeten deelnemen,
zullen misschien „verlet" hebben: loonder
ving tengevolge van het feit, dat de pa
troon het loon niet doorbetaalt.
Men vroeg: waarom niet op Zaterdagmid
dag en -avond?
Het antwoord luidde, dat de regeering
principieel besloten had, geen groote oefe
ningen als de onderhavige op Zaterdag te
houden. Zij had daar verschillende redenen
voor; een ervan is, dat de middenstand dan
enorme schade zou lijden, omdat de Zater
dagmiddag en -avond juist de drukste in
koop-uren opleveren.
De Commissaris der Koningin merkte
nog op, dat deze eventueele twee uren loon
derving op een heel jaar toch niet, als de
patroon inderdaad niet wenscht door te be
talen, zoo onoverkomelijk verschrikkelijk
geacht mogen worden te zijn? Wij voegen er
bjjhet komt niet tepas tenzij onder zeer
bijzondere omstandigheden dat voor de
ze enkele uren opkomst in burgerdienst
plicht loon gekort wordt. Wij zijn er van
overtuigd, dat behoorlijke patroons dit ook
niet zullen doen. Dat is nommer een.
Maar nommer twee is: oefeningen als die
welke thans in Zeeland gehouden zal wor
den, zijn geen vermaak, geen kijkspelen in
gericht ten pleziere van de overheid, maar
harde noodzaak, die elk oogenblik ernst
kan worden. En degenen, die dan dienst
doen, doen zulks ten behoeve en ter be
scherming van de gemeenschap, óók van
hun eigen gezin, hun eigen have en
goed. Dat zij dit beseffen.'
Want als 't besef, dat het moet en
noodzakelijk is, dieper doordringt,
dan zal het schoorvoetende verzet tegen
den luchtbeschermingsd ienstplicht
wel afnemen.
De plicht gaat hier vóór!
De heffing op boter.
Het bedrag van de heffing en de steun-
uitkeering op boter is, behoudens tusschen-
tijdsehe wijziging, voor de week van 13 tot
20 October wederom vastgesteld op 70 cent
per kg.
Aan de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer in zake het betreffende
wetsontwerp wordt het volgende ontleend.
De leden, die uiting gaven aan de
meening, dat het algemeen belang de
voorgestelde onteigening niet vordert, wa
ren van oordeel, dat in de ook volgens hen
onvoldoende huisvesting der provinciale
griffie op andere wijze zou kunnen worden
voorzien.
Zij zijn in gebreke gebleven een oplossing
aan de hand te doen, bevredigend door ef
ficiency.
Het rijksarchief in Zeeland is zeer rijk
en zeer omvangrijk. Werd het uit het Ab
dij-complex weggenomen, dan zou de geluk
kige verbinding van archief en provinciale
griffie verloren gaan. Bovendien zou een
nieuw gebouw moeten worden gesticht van
niet gering te schatten omvang. Deze op
lossing zou in ieder geval duurder uitko
men dan die door de regeering voorgesteld.
Ook de woning van den Commissaris der
Koningin zou voor huisvesting van de grif
fie te klein zijn, een bezwaar, dat nog te
ernstiger zou klemmen, indien tot restaura
tie zou worden overgegaan. Nu zou in dit
bezwaar misschien kunnen worden voorzien
door in de ambtswoning de vergaderzaal
van Gedeputeerde Staten en de sectiezalen
onder te brengen. Dan zouden echter de be
staande vergaderzaal en sectiezalen moeten
worden omgebouwd tot bureauvertrekken.
Afgescheiden van de daaraan verbonden
kosten zou hier toch wel ernstig als be
zwaar worden gevoeld, dat de inwendige
luister van het gebouw zou worden ge
schaad.
Dat de dependance van het hotel de Abdij
bij aankoop een aanmerkelijke uitbreiding
zou geven, is niet wel vol te houden. Deze
dependance, ook de zich daarin bevindende
zeer fraaie kamer in Rococo-stijl, is veel te
klein en door gebrek aan licht als bureau
ruimte volkomen ongeschikt.
De oprichting van een nieuw gebouw aan
de Oostzjjde van de Korte Burg met bij
trekking van het Gymnastieklokaal kan
ook geen oplossing bieden. Het gymnastiek
lokaal is voor kantoorruimte geheel onge
schikt en aan de Oostzijde van de Burg is
de ruimte te ondiep dan dat daar een grif
fiegebouw zou kunnen worden opgericht.
Deskundig voorgelicht moet de regeering
weerspreken, dat het hotel, zonder afbraak
en herbouw, niet voor kantoorruimte voor
de griffie zou zijn geschikt te maken.
Wat het vreemdelingenbezoek betreft
meent de regeering als haar inzicht te mo
gen stellen, dat het vreemdelingenbezoek
integendeel bevorderd zal worden, indien
het Abdij-complex nog meer dan tot dus
ver in vroegeren toestand zal worden her
steld. De regeering maakt zich sterk, dat
geen vreemdeling van een bezoek aan Mid
delburg, een stad rijk als weinige aan mo
numenten van geschiedkundige waarde, zal
afzien, als het hotel zal verdwijnen. Ieder,
die Middelburg kent, weet, dat de stroom
van vreemdelingen, die Middelburg op de
marktdagen bezoekt op die dagen valt
het meeste vreemdelingenbezoek te re-
gistreeren behoudens uitzonderingen,
aan het hotel voorbijgaat. Het is niet vol te
houden, dat met het verdwijnen van het
hotel de levendige sfeer uit de Abdij zal
verdwijnen.
Dat het gebouw door plaatsing op de
gemeentelijke monumentenlijst tegen toe
komstige verminking zal zijn gevrijwaard,
moet stellig in twijfel worden getrokken.
En zeer zeker, zal, wanneer niet het Rijk
eigenaar wordt, niet kunnen worden voor
komen, dat het gebouw te eeniger tijd een
bestemming krijgt, die zich met het eer
waardige gebouwencomplex niet verdraagt:
Dat niet voldoend overleg zou zijn ge
pleegd om het hotelgebouw langs den weg
van minnelijk overleg in eigendom te ver
krijgen, moet de regeering weerspreken.
In het begin van den zomer 1937 is reeds
met den eigenaar contact gezocht. In het
najaar en ten slotte in Januari 1938 zijn
deze besprekingen herhaald. De eigenaar
heeft zich echter steeds op een zoo a prio
ri afwijzend standpunt gesteld, dat men
inderdaad niet tot eigenlijke onderhande
lingen kon komen. Daarom stond geen an
dere weg dan onteigening open.
Met Gedeputeerde Staten van Zeeland
is geen rechtstreeksch overleg gepleegd.
De geheele aangelegenheid is echter be
handeld in overleg met den Commissaris
der Koningin, die door dagelijksch contact
beter dan wie ook de nooden van de grif
fie kent.
De regeering is inderdaad van meening,
dat de voorgestelde onteigening zal blijken
geen overdreven hooge kosten mede te
brengen. Cijfers te dien aanzien zijn niet
te geven. Het laatste oordeel in deze is aan
den rechter als geen minnelijke sdhikkng
is te verkrijgen.
De regeering heeft overwogen of en, zoo
ja, op welke wijze aan de geopperde be
zwaren zou kunnen worden tegemoet ge
komen. Deze overweging heeft geleid tot
een naar haar oordeel voor ieder aan
vaardbare solutie.
Onwankelbaar staat voor de regeering
vast de noodzaak van de eigendomsverkrij-
ging door het Rijk. Voor de griffie wordt
een zoo groot mogelijke efficiency verkre
gen, indien het gebouw niet zal dienen tot
uitbreiding van de griffieruimte, maar in
dien het geheele provinciale griffieperso-
neel daarin wordt ondergebracht. Het ge
deelte van het Abdij-complex, waarin thans
de griffie is ondergebracht, is voor dit
doel grootendeels ongeschikt. Wordt een
gedeelte van de griffie daar gelaten, ter
wijl een ander deel wordt overgebracht,
dan zal verspreid worden wat bij juiste
opvatting van de taak vereenigd moest
Üe wijze, waarop een volk zijn le
dige uren gebruikt, toont zijn zedelijke
waarde aan.
zijn. Het huidige hotel is voor griffiege
bouw zeer geschikt te maken.
Voor de uitbreiding van het archief wordt
een andere oplossing gezocht. Daarbij valt
in de eerste plaats te denken aan het ge
bouw op de Balans, waarin thans de Pro
vinciale Waterstaat is ondergebracht. Ook
in het alsdan :te verlaten griffiegebouw
kan ruimte worden gevonden voor den
Provincialen Waterstaat terwijl daar wel
licht tevens gedeelten van den inhoud van
het rijksarchief, die weinig geraadpleegd
behoeven te worden, kunnen worden ge
huisvest.
Wordt deze oplossing aanvaard, dan ver
valt ook het geopperde bezwaar dat de le
vendige sfeer Zal verdwijnen van het Ab
dij-plein. Het huidige griffiegebouw, voor
zoover niet in gébruik te nemen voor ar
chiefruimte en voor den dienst van den
provincalen waterstaat, ware voor het pu
bliek open te stellen.
In de onmiddellijke nabijheid van de
Abdij worde den eigenaar, indien deze
daaraan boven een schadeloosstelling in
geld de voorkeur geeft, hotelruimte ver
schaft. De naam van hotel de Abdij kan
dan zelfs behouden blijven.
In het huidige hotel zal een gedeelte
kunnen worden gereserveerd als plaats
van samenkomst van vreemdelingen en
van ingezetenen van Middelburg, die zich
in de omgeving van de Abdij willen ver-
poozen, dit uiteraard op een voet met net
karakter van het Abdij-complex in harmo
nie.
s
Bij het eerste niezen
vlug een paar van
deze nieuwe druppels
ER is een "gevaarzóne" in Uw neus en
keel, waar bijna alle verkoudheden
ontstaan. Dit is óók de plaats om verkoud
heden te voorkomen. U behoeft slechts een
paar druppels Vicks Va-tro-nol in de neus
gaten te doen, zoodra U niest of snuift.
Direct verdwijnt het verstopte gejoel.
De tintelende geneeskracht verspreidt zich
snel door de aangedane neuskanalen en
spoort de natuur aan verkoudheden tegen
te gaan. Tijdig gebruikt zal Va-tro-nol
menige verkoudheid geheel voorkomen.
Verlicht het hoofd
Zelfs als Uw hoofd reeds verstopt is en zwaar
aanvoelt, verwijdert Va-tro-nol snel het
hinderlijke slijm, vermindert de zwelling der
slijmvliezen en maakt de neusholte schoon.
U kunt weer vrij ademen.
DE BONDGENOOT VAN VICKS VAPORUB
(Ingez. Med.)
De onderhandelingen tusschen Hongarije
en Tsjechoslovakije, te Komarno, zijn gis
teravond om 19 uur 12 afgebroken, nadat
de delegaties slechts vijf minuten bijeen
waren geweest. De Hongaarsche gedele
geerden keerden terug aan boord van de
Sofia, en vandaar, volgens Havas, naar
Boedapest.
Het Hongaarsche, Telegraafagentschap
bericht uit Boedapest, dat Kanya, de Hon
gaarsche minister van buitenlandsche za
ken, gisteravand de volgende verklaring
heeft afgelegd:
„Zooals wij reeds eenige malen de eer
hebben gehad te verklaren, zijn wij hier
gekomen met de beste bedoelingen en de
oprechte hoop, dat het ons mogelijk zou
zijn, snel tot een overeenkomst te komen,
welke een hechten grondslag zou leggen
voor de betrekkingen tusschen onze beide
staten. Tot onze groote spijt is deze hoop
niet verwezenlijkt. Ik geloof, dat het op
het oogenblik niet nuttig is, opnieuw te
spreken over zekere ongunstige sympto
men, welke wij verscheidene malen tijdens
de onderhandelingen hebben aangeroerd.
Ik moet evenwel vaststellen, dat de te
gen voorstellen, welke ons vanochtend
door Tsjechoslovakije werden gedaan in
zake nieuwe grenzen, zoo ver zijn verwij
derd van onze eigen voorstellen en dat de
voorstellen welke door beide delegaties zijn
gedaan om te komen tot een grondslag
voor een nieuwe regeling, door zulk een
afgrond van elkaar zijn gescheiden, dat
het onmogelijk is hiervan zijn wij over
tuigd door de huidige besprekingen een
brug te slaan..
Daarom heeft de Koninklijke Hongaar
sche regeering, voor zoover het haar be-
treft, besloten, deze onderhandelingen als
geëindigd te beschouwen en aan de vier
mogendheden, welke de overeenkomst van
München hebben gesloten, te verzoeken,
zoo spoedig mogelijk een regeling van haar
territoriale eischen ten aanzien van Tsje
choslovakije tot stand te brengen."
0.r,
m
Het Comité tot redding van den Middelburgschen Schouw
burg aan het Molenwater zit in een moeilijk parket!
Dat hadt U wel gedacht zeker?
Dat het niet erg loopen zoude met de inschrijvingen op het
kapitaal?
Maar dan vergist Gij U deerlijk!
Want zóó is het niet!
Er waren drie mogelijkheden:
1. Het geld zou in een ommezien bijeen zijn.
2. Het zou er niet naar lijken, dat het ooit bijeen kwam.
3. Het zou tusschen hangen en wurgen zijn.
De eerste mogelijkheid zou niemand in een moeilijkheid ge
bracht hebben: dan zou het comité eenvoudig zijn plannen hebben
kunnen uitvoeren, en, als de herstelde schouwburg gereed zoude
zijn, hem aan het bestuur der te vormen vennootschap ter verdere
exploitatie kunnen overdragen.
In het tweede geval zou het comité evenmin in moeilijkheden
komen: dan zou het even eenvoudig zeggen: wij hebben gedaan
wat wij konden en het is gebleken dat wij ons vergist hebben;
de belangstelling voor het tooneelleven in Zeelands hoofdstad is
minder groot dan wij meenden te mogen onderstellen, dan wel
men is niet in staat, of niet bereid, het benoodigde kapitaal van
f 30.000 a 35.000 te fourneeren om den roemruchten schouw
burg aan Middelburgs Molenwater in stand te houden. In elk
geval: dan was het comité eenvoudig tot zelf ontbinding over
gegaan, en de moker der sloopers had zijn vernielend werk kun
nen aanvangen, met eiken slag een stuk van Middelburgs sociaal-
cultureele leven verder afbrekende. Dat was jammer geweest
maar niet moeilijk: ook dan zou de te volgen weg het comité
klaar voor oogen hebben gestaan.
Helaas is de derde mogelijkheid thans het geval.
Het is het comité gebleken, dat er veel belangstelling
bestaat. Reeds voor meer dan de helft zijn er inschrijvingen
ontvangen. Maar: nu gaat het er op of er onder. Er is reeds voor
veel te veel toezegging gedaan om het hoofd er bij neer te
leggen en de zaak verder op zijn beloop te laten. En er is anderer
zij ds, weer veel te weinig ontvangen om plannen te durven
te beramen teneinde de zaak voortgang te doen hebben.
Uit de ontvangen inschrijvingen is gebleken, dat men wel
belangstelling voor en vertrouwen in de plannen heeft. Maar
anderzijds krijgt de commissie den indruk, hoe nog te weinig
wordt ingezien, dat de kapitaaldeelname in deze onderneming
allerminst als een schenking moet worden beschouwd. Het
tegendeel is het geval. De zakelijke opzet berust op een wel
overwogen begrooting der exploitatierekening, die ter inzage van
belangstellenden is. Ook de reflect anten-pachters blijken de
onderneming volkomen au sérieux te nemen. De termijn, waar
binnen de inschrijvingsbiljetten tot kapitaal-deelname moeten
worden ingeleverd, is verlengd tot 1 November 1938; om te
beslissen over het doorgaan der bestaande plannen zullen de
voorloopige inschrijvers worden opgeroepen tot een in de eerste
week van November te houden vergadering.
Maar, al is er dan al heel wat geld binnengekomen, er
moet.... nog meer, en nog vrij wat méér, geld komen, indien
het comité zijn plannen zal kunnen en durven voortzetten.
Daarom wordt thans hiermede een laatste en zeer dringende
beroep gedaan op allen die kunnen en willen medewerken ten
einde het behoud van den Schouwburg in de hoofdstad van Zee
land mogelijk te maken.
HET IS NU IN DE EERSTKOMENDE DAGEN ER OP OF
ER ONDER!
ER MOET NU OVER HET LOT VAN ONZEN SCHOUW
BURG BESLIST WORDEN!
Daarom: GEEFT U OP BIJ UW BANKIER OF BIJ HET
COMlTé RECHTSTREEKS: ZET MEDE UW SCHOUDERS
ER ONDER! ZEELANDS HOOFDSTAD MOET ZIJN
SCHOUWBURG BEHOUDEN!!!!!
Het Werkcomité:
Mr. TH. PORTHE1NE, Voorzitter.
B. A. VAN VERRE, Secretaris, Bree 48, Middelburg.
Mr. F. W. ADRIAANSE.
PIET BLAAUW.
Dr. S. S. SMEDING.
Men meldt ons dat de mededeeling als
zouden de nieuwgekozen ouderlingen en
diaken der Ned. Herv. Gemeente te Mid
delburg tot de ethische groep behooren niet
juist is. Zij werden nl. candidaat gesteld
door de orthodoxe kiesvereeniging „Op
dat zij allen één zijn" (Joh. 17 21 a) welke
vereeniging de belangen der Ned. Herv.
Kerk op het oog heeft en niet van een be
paalde groep.
Te Leiden slaagde voor het cand. exa
men Indisch Recht, de heer H. Stolp te
V1 i s s i n g e n.
Voor het te Amsterdam afgenomen
examen voor het politiediploma is geslaagd
de heer W. Erkelens te V1 i s s i n g e n.
Ned. Herv. Kerk.
Tot hulpprediker te Soeburg (voor 1
dag per week) is benoemd ds. H. Bartlema
te Rittem.
Het waterschap Kruiningen heeft
Woensdag aanbesteed het bouwen van een
electrisch watergemaal met bijbehoorende
werken te Kruiningen.
Inschrijvers: A. H. v. Reekum te Haaften
voor 23.520, Gebr. v. d. Merwe te Dor
drecht voor 23.140, A. Swets te Dubbel
dam voor 22.990, G. Onder de Linden te'
Hillegersberg voor 22.900, A. Keizer te
Ridderkerk voor 22.600, P. v. d. Schuit te
Tilburg voor 22.330, J. v. Bokstel te Vught
voor 22.300, A. v. d. Straaten, Hansweerd
voor 22.270, P. de Jong te Oegstgeest voor
22.200, P. Voet te Kloosterzande voor
22.100, A. Voordauw te Zoetermeer voor
22.000, P. Waal te Kuitaart voor 21.950,
Sanders te Rijswijk voor 21.880, Gebr.
Kloppert te Grave voor 21.870, A. Driesen
te Drummei voor 20.800, B. Matijs-Noor-
dennen te Giesendam voor 20.760, Riet
veld en Verdoorn te Papendrecht voor
20.560, F. Bijl te Kethel voor 19.379,
Visser en Smit te Papendrecht voor 19.100
en E. A. Scheele te Terneuzen voor 18.775
Het werk is nog niet gegund.
